Жүктердің физика - химиялық қасиеттері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

Жүктердің физика-химиялық қасиеттері.
Жүктердің әр түрлерінің өзіндік физика-химиялық ерекшеліктері болады,
олар сол жүкті тасымалдау, қайта тиеу, сақтау жағдайларын таңдауға елеулі
әсерін тигізеді, олар орам мен ыдысқа қойылатын талаптарды
айқындайды.
Сусымалылық үйінді және ақтарылма жүктердің ауырлық күшінің немесесыртқы динамикалық әсердің ықпалымен орын ауыстыру қабілеті.Жүктің
сусымалылығы табиғи еңіс шамасы мен ауытқу кедергісім сипатталады.
Жүк жазықтығы мен штабель негізінің көлденең жазықтығының арасындағы
қосқырлы бұрыш табиғи еңіс бұрышы деп аталады. Табиғи еңіс бұрыш жүктің түрі мен негізгі физикахимиялық қасиеттеріне байланысты болыпкеледі. Мысалы, жүктің ылғалдығы артқан сайын, оның табиғи еңіс бұрышы
да артады. Жүктің қимылсыз күйіндегі және қозғалыс күйіндегі табиғи
еңіс бұрышы болады. Жүктің қимылсыз күйіндегі табиғи еңіс бұрышы қозғалыс күйіндегі бұрышынан артық болады. Жүк бөлшектерінің бір-біріне ілінісуі орын алмайтын таза сусыма материалдардың ішкі үйкеліс бұрышы табиғи еңіс бұрышына тең болып келеді. Ылғалды және нашар суситын тұтқыр материалдарда зат бөлшектерінің бірбіріне ілінісуі едәуірболады. Жүктің ылғалдығы артқан сайын, ілінісу күшінің шамасы да өсебереді.Кейбір жүктердің ылғалдығы ауыспалы шамаға дейін көтерілгенде,алдымен зат бөлшектерінің ілінісу күші артып, содан соң күрт төмендейд.Ылғал тартқыштық жүктердің ауадан ылғалды оңай тарту қабілеті. Ол бірнеше себептермен түсіндіріледі.
Мысалы, кальций карбиді, сөндірілмеген әк химиялық белсенділігі
нәтижесінде ылғал тартады. Тұз және қант сияқты заттардың ылғал
тартқыштығы олардың суда еритіндігімен түсіндіріледі.Мақта, жүн, дәнді дақылдар т.с.с. жүктің кең көлемді ішкі қабаттарында су буы жиналуы
(адсорбция) әсерінен ауадан ылғал тартады. Ауаның температурасы,
ылғалдығы және қозғалыс жылдамдығы артқан сайын, жүктің ауамен
жанасқан бетінің көлемі неғұрлым үлкен болса және жүк затының кеуектілігі артқан сайын, оның ылғал тарту жылдамдығы артады.Стандарттарда, техникалық шарттарда және тағы басқа да нормативтік материалдарда әртүрлі жүктердің заттары өздерінің сапалық көрсеткіштерін
сақтауға қабілетті болатын кондициялық ылғалдығы белгіленеді. Жүктердің ылғалдылығының кондициялық талаптардан белгілі бір шамаған қарайауытқуы өнімнің бұзылуына немесе оның сапасының жойылуына апарпоғады. Бірқатар жүктердің аса жоғары ылғалдығы көлік үшін аса жағымсыз
болып табылатын нығыздалу және мұздану сияқты салдарлардтуғызады,
сондайақ, жүктің жылжымалы құрамның ішкі үстіңгі қабатына және жүк тиеу-түсіру машиналары мен құрылғыларының жұмыс органдарына
жабысуына апарып соғады. Тасымалдауды жоспарлау кезінде жүктің негізгі қасиеттерін білу, осы жүкті тасымалдау үшін контейнер мен жылжымалы құрамды дұрыс таңдау, жүкті көлік құралына орналастыру және бекіту
ыңғайлылығын қамтамасыз ету және қажетті қауіпсіздік шараларын
қабылдау маңызды. Келесі негізгі қасиеттер бөлінеді:
- жеке;
- химиялық;
- биохимиялық;
- қасиеттері-қауіптілік сипаттамалары;
- температураның өзгеруіне реакцияны көрсететін қасиеттер;
- көлемді-жаппай.
