Сәннің болашақ бағыттары
Мазмұны:
Бет
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 2
1.Көркемдік
бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... 3
1.1.Сәннің болашақ
бағыттары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ...3
1.2.Жобаланған бұйымға қойылатын
талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.3.Бұйымға материалдарды таңдау және
негіздеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..6
1.4.Ұқсас моделдерді таңдау және
талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..10
2.Конструкциялық
бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ..20
2.1.Құрастыру әдістемелерін таңдау және
негіздеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...20
2.2.Конструкция сызбасында қолданылатын алғашқы мәліметтер ... ... ... .23
2.3. Бұйымның базалық конструкциясының (БК) сызбасын жасау ... ... ... 24
2.4.Техникалық
моделдеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ...29
2.5.Лекалоларды
құру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ...32
2.6.Бөлшектер
спецификациясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ...34
2.7.Лекалолар
градациясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ..35
3.Технологиялық
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... .39
3.1. Бұйымдағы материалдар шығынын
мөлшерлеу ... ... ... ... ... ... .. ... .39
3.2.Жабдықты
таңдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ..45
3.3.Өңдеу тәсілдерін таңдау және
негіздеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..46
3.4.Бұйым әзірлеуінің технологиялық бірізділігі
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...47
4.Экономикалық
бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ...52
4.1.1-бап.Негізгі және қосымша маталардың
шығындалуы ... ... ... ... ... ... . ... ... .18
4.2.2- бап.Қайтарым
қалдықтары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ..18
4.3.3- бап.Өндіріс жұмысшыларының
жалақылары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...18
4.4.4- бап.Әлеуметтік салыққа
аударым ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...19
4.5.5- бап.Цехтың
шығындары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ..19
4.6.6- бап.Жалпы шаруашылық
шығында ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20
4.7.7- бап.Өндірістен тыс
шығындар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
...20
5.Өндіріс шарттарындағы өмірлік іс-әрекет қауіпсіздігінің
негіздері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...22
5.1.Өндірістің экологиялық
мінездемесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
22
5.2.Еңбек шарттарының негіздері және тігін өндірісіндегі жұмысшылардың
ауырып
қалуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... 23
5.3.Техникалық
қауіпсіздік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... 23
5.4.Өрт
қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... .. 23
6.Жоба бойынша
қорытындылау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... 24
7.Ұсынылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... . 25
Ұсыныстар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 27
КІРІСПЕ
Киім ұғымы адамдардың уақытқа және қоғамдық жағдайларға сәйкес сұлулық
туралы белгілі бір ұғымын бейнелейтін сәнмен тығыз байланыста болады. Адам
заты қоғамы дамыған сайын бұл көзқарастар үнемі өзгеріп отырады [1].
Киім утитарлық және эстетикалық қызметтерді атқаруға және адам
денесін сыртқы әсерден қорғауға арналған бұйым және бұйымның
жыйынтығы. Киім бағыттарын айтқан кезде костюм термині әр кезде
қолданылады.
Костюм - адамның сыртқы киетін қалыптастыру мен бүтін бір
утилитарлық көркемдік тұтастықты құрайтын адам денесіне киілетін киім
содай-ақ сәнді шаш грим сияқты бұйым белгілі бір тәртіппен өзара
келісілген тарихи қалыптасқан және үнемі дамып отыратын кешен.
Көріп отырғанымыздай атқаратын қызметтің бірінші деңгейі утитарлық
пен эстетикалы болып бөлінеді.
Утитарлық қызмет 2 деңгейде, қорғану және физикалық гигиеналық
болып, ал ақпараттық және физикалық болып бөлінеді. 3- деңгейіндегі
қорғау қызметтері мен механикалық зақым келуінен агессиялық ортақ
жылу, климаттың ортаның әсетінен, қорғау саналады (суық, жел, жаңбыр
және т. б.) Физиологиялық және гигиеналық қызметтер киім ыңғайланып
бір қалыптағы және қызу үстіндегі адамға киім сәйкестігін
анықтайды. Эстетикалық қызмет киім бұйымдары композицияның жетілдіруіне
дайындау және өңдеудегі сапа деңгейіне сәйкестігін анықтайды.
Осы атқару қызметінің ара-қашықтығы арқылы барлық түрлерінде
көрсетілген. Киімнің пайда болуы адам денесін айналадағы ортадан
қорғау үшін қажет болады. Киім адам днесін жылулықта сақтайды,
температураны бір қалыпта, адам денесігнің микроклиматы
қалыптастырады. Киімге ең бірінші мата ол өлі жануардың терісінен
жасалынған. Дамып келген көпшілік адамдар киім тігу барысында
арнайы адамдар болды- тігіншілер.
Жоғары дәрежелі АДТ Сымбат колледжіне сол талаптарына сәйкес жүзеге
асуда. Оқу орны студенттердің білім алуына қолайлы жағдай жасалған.
Тәжірибе алатын цех жаңа үлгідегі жабдықталган. Дәріс беретін оқытушылар өз
мамандарының білікті иелері.
Тігін өндірістік жұмысының негізгі міндеті жеке қызмет көрсетудің
дамуын бағыттау және модельдеуші мүшелерге жаңа ұсыныстарды енгізу.
Пішуге ең алдымен адам денесінің фигурасын білу қажет,
қандайда пішуші ең алдымен өлшем белгілерін алады, сосын сол
өлшем арқылы бұйым сызбасын тұрғызады.
Мақсаты қа сайкес тапсырмалар орындалды
1 Көркемдік бөлім
1.1 Сәннің болашақ бағыттары. Бұйымға материалдарды таңдау және
негіздеу
Сәнде ең маңызды рөл атқаратын бөлігі – бұл сәннің өзгеру барысында.
Сән күнделікті өзгеріп отырмайды, алдыңғы шығарылған сәннің толық өзгеруі
үшін оған бірнеше жыл қажет етеді [].
Авангард стилі – авангард-суретшілерден бастауын алатын сәндік бағыт.
Сұлбаның ерекше формасын, жарқын аксессуарлардың бір-бірімен сәйкестігі
арқылы бірлік концепцияда орындалғанын ұсынады.
Авангард сөзі басында әскери күштердің алдығы қатарын білдіретін.
Уақыт өте келе бұл сөзді уақытты озатын нәрселерді атайтын болды.
Авангардист деп қазіргі таңда шығармашылық жұмыспен айналысатын, музыка,
суретте және сәнде өз өнерін ерекшелетіп көрсететін адамдарды атайды.
Басында авангардизм маргинальдікке ұмтылған болатын, ал кейбір кездерде
тіпті әлеуметтік және қоғамдық оппозицияға да. Бірақ уақыт өте келе ол жаңа
және жас танымал әдебиеттің бір бөлігі болып қалды, жауынгершілік және
әскери мағынаны жоғалтып. Ол жаңа шығармашылық бағыттарға жаңа ой бағытна
жол берді. Дәл осы кезде сәнде жаңа стиль туылды. Жас немесе әлемге танымал
болып кеткен модельердердің оздерінің шығармаларына авангард демін берген,
солай бүтін коллекцияларды осы стиль бағытында жасап ұсынады.
Авангард стиліне сәйкес келетін көп сәйкестіктер бар: ол ерекше
материалдарды, формаларды, сызықтарды қолдану және стандартты емес
силуэттерді жасау. Көп жағдайда таңдау көлемді геометриялық фигураларға,
ассиметрияға, көзге лезде түсетін аксессуарларға беріледі.Осы киімде,
күнделікті өмірге арналған болса да, жұрт ішінде жоғалып кетуге жол жоұ.
Әсіресе мұндай киімді әрқашан да сәйкес макияж бенен бижутериямен киюге
кеңес беретін.
Бүгінгі таңда авангард
Бүгінгі таңдағы сән ерекше және қайталанбайтын киім ойлап табу үшін жиі
авангард бағытына сүйенеді. Нәтижесінде, оны СанөФранциско сән мектебінде
міндетт түрде оқылатын сабақтардың ішіне кіреді. Бұл сән мектебі әлем
дизайнерлер үшін өте маңызды оқу орны болып табылады.
Қазіргі таңғы авангард модельерлердің ішінде аса танымалдардың қатарына
ағылшын дизайнері Гарет Пью, Ирис ван Херпен сияқты дизайнерлер жатады.
Авангард стиліне қызығушылық бүгінгі таңда аса үлкен, өйткені тек осы
ағым ғана модельерлерге және тұтынушыларға қапырық киімнен бас тартып және
өзгешелікке ауысуға мүмкіндік береді.
Киім дегеніміз – кең мағынада бұл сөз адам денесіне киілетін
заттар. Киім бұл көптеген өзгерістерді басынан кешіріп және бірнеше, әр
түрлі формаларға ие болды. Киім – утилитарлық және эстетикалық қызметтерді
атқаруға және адам денесін сыртқы әсерден қорғауға арналған бұйым және
бұйымдардың жиынтығы.
2013 жылы сән үлгісіне деген ұсынысты құмарту үшін көптеген
стильдік ойларды талап етті. Мүмкін емес нәрселерді іздеу арқылы
оларды құрастырып ерекше шешімдер қабылдайды, осының барлығын
толықтыратын бір ғана нәрсе, өзгешелік және әртүрлі ультра-жеңіл
маталар.
Ол бірнеше өзгерістерге ұшырап және көптеген пішіндер мен түрлерге ие
болды. Яғни киім – бірінші қажетті зат. Оны өндіруімен өнеркәсіптің әр
түрлі салалары айналысады, ал сатумен сауда жүйелері шұғылданады.
