НУКЛЕИН ҚЫШҚЫЛДАРЫ ТУРАЛЫ ТҮСІНІК

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

НУКЛЕИН ҚЫШҚЫЛДАРЫ ТУРАЛЫ ТҮСІНІК
Алғашқы рет клеткалардың ядросынан табылғандықтан және қышқылдық қасиеті
болғандықтан (гшсіеиз — ядро) нуклеин қышқылдары деп ат берген. Кейінірек
нуклеин қышқылдары клеткалардың протоплазмасынан да табылды. Бірінші
рет 1868 ж. Э. Мишер нуклеин қышқылдарын бөліп алды. Ал осы 20-шы ғасырдың
30—40 жылдары организм өсіп-өнгенде тұқым қуалау белгілерін сақтауда және
жеткізуде нуклеин қышқылдары маңызының өте зор екені дәлелденді. Қазіргі
кезде организмде белокты синтездеу және тұқымдық белгілердің сақталуы
(генетикалық информация) нуклеин қышқылдарымен байланысты екені анықталды.
Нуклеин қышқылдары өте жоғары молекулалы заттар, олар белоктармен комплекс
құрып нуклеопротеидтер түзеді. Нуклеин қышқылдарының құрылысын зерттегенде
гидролиз реакциясы өте роль атқарады.

Нуклеин қышқылдарының құрамында бес нуклеотид, кездеседі. Олар — аденил,
гуанял, -цитидил, тимидил және уридил нуклеотидтері.
Кейбір нуклеотидтер организмдегі клеткалар мен тканьдарда бос күйінде
кездеседі. Солардың ішіндегі ең маңыздысы — АТФ — аденозин трифосфор
қышқылы. Ол организмдегі универсалды энергияның көзі

Молекуласының құрамында рибозаның қалдығы болса, оларды рибонуклеин (РНК)
қышқылдары, ал егер дезоксирибозаның қалдығы болса, оларды
дезоксирибонуклеин (ДНК) қышқылдары дейміз. ДНҚ көбінесе ядрода болады да,
ал РНҚ клеткалардың протоплазмасынан пайдалы.

ДНҚ мен РНҚ құрамына негізінде төрт пуриндік және пиримидиндік негіздер
кіреді, олардың үшеуі екеуінде де болады, ал төртінші негіз ДНҚ-да —.тимин,
ал РНҚ-да — урацил. Бұлардан басқа өте аз кездесетін негіздер бар, оларды
минорлы негіздер дейді.
Құрамы жағынан бір-бірніе жақындығына қарамай, нуклеин қышқылдарының
қызметтері әр түрлі: ДНҚ қызметі организмде тұқым қуалау белгілерін сақтау
болса, ал РНҚ қызметі белоктарды синтездеумен байланысты.
Жалпы құрылысы жағынан ДНҚ мен РНҚ ұқсас. Бұл қышқылдарда мононуклеотидтер
фосфор қышқылының қалдығы арқылы байланысады. Бірінші нуклеотид
пентозасының 5-ші көміртегі атомы екінші мононуклеотидтің пентозасының 3-щі
көміртегісімен фосфор қышқылы арқылы күрделі эфирлік байланыспен жалғасады.

ДЕЗОКСИРИБОНУКЛЕИН ҚЫШҚЫЛДАРЫ (ДНҚ)
Табиғи ДНҚ, молекулалық массасы өте үлкен (106—4.Ю9) қосылыстар. ДНҚ-ның
құрылымы, оның негізгі міндеті тұқым қуалайтын белгілерді ұрпақтан-ұрпаққа
жеткізу.
Бірінші рет ДНҚ құрылымын 1953 жылы Д. Уотсон мен Ф. Крик
рентгеноструктуралық әдісті қолданып анықтады. Рентгеноструктуралық
зерттеулер ДНҚ молекуласының ұзын полинуклеотидтік тізбек екенін дәлелдеді.
Ол тізбектер қосарлана бұралып, қос спираль түзеді.
Екі тізбектің азотты негіздері спиральдің ішінде болады да, бір-бірімен
сутегіндік байланыс арқылы бірігеді. Сонымен бірге, аденил нуклеотейді тек
қана тимидил нуклеотидімен, ол гуанил тек қана цитидил нуклеотидімен
байланысады. Бұл процесті ДНҚ-ның комплементарлылығы дейді. Мысалы:

Егер азотты негіздерді басқаша қосса онда ДНҚ спиралі бірдей және мықты
болмайды. ДНҚ молекуласындағы негіздердің комплементарлылығы бұдан бұрын
Чаргафф ережесі бойынша белгілі еді. Бұл ереже бойынша— АТ = ГЦ және А =
Т, Г = Ц. ДНҚ молекуласы жаңадан синтезделгенде осы комплементарлығы
әрдайым сақталады.
ДНҚ-ның тұқым қуалайтын белгілерді ұрпаққа жеткізу міндеті іске былай
асырылады:
аталық және аналық клеткалардың хромосомдары қосылғанда жаңа ДНҚ түзіледі,
ол жаңа пайда болған организмнің болашағын анықтайды. ДНҚ-ның тізбегінде
нуклеотидтердің бір жүйемен орналасуының арқасында тұқымдық информация
жазылады. Сол мононуклеотидтердің ретімен орналасуы бойынша информациялық
РНҚ синтезделеді, одан кейін сол И — РНҚ-да белоктар синтезделеді, яғни
мына тізбекпен: ДНҚ—-РНҚ—-белок.
Синтезделген белоктар, белок — ферменттер, белок — гормондар пайда болған
жаңа организмнің зат алмасуының ерекшеліктерін реттеп, ата-анасына
ұқсастығын белгілейді.
Тұқым қуалайтын информациялардың берілуінің бірінші кезеңі клетка ядросының
бөлінуінен басталады. Бұл кезде, ядродағы ДНҚ-ньщ сутектік байланыстары
үзіліп, қос спиральден бір-бірден тізбек ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.