3.1.1. Жүктердің физикалық қасиеттері
Физикалық (физика-механикалық) қасиеттерге мыналар жатады:
ағымдылық, гранулометриялық құрам, табиғи көлбеу бұрышы,
сегрегация, сынғыштық, ұңғымалық, кеуектілік, жабысқақтық,
гигроскопиялық, қысылу, шөгу, тығыздау, ығысу кедергісі, тұтқырлық,
ылғалдылық, абразивтілік, өткір қаттылық, шаң, бүрку.
Ағындылық жүктің осындай жағдайымен анықталады, онда оның
бөлшектері арасында үздіксіз материалдық байланыс болмайды.
Тасымалдау және сақтау процестерінде ағымдылық физика-
механикалық қасиеттердің күрделі көрсеткіші ретінде қарастырылады.
Қарастырылып отырған жүктің физикалық және механикалық
қасиеттерімен қатар, қойманың параметрлері, шығатын шұңқыр, оның
пішіні мен тесік мөлшері, толтыру қабатының биіктігі айтарлықтай әсер етеді.
Сусымалы жүктің гранулометриялық құрамы құрамдас
бөлшектердің мөлшері бойынша сандық бөлінуімен сипатталады.
Материал бөлшегінің ірілігі оның ең үлкен сызықтық өлшемімен
анықталады (жүктерді гранулометриялық құрамы бойынша жіктеу
2.3.2-тармақта көрсетілген).
Гранулометриялық құрамды МЕМСТ белгілеген өлшемдері бар
калибрленген саңылаулары бар електер жиынтығы арқылы өлшенген
сынаманы елеу арқылы елеу арқылы анықтайды (ретімен, үлкеннен
кішіге дейін). Бұл операция алынған сынаманы жеке фракцияларға
бөлуді қамтамасыз етеді. Әрбір бөліктегі қалдық фракцияның мөлшері
сынақтағы қарастырылып отырған ірілік материалының пайыздық
мөлшерін құрайды. Аталған жүктердің гранулометриялық құрамы тығыздауға, сығылуға,
сегрегацияға айтарлықтай әсер етеді. Аутогезия гранулометриялық құрамға да байланысты, оны көбейтеді, әсіресе ұн, бор және т. б. сияқты ұнтақты материалдарда.
Табиғи көлбеу бұрышы-көлденең жазықтық пен сусымалы
жүктің көлбеу сызығы арасындағы бұрыш. Жүк көлденең жазықтыққа
өткен кезде бөлшектердің тепе-теңдігіне сәйкес келетін көлбеу бұрышы
бар слайд пайда болады. Табиғи көлбеу бұрышы-көлденең
жазықтықпен табиғи көлбеу сызықтан пайда болған ең үлкен бұрыш
және жүктің қозғалғыштығының негізгі көрсеткіштерінің бірі болып
табылады. Табиғи көлбеу бұрышының мөлшері бөлшектердің пішініне,
мөлшеріне және олардың ылғалдылығына байланысты үйкеліс
күштерінің әсеріне сәйкес келеді.
Сынғыштық-кейбір жүктердің механикалық әсер ету кезінде
айтарлықтай пластикалық деформациялардың күйін айналып өту
қабілеті. ПРР және көлік операцияларын орындау кезінде нәзік
жүктерді қойылатын талаптарға сәйкес салу және бекіту, жекелеген ГМ
лақтырудан, соққыдан, құлаудан аулақ болу қажет. Ыдыс пен қаптама
жарамды болуы және жүктің бұзылуынан сақталуын қамтамасыз етуі
тиіс. Сынғыш жүктерге шыны және керамикалық бұйымдар, түрлі
жабдықтар, құрылғылар, шифер жатады. Кейбір жүктер төмен
температурада сынғыштық қасиетіне ие болуы мүмкін, мысалы, минус
15 °С төмен температурада қалайы, резеңке - минус 50...45 °С.
