Химиялық технология

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 15 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР
Кіріспе 2

Химиялық технология. 3

Химия технологиясын дамытып жатқан ірі зауыттар мен компаниялар. 5

Химия технологиясында атом өнеркәсібі туралы жаңа ойлар. 9

Қорытынды 14

Пайдаланылған әдебиеттер 15

Кіріспе

Қазіргі таңда кез келген елдің экономикасы, халықтың рухани және
материалдық игіліктерінің артуы, ең алдымен, сол елдегі ғылым мен білімнің,
мәдениеттің тұрақты дамуына байланысты екені дәлелденді. Бүкіл әлемдегі
ішкі жалпы өнімнің 50 пайыздан астамының ғылыми-техникалық прогресс
есебінен жүзеге асатыны осыны аңғартса керек.

Еліміз әзірше шикізат өңдірісімен айналысатындықтан, біз мұнай
өңімдерін өңдіруде аса үздік жаңа технологияларды пайдалануымыз қажет.
Мұнай-газ өндірісімен қоса, Қазақстан ғылымы басқа да өндірістік салаларды
жетілдіруге, олардың технологияларын әлемдік стандарттарға сәйкестендіруге
байланысты жұмыстар атқаруда. Атап айтқанда, мыс, алюминий, титан секілді
аса қымбат металл түрлерін дайын күйінде сатуды шектеп, бірте-бірте содан
жасалған өнімді шет елдерге өткізе бастасақ, онда келіп түсетін пайда 5-6
есеге дейін көбейеді.

Қазір біздің елде дүниежүзі бойынша тұңғыш рет уран-кенді күкірт
қышқылы арқылы кеніште шайып алу әдісін қолдануда. Демек, кеніш күкірт
қышқылына толады. Және ол радиациямен зақымданған. Радиациялы күкірт
қышқылы жер бетіне әсер етпеуі қажет. Жер бетіндегі тіршілікке оның зияны
тимеуіне кепілдік беретіндей дәрежеге жету жолында жұмыс істеп жатқан бұл
топтағы ғалымдардың ізденістері сондықтан да маңызды.

Химиялық технология.

Үлбі металлургия зауытының тантал өндірісі қайта өңдеудің толық
циклын ұсынатын күрделі технологиялық жұмыстың 50 жылдық тәжірибесіне ие.
Зауыт өнім мен қызметтің сапасын ұдайы жетіодіру үстінде жұмыс істейді.
Қолданыстағы озық технология мен жоғары білікті қызметкерлер тапсырыс
берушінің қалауын орындаудың басты кепілі.

Тантал бірегей сапалық қасиеттер кешеніне ие – ыстыққа төзімді,
жоғары коррозиялық шыдамдылық, қаттылық және иілгіштік болып,
электроникада, аэроғарыштық техникада, химия және металлөңдеу
өнеркәсібінінде, интегральды және сызықсыз оптикада, медицинада кең
қолданылады.

Ол шағын көлеміне қарамай үлкен сыйымдылыққа ие қазіргі заманғы
тантал конденсаторларында жиі қолданылып, температураның кең диапазонындағы
жұмыстарда кереметтей жоғары сенімділігімен ерекшекленеді.

Ниобий тығыз ерігіштігімен, қорытпалардың жоғары өткізгіштігін
қалыптастыру және химиялық тұрақтылығы қабілетімен, жақсы пісірілуімен,
сондай-ақ біркелкі тығыздығымен, болаттың біртегіс тығыздығымен
ерекшеленеді. Ол қара металлургиядағы беріктігі жоғары болат және
суперқорытпалар өндірісінде кең қолданылады. Қолданыстағы технология кез
келген тантал-ниобий шикізаттарын, соның ішінде ашылуы қиын шикізаттарды да
мына схема бойынша қайта өңдеуге мүмкіндік береді:

Шикізатты ашу үшін плавикті және күкірт қышқылының қоспасы
қолданылады. Тантал мен ниобий қойыртпағынан ұжымдық экстракция және
реэкстракциялау бағаналы экстракторларда, ал бөлшектеп тастайтын экстракция
және реэкстракциялау құбырлы экстракторларда жүргізіледі. Калий
фтортанталатын жалпайту KCl қолданысы арқылы жүзеге асырылады. Бастапқы
химиялық-металлургиялық бөліністен кейін алынған фтортанталат кристалдары
металды натрий көмегімен металды тантал ұнтағына дейін қалпына келтіріледі.
Жуылғаннан кейін тантал ұнтағы шағын кейіпке енгізу және қоспалардың
негізгі бөлігінен металды рафинаттау үшін вакуумды-доғалы қорытпаға түседі.
Танталды рафинаттау және маталдың қажетті құрылымын алуға электронды-
сәулелі қорытпа арқылы қол жеткізіледі. Вакуумды-доғалы қорытудың құймалары
тапсырыс берушінің талабына қарай электрлі-сәулелі пештерде бір, екі немесе
үш реттік қайта құюдан өткізіледі. Таниал құймаларынан тегіс және дөңгелек
прокат алынады. Жарықшақ түріндегі конденсаторлық ұнтақтар өндірісі үшін
құймалар гидрорацияланып, ұнтақталып, дегидрорацияланып, сүзіліп, аргон
атмосферасында сеператорда классификацияланады.

Конденсатор түріндегі натрийтермикалық ұнтақтар өндірісі үшін
экстракциядан кейін алынған тантал фазасында қосымша тазарту жүргізіліп,
калий фтортанталы қайтакристалданады. Калий фтортанталын жоғары тазартылған
натриймен қалпына келтіруге сұйық және буфазалық әдістері пайдаланылады.

Еліміздегі алғашқы интегралдық газ-химиялық кешені құрылысы жобасы
талқыланды.

Үкімет басшысы Энергетика және минералдық ресурстар министрлігіне
еліміздің мұнай-химия кешенін құру саласындағы құжаттардың толық бумасын
Үкіметке ұсынуды тапсырды.

Қазақстандағы алғашқы интегралдық газ-химиялық кешені алғашқы
құрылысының келешегі сәуірдің 24-і күні Үкіметте Премьер-Министр Даниал
Ахметовтің төрағалығымен өткен кеңесте талқыланды.
Кеңесте атап өтілгендей, аталған жобаны іске асыру жөнінде
бүгінде барлық әзірлік жұмыстары толығымен аяқталды. Атап айтқанда,
SatCo, Basell, Атолл АҚ және Қазмұнайгаз Барлау.Өндіру
компаниялары арасында бірлескен кәсіпорын құру туралы өзара түсіністік
туралы меморандумға, сондай-ақ жобаға қатысушылар арасында тиісті келісімге
қол қойылды. Техникалық-экономикалық негіздеме материалдары егжей-тегжейлі
дайындалды. Қазіргі уақытта жобаны қаржыландыру жөнінде мәселе пысықталуда.

Бұдан басқа, Қазақстанда Атырау облысында ұлттық индустриялық мұнай-химия
технопаркі арнайы экономикалық аймағын (АЭА) құру жоспарлануда. Бұл мәселе
де кеңеске қатысушылар талқылауына ұсынылды.
Ұсынылған ақпаратты тыңдай келе, Үкімет басшысы құжаттарды әзірлеуді, соның
ішінде АЭА құру жөнінде техникалық-экономикалық негіздеме әзірлеу үдірісін
жеделдетуге тапсырма берді. Энергетика және минералдық ресурстар
министрлігіне бір айдан соң еліміздің мұнай-химия кешенін құру саласындағы
тапсырмалар бойынша құжаттардың толық бумасын Үкіметке ұсынуды тапсырды.
Премьер-Министрдің баспасөз қызметі

Химия технологиясын дамытып жатқан ірі зауыттар мен компаниялар.

"Маңғыстаумұнайгаз"АҚ

Іргесі 1963 жылы қаланған “Маңғыстаумұнайгаз” акционерлік қоғамы аймақ
мұнайының 34 пайызынан астамын және республика бойынша шамамен 9 пайызын
қамтамасыз ететін, Қазақстан Республикасындағы жетекші мұнай өндіру
компанияларының бірі болып табылады.

“Маңғыстаумұнайгаз” АҚ – жекеменшік нысандағы кәсіпорын.

Компания мұнай мен газдың 15 кенорындарын игеруде. Кәсіпорынның
негізгі өнеркәсіптік объектілері бүкіл мұнайдың 90 пайызы өндірілетін
Қаламқас және Жетібай кенорындары. Кенорындарын игеру қызметін ғылыми
негізде жүргізуді басты міндеттері геология, кенорындарын игеру, мұнай мен
газ өндіру салаларындағы көкейтесті проблемаларды шешу болып табылатын
Ғылыми - өндірістік орталық қамтамасыз етеді.

