БАНК КАССАСЫНАН ҚОЛМА - ҚОЛ АҚІПАЛАРДЫ ҚАБЫЛДАУ ЖӘНЕ БЕРУ ЕСЕБІ

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 14 бет
Таңдаулыға:

КАССАЛЫҚ ОПЕРАЦИЯЛАР ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ ЕСЕБІ

ЖОСПАР
1. БАНК КАССАСЫНАН ҚОЛМА-ҚОЛ АҚІПАЛАРДЫ ҚАБЫЛДАУ ЖӘНЕ БЕРУ ЕСЕБІ 2
2. АҚША ЖӘНЕ БАСҚА ДА ҚҰНДЫЛЫҚТАРДЫ САҚТАУ 10
3. ИНКАССОЛАНҒАН ҚОЛМА-ҚОЛ АҚШАЛАР 12
4. КАССА ТЕКСЕРУІ (РЕВИЗИЯ) 15

1. БАНК КАССАСЫНАН ҚОЛМА-ҚОЛ АҚІПАЛАРДЫ ҚАБЫЛДАУ ЖӘНЕ БЕРУ ЕСЕБІ

Банктер үшін қолма-қол ақшаларды басқару қаржы нарығының күрделілігіне
байланысты маңызды жағдай болып табылады және оның атқарымдық міндеттеріне
кіреді. Сенімділікті қамтамасыз ету (қолма-қол ақшаларды қабылдау, жалған
ақшаларды тану), сондай-ақ иелік ету, нақты валютаны айырбастау және сату
қызметтері несие мекемелерінің міндеттеріне кіреді. Сөйтіп банкте көптеген
төлем тәртіптері жүзеге асырылады. Клиенттер - заңды тұлғалар, кәсіпкерлер
қолма-қол ақшаларды өздерінің есеп айырысу шотына төлемдерді жүргізу
мақсатында салады, ал мысалы, жеке тұлғалар қолма-қол ақшаларды депозиттік
шотқа олар бойынша пайыз (сыйақы) алу үшін салады.
Кассалық операциялар - бұл банк кливнттерінің ақшалары мен
құндылықтарын қабылдап-өткізу бойынша банктік операциялар. Басқаша
айтқанда, барлық кәсіпорындар мен мекемелер, олардың меншік түріне
байланыссыз өз ақшаларын банкте сақгайды және банктің клиентке қолма-қол
ақшалай есеп айырысуын жүргізу бойынша қызмет көрсетуі - бұл кассадан
ақшаны беру, қабылдау және сақтау.
Екінші деңгейдегі банктердің кассалық операцияларды жетілдіру тәртібі
1999 жылғы 15 қарашадағы №394 Қазақстан Республикасының екінші деңгейдегі
банктерінің кассалық операцияларын жүргізу ережелеріне сәйкес жүргізіледі.
Олар бойынша келесілер қарастырылған:
- кассалық операцияларды жүргізудің жалпы тәртібі;
- ақшаны жеткізу және сақтау тәртібі;
- ақшаның төлемқабілеттілігін анықтау тәртібі;
- зақымданған банкноттар мен ақаулы тиындарды айырбастау және жою
тәртібі.
Банктерде клиенттерге кассалық қызмет көрсету, қолма-қол ақшаларды
өңдеу және кассалық жұмыстарды ұйымдастыру ісін жүргізу үшін келесі
бөлімшелер құрылады: кіріс, шығыс, кіріс-шығыс кассалары, қайта есептеу
кассасы, кешкі касса және т.б. Банктер банктік заңдылықтарға сәйкес
кассалық және басқа да банктік операцияларды жүзеге асыру үшін банк
орналаспаған жерден де есеп-кассалық бөлімшелерді ашуға құқылы.