Ұңғыма жүктің жеке бөліктері арасындағы бос орындардың
болуы мен мөлшерін анықтайды және ұңғымалық коэффициентпен
бағаланады жабысқақтық - көлемді жүктің қоршау бетіне жабысу
қасиеті. Әдетте дымқыл жүктер жабысқақ болады, бірақ
құрғақ жүктердің да қасиеті бар. Сонымен, Күкірт пен тальк
болатқа, ағашқа борға және т. б.
Гигроскопиялық-жүктің ауадан су буын сіңіру немесе шығару
қасиеті. Құрғақ гигроскопиялық жүк ылғалды оның ылғалдылығы
қоршаған ортаның ылғалдылығымен салыстырылатын шектерге дейін
сіңіреді. Қоршаған орта ылғалдылығының төмендеуі жүктің
ылғалдануына, кебуіне әкеледі. Ылғалдың сіңуі органикалық шыққан
жүктерде тұндыру процестерін тудырады, сусымалы жүктердің
қысылуын арттырады. Кептіру дисперсті жүктердің шаңына,
технологиялық қасиеттердің жоғалуына әкеледі.
Кейбір сусымалы жүктердің сақтау кезінде сусымалылығын
жоғалту қасиеті қысылумен анықталады. Бақылаудың пайда болуының
оңтайлы шарты-сусымалы жүктерді ұзақ уақыт сақтау, яғни.тек
гравитациялық күштерге ұзақ уақыт әсер ету. Бұл күштердің әрекеті
ұзақ мерзімді сақтау кезінде аталған жүктерді конгломераттарға
айналдырады.
Осылайша, бақылау құбылысын қарастыру керек_
Жинақтау-бункерлерде, сүрлемдерде, контейнерлерде және
қаптарда қоймалардың түзілуі. Пайда болған қоймаларды тұрақсыз
және статикалық тұрақты қоймаларға бөлу керек.
Үстіңгі қабаттардың қозғалысы кезінде тұрақсыз қоймалар
мезгіл-мезгіл жойылып, ағып кетудің барлық түрлерінде және
контейнердің кез-келген бөлімінде пайда болады.
Бункерлердің, контейнерлердің, қаптардың шығару саңылаулары
аудан бойынша олардың қимасының аз ғана бөлігін құрайды. Осыған
байланысты аталған жүктер аяқталған кезде ағын тарылады.
Ағынның сығылу процесінде аралық қабаттың бөлшектері бір-
біріне жақындайды, ағынның бір көлденең қимасының қарама-қарсы
нүктелерін қосатын белгілі бір түзу бойында орналасқан аралық
қабаттың бірнеше бөлшектері секіргіш жасай алады. Соңғысы,
ағынның тарылуына жол бермей, ауырсынуға төтеп береді. Сусымалы
жүктің тығыздау коэффициенті оның тығыздалған массасының
тығыздауға дейінгі көлемнің массасына қатынасы арқылы көрінеді.
Шарттары толтыру үймелі жүктің ылғалдылығын кемітуге мүмкіндік
белгілі бір көлемін қалыптастырады бастапқы коэффициенті нығыздау
бар өте елеулі екпін шамасы бойынша. Бұл шамада динамикалық
жүктемелер мен діріл басым орын алады, нәтижесінде материалдар
құрылымдық қайта құрудан өтеді - ұсақ бөлшектер үлкендер
арасындағы тесіктерге жиналады.