Сән біздің әрқайсысымыз үшін, ішкі әлеміміздің бір бөлшегі, жан
дүниеміздің айнасы. Қазіргі сәнді демократияшыл десе де болады. Ол таңдау
идеясы мен еркіндігінің көптігімен, яғни әр түрлі стильдермен, пішімдермен,
үлгілермен, сондай-ақ әр түрлі көлемдермен және алуан түстілігімен
ерекшеленеді.
Өткенге бағытталған – бұл бұйымның жаңа түрін конструкциялау, пішу,
тігу, әсемдеу барысында өткен ғасырдағы, жылдардағы стильді немесе қандайда
бір бөлігін алып оны осы заманға сай өзгертіп, жаңа түрін шығарады. Бұл
сәнді – ретроспективалы бағыт деп атайды. Ал болашаққа бағытталған – бұл
жаңа өнімнің пайда болуы, яғни бұрынғы бағытқа мүлде қарамай, болашақты
болжай отырып қандай да бір бұйымның алғаш рет көруіне әкеліп соқтырады.
Осы заманғы киімдерді – фольклорлық стиль деп атайды. Фольклорлық
сипаттағы киімдер сәнділігімен ерекшеленеді. Онда ұлттық құрастырмалы ою-
өрнек, кестелер, қол жұмыстарының көптеген элементтері кеңінен
пайдаланылады.
Қазіргі кезде ұлттық киімдердің қандай да бір элементтерін алып, оны
жаңа сән ретінде қолдануда. Қазақ халқының ұлттық киімдері – қазақ халқының
қол өнері көне заманнан тарихымен бірге дамып, біте қайнасып келе жатқан
бай қазына. Қазақ халқының киім-кешегі – ұлтық тұрмыстық және рухани
мәдениеттің бағалы ескерткіштерінің бірі.
Киім адам үшін бірегей қажет нәрсе болып табылады. Ол адам тәнінің
сексен проценттен астам жерін жауып тұрады және сыртқы ортаның қолайсыз
жайтарынан қорғайды, организмді күйлі ұстауға көмек теседі, сондай-ақ
адамға көрік береді.
Адам көркі шүберек, ағаш көркі жапырақ, - деп халқымыз бекер
айтпаған. Адам баласы болғанан соң оның қоршаған ортада әр маусымға
сәйкес киінбеуі мүмкін емес. Көрікті кел бетті көргенде көңіліміз өсіп,
бір толып қаламыз.
Қоғамның дамуына сәйкес, адам өзі өмір сүрген ортаға бейімделіп
отырады, сондықтанда қоғамда болып жататын қозғалыстар жеке адамды айналып
өтпейді
Айшықталып немесе мәнерленіп боялған материалдар бетіндегі өрнектері
жағынан түрліше болады да, пішуге оңай немесе тиімді және қиын немесе
пішуге тиімсіз болып бөлінеді. Материалдың түрлі түсті болуы тиіс (негізгі
жібі) мен арқауды түрліше етіп бояудан болады.Тіні мен арқаудың белгілі
түрде келістіре боялуы жібек материаларын құлпыртып тұрады. Бұлай боялуы
шонжон (құбылмалы, өзгермелі) деп айтылады [].
Жіп үзгенде: костюмдік жартылай жүн материалында - тал болып
үшкірленеді де, мақта материалға тегіс, үлпілдек келеді.
Уқалағанда: Костюмдік жаттылай жүн матаны уқалағанда пайда болған
қыртыс тез жазылайды. Жасанды жібекте қатты, тез жазыла қоймайтын қыртыс
пайда болады. Таза жүн материалдары жұмсақ уқалағанан кейін жай бір келкі
және тез жазылады.
Жыртқанда: Жүн жіп бірден үзілмейді, едәуір созылады. Жыртылған жерде
жіптері шашақтанып тұрады.
Күйдіргенде: Жартылай жүн матасы күйдіргенде қауырсынның иісін
шығарады, және жанған мата бүтін тұрып қолмен ұстаған кезде күлге айналады.
Матаның қалыңдығы: жіптін жуандығына, бүгілу дәрежесіне, айқасуына,
тығыздығына және өңдеуіне байланысты.
Матаның ені: Модель таңдау, конструкциялау, пішкенде, лекаларды салу-
лекаланың еніне болады.
Мата ұзындығы: Мата ұзындығы тігін өндірісінде жаппай пішу процесінде
ескеру керек.
Тиімді ұзындық- пішкен уақытта қалдық қалмайды, қалса да нормадан
аспайды.
Матаның механикалық қасиеті.
Киімді пайдалану барысында оның тозуы, негізінер тартатын, қысатын,
бүктейтін, үйкейтін күштердің әсерінен болады. Сондықтан да, түрі мен түсін
сақтауда, киілу уақытын ұзартуға, оның техникалық қасиеттерінің, яғни, әр
түрлі техникалық ықпалға қарсы тұра алу қабілетінің маңызы зор.
Бұл қасиетіне келіп бұйымның түсін айтсақ, адамның жүйке жүйесін
демалдыратын түс көгілдір.
Матаның мықтылығы. Матаның тартқанға мықтылығы оның сапасын
сипаттайтын негізгі көрсеткіштердің бірі. Матаның тартқандығы мықтылығы
дегеніміз- оның өрнегіне түскен күшке қарсы түру қабілеті. Белгілі бір
мөлшердегі мата жолағы бұзуға кететін ең аз салмақты үзілу салмағы деп
атайды. Сондықтан, мата құрамы мықты болғандықтан бұйым тез тоза қойы
Матаның қыртыстануы. Қыртыстанғыштығы дегеніміз-ылғал жылуымен
өндегенде ғана кететін матаның бүктеп қарағанда мыжылып қалуы. Қыртыстану
себебі- матаны бүктеп орағанда пайда болатын иілу пішінінің өзгеру салдары.
Серпімді және созылмалы ұзартудың үлесі басым талшықтар бүктеліп,
жаншылғаннан соң біртіндеп түзеледі де, бастапқы қалпына келіп, қыртыстануы
жазылады.
Матаның дроптанылуы. Драпталыуын-матаның жүмсақ, дөңгелектенген
қатпарлар туғызатын қасиеті. Дроптанылу матаның массасына, қаттылығына және
жұмсақтығына байланысты. Қаттылығы-матаның өз формасын сақтап қалу
қабілеті. Қаттылыққа қарама-қарсы қасиетін Жұмсақтық-дейді, яғни матаның
формасының өзгеруіне көнгіштігі.
Бұйым өз формасын ұстайды, ол матаның драптануына байланысты, сондықтан
бұл мата өз формасын оңай жоғалтпайды.
Матаның тозуға төзімділгі. Матаның тозуға төзімділігі деп оның
көптеген тоздыратын факторларға шыдамдылық қасиеті. Пайдалану басында
киімдер матасы жарық, күн, үйкеліс, қайта-қайта созылуы, бүктелу, сығылу,
ылғал мен тер, жүн, химиялық тазалау, температура және т.б. әсеріне түсуден
қорғалған.
Матаның техналогиялық қасиеті- маталардың технологиялық қасиеті
дегеніміз - тігін өндірісіндегі бұйымды пішу, құрастыру және ылғалды
жылумен өңдеу сияқты процестерінің әр түрлі кезеңдерінде байқалатын
қасиеті.
Тігін өндірісінде костюм маталары кең таралған. Бұл маталардан әйел
костюмі және сарафандарын тігеді. Костюм маталары көбіне жүн талшықтарынан
құралған. Мұндай маталар жартылай және таза жүн болып бөлінеді. Сонымен
қатар, костюм маталары, мақта зығыр, жібек матасынан және синтетикалық
талшықтармен араласқан болып кездеседі.
Негізгі мата: жібек маталары - қазіргі сәннің мәнерлі көріктігін
елестету үшін осы екі сөзжеткілікті: тығыз және ауыр, ағыл, салқын немесе
қатты және майысқақ; жіңішке - нәзік және жұмсақ немесе ұшырғыш.
Кемпірқосақтың барлық түсі мен фактуралары бар, алыс замандардан келген
матасы(атлас, тафта, муар, шифон, органза, муслин) келген.Жібек матасы
фибрион ақуыздан және екі элементарлы тот жіптерін кілейлейтін серициннен
тұрады. Көлбеу қимасы сопақ, оның жуандығы біркелкі емес, ал қимасы 15-
17см.
Жасанды былғары – былғары көрінісін беретін, бірақ жасанды,
синтетикалық жолмен жасалынатын мата. Әртүрлі түсте кездеседі. Ең жақсы
қасиеттер – олар маматың арзан бағасы, көркемділігі, тозбаушылығы және су
өткізбеушілігі, созылатын және созылмайтын түрлері болады, ол полотнолық
әлде трикотажды негізде жасалғанына байланысты. Бірақ ондай матадан
тігілген киім ішінде адам тез терлеп кетеді.
. Барлық тігін бұйымдары эстетикалы болуы үшін, оларды астар
маталармен өңдейді. Астар маталары дегеніміз – саржалық, сатиндік немесе
кесте өрілімдік жұқа беті жазықтығы майда біркелкі боялған немесе өрілімді
суреттері бар, сыртқы және жеңіл киімдерді өндеуде қолданылатын мата түрі.