Кассалық операцияларды жүргізудің жалпы принципі кассирдің құндылықтар
мен қолма-қол ақшаны қабылдау және беру операцияларын кіріс және шығыс
кассалық құжаттарға сәйкес рәсімделген бухгалтерлік бөлім қызметкерлерінің
үкімі негізінде жүзеге асыруына бағытталады. Әрбір кассирді жұмысқа
қабылдау кезінде толық материалдық жауапкершілік туралы келісімшарт
жасалады. Жұмыс күнінің басында операциялық касса кассирлері касса
меңгерушісінен аванс ретінде белгілі бір қолма-қол ақша сомасын алады және
жұмыс күні соңында оны пайдаланғандығы туралы есеп береді. Бір күн ішіндегі
барлық кассалық операциялар аяқталғаннан кейін кассирлер бухгалтерия
қызметкерлерінің мәліметтері мен өзі жүргізген операцияларының жалпы
сомасын салыстырып, одан кейін құндылықтар мен қолма-қол ақшаларды ақша
қоймасына өткізеді. Кассалық операциялар бойынша барлық құжаттар банк
мекемесінің бухгалтериясында алдын ала тексерілгеннен кейін кассирлерге
түседі.
Клиенттерден банк кассасына қолма-қол ақшаларды қабылдау кіріс
кассалық құжаттармен жүргізіледі.
Басқа құндылықтарды қабылдау баланстан тыс ордерлермен рәсімделеді.
Клиент банкноттар мен тиындар тізімдемесімен бірге толтырылған кіріс
кассалық құжатты бухгалтерия қызметкеріне өткізеді, ол кіріс кассалық
құжаттың дұрыс толтырылуын тексереді, оны рәсімдейді және кіріс бойынша
кассалық журналда ақша сомасын көрсету үшін құжаттарды бухгалтер-
бақылаушыға өткізеді. Өз кезегінде бухгалтер-бақылаушы кіріс кассалық
құжатты қабылдағаннан кейін операция жүргізген қызметкердің қолын және оның
растығын тексереді, онда көрсетілген соманың сәйкестігін, сонымен қатар осы
құжатта көрсетілген соманың растығын салыстырады, содан кейін кіріс бойынша
бас журналға қол қойып тіркейді.
Кассир кіріс кассалық құжаттарды тексергеннен кейін клиентті шақырып,
одан көрсетілген соманы қабылдап алады. Содан кейін құжатта көрсетілген
соманы нақты сомамен салыстырып, сәйкес келген жағдайда кассир құжатқа
қолын қойып, түбіртекке немесе кіріс ордерінің көшірмесіне мөр қойып, оны
ақша салған тұлғаға береді. Егер өткізілген ақша мен көрсетілген сома
арасында сәйкессіздік байқалса, онда өткізілген құжат қайта рәсімделіп,
кассалық журналға өзгерістер енгізіледі. Кассир қолма-қол ақшаны
қабылдағаннан кейін Хабарландырудан түбіртекті және ордер кесіп алады
және түбіртекті ақша енгізушіге береді, ал кассир қолымен расталған ордер
ақшаның нақты түсуін кіріс бойынша кассалық журналда белгілейтін және
келесі күні көшірмемен бірге клиентке берілетін бухгалтерия қызметкеріне
бағытталады. Осыдан, клиенттер шотына енгізілген сомалар бойынша соңғыларға
екі құжат ұсынылады - түбіртек және ордер. Бөлек операциялар бойынша
ақшалардың банк кассасына түсуі Кіріс кассалық ордерлерді жасау жольшен
рәсімделуі мүмкін.
Егер клиент белгілі бір себептерге байланысты ақшаны кассаға
өткізбеген жағдайда, онда кассир көрсетілген соманы касса журналынан сызып
тастау үшін бухгалтер-бақылаушыға кіріс кассалық құжаттарды қайтарады, ал
құжаттардың өзі жойылады.