Жүктердің химиялық қасиетіне Жүктің өздігінен қызуы және жануы Коррозия Жүктердің қышқылдану қасиеті
Жүктің өздігінен қызуы және жануы (самонагревание и самовозгорание) жүктің ішкі құрамында химиялық реакциялардың және биологиялық процестің жүруі кезінде сыртқа жылу шығарылуының әсерінен туындайды. Өздігінен жанатындарға дән, талшықты материалдар, пішен, күнжара, қара және құба көмір, шымтезек, тақтатас, кейбір кендер мен концентраттар жатады. Ауылшаруашылық өндірісіндегі жүктердің өздігінен жануының себебі, оның жылу өткізкіздігіштігі аздығынан. Жылу өткізгіштің аздығының әсерінен жүк массасында жылу жинақтала береді де оның температурасы артады, бұл өнімнің бұзылуына, қызуына немесе өздігінен жануға әкеп соғады. Қызуы мен жанудың алдын алу шаралары: сақтау және тасымалдау үшін қолайлы жағдай жасау, жүктерді белсенді түрде желдетіп отыру ондағы биохимиялық процесті баяулатады және алдын алады, микроорганизмдер мен зиянкестердің өмірсүргіштік қарқындылығын төмендетеді, бөлінетін көмірқышқыл газ бен жылудың өз уақытында жойылуын қамтамасыз етеді.
Коррозия - металдар мен металл бұйымдардың сыртқы ортамен химиялық және электрохимиялық әрекеттесу салдарынан бұзылуы. Металға хлор, оттегі, бром және басқа химиялық элементтерінің қосылуы процесін коррозия немесе металдың тотығуы деп атайды. Коррозияны тудыратын жүктерге мыналар жатады: азоттық және калийлік минаралдық құнартқыштар, өңделмеген тұз, аммиак селитрасы және т. б. Теміржол тасымалына атмосфералық коррозия тән, бұл процес электрлі химиялық процеске негізделген, ондағы электролит боп жұқа пленка немесе бөлек ылғалдың тамшылары саналады. Коррозия жылдамдығы ауаның температурасы мен ылғалдылығының ртутына байланысты және ауаның көмір тозаңдарымен, күлмен, хлоридпен және газдармен (әсіресе, күкірт) ластанғанда көбейеді. Металдар мен металл бұйымдарды тасымалдау процесінде коррозиядан сақтау мақсатында оларды түпкілікті мұқият орап, қажетті жағдайда вагонның төбесін және қабырғасын тығыздайды, ашық бөліктерін антикоррозиялық маймен жабады, белсенді тотықтырғыштар боп саналатын жүктерді бөлек тасымалдауды қолға алады.
Жүктердің қышқылдану қасиеті - өзінің құрамындағы артық оттегіні басқа заттарға қиындықсыз беру қабілеті. Оттегі қоспалары жанармай материалының жануын туғызып, ауасыз ортада жанармай материалының тұрақты түрде жануын қалыптастырады. Белсенді тотықтандырғыштарға сұйық қышқылдар, сілтілер, тұздар, минералдық құнартқыштар, сутек тотығы (перекись водорода) жатады.
Жүктердің сапасын бағалау.
Жүктің сапасы - бұл тағайындалу бойынша пайдалануға өнімнің
қажеттілігін анықтайтын қасиеттері мен сипаттамаларының жиынтығы.
Өнімнің әрбір түрінде сапа көрсеткіштерінің өзіндік жүйесі болады, ол
тұрақтанған болып табылмайды және уақыт өте келе өзгеруі мүмкін.
Сапаның негізгі көрсеткіштері тағайындау, сенімділік, қауіпсіздік,
экологиялылық, эстетикалық, технологиялық, эргономикалылық, үнемділік,
патентті-құқықтық тазалық болып табылады.
Экологиялық және қауіпсіздік сияқты сапа көрсеткіштері міндетті
сертификациялауға жатады. Сапа көрсеткіштері мемлекеттік және салалық
стандарттарда (МЕСТ, ССТ), техникалық шарттарда (ТШ) бекітілуі мүмкін,
базалық үлгілермен, эталондармен анықталады, жеткізу келісімдерімен
немесе басқа да шаруашылық келісімдермен қарастырылады.