Мұндай мата денеге жағымды, ауа өткізгіш қасиеті жоғары болуы тиіс. Астар
маталары талшықтын құрамы бойынша әр түрлі болып кездеседі: олардың негізі
мақта, зығыр, жүн маталары болып осыларды синтетикалық талшықтардың канегі
арқылы өндеп шығарады.
Трикотажды астар мата жақсы созылу қасиетіне ие.
Астар аралық маталар: дублириннің бір жағы ұсақ желім нүктелерінен
құралған, сонда бұл қабаты майда емес болып келеді.
Астар аралық маталардың ішінен бұйымға дублирин қолданылған. Себебі
көлемді үстіңгі белдемшенің формасын келтіру мақсатында дублерин өз
міндетін жақсы атқарды.
Тігін жібі дегеніміз – жоғары сапалы созылған жіңішке бір келкі
айналған иірім жіп немесе бұйым бөлшектерінің тігін жабдығымен қосатын
ерекше қасиеті бар материал. Тігін жібі ассортименті ішінде ең негізгісі
болып табылады, себебі жіпсіз еш қандай бұйымды құрастыра алмаймыз.
Тігін жіптері қалыңдығы бойынша әр түрлі болып кездеседі. Ең қалыңдығы
сызықтық тығыздықа байланысты немесе жіптің өзінің шарты номерімен
белгімнеді. Мысалы: № 10,20,30,40,50,60 жептері жіп бобинасына жазылады. Ал
қазір идеал жіптер стандартты қалыңдықта болып келеді. Идеял жіп ең қолайлы
да мықты және төзімді болғандықтан №40 идеал жіпті бұйымды тігуде
қолданылды.
Ригелин – корсет немесе корсажды дайындағанда қолданылатын материал. Ол
форманы жақсы көрсетіп ұстайды. Ригелин пластмассадан, темірден және темір
өзегі бар жіптен өрілген болып келеді.
Фурнитура- келесі талаптарға сәйкес болуы қажет
1. Сән бағытына сәйкес, сыртқы түрі бойынша, түсі бойынша
және талшықтың құрамы бойынша болуы қажет.
2.Қолдануға ыңғайлы және денсаулыққа зиян қасиеті болмауы тиіс.
3.Техникалық өңдеуде бұйымға оңай өңделуі керек. Киімді өңдеу
материалдарына әр түрлі таспалар, шунурлар, тесма және кружева
жатады. Талшықтың құрамы бойынша көбінесе жібек мақта матасынан
жасалынады. Кейде талшықтық құрамы (бойынша көбінесе) синтетикалық
жылтыр жіптер қолданады, және де фурнитура бисер, стеклярус,
полтка, липучка, ызбак, түйме, ілмек, шылтырлақтар жатады.
Жасырын сыдырма- ұзындығы 25 см, тізшелері пластмассадан жасалған,
синтетика матасында орналасқан, сұр түсті.
Конфекционная карта
1.2.Жобаланған бұйымға қойылатын талаптар.
Киімнің материалынан тысталуынан және тігілуінен халық тұрмысынан жай-
күйі, мәдениетінің қалыптасу процесі, ғасырлар бойы жинаған еңбек
тәжіребиесі көрінеді. Киімді сәндеп кестелеу, құрақ салу, зергелік және
басқа да әшекей заттармен әдіптеу сол-халықтың сұлулыққа құштарлығының
айғағы [].
Функциялық талаптар- бұйымның негізгі қолданылуына, адамның сыртқы
келбетіне киімнің сәйкестігін есепке алады. Қолдану модельдер конструкцияға
және матаға қойылатын талаптарды анықтайды. Әр түрлі жастарға адамдардың
психологиялық құрылымның және сыртқы киімнің әр түрлі мәндігіне байланысты
киімдік өлшемдік және толықтық жас ерекшелігі бір қолданыстағы топтарын
сол талаптарға тән болды. Функциялық талаптар қазіргі өмір құрлымына,
тұрмысына эксфотоциялаудың нақты жағдайына қызметінің түріне оның сыртқы
кейпіне және жас психология ерекшеліктеріне киім сәйкестік дәрежесін
қамтамасыздандырады.
Эстетикалық талаптар- ерекше өзіне тән сұранысын яғни адам сұлулыққа
және сұлулық заң шығармашылығына мұқтаждығын қанағатандырудан тұрады. Киім
осы дәуірдегі жетекші көркемді стилін және сәннің жеке көрінуін есепке
алу арқылы жобаланылады. Эстетикалық талаптар 3 топқа бөлінеді.
Жобаланған дипломдық жобаның бұйымы эстетикалық талаптарға сай келеді
өйткені сәнді, адам денесінде ыңғайлы, авангард стильде орындалған.
Гигиеналық талаптар- бұл талаптар киімді пайдалану процесінеде оның
солай сақтау дәрежесінен анықталады. Сенімділік бұйымның қайтармаушылығын,
ұзаққа сақталған жөндеуге келетіндігін анықтайды.
Бұйымның гигеналық талаптарына келсек, бұйым адам денесіне жағымды ауа
өткізетін матадан тігілген, яғни, жұмысшы жұмыс уақытында өзін ыңғайлы
сезінеді.
Технологиялық- экономикалық талаптар - киім сапасының қойылымы,
техникалық экономикалық талаптар, оны өндіру мен экслотоциялауға келетін
шығынды есепке ала отырып, дайындалатын технологиямен жоба әдістерінің
конструкциялық жетілуінің техникалық дәрежесін қамтамасыз етеді.
Кейде адамдардан арнайы кешке киетін киімнің өзіндік ерекше және көзге
түсетін талабы бар ұсыныстар түседі. Жеке киімді ойластырғанда және тіккеде
міндетті түрде тапсырушының қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталған
бақылайлар, ізденістер жүргізіледі. Жобаланған бұйым авангард стилінде
орындалған. Ол тапсырушының денесінің нәзік сұлбасын айырықша көрсетін, ал
сәндеу техникасының және қолданылған материалдардың стандартты емес, бірақ
бір-бірімен өте жақсы түс және фактура жағынан үйлесімділігі арқасында
басқалардың арасынан көзге бірден түсетіндизайнерлік бұйым дайындалды. Бұл
бағытта бұйым жоғары сән бағытында жасалынды. Ол тапсырушының ондай киетін
киімді жалғыз болу сезімінен, келген ортада өз-өзін сенімді ұстауға үлкен
үлес қосады.
1.4 Ұқсас моделдерді таңдау және талдау.
Модель 1
Әйелдерге және қыздарға арналған авангард стиліндегі көйлек қара шифон
мен сұр жылтыр былғарыдан, қара органзадан тігілген. Қынамалы силуэтті.
Көйлек үстіңгі, астыңғы және үстіңгі белдемшеден тұрады.
Алдыңғы бойдың мойын қиындысы V-тәрездес тереңдетілген.
Алдыңғы бойдың үстіңгі бөлігінде иініштері орналасқан.Бұйымның иығы
түсірілген. Алдыңғы бой ортасында орналасқан ромб тәріздес салғы
орналасқан. 10 бүкпе орналасқан. Қол окаты қауырсынбармен безендірілген.
Артқы бойда иініш бар. . Иініштерінде декоративті екі салғыдан
тігілген.
Иініш төрт бүкпесі бар үшбұрышты перде тәріздес бөліктермен тігілген.
Көйлектің астыңғы бөлігі тізеге дейін қынамалы, орта тігісті. Жоғарғы
қиындысы жасырын сыдырмамен өңделген. Тізеден төменгі жағы кең органзадан
тігілген екі қабатты бүрмелерден тұрады. Үстіңгі қабаты ассиметриялы және
астыңғы симметриялы болып келгеннен қысқа.
Үстіңгі белдемше сегіз бөліктен тігілген. Артқы бөлігі корсетная
лентамен өңделген. Асты бойынша кеңейтілген және симметриялы доғаланған.
Бес декоративті салғылармен безендірілген.
Модель 2
Әйелдерге арналған көйлек авангард стилінде орындалған. Қынамалы, бұйым
ұзындығы еденге дейін. Шифон және былғарыдан тігілген.
Алдыңғы бойда кеуде тұсында екі бүкпесі бар. Американдық қолтық
ойындысы бар. Алдыңғы бой өрнек құрайтын төрт декоративті салғылармен
безендірілген. Мойын ойындысына тіктемесі бар жаға тігілген. Көйлектің
үстіңгі бөлігі былғарыдан тігілген, астыңғы қиындысы жоғары фигуралы
ойылған. Шифоннан орындалған еденге дейін белдемше күн тәрізді пішілген.Екі
қабатты. Жеңі жоқ.
Артқы бой орта тігісіне жасырын сыдырма тігілген. Артқы бой үстіңгі
бөлігінің төменгі қиындысы төмен үшкірленген.
Модель 3
Әйелдерге арналған авангард стиліндегі көйлек. Қатты қынамалы.
Былғарыдан тігілген. Ұзындығы еденге дейін. Алдыңғы бойда екі рельеф сызығы
бар.Кеуде жәгн бел тұсында өрнек құрып орналасқан үш декоративті салғы бар.
Мойын ойындысы салғымен безендірілген. Қолтық ойындысына қысқа жең
қондырылған. Артқы бойда екі рельеф және орта сызық бар. Орта сызығы
бойынша жасырын сыдырмамен өңделген.