Жұмыс күнінің соңында кассир кіріс кассалық құжат негізінде бір күн
ішіндегі кассалық айналым және құндылықтардың қалдығы туралы есептілік
анықтамасын жасап, олардағы мәліметтерді нақты қабылданған сомамен
салыстырады. Анықтамаға кассир қолын қояды және онда көрсетілген кассалық
айналым кассалық журналдағы жазбалармен салыстырылады.
Кассир жұмыс күнінің соңында касса меңгерушісіне анықтама және кіріс
құжаттарымен бірге қабылданған ақшаларды буып-түйіп өткізеді. Кассир нақты
құндылықтар мен есептілік құжаттар арасындағы сәйкессіздікті анықтағаннан
кейін касса меңгерушісіне хабарлайды, ал нақты сәйкессіздік бойынша акт
жасалады.
Касса меңгерушісі қабылданған соманы анықтама және кіріс құжаттарымен
салыстырып, қолын қояды. Сонымен қатар жұмыс күні ішінде қабылданған барлық
ақша сомалары операциялық кассаға кірістеліп, сол жұмыс күні ішінде
клиенттердің сәйкес шоттарына есептелуі қажет.
Қолма-қол ақшаларды кірістеген кезде келесі шоттар корреспонденциясы
жасалады:
- Клиент - заңды тұлғадан кассаға ақшаны кірістеу:
Дт 1001 Кассадағы қолма-қол ақша
Кт 2203 Клиенттердің ағымдағы есепшоттары
- Депозиторлардан ақша қаражаттарын салымның сәйкес шотына кірістеу:
Дт 1001 Кассадағы қолма-қол ақша
Кт 2211, 2223 Клиенттердің салымдары
- Чектік кітапшалардың құнын қолма-қол ақшамен төлеу кезінде:
Дт 1001 Кассадағы қолма-қол ақша Кт 4920 Өзге кірістер
- Қолма-қол ақша түрінде касса арқылы банк қызметінен комиссиялық
табыс түскен кезде:
Дт 1001 Кассадағы қолма-қол ақша
Кт 4600 Комиссиялық кірістер
Клиенттердің банктік шотынан қолма-қол ақша беру ақшалай чектер және
шығыс кассалық ордерлермен жүзеге асырылады.
Ақшалай чектік кітаптар қатаң есептеме бланкісіне жатады, олардың
есебі 7339 Әр түрлі құндылықтар және құжаттар баланстан тыс шотында
жүргізіледі. Сондықтанда оларды беру қатаң бекітілген түрде клиент өтініші
бойынша жүзеге асырылады. Сол уақытта 7339 Әр түрлі құндылықтар және
құжаттар баланстан тыс шоттар бойынша баланстан тыс шығыс ордері
толтырылады.
Басқа да құндылықтарды беру баланстан тыс ордерлермен рәсімделеді.
Жоғарыда айтылғандай, касса меңгерушісі шығыс операцияларын жүзеге
асыру үшін кассирлерге қажетті соманы есептеп береді. Одан кейін касса
меңгерушісі операциялық кассада ақша қалдығын тексеруі және күн басындағы
есеп бойынша операциялық кассадағы қолма-қол ақшалар мен басқа да
құндылықтардың есебі кітапшасындағы мәліметтермен сәйкестігіне көз жеткізуі
қажет.
Клиент қолма-қол ақша алу үшін толтырылған кассалық құжаттарды өзіне
қызмет көрсетуші бухгалтерия қызметкеріне ұсынады, ол сәйкес тексеру және
рәсімдеу жүргізгеннен кейін шығыс бойынша кассалық журналда чек сомасын
немесе шығыс кассаиық ордерді жазу үшін оларды кассирге, бухгалтер-
бақылаушыға өткізеді. Және клиентке ақшалай чектен бақылау маркасын береді,
ал чектің өзін бухгалтерия қызметкерлері кассирге өткізеді. Шығыс
құжаттарын алғаннан кейін, бухгалтер-бақылаушы келесілерді жүргізуге
міндетті:
- банктің ақшалай құжаттарына қол қоюға өкілеттілігі бар жауапты
тұлғалардың қолын растап, тексеру;
- санмен көрсетілген соманы жазбаша көрсетілген сомамен салыстыру;
- клиенттің лауазымды тұлғаларының қолын және олардың растығын
тексереді.
