Д. И. МЕНДЕЛЕЕВТІҢ ПЕРИОДТЫҚ ЗАҢЫ ТУРАЛЫ

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

Д. И. МЕНДЕЛЕЕВТІҢ ПЕРИОДТЫҚ ЗАҢЫ

Периодтық заң ашылар кезде 63 химиялық элемент белгілі еді. Оның үстіне, көптеген химиялық элементтердің салыстырмалы атомдық массалары дұрыс анықталмады. Д. И. Менделеев химиялық элементтерді жүйеге түсірудің негізіне салыстырмалы атомдық массалардың мәнін алғандықтан, бұл соңғы жағдай» айрықша қиындық туғызды. Мысалы, берилийдің салыстырмалы атомдық массасы 9 емес, 13, 5 болып анықталды, бұған қарағанда берилий төртінші емес, алтыншы орында орналасуы тиіс. Бірақ, Д. И. Менделев берилийдің салыстырмалы атомдық массасының дұрыс табылмағанына кәміл сенді, оны қасиеттері бойынша төртінші орынға қойды. Кейбір басқа да элементтерді орналастыруда осындай қиындықтар кездесті.

Д. И. Менделев ашқан заңның мәнін түсіну үшін салыстырмалы атомдық массаларының өсу реті бойынша орналасқан химиялық элементтердің қасиеттерінің өзгерісін қаратырайық. Бұл ретте әр элементтің осындай ретте алынған нөмірі реттік нөмір деп аталады.

Д. И. Менделев элементтерді атомдық массаларының өсу ретімен орналастырғанда, олардың қасиеттерінің периодты өзгеретінін байқады. Ол бұл заңдылықты 1869 жылы, периодтық заң түрінде былай тұжырымдады:

Қарапайым денелердің қасиеттері, элементтер қосылыстарының формулалары мен қасиеттері элементтердің атомдық салмақтарының шамасына периодты түрде тәуелді болады.

Химиялық элементтерді салыстырмалы атомдық массаларының өсу реті бойынша ұзын қатарға орналастырып, оны элементтердің қасиеттері нағыз металдардан нағыз бейметалдарға - галогендерге дейін өзгеретін қысқа қатарлаға бөлейік.

1-периодта не бары екі элемент бар: сутегі және гелий.

2 және 3-периодтарда сегіз элементтер орналасқан. Бұлар - кіші периодтар. Олардан кейінгілері үлкен периодтар: 4 және 5-периодтарда - сегіз элементтен, 6-да 32 элементтен орналасқан, ал 7-де әзірге 22 химиялық элемент белгілі.

Кіші периодтар да, үлкен периодтар да сілтілік металдардан басталып, инертті элементтермен аяқталады. Барлық периодтарда салыстырмалы атомдық массалар өскенде металдық қасиеттер әлсіреп, бейметалдық қасиеттер күшейетіні байқалады. Алайда, сілтілік металдан инертті элементке қарай ауысу кіші периодтарда - 8, ал үлкендерінде - 18 немесе 32 элементтен кейін жүзеге асады. Сондықтан үлкен периодтарда реттік нөмірдің артуымен байланысты элементтердің металдық қасиеттерінің әлсіреуі кіші периодтарға қарағанда баяулайды. Бұдан басқа, кіші периодтарда солдан оңға қарай оттекті қосылыстарындағы валенттілік 1-ден 7-ге дейін артады. Үлкен периодтарда бастапқыда оттекті қосылыстарындағы валенттілік, әдеттегідей, 1-ден 8-ге дейін артады. Бұдан соң оттекті қосылыстардағы валенттілік кенет өзгеріп, 1-ге дейін кемиді де, содан кейін қайтадан өседі.

Элементтің реттік нөмірі - оның атом ядросының заряды. Д. И. Менделеевтің периодтық заңы және оған сүйеніп жасалған жорамалдары атомны құрылысын анықтауға түрткі болды.

1911 жылы ағыошын ғалымы Э. Резерфорд атомның центрінде оң зарядталған ядросы барын тәжірибе жүзінде анықтады. Ядро заряды сан жағынан элементтің реттік нөміріне сәйкес келеді.

Атомның оң зарядталған ядросының төңірегінде, электрондар айналып жүретінін физика курсынан білеміз. Электронның теріс заряды - ең кіші заряд. Демек, химиялық элементтің реттік нөмірі оның атомы ядросының зарядына сай келеді.

Атом ядроларының құрамы 1896 жылы француз ғалымы А. Беккерель уран элементі рентген тәрізді сәулелер шығаратынын байқады. Ғалымдар Мария Склодовская-Кюри және Пьер Кюри, осындай сәулелерді, одан да көп мөлшерде, радий және полоний элементтері шығаратынын анықтады. Бұлар және басқа да кейбір элементтер радиоактивті, ал құбылыстың өзі - радиоактивтілік деп аталды.

Химиялық элемент дегеніміз - ядро зарядтары бірдей атомдар түрі.

Периодтық құбылысының мәні былай түсіндіріледі: элементтер атомдарының ядро және заряды өскенде валенттік электрондарының саны бірдей элементтердің периодты қайталануы байқалады, мұның өзі химиялық элементтердің және олардың қосылыстары қасиеттерінің периодты қайталануын тудырады.

Химиялық элементтердің, олар түзетін жай және күрделі заттардың қасиеттері осы элементтердің атом ядролары зарядтарының шамасында периодтық түрде тәуелді болады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.