Вахталық әдіспен жұмыс істейтін қызметшілердің осында тұруы
үшін,кенорындарында бір мезгілде тұрып жұмыс істейтін 3 мың адамға аса
қолайлы тұрмыстық жағдай жасалған, қазіргі заманғы вахталық қалашықтар
салынды.

”ҚазМұнайГаз” Барлау Өндіру” АҚ “Өзенмұнайгаз” ӨФ

"Өзенмұнайгаз" ААҚ 1994 жылы "Өзенмұнай" бірлестігінің базасында
құрылған,, Жаңаөзен қаласы аумағында орналасқан. 2004 жылдың сәуірінен
”ҚазМұнайГаз” Барлау Өндіру” АҚ өндірістік филиалы болып қайта құрылды.
Мемлекеттік меншіктегі кәсіпорын. Қазіргі уақытта “ӨМГ” ӨФ балансында
игеріліп жатырған 7 мұнай кенорны бар, олардың ішінде мұнай қоры бойынша ең
ірілері “Өзен” және “Қарамандыбас” болып табылады.

1999 жылдан бастап Дүниежүзілік Қайта жаңғырту және даму банкінің
109 млн. АҚШ доллары көлеміндегі қарызының есебінен кәсіпорында мұнай
өндіру көлемін арттыруды қамтамасыз ету мақсатында Өзен кенорындарын
қалпына келтіру жобасы жүзеге асырылуда. Кәсіпшіліктер техникалық тұрғыдан
қайта жарақтандырылуда.

"Қаражанбасмұнай" АҚ

“Қаражанбасмұнай” АҚ 1994 жылы 16 ақпанда "Қаражанбастермнефть"
тәжірибелік – сынақ мұнайгаз өндіру басқармасының негізінде құрылған, Ақтау
қаласынан 230 км қашықтықтағы Бозащы түбегінде орналасқан Қаражанбастың
бірегей кенорнынан ауыр мұнайды қыздыру әдісімен өндіруді жүзеге асырады.

2005 - 2007 жылдары кәсіпорын мұнай өндірудің тәуліктік деңгейін
6000 тоннаға дейін жеткізуді жоспарлап отыр.

“Қаражанбасмұнай” АҚ – жекеменшік нысандағы кәсіпорын.

Компания қызметінің басыңқы бағыттарының бірі - әлеуметтік
жағдайларды жақсартуға және аз қамтылған азаматтардың тұрмыс жағдайын
жақсартуды қамтамасыз етуге бағытталған жобаларды қолдау болып табылады.
Бүкіл өнеркәсіп кешенін, әлеуметтік саланы, тұрғын үйлерді энергиямен
дербес жабдықтауды аймақтағы энергия өндіретін жалғыз кәсіпорын - "МАЭК-
Қазатомпром" ЖШС қамтамасыз етіп келеді.

"МАЭК-Қазатомпром" ЖШС

Маңғышлақ атом энергетика комбинаты (МАЭК) 1968 жылы құрылды. Кәсіпорынның
міндеті аймақ өнеркәсібі мен тұрғындарын электр энергиясымен, жылумен және
сумен жабдықтау болып табылады.

"МАЭК-Қазатомпром" ЖШС құрамына 2000 жылы пайдаланудан шығарылған шапшаң
нейтронды БН-350 атом реакторы, теңіз суынан дистиллят өндіретін зауыт (ДӨЗ
), ТЭЦ -1, ТЭЦ-2, ТЭЦ, ЦУВС - 1,2.3 сияқты маңызды объектілер кіреді.

Сонымен бірге, "МАЭК-Қазатомпром" ЖШС құрылымына кәсіпорынның
негізгі технологиялық өндірісін қамтамасыз ететін 11 өндірістік учаскелер
мен қосалқы цехтар кіреді.

Кәсіпорынның өндірістік қуаты:
электр энергиясы – 1342 МВт ;
жылу энергиясы - 1843 Гкалчас ;
су - 195 мыңм3тәу.

Кәсіпорынның өндірген электр энергиясының бір бөлігін аймақтан
тыс жерлерге сатуға мүмкіндігі бар.