Модель 4
Әйелдерге арналған авангард стиліндегі көйлек. Қатты қынамалы, ұзындығы
еденге дейін. Былғарыдан тігілген. Алдыңғы бой мойын ойындысы өрнекті
тереңдетілген және кеңейтілген. Көйлектің сол жақ жан тігісінен тізе
тұсында жарма ашылған. Алдыңғы бойда үш декоративті салғы өрнек құрып
тігілген. Артқы бойдың орта тігісі жасырын сыдырмамен өңделген. Екі оюлы
белге дейінгі тетігі бар.
Модель 5
Әйелдерге арналған авангард стиліндегі көйлек. Қатты қынамалы силуэтті.
Ұзындығы еденге дейін.Бұйым жеңсіз, америкалық қолтық ойындысы бар, олар
декоративті салғылармен безендірілген. Мойын ойындысы сәл тереңдетілген,
тіктемесі бар жағамен өңделген. Кеуде сызығына дейінгі ойығы бар. Үстіңгі
бөлігі былғарыдан тігілген.Астыңғы бөлігі орта тігісті және бүрмеленген.
Шифоннан тігілген. Белдемшесіне иініші бар. Иініштің алдыңғы бөлігінде
өрнек құрып үш салғы орналасқан. Белдемшенің сол жақ тігісінің мықым мен
тізе ортасынан еденге дейін жарма берілген. Артқы бой орта тігісті және
жасырын сыдырмамен өңделген.
Модель 6
Әйелдерге арналған авангард стиліндегі көйлек. Қатты қынамалы силуэтті.
Ұзындығы еденге дейін. Мойын ойындысы кеуде тұсына дейін кеңейтілген және
декоративті салғылармен безендірілген. Иық сызығы түсірілген. Алдыңғы бой V-
тәрізді былғары иінішінен және төменгі шифон бөлігінен құралған. Бел
тұсында белдігі бар. Белдікте өрнек құрып екі декоративті салғы орнадасқан.
Белдік артқы бойында корсетті таспамен өңделген. Белдемше Годе тәріздес
және сегіз бөліктен құралған. Артқы бой орта тігісті, жасырынды сыдырмамен
өңделген. Артқы орта бөлігі былғарыдан, ал жан бөліктері шифоннан тігілді.
Модель 7
Әйелдерге арналған авангард стиліндегі көйлек. Қынамалы силуэтті. Бұйым
ұзындығы еденге дейін. Иық бұйымы былғарыдан тігілгенамерикандық қолтық
ойындысы бар. Мойын ойындысы кеуде тұсына дейін кеңейтілген. Кеуде, бел
және мықым тұсында симметриялы өрнек құрып декоративті салғылар тігілген.
Төменгі қиындысы оюланып ойылған. Артқы бой орта тігісті. Жасырын
сыдырмамен өңделген, төменгі қиындысы төмен оюланып үшкірленген болып
келеді. Белдемшесі бес қабатты шифоннын тігілген.
Модель 8
Әйелдерге арналған авангард стилінде орындалған көйлек.Қынамалы
силуэтті. Американдық қолтық ойындысы бар. Мойын ойындысы кеуде тұсына
дейін тереңдетілген, оған тіктемесі бар жайылған жаға қондырылған. Оның
үстінде төрт декоративті салғы салынған. Алдыңғы бойда бел тұсына дейін
баратын өңір бар. Көйлектің астыңғы бөлігінің ортасында колокол тәріздес
шифоннан бөлік тігілген. Артқы бой орта тігісті. Сол жақ жан тігісіне
жасырын сыдырма қондырылған.
Модель 9
Әйелдерге арналған авангард стиліндегі көйлек. Қатты қынамалы силуэтті.
Былғарыдан тігілген. Ұзындығы еденге дейін. Иініштер былғарыдан
тігілген.Тігістері декоративті салғылармен безендірілген. Ортаңғы бөлігі
ортасынан бүрмеленген. Бел тұсында ирек екі салғы орналасқан. Алдыңғы бой
және артқы бой белдемшесі былғарыдан және астына қарай кеңейтілген және
белдің орта тұсынан тігілген. Артқы бой орта тігісті. Тігісі бойынша
сыдырмамен өңделген. Артқы бойдың бел тұсында салғы бар.
Модель10
Әйелдерге арналған авангард стиліндегі көйлек. Қатты қынамалы. Бұйым
ұзындығы еденге дейін. Мойын ойындысы бел тұсына дейін кеңейтілген. Мойын
ойындысының жоғарғы тұсы салғымен, ал төменгі тұсы қауырсындармен
безендірілген. Қысқа жең қондырылған және төменгі қиындысы бойынша
декоративті салғылармен безендірілген. Бел тұсында белдігі бар. Ол шеттерін
салғылармен безендіріліп өңделген және ішінде өрнек құрып сәнделген.
Белдемшенің сол жақ алдыңғы бөлігінде рельеф сызығы бар, ол қауырсындармен
безендірілген, және тізе мен мықым ортасынан еденге дейін жарма берілген.
Артқы бой орта тігісті және жасырын сыдырмамен өңделген.
2 Конструкциялық бөлім
2.1.Құрастыру әдістемелерін таңдау және негіздеу
Киімді конструкциялау барысында әр – түрлі көрсетілген адам денесі
жайлы, қосымшалар жайлы, конструкция және формулаға келтіру туралы бастапқы
мәліметтер ұсынылған [].
Киімді өңдеу барысына қарай әр – түрлі әдістемемен дене бітімдік
өлшемнің белгілерін анықтайды. Жеке басқа киімді өңдегенде ең алдымен
тапсырыс жасаған адамның өлшемдік белгілерін өлшеп алады. Егер өлшемдік
белгілерді алуға мүмкіндік болмаса, онда өлшемдерді алу үшін әртүрлі
есептеулер жүргізіледі.
Барлық әдістемеге бір киімнің бөлшектерін құрастыруға қажет өлшемдік
белгілер есептік формула арқылы табылады, олардың ішіндегі ең маңызды кеуде
айналымы және бой болып табылады. Басқа өлшемдер, олар әдістеменің
жартысында кездеседі. Ерекше өлшемдік белгілерді киімнің негізгі базалық
конструкциясын тұрғызған кезде әйелдердің дене бітімінің ескертуге мүмкін
береді.
Қолданылатын өлшемдік белгілерінің белгілері бойынша қарастырылатын
әдістемелердің өлшемдік белгілері әртүрлі . Өлшемдердің максималды саны 29
ЦНИШИП әдістемесінде қолданылады. Ал ең минималды – 13 – Potrns et
gradatijns de vetemtnts veteminis Ahfywbz, ЕМКО СЕВ 28 өлшемдік белгілер
қолданылады: 22 – негізгі , ал қалған 6 – қосымша белгілер
қолданылады.Киім пішудің негізгі құрылысына: силуэт, пішу, қиылысуы,
құрылысы, тігістердің өзара байланысы, әдістеменің сапасы енеді
Кез келген киімнің құрылысын жасау үшін, әртүрлі әдістер пайдалануға
болады Олар класс ерекшелігіне қарай екіге бөлінеді: дене пішімінің
ерекшелігіне сәйкес және қосымша көркемдеу әдістерін пайдалану және дамыту.
Оған қазіргі кездегі әдіс және алынған түрі енеді.
Бұл тәсіл инжинерлік тәсіл яғни дәл пішу тәсілі деп аталады. Оған –
графикалық және аналитикалық әдістер жатады. Бұл әдістің өзі 5 негізгі
амалдан тұрады.
1) Графикалық, яғни сызу түрінде;
2) Қосымша сетка – канваны қолдану;
3) Жалпақ пішілген – қиылған макет;
4) Ұлғайтылған түрі – аналитикалық және тексеру нүктелерінің
қосымша сызықтарымен қосылуы;
5) Аналитикалық түрі.
Негізгі базалық конструкцияға орай киім үлгілерінің тәсілдеріне бірнеше
тәсілдер жатады. Соның бірі – ЦОТШЛ. Бұл тәсілдің негізгі атқартын ролі
алдын ала ешқандай жүргізілмеуінде.
ЦОТШЛ – бұл тәсілі өте ыңғайлы жәнеде бұл әдістемемен құрастырылған
бұйымдардың денеге қонымдылығы өте жоғары және проектілеу есептеулері аз
болады. Сондықтанда ұсынылған дипломдық жоба осы әдістеме бойынша жасалған.
2.2.Конструкция сызбасында қолданылатын алғашқы мәліметтер.
Киім конструкциясының кез келген есеп әдісімен құру үшін ең алдымен ол
туралы бастапқы мәліметтерді білу тиіс. Осы бастапқы мәліметтердің бірінші
және негізгі өлшемдік белгілер болып табылады. Олар адам дене бітімінің
көлемі мен формасына қарай сипатталады және оның өлшемдік сипаттамасын
ұғындырады.
Адам денесінің өлшеуінің үш түрі бар:
1) Тік және көлденең жазықтағы кез келген нүктелер арасындағы арақашықтық
проекциясы өлшенеді.
2) Екі нүкте аралығының ең қысқа арақашықтығы өлшенеді.
3) Денебітмнің үстін өлшейді.
Антропологиялық өлшем бағдарламасы киімді конструкциялау мақсатына
арналған сандарына өлшемдік белгілердің үлкен сандарын қамтиды.