Сапаға қойылатын талаптар тауарға, этикеткаға немесе ярлыкқа берілген
техникалық төлқұжатта (паспортта), тауардың өзінде немесе оның орамында
(МЕСТтар, ССТтар, ТШтар немесе кесімдердің нөмірлері, артикул, дайындау
мерзімі, пайдалану мерзімі, штрих коды, экологиялық маркалануы
(экомаркалану), тауарлық белгісі және т.с.с.) келтірілуі мүмкін.

Жүктердің сапасын анықтау әдісі.
Жүктердің қасиеттерін зерттеп, сапасын анықтау үшін, тәжірибе жүзінде
үш әдіс қолданыс тапқан, олар: органолептикалық, зертханалық және
заттай зерттеу әдістері.
Органолептикалық әдісте адамның сезім мүшелерінің көмегімен, яғни
көзбен көріп, сезу, дәмін сезу және есту арқылы ғана жүктің сапалық
қасиеттерін айқындау көзделеді. Бұл жүктің немесе оның ыдысының сыртқы
көрінісін бағалап, сондай-ақ, оның гранулометриялық құрамын, түр-түсін,
қаттылығын, икемділігін, бұжырлығын, ластануын, зиянкестермен
зақымдалуын, бөгде иістердің бар-жоғын және өнімнің тағы басқа да сапалық
қасиеттерін анықтауға мүмкіндік береді.
Органолептикалық әдісті қолдануда бақылау үшін барынша ұтымды
жағдай жасау көзделеді, атап айтқанда: күндізгі жарық, өнімнің белгілі бір
температурасы, өнімнің әрбір сұрпының үлгілерінің болуы тиіс.
Жүк сапасын бағалаудың бұл әдісінің келесі артықшылықтары бар: оның
кеңінен қолдану мүмкіндігі, орындау қарапайымдылығы, зерттеу кезінде
өнімнің қосымша шығынын қажет етпейтіндігі. Ал оның кемшіліктеріне
бағалаудың субъективтілігін және жүк қасиеттерінің сандық сипаттамасын
беруге мүмкіндігі жоқтығын жатқызуға болады.
Зертханалық зерттеу өткізу үшін әрбір партиядан сынама алынады.
Сынамаларды алу мен сақтау МемСТ талаптарына сай жүргізіледі. Содан соң
әртүрлі аспаптар мен реактивтер көмегімен жүк сынамаларын зерттеу
жүргізіледі.
Жүктерді зертханалық зерттеудің келесі түрлері болады:
- физикалық зерттеу - өнімнің тығыздығын, ылғалдығын, табиғи еңіс
бұрышын, тұтқырлығын, от алу және тұтану, мұздану температурасын және
тағы басқа механикалық қасиеттерін анықтау үшін қолданылады;
- механикалық зерттеу - өнімнің серпімділігін, созылымдығын,
ауытқытуға, бұрауға кедергісін, оның төзімділік және өзге де механикалық
қасиеттерін анықтау үшін қолданылады;
- оптикалық - микроскоптар көмегімен заттардың табиғаты мен ішкі
құрылысын зерттеу үшін қолданылады;
- химиялық - заттың химиялық құрамын анықтап, оның әртүрлі
орталардағы белсенділігін зерттеу үшін қолданылады;
- биологиялық - өнімнің құрамында оның бүлінуін туғызатын тірі
ағзалардың бар-жоғын тексеру үшін қолданылады.
Көлік жұмыскерлеріне қажетті болатын жүктердің зертханалық зерттеу
нәтижелері олардың төлқұжаттарында, сапа туралы куәліктерінде,
малдәрігерлік куәліктерде, сертификаттарда және өзге де құжаттарда
келтіріледі. Заттай зерттеу әдісі өндірістік жағдайда өнімнің немесе оның ыдысы мен
орамының сыртқы жай-күйін тексеру үшін және оның көлем-салмақ
көрсеткіштерін, сондай-ақ, температурасын, ылғалдығын, табиғи еңіс
бұрышын т.с.с. анықтау үшін қолданылады. Бұл әдісте адамның сезім
мүшелерімен қатар ұзындық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.