Өңдеу секторының облыс өнеркәсіп өнімдерінің жалпы көлеміндегі
үлес салмағы 3 пайызға жуық және ол негізінен химия, жеңіл, тамақ және
машинажасау өнеркәсіптерінен тұрады.

Химия өнеркәсібіндегі негізгі кәсіпорындар "SAT Operating Aktau" ЖШС
(пластмасса зауыты базасында) және құрамында үш зауыты бар "ҚазАзот" ЖШС
химия кешені болып табылады.
"SAT Operating Aktau" ЖШС

Пластикалық массалар зауыты 1976-1980 жылдары тұрғызылған және
өнеркәсіптің әртүрлі салаларында кеңінен қолданылатын түрлі маркадағы
полистрол өндіру жөнінде ТМД аумағындағы және республикадағы ең ірі кешен
болып табылады. Өндіріс толық технологиялық схема бойынша – мономер
(стирол) синтезінен дайын өнім шығаруға дейін, 1981 жылы ұйымдастырылды.

Жобалық қуаты:

этилбензол – стирол шығару – жылына 300 мың тонна;
ПВС маркалы көпіршіктенетін полистрол шығару – жылына 100 мың тонна;
УПМ маркалы соққыға төзімді және ПСМ маркалы жалпылама қолданылатын
полистрол - жылына 110 мың тонна.
Зауыттың негізгі технологиялық схемасы мынадай өндірістерден тұрады:
этилен өндіру;
этилбензол – стирол шығару жөніндегі кешен;
полистрол пластиктерін шығару жөніндегі кешен;
негізгі технологиялық өндірістерді сығымдалған газ, азот және басқа да
энергия ресурстарымен қамтамасыз ететін қосалқы цехтар.

"ҚазАзот" ЖШС химиялық кешені

Химиялық кешен құрамына азот-тук зауыты (АТЗ), күкірт қышқыл
зауыты (СКЗ), химия - гидрометаллургиялық зауыт (ХГМЗ) енеді.
Азот-түк зауыты 1969 жылы пайдалануға берілді. АТЗ құрылымына 2
аммиак цехы, 2 әлсіз азот қышқыл цехы, күрделі минералдық тыңайтқыштар цехы
бар.
Химия - гидрометаллургиялық зауыттың құрамы кен байыту
фабрикасынан, гидрометаллургиялық цехынан тұрады. ХГМЗ АТЗ шығаратын
күрделі минералдық тыңайтқыштар үшін химиялық ерітінділер өндіреді.
Күкірт қышқыл зауыты контактілік әдіспен күкірт қышқылын
өндірудің төрт жүйесін құрайды. 1994 жылдан бері жергілікті саясат – Теңіз
кенорны күкіртінен күкірт қышқылын өндірудің төрт жүйесін құрайды.
Химиялық кешен азотты және фосфатты минералдық тыңайтқыштар
өндіреді. 1969 жылдан нитроаммофос, 1974 жылы - аммофос, 1993 жылы – фосфат
диаммонийі, 1999 жылы – триполифосфат өндіру қолға алынды. Минералдық
тыңайтқыштар өндірудің жобалық қуаты – жылына 900 мың тонна.
Кәсіпорынның өнімдер тасымалдауға арналған бұрма желілі теміржолы
бар және өнімді теңіз жолымен де жеткізе алады.
Кәсіпорын хлор мен тұз қышқылын, каустикалық және кальцийлі
содалар, бес тотықты ванадий және гидрометаллургиялық басқа да өнім
түрлерін өндіретін құрылыс объектілерін салу мүмкіндігіне және өндірісті
ұйымдастыру үшін қажетті базаға ие.

"Жамал-ай" АҚ

“Жамал-ай АҚ (бұрынғы “Ақбөбек” ААҚ) аяқ киім фабрикасы 1993 жылы
3 қыркүйекте құрылған.. Кәсіпорын құрамына аяқ киім және тігін цехтары
кіреді. Аяқ киім цехы италияндық Заната фирмасының жабдығында күш
құрылымдары мен қарапайым халыққа арналған арнайы аяқ киім шығарумен
айналысады. Аяқ киім цехының жобалық қуаттылығы – жылына 300 мың жұп аяқ
киім. Тігін цехы жазғы және қысқы маусымға арналған арнайы киім, төсек –
орын бұйымдарын тігумен айналысады. 1995 жылдан бастап кәсіпорын ҚР-ның
барлық күш құрылымдарымен жұмыс жасайды, олардың тапсырыстары бойынша
генералдық және офицерлік құрамға арналған аяқ киім үлгілері жасалады.
Бұған қоса, кәсіпорында мұнай компаниялары үшін арнайы жұмыс аяқ киімдері
мен киімдер шығару игерілген.

"Жаңарыс" ЖШС

Жаңарыс ЖШС тігін фабрикасы (Жаңаөзен қаласы) 1996 жылы
ұйымдастырылған. Өндіріс аяқталған технологиялық циклды 5 ағыннан тұрады.
Жаңарыс ЖШС тігін цехы Германия мен Жапонияда шығарылған жабдықтармен
жұмыс жасайды. Фабриканың жобалық қуаттылығы 640 адамға есептелген.
Кәсіпорын мұнай өндіруші кәсіпорындардың қызметкерлері үшін арнайы киімдер
мен басқа да тігін бұйымдарын тігумен айналысады.

"Шыны пластикалық құбырлар зауыты" ЖШС

2004 жылы Маңғыстаумұнайгаз ААҚ шыны пластикалық құбырлар
зауытының 1 кезегінің құрылысы аяқталды. Зауыттың жобалық қуаттылығы –
жылына 390 мың метр әртүрлі диаметрлі құбыр шығару. Жаңа кәсіпорында
ашылған жұмыс орындарының саны – 195. Қолданылатын технологиясын әзірлеген
Хай Тэк фирмасы және американдық Интек Композит Машинз компаниясының
(Калифорния) жоғарғы технологиялық жабдықтары арқылы жүзеге асырылады. Осы
тектес өндіріс Қазақстанда алғаш рет құрылып отыр. Өнім химиялық әсері
күшті ортаға төзімді, ұзақ мерзімді, ешқашан тот баспайды, ішкі жағына
түзілетін тұнбалар мөлшері өте аз, салмағы жеңіл. 2005 жылы зауыттың 2-
кезегі берілді. Өндіріс, алдымен мұнайгаз секторына, негізінен
“Маңғыстаумұнайгаз” АҚ ішкі өндірістік қажетіне бағытталған.

"Ақтау шыны талшықты құбыр зауыты" ЖШС

“Ақтау теңіз порты” АЭА аумағына жататын шыны талшықты құбыр
зауыты құрылысының 1 кезегінің құрылысы аяқталған соң, 2004 жылдың басынан
бастап өз өнімін шығара бастады. Жобалық қуаттылығы – жылына 400 мың метр
құбыр. Жобаның құны 10,2 млн. АҚШ долл. 171 жаңа жұмыс орны ашылды.
Шығарылған өнімдер халықаралық API, ISO-9001 стандарттарына сай келеді және
Қазақстан рыногы үшін мүлдем жаңа өнім болып табылады. Технология мен
жабдықтар қоюды FUTURE PIPE GROUP S.A. корпорациясы қамтамасыз етеді. 2005
жылы зауыттың 2-кезегі берілді.

Химия технологиясында атом өнеркәсібі туралы жаңа ойлар.

Айым МҰҚЫШЕВА, Жоғары технологиялар институты директорының ғылыми-зерттеу
жұмыстары жөніндегі орынбасары, техника ғылымдарының кандидаты: Халықаралық
нарықта қазақ ураны шешуші факторға айналады

– Айым Сабырқызы, қазір Қазақстанда ғылыми-зерттеу институттарының бірі
жойылып, бірі ашылып, көп нәрсені түсініп болмайтындай жағдайды бастан
кешудеміз. Айтыңызшы,– Институтыңыз қандай салада жұмыс жүргізіп жатыр?

– Негізінен, төрт бағдарлама бойынша еңбектенудеміз. Қазір біздің елде
дүниежүзі бойынша тұңғыш рет уран-кенді күкірт қышқылы арқылы кеніште шайып
алу әдісін қолдануда. Демек, кеніш күкірт қышқылына толады. Және ол
радиациямен зақымданған. Радиациялы күкірт қышқылы жер бетіне әсер етпеуі
қажет. Жер бетіндегі тіршілікке оның зияны ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.