Адам денесінің үстін өлшеуді доғалсыз деп атайды (бойлай дене
ұзындығының бөлек бөліктерінің ұзындығын, биіктігін анықтайтын ұзындық,
бөлек бөліктерді анықтайтын айналымдар, ендер және доғалар). Екі нүкте
арақашықтық өлшемін бірақ дене үстіне өлшенетін емес сызықтық өлшемдер
деп атайды. Адам тұлғасын өлшеу үшін 16 антропологиялық нүктелер
қолданылады.
Киімнің жабылатын пішіні құрудың анықтылығын қысымдылыққа байланысты
болады. Олар жалпы қолданылуға бұйымның барлық еніне және жеке қолдану
бөліктерге (бөлшектерге ) арналады. Бұйымның жалпы қолдануға арналған
қосымшалар : Жалпы қосымшалар
Еркін қосымдылыққа қосымшылар техникалық (қимылды еркін демалудың
қамтамасыз етудің , жылу алмастыруды алмастыруды реттеуге арналған ) және
декаративтік - канструктивті сндендіруге берілетін ) қосымшаларға
бөлінеді .
Техникалық қосымшалар белгілі бір киім асартименте арналған . Бұйым
ініне техникалық қосымшалар кеуде деңгейінде көлектер үшін – 2 см, педжан
және жакеттер үшін – 3 см , палто үшін сыртқы материал жуандығы астарлар
және ішіктер ( жылыту ішектерге қосылғанда ) киімнің төменгі қабаты
есебінен 4см
Декаративтік – конструктивтік қосымшалар киім формасына және көлеміне
байланысты 0 – ден 20ға дейін және одан көбірек болуы мүмкін , Есептеуді
оңайлату үшін практикада еркін қосымшалыққа техникалық және декаративтік –
конструктивті қосымшаларды қамтитын жиындық қосымшалары пайдаланады .
Кеуде бел және мықын сызықтары бойынша еркін қысымдылыққа қосымшалар
мезелге байланысты әртүрлі үимесінде таңдалуы мүмкін . Қосымшалар
кестелерде берілген.
Бастапқы мәліметтерге өлшемдік белгілерден басқа қосымшалар болып
табылады. Киімнің жобаланатын пішімін құрудың анықтылығын еркін
қысымдылыққа байланысты болады. Олар жалпы қолдануға бұйымның барлық еніне
және жеке қолдану бөліктерге (бөлшектерге) арналады. Бұйымның жалпы
қолдануға арналған қосымшалар:
1. кеуде деңгейіндегі қосымша (кҚ)
2. бел деңгейіндегі қосымша (бҚ)
3. мықын деңгейіндегі қосымша (мықҚ)
Еркін қонымдылыққа қосымшалар техникалық (қимылды еркін,
демалудың қамтамасыз етуші, жылу алмастыруды реттеуге арналған) және
декаративті-конструктивтік (сәндеуге берілетін) қосымшаларға бөлінеді.
Төмендегі кестеде қыздардың типтік тұлғаларының өлшем белгілері
берілген.
2.1-кесте Тұлғаның өлшемдік сипаттамасы.170-88-96
№ Өлшем бөлігінің аты Шартты Нақты Типтік Өлшемдер
белгісі тұлға тұлға айырмашылығы
1 2 3 4 5 6
1 Бой Б 168 170 -2,0
2 Мойынның жартылай См 17,6 17.7 -0,1
айналымы
3 Кеуденің бірінші Ск1 42,8 42.9 -0,1
жартылай айналымы
4 Кеуденің екінші Ск2 46,3 46.4 -0,1
жартылай айналымы
5 Кеуденің үшінші Ск3 44 44 0
жартылай айналымы
6 Белдің жартылай Сб 32,5 33.8 -1,3
айналымы
7 Мықынның жартылай Смқ 48 48 0
айналымы
8 Кеуде ені Ек 16,4 16.5 -0,1
9 Артқы бойдың белге Ұарбб2 42,4 42.7 -0,3
дейінгі екінші
ұзындығы
10 Алдыңғы бойдың белгеҰалбб2 43 43.2 -0,2
дейінгі екінші
ұзындығы
1-кестенің жалғасы
11 Қолтық ойындысының Бқоар2 20,7 20.9 -0,2
артқы биіктігі
12 Иықтың қиғаш Биқ2 42,6 42.8 -0,2
биіктігі
13 Арқа ені Еар 17,3 17.3 0
Еңсе – тұлғаның түзу тұрғандағы вертикаль сызығымен салыстырғандағы
айырмашылығы. Орташа еңселі адамдардың жауырыны мен бөксенің шығыңқы
нүктелері вертикальь сызығына тиіп тұрады және жеттінші омыртқа нүктесімен
бел нүктесінің ара қашықтықттары бел нүктесініңвертикаль сызығына бірдей
қашықтықта орналасады. Бұндай типті тұлғалардың арқа ені мен кеуде ендері
тең болады.
Адам тұлғасы пропорция бойынша келесі типтерге бөлінеді:
1. Долихоморфты
2. Брахиморфты
3. Мезаморфты
Тігу барысында, тұлғаның пропорциясы мезоморфты типке сай келді.
Мезоморфты тип ө тұлғаның аяқ-қолы кеуде клеткасының ұзындығына сай немесе
пропорционалды тип.
2.2-кесте
Жобаланған бұйымның кеңдік қынамалығына қосымша
№ Қосымшаның аты Шартты Өлшем,см
белгісі
1 2 3 4
1 Кеуде сызығы бойынша Қк 4.0
2 Арқа ені бойынша Қеар 1,2
3 Кеуде ені қосымшасы Қек 0,8
4 Қолтық ойындысының артқы Қбқоар2 2,0
биіктігіне қосымша
5 Артқы бел сызығынан мойын негізделуҚарббұ 0,5
нүктесіне дейіенгі ұзындыққа
қосымша
6 Алдыңғы бойдың белге дейінгі Қалббұ 0,5
екінші ұзындығына қосымша
7 Мойын ойындысының еніне қосымша Қмой 0,5
8 Белдің жартылай айналымына қосымша Қб 2,0
9 Мықынның жартылай айналымына қосымшаҚмқ 1,0
2.3. Бұйымның базалық конструкциясының (БК) сызбасын жасау.
Бұйым конструкциясын сызу үшін алдын-ала есептеулерді есептеп алу
керек. Ол үшін өлшем белгілерді, қосымшаларды және модельдің эскизі
қолданылады. Есептеулер кесте түрінде беріледі.
2.3-кесте Бұйымның базалық конструкциясы (БК) сызбасының
Конструкция сызбасыныңШартты Есептеу формуласы Шыққан
бөлімі белгісі өлшемі
1 2 3 4
Базистік тордың ені Аоа1 Ск3+Ққ=44+4 48
Артқы бой ені Аоа Еар+Қеар=17.3+1,2 18,5
Алдыңғы бой ені а1а2 Ек+(Cк2 - 20,6
Ск1)+Қек=16.7+(46.4-44)+0.6
Қолтық ойындысының аа2 Аоа1-(Аоа+а1а2)=50-(18.3+19.8)9,9
ені
Жауырын деңгейі АоД 0,4*Ұарбб2=0.4*42.7 17.6
Қолтық ойындысының АоК Бқоар2+Ққот=20.9+2.5 24,2
деңгейі
Бел деңгейі АоБ Ұарбб2+Құарбб=42.7+0.5 44,4
Мықын деңгейі БМ Ұарбб2*0,5+2=42.7*0.5+2 20
Артқы бой сызбасын құру
Қосымша нукте АоАо 0.5 0.5
Мойын ойындысының ені Ао А2 Cм3+Қмое=17.73+1 6.4
Мойын ойындысының А2А1 Ао А22=6.93 2.2
биіктігі
Иық сызығының ені А2И 1 Еи+1=13.1+1 14
Қосымша радиус БИ1 Биқ2+Құарбб=42.8+0.5 44,2
Қосымша К1И3 И2К13+2=19.13+2 8,7
Биссектриса ұзындығы К11 0.2*К1К4+0.5=0.2*12.9+0.5 2,3
Қосымша нүкте К1К2 0.5*К1К4=0.5*12.9 6.5
Алдыңғы бой сызбасын құру
Қосымша нүкте Б3Б8 0,5 0,5
Кеуденің ең жоғарғы Б8А3 Ұалбб2 + Қалббұ=43.2+0.5 44,5
нүктесі
Мойын ойындысының ені А3А4 См3 + Қмое=17.73+1 6.4
Мойын ойындысының А3А5 А3А4+1=6.9+1 7.4
тереңдігі
Кеуде ұшы К3К6 0,5*К3К4=0.5*19.3 8,8
А4К7 Бк2 25.4
А4А9 2 * (Cк2 – Ск1)=2*(46.4-44) 6,0
А9И5 Еи 13,1
Қосымша нүкте К4И4 К1И2 – 1=19,1-1 18,1
Қосымша нүкте К4И6 К4И43=18,13 6
Қосымша нүкте И6И60 0,6 0,6
Биссектриса ұзындығы К42 0,2*К1К4=0,2*12,9 2,6
Бұйым ұзындығы БЕ Ұб 110
Мықын сызығының БМ Ұарбб22-2=0,5Ұарбб2-20
орналасуы
Артқы бүкпенің ұзындығы 15-17см 16
Алдыңғы бүкпенің 10-12см 12
ұзындығы
Көйлектің базалық конструкциясы
Ақау Ақау себебі Жөндеу тәсілі
Бел сызығындағы желбіреуш Бұйым бел сызығында
тәрізді қыртыстар тығыздалған Бел бүкпелерін азайту
жан сызығында және бедер
сызығында
Артқы бойда көлбеу қыртыстарМойын ойындысы аз, Мойын ойындысын көбейту және
иық сызығының иілісіиық сызығын иенішін азайту
аз
Артқаның қолтық ойынды жаны Иық қиындысындағы Қолтық ойындысын көбейте
қисық қиртыстар иілісінің аз болуы отырып иық қиындысының
иілісін көбейту
2. 4 Техникалық моделдеу.