Кейін шығыс кассалық құжаттар кассирге өткізіледі, ол келесілерді
тексереді:
- қолма-қол ақша алу кезінде клиенттердің құжаттағы қолын және
клиенттің жеке куәлігін тексереді;
- берілетін қолма-қол ақша сомасын салыстырады;
- кассаға ұсынылатын бақылау маркасының нөмірін ақшалай чектегі
нөмірмен салыстырып, оған бақылау маркасын жабыстырады;
- клиент көзінше берілетін, дайын ақша сомасын қайта
есептеп береді және шығыс құжатына қолын қояды.

Клиент қолма-қол ақша қаражатын касса бақылаушысының қатысуымен қайта
есептеуге құқылы. Қайта есептеу нәтижесінде қолма-қол ақша жетіспеушілігі
немесе артықшылығы байқалған кезде, қажет болған жағдайда акт жасалады.
Жетіспеген соманы жетіспеушілікке жол берген касса қызметкері клиентке
қайтарады.
Жұмыс күнінің соңында кассир есепке қабылданған қолма-қол ақша сомасын
шығыс құжаттар сомасы және қолма-қол ақша қалдықтарымен салыстырады, содан
кейін бір күн ішіндегі кассалық айналым және құндылықтардың қалдығы туралы
есептілік анықтамасын құрайды, қолын қояды және кассалық айналымды
бухгалтер-бақылаушының кассалық журналындағы жазбалармен салыстырады.
Салыстырып тексеру касса журналында кассирдің және кассир анықтамасында
бухгалтер-бақылаушылар қолдарымен рәсімделеді. Сәйкессіздік анықталған
жағдайда кассир ол туралы касса меңгерушісіне хабарлап, түсінікхат жазып,
нақты сәйкессіздік бойынша акт жасайды. Сол күні кем шыққан ақша сомасын
кассир өзі өтеуі қажет, егер бұл мүмкін болмаған жағдайда кассир
жетіспеушілікті өтеудің нақты мерзімін көрсетіп міндеттеме толтыруы қажет.
Егер шығыс операцияларын касса меңгерушісі орындаса, онда бір күн ішіндегі
кассалық айналым және құндылықтардың қалдығы туралы есептілік анықтамасы
жасалмайды, ал шығыс бойынша барлық айналымдар бір күн ішіндегі кассалық
айналым туралы жиынтық анықтамаға енгізіледі.
Кассир қолма-қол ақша мен бір күн ішіндегі шығыс кассалық құжаттар
қалдығын есептілік анықтамасымен бірге касса меңгерушісіне қабылданған және
өткізілген ақша есебінің кітабына қол қою арқылы өткізеді. Меңгеруші
тексеріп, есептілік анықтамасына қолын қойып, оны касса күніндегі
құжаттарға тіркеп тігу үшін жібереді.
Кассадан қолма-қол ақшаны беру және жұмсау үшін келесі бухгалтерлік
жазбалар жасалады:
- Клиент - заңды тұлғаларға ақша қаражаттарын беру:
Дт 2203 Клиенттердің ағымдағы есепшоттары
Кт 1001 Кассадағы қолма-қол ақша.
- Банк қызметкерлерше еңбекақы төлеу кезінде:
Дт 2854 Банк қызметкерлерімен есеп айырысу
Кт 1001 Кассадағы қолма-қол ақша.
- Несиені қолма-қол ақша түрінде касса арқылы бергенде:
Дт 1411, 1417 Клиенттерге қысқа және ұзақ мерзімге берілген
қарыздар
Кт 1001 Кассадағы қолма-қол ақша.
Кассир кассалық айналымды ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.