Бұйымды модель бойынша конструкциялау күрделі шығармашылық үрдіс болып
табылады. Ол көркемдік және техникалық міндеттерді орындай отырып жүзеге
асады.
Көркемдік модельдеу дегеніміз модаға сай немесе сәнге сай үлгінің
силуэтінің пішімін анықтау бұйымның жеке және жалпы бөлшектерін
пропорционалды сәйкестендіріп тиімді бейнелеу.
Техникалық есептеу формулалармен конструкциялаудың графикалық тәсілдері
арқылы киюге ыңғайлы материалды және еңбек шығынын аз жұмсай отырып нақты
дене бітімге қонымды бұйым дайындауға бағытталған.
Модель латын тілінің үлгі (норма, марка) дегенді білдіреді. Осы сөзден
келіп бұйымның алғашқы үлгісін жасаған адам, яғни көркемдеуші модельер
келіп шығады. Модельдеу термині арқылы қоршаған ортаны адамның сыртқы және
ішкі бейнесін, мата қасиетін және тағы басқа талаптарды есепке ала отырып
жаңа модель немесе үлгі жасалатындығы түсіндіріледі. Модельдеуге бұйым
формасы мен силуеті, киімі мата таңдау, форма беру тәсілі, композициялық
элементтер, түс таңдау сияқты бірнеше міндеттер орындалады
Таңдалған модель бойынша жакет және белдемше келесі түрде модельденді:
жакеттің алдыңғы бойының мойын ойындысы екі см тереңдетілді;
o қолтық ойындысынан бүкпе ашылды;
o алдыңғы бойда мойын қиындысынан бел тұсына дейін созылған
иініш орналасқан.
o артқы бой орта тігісті, рельеф сызығы бар.
Базалық конструция модельденгеннен кейін бөлшектер лекалолары
орындалып, бөлшектерспецификациясы кестесі толтырылды. Бұл кесте жайлы
толық ақпарат келесі бөлімшеде жазылған.
Көйлектің МК сызбасы. Өлшем 170-88-96
.
Үстіңгі белдемшенің МК сызбасы 170-88-96
2. 5 Лекалоларды жасау.
Өндірістің өндірістік жағдайында киімі жұмыстық конструкциялық сызба
бойынша үш түрлі лекалолар дайындайд: лекало-оригинал, лекало-эталон және
жұмыстық лекалолар.
Лекало – оригиналдар модельдік бұйымдардың базалық өлшемі толығымен
эталондық үлгіге сәйкес келі және барлық өлшемдері мен бойы бойынша негізгі
өндірістік лекало-эталон және жұмытық лекалоларды жасауға арналған.
Лекало-эталондар боймен өлшемдер бойынша лекало-оригиналдан градация
арқылы алынады. Лекало-эталондар тігін бұйымдардың эталон үлгісін жасау
үшін, сонымен қатар жұмыстық леклолардың нақтылығымен сапасын тексеру үшін
қолданылады. Экспериметальдық цехте сақталады және жұмыстық сызба немесе
өлшемдер табелі арқылы тексеріледі және кварталда бір рет тексеріледі.
Жұмыстық леклолардың өндірістік процесстерде қолданылады және лекало-
эталондар арқылы жасалады. Жұмыстық лекалолар арқылы төмендегі жұмыстар
атқарылады:
✓ Маталарды жаю. Жайма дегеніміз бірінің үстіне бірі төселіп
жайылған, жан-жақтары теңестірілген кесуге арналған бірнеше
қабатты мата. Мата материалдарын жайғанда өңі төмен қаратылып
немесе беттестіріп атқарылуы мүмкін. Жаю қолмен немесе механикада
жайып төсегіш машина МНТ-2де орындалады.
✓ Жайманы таңбалау. Бөлшектердің дұрыс комплектеуін қамтамасыз
ету үшін бормен, карандашпен жазып, желімдеп таңбалайды немесе
маркалайды. Жаюды мынадай қалыңдықтары (биіктігі) ұсынылады: жүн
және жартылай жүн маталар үшін 28-30 қабат, астарлық 50-60 қабат,
өңір астарлығы 40-50, қалталардың астарлығы 60-80 және жылулық
астарлық үшін 16-18 қабат.
✓ Бұйым бөлшектерін пішу. Бұл процесс екі кезеңде атқарылады: 1)
жайманы бөліктерге ажырата тілу және кейбір ірі бөліктерді ЭЗМ-3,
ЭЗДМ-3 жылжымалы пішу машиналарымен ою. 2) жайманың жеке
бөліктерінің сурет сызығы немесе үлгі бойынша РЛ-4 ленталық пішу
машинасымен детальдарын ою.
✓ Пішім бөліктерін нөмірлеу және комплектеу. Номер қойылған
талонды оң бетіне бекіте отырып 68-1 кл арнаулы машинасымен
атқарады. Бір бұйымның барлық бөліктерінде де номер бірдей болу
керек.
Лекалоларды тығыз Прессшпан деген макулатуралы картоннан жасалады.
Бұл картонның жуандығы 0,87-1,62 мм және лекало-эталон немесе жұмыстық
сызба арқылы бір айда бір рет тексереді.
4-кесте
Бұйымды өңдеуге арналған технологиялық тігін қосымшалары
Қосымша Қосымша өлшемі, см Жалпы өлшемі,см
атауы
1 2 3 4 5 6
Иық бұйымының жан 1.5 - - - 1.5
тігістің сырылуы
Мойын ойындысына 1,0 - - - 1,0
Артқы бой сырылуына 1,5 - - - 1,5
Белдемшенің жан 1,0 - - - 1,0
тігістің сырылуы
Бел тігістің сырылуы 1,0 - - - 1,0
Иініш сызығына 1,5 - - - 1,5
Белдемше үстіңгі 1,0 - - - 1,0
бөлігінің төмен
қиындысына
2.6 Бөлшектер спецификациясы.
5-кесте Бөлшектер спецификациясы
№ Бөлшек аты Бөлшектер саны
лекалоларда пішімде
1 2 3 4
Шифоннан пішілген бөлшектер
1 Артқы бой 1 2
2 Алдыңғы бой орта 1 2
бөлігі
3 Алдыңғы бой 1 ½
Былғарыдан пішілген бөлшектер
1 Артқы бой 1 2
2 Алдыңғы бой 1 1
3 Алдыңғы бой иініші 1 2
4 Артқы бой иініші 1 ½
5 Салғы(48см) 1 2
6 Салғы(63см) 1 2
7 Салғы(87см) 1 2
8 Салғы(84см) 1 1
Органзадан пішілген бөлшектер
1 Белдемшенің алдыңғы 1 4
астыңғы бөлігі
2 Белдемшенің артқы 1 4
астыңғы бөлігі
Астар матадан пішілген бөлшектер
1 Белдемшенің артқы 1 2
бойы
2 Белдемшенің алдыыңғы 1 1
бойы
3 Алдыңғы бой иініш 1 2
4 Артқы бой иініш 1 ½
2.7 Лекалолар градациясы.
Киімнің массалық өндірудегі лекало-оригиналды тек орташа өлшемге ғана
жаслады. Қалған бөлшектердің лекалосын пропорциялық кішірейтумен үлкейтудің
арқасында алады. Киімнің лекало бөлшектері комплекті әртүрлі өлшемдерімен
бойы, бұйымның орташа өлшемдік лекалоларының жобалау үрдісін лекало
градациясы деп аталады.
Градацияны бойы және өлшемдері бойынша бөлек жасайды. Градацияның
модель лекалоларының семіздік топтарына жасамайды, себебі типтік фигураның
бір өлшемі мен бойы әртүрлі толықтық топтарының дене бітімі әртүрлі.
Градация үрдісі бой аралық және өлшемаралық өсімі арқылы орындалуы керек.
Бастапқы лекало өлшемдер кескіні жобаланған модель үлгісінің көлемді
жаймасы. Осыған орай басқа өлшемдер мен бойдың лекалоларын алу үрдісі
көлемді дене бітімнің жазық жаймасын қарастыру қажет.
Лекало градациясы басқа өлшемдер мен бойдың лекалосын жасау үрдісін
жеңілдетеді және тездетеді. Бірақта осының барысында конструкцияның
өлшемдерін бұзады, сондықтан киімнің денеге отыру қонымдылығының сапасын
бұзады.
Лекало градациясының үрдісіне әсер ететін факторлардың бірі болып
келесілер табылады: өлшемдік белгілердің өзгеруі, есептік формуланың
құрамы, бұйымның сыртқы түрі, матаның қасиеті және т.б
Градация үрдісінің теориясы толық жасалмағандықтан практикада оның
әртүрлі тәсілдері қолданылады. Лекало градациясының бірнеше тәсілдері
белгілі: сәулелік тәсіл, пропорционалды-есептік тәсіл және топтық тәсіл.
Сәулелік тәсіл нақты бір нүктеден конструкциялық бұйым нүктелерінің
түзу сызықтарды жүргізумен сипатталады. Сәулелік тәсіл бас киімнің және
корсеттік бұйымның бөлекбөлшектерін градациялауда қолданылады.
Тігін өндірісінде ең жайылған тәсіл – бұл пропорционалды - есептік
тәсіл бұл тәсілде өлшемдік белгілердің және құрылған конструкциялық
нүктелердің градациясының бастапқы кескіндердің орналасудың үлкендік өсімі
есептеледі.
Пропорционалды-есептік тәсілде градация кесіндісімен конструкциялық
нүктелердің ауысуының пропорционалды арақашықтықты анықтаумен анықталады.
Негізгі конструкциялық кескіннің бастапқы өсімді қолданылады. Сонымен қатар
пропорционалды – есептік тәсілді бұйым нүктелерінің ауысудың үлкендігін
анықтау үшін қолданылады.
Топтық тәсілде екі комплектті лекалоларды қосуды қарастырады
(орташа және аралас немесе орташа және соңғы өлшемдер). Лекалоларды
бірнеше немесе екі сызық бойынша түсіреді, содан кейін аттас құрастыруға
алынатын кескінділерді аралық өлшемдер санына бөледі. Санымен аралық
өлшемдер құрастыру нүктелерін, сондай-ақ өлшемнен өлшемге қосып алады.
Сәйкес келетін нүктелерді қоса отырып аралық өлшемдер лекалосын
контурына тауып алады. Көбіне осы тәсіл модельді киім бөлшектерінің
лекалоларын градациялау үшін пайдаланылады.
Градация лекалоларының типтік сызбасын иықтық және белдік бұйымдағы
конструкциялық нүктелердің ауысуының үлкендігін есептеу үшін жасалған.
Градацияның бастапқы кескіні бұл шартты кескін. Осы шартты ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Бет
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 2
1.Көркемдік
бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... 3
1.1.Сәннің болашақ
бағыттары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ...3
1.2.Жобаланған бұйымға қойылатын
талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.3.Бұйымға материалдарды таңдау және
негіздеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..6
1.4.Ұқсас моделдерді таңдау және
талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..10
2.Конструкциялық
бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ..20
2.1.Құрастыру әдістемелерін таңдау және
негіздеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...20
2.2.Конструкция сызбасында қолданылатын алғашқы мәліметтер ... ... ... .23
2.3. Бұйымның базалық конструкциясының (БК) сызбасын жасау ... ... ... 24
2.4.Техникалық
моделдеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ...29
2.5.Лекалоларды
құру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ...32
2.6.Бөлшектер
спецификациясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ...34
2.7.Лекалолар
градациясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ..35
3.Технологиялық
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... .39
3.1. Бұйымдағы материалдар шығынын
мөлшерлеу ... ... ... ... ... ... .. ... .39
3.2.Жабдықты
таңдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ..45
3.3.Өңдеу тәсілдерін таңдау және
негіздеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..46
3.4.Бұйым әзірлеуінің технологиялық бірізділігі
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...47
4.Экономикалық
бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ...52
4.1.1-бап.Негізгі және қосымша маталардың
шығындалуы ... ... ... ... ... ... . ... ... .18
4.2.2- бап.Қайтарым
қалдықтары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ..18
4.3.3- бап.Өндіріс жұмысшыларының
жалақылары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...18
4.4.4- бап.Әлеуметтік салыққа
аударым ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...19
4.5.5- бап.Цехтың
шығындары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ..19
4.6.6- бап.Жалпы шаруашылық
шығында ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20
4.7.7- бап.Өндірістен тыс
шығындар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
...20
5.Өндіріс шарттарындағы өмірлік іс-әрекет қауіпсіздігінің
негіздері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...22
5.1.Өндірістің экологиялық
мінездемесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
22
5.2.Еңбек шарттарының негіздері және тігін өндірісіндегі жұмысшылардың
ауырып
қалуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... 23
5.3.Техникалық
қауіпсіздік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... 23
5.4.Өрт
қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... .. 23
6.Жоба бойынша
қорытындылау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... 24
7.Ұсынылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... . 25
Ұсыныстар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 27
КІРІСПЕ
Киім ұғымы адамдардың уақытқа және қоғамдық жағдайларға сәйкес сұлулық
туралы белгілі бір ұғымын бейнелейтін сәнмен тығыз байланыста болады. Адам
заты қоғамы дамыған сайын бұл көзқарастар үнемі өзгеріп отырады [1].
Киім утитарлық және эстетикалық қызметтерді атқаруға және адам
денесін сыртқы әсерден қорғауға арналған бұйым және бұйымның
жыйынтығы. Киім бағыттарын айтқан кезде костюм термині әр кезде
қолданылады.
Костюм - адамның сыртқы киетін қалыптастыру мен бүтін бір
утилитарлық көркемдік тұтастықты құрайтын адам денесіне киілетін киім
содай-ақ сәнді шаш грим сияқты бұйым белгілі бір тәртіппен өзара
келісілген тарихи қалыптасқан және үнемі дамып отыратын кешен.
Көріп отырғанымыздай атқаратын қызметтің бірінші деңгейі утитарлық
пен эстетикалы болып бөлінеді.
Утитарлық қызмет 2 деңгейде, қорғану және физикалық гигиеналық
болып, ал ақпараттық және физикалық болып бөлінеді. 3- деңгейіндегі
қорғау қызметтері мен механикалық зақым келуінен агессиялық ортақ
жылу, климаттың ортаның әсетінен, қорғау саналады (суық, жел, жаңбыр
және т. б.) Физиологиялық және гигиеналық қызметтер киім ыңғайланып
бір қалыптағы және қызу үстіндегі адамға киім сәйкестігін
анықтайды. Эстетикалық қызмет киім бұйымдары композицияның жетілдіруіне
дайындау және өңдеудегі сапа деңгейіне сәйкестігін анықтайды.
Осы атқару қызметінің ара-қашықтығы арқылы барлық түрлерінде
көрсетілген. Киімнің пайда болуы адам денесін айналадағы ортадан
қорғау үшін қажет болады. Киім адам днесін жылулықта сақтайды,
температураны бір қалыпта, адам денесігнің микроклиматы
қалыптастырады. Киімге ең бірінші мата ол өлі жануардың терісінен
жасалынған. Дамып келген көпшілік адамдар киім тігу барысында
арнайы адамдар болды- тігіншілер.
Жоғары дәрежелі АДТ Сымбат колледжіне сол талаптарына сәйкес жүзеге
асуда. Оқу орны студенттердің білім алуына қолайлы жағдай жасалған.
Тәжірибе алатын цех жаңа үлгідегі жабдықталган. Дәріс беретін оқытушылар өз
мамандарының білікті иелері.
Тігін өндірістік жұмысының негізгі міндеті жеке қызмет көрсетудің
дамуын бағыттау және модельдеуші мүшелерге жаңа ұсыныстарды енгізу.
Пішуге ең алдымен адам денесінің фигурасын білу қажет,
қандайда пішуші ең алдымен өлшем белгілерін алады, сосын сол
өлшем арқылы бұйым сызбасын тұрғызады.
Мақсаты қа сайкес тапсырмалар орындалды
1 Көркемдік бөлім
1.1 Сәннің болашақ бағыттары. Бұйымға материалдарды таңдау және
негіздеу
Сәнде ең маңызды рөл атқаратын бөлігі – бұл сәннің өзгеру барысында.
Сән күнделікті өзгеріп отырмайды, алдыңғы шығарылған сәннің толық өзгеруі
үшін оған бірнеше жыл қажет етеді [].
Авангард стилі – авангард-суретшілерден бастауын алатын сәндік бағыт.
Сұлбаның ерекше формасын, жарқын аксессуарлардың бір-бірімен сәйкестігі
арқылы бірлік концепцияда орындалғанын ұсынады.
Авангард сөзі басында әскери күштердің алдығы қатарын білдіретін.
Уақыт өте келе бұл сөзді уақытты озатын нәрселерді атайтын болды.
Авангардист деп қазіргі таңда шығармашылық жұмыспен айналысатын, музыка,
суретте және сәнде өз өнерін ерекшелетіп көрсететін адамдарды атайды.
Басында авангардизм маргинальдікке ұмтылған болатын, ал кейбір кездерде
тіпті әлеуметтік және қоғамдық оппозицияға да. Бірақ уақыт өте келе ол жаңа
және жас танымал әдебиеттің бір бөлігі болып қалды, жауынгершілік және
әскери мағынаны жоғалтып. Ол жаңа шығармашылық бағыттарға жаңа ой бағытна
жол берді. Дәл осы кезде сәнде жаңа стиль туылды. Жас немесе әлемге танымал
болып кеткен модельердердің оздерінің шығармаларына авангард демін берген,
солай бүтін коллекцияларды осы стиль бағытында жасап ұсынады.
Авангард стиліне сәйкес келетін көп сәйкестіктер бар: ол ерекше
материалдарды, формаларды, сызықтарды қолдану және стандартты емес
силуэттерді жасау. Көп жағдайда таңдау көлемді геометриялық фигураларға,
ассиметрияға, көзге лезде түсетін аксессуарларға беріледі.Осы киімде,
күнделікті өмірге арналған болса да, жұрт ішінде жоғалып кетуге жол жоұ.
Әсіресе мұндай киімді әрқашан да сәйкес макияж бенен бижутериямен киюге
кеңес беретін.
Бүгінгі таңда авангард
Бүгінгі таңдағы сән ерекше және қайталанбайтын киім ойлап табу үшін жиі
авангард бағытына сүйенеді. Нәтижесінде, оны СанөФранциско сән мектебінде
міндетт түрде оқылатын сабақтардың ішіне кіреді. Бұл сән мектебі әлем
дизайнерлер үшін өте маңызды оқу орны болып табылады.
Қазіргі таңғы авангард модельерлердің ішінде аса танымалдардың қатарына
ағылшын дизайнері Гарет Пью, Ирис ван Херпен сияқты дизайнерлер жатады.
Авангард стиліне қызығушылық бүгінгі таңда аса үлкен, өйткені тек осы
ағым ғана модельерлерге және тұтынушыларға қапырық киімнен бас тартып және
өзгешелікке ауысуға мүмкіндік береді.
Киім дегеніміз – кең мағынада бұл сөз адам денесіне киілетін
заттар. Киім бұл көптеген өзгерістерді басынан кешіріп және бірнеше, әр
түрлі формаларға ие болды. Киім – утилитарлық және эстетикалық қызметтерді
атқаруға және адам денесін сыртқы әсерден қорғауға арналған бұйым және
бұйымдардың жиынтығы.
2013 жылы сән үлгісіне деген ұсынысты құмарту үшін көптеген
стильдік ойларды талап етті. Мүмкін емес нәрселерді іздеу арқылы
оларды құрастырып ерекше шешімдер қабылдайды, осының барлығын
толықтыратын бір ғана нәрсе, өзгешелік және әртүрлі ультра-жеңіл
маталар.
Ол бірнеше өзгерістерге ұшырап және көптеген пішіндер мен түрлерге ие
болды. Яғни киім – бірінші қажетті зат. Оны өндіруімен өнеркәсіптің әр
түрлі салалары айналысады, ал сатумен сауда жүйелері шұғылданады.
Сән біздің әрқайсысымыз үшін, ішкі әлеміміздің бір бөлшегі, жан
дүниеміздің айнасы. Қазіргі сәнді демократияшыл десе де болады. Ол таңдау
идеясы мен еркіндігінің көптігімен, яғни әр түрлі стильдермен, пішімдермен,
үлгілермен, сондай-ақ әр түрлі көлемдермен және алуан түстілігімен
ерекшеленеді.
Өткенге бағытталған – бұл бұйымның жаңа түрін конструкциялау, пішу,
тігу, әсемдеу барысында өткен ғасырдағы, жылдардағы стильді немесе қандайда
бір бөлігін алып оны осы заманға сай өзгертіп, жаңа түрін шығарады. Бұл
сәнді – ретроспективалы бағыт деп атайды. Ал болашаққа бағытталған – бұл
жаңа өнімнің пайда болуы, яғни бұрынғы бағытқа мүлде қарамай, болашақты
болжай отырып қандай да бір бұйымның алғаш рет көруіне әкеліп соқтырады.
Осы заманғы киімдерді – фольклорлық стиль деп атайды. Фольклорлық
сипаттағы киімдер сәнділігімен ерекшеленеді. Онда ұлттық құрастырмалы ою-
өрнек, кестелер, қол жұмыстарының көптеген элементтері кеңінен
пайдаланылады.
Қазіргі кезде ұлттық киімдердің қандай да бір элементтерін алып, оны
жаңа сән ретінде қолдануда. Қазақ халқының ұлттық киімдері – қазақ халқының
қол өнері көне заманнан тарихымен бірге дамып, біте қайнасып келе жатқан
бай қазына. Қазақ халқының киім-кешегі – ұлтық тұрмыстық және рухани
мәдениеттің бағалы ескерткіштерінің бірі.
Киім адам үшін бірегей қажет нәрсе болып табылады. Ол адам тәнінің
сексен проценттен астам жерін жауып тұрады және сыртқы ортаның қолайсыз
жайтарынан қорғайды, организмді күйлі ұстауға көмек теседі, сондай-ақ
адамға көрік береді.
Адам көркі шүберек, ағаш көркі жапырақ, - деп халқымыз бекер
айтпаған. Адам баласы болғанан соң оның қоршаған ортада әр маусымға
сәйкес киінбеуі мүмкін емес. Көрікті кел бетті көргенде көңіліміз өсіп,
бір толып қаламыз.
Қоғамның дамуына сәйкес, адам өзі өмір сүрген ортаға бейімделіп
отырады, сондықтанда қоғамда болып жататын қозғалыстар жеке адамды айналып
өтпейді
Айшықталып немесе мәнерленіп боялған материалдар бетіндегі өрнектері
жағынан түрліше болады да, пішуге оңай немесе тиімді және қиын немесе
пішуге тиімсіз болып бөлінеді. Материалдың түрлі түсті болуы тиіс (негізгі
жібі) мен арқауды түрліше етіп бояудан болады.Тіні мен арқаудың белгілі
түрде келістіре боялуы жібек материаларын құлпыртып тұрады. Бұлай боялуы
шонжон (құбылмалы, өзгермелі) деп айтылады [].
Жіп үзгенде: костюмдік жартылай жүн материалында - тал болып
үшкірленеді де, мақта материалға тегіс, үлпілдек келеді.
Уқалағанда: Костюмдік жаттылай жүн матаны уқалағанда пайда болған
қыртыс тез жазылайды. Жасанды жібекте қатты, тез жазыла қоймайтын қыртыс
пайда болады. Таза жүн материалдары жұмсақ уқалағанан кейін жай бір келкі
және тез жазылады.
Жыртқанда: Жүн жіп бірден үзілмейді, едәуір созылады. Жыртылған жерде
жіптері шашақтанып тұрады.
Күйдіргенде: Жартылай жүн матасы күйдіргенде қауырсынның иісін
шығарады, және жанған мата бүтін тұрып қолмен ұстаған кезде күлге айналады.
Матаның қалыңдығы: жіптін жуандығына, бүгілу дәрежесіне, айқасуына,
тығыздығына және өңдеуіне байланысты.
Матаның ені: Модель таңдау, конструкциялау, пішкенде, лекаларды салу-
лекаланың еніне болады.
Мата ұзындығы: Мата ұзындығы тігін өндірісінде жаппай пішу процесінде
ескеру керек.
Тиімді ұзындық- пішкен уақытта қалдық қалмайды, қалса да нормадан
аспайды.
Матаның механикалық қасиеті.
Киімді пайдалану барысында оның тозуы, негізінер тартатын, қысатын,
бүктейтін, үйкейтін күштердің әсерінен болады. Сондықтан да, түрі мен түсін
сақтауда, киілу уақытын ұзартуға, оның техникалық қасиеттерінің, яғни, әр
түрлі техникалық ықпалға қарсы тұра алу қабілетінің маңызы зор.
Бұл қасиетіне келіп бұйымның түсін айтсақ, адамның жүйке жүйесін
демалдыратын түс көгілдір.
Матаның мықтылығы. Матаның тартқанға мықтылығы оның сапасын
сипаттайтын негізгі көрсеткіштердің бірі. Матаның тартқандығы мықтылығы
дегеніміз- оның өрнегіне түскен күшке қарсы түру қабілеті. Белгілі бір
мөлшердегі мата жолағы бұзуға кететін ең аз салмақты үзілу салмағы деп
атайды. Сондықтан, мата құрамы мықты болғандықтан бұйым тез тоза қойы
Матаның қыртыстануы. Қыртыстанғыштығы дегеніміз-ылғал жылуымен
өндегенде ғана кететін матаның бүктеп қарағанда мыжылып қалуы. Қыртыстану
себебі- матаны бүктеп орағанда пайда болатын иілу пішінінің өзгеру салдары.
Серпімді және созылмалы ұзартудың үлесі басым талшықтар бүктеліп,
жаншылғаннан соң біртіндеп түзеледі де, бастапқы қалпына келіп, қыртыстануы
жазылады.
Матаның дроптанылуы. Драпталыуын-матаның жүмсақ, дөңгелектенген
қатпарлар туғызатын қасиеті. Дроптанылу матаның массасына, қаттылығына және
жұмсақтығына байланысты. Қаттылығы-матаның өз формасын сақтап қалу
қабілеті. Қаттылыққа қарама-қарсы қасиетін Жұмсақтық-дейді, яғни матаның
формасының өзгеруіне көнгіштігі.
Бұйым өз формасын ұстайды, ол матаның драптануына байланысты, сондықтан
бұл мата өз формасын оңай жоғалтпайды.
Матаның тозуға төзімділгі. Матаның тозуға төзімділігі деп оның
көптеген тоздыратын факторларға шыдамдылық қасиеті. Пайдалану басында
киімдер матасы жарық, күн, үйкеліс, қайта-қайта созылуы, бүктелу, сығылу,
ылғал мен тер, жүн, химиялық тазалау, температура және т.б. әсеріне түсуден
қорғалған.
Матаның техналогиялық қасиеті- маталардың технологиялық қасиеті
дегеніміз - тігін өндірісіндегі бұйымды пішу, құрастыру және ылғалды
жылумен өңдеу сияқты процестерінің әр түрлі кезеңдерінде байқалатын
қасиеті.
Тігін өндірісінде костюм маталары кең таралған. Бұл маталардан әйел
костюмі және сарафандарын тігеді. Костюм маталары көбіне жүн талшықтарынан
құралған. Мұндай маталар жартылай және таза жүн болып бөлінеді. Сонымен
қатар, костюм маталары, мақта зығыр, жібек матасынан және синтетикалық
талшықтармен араласқан болып кездеседі.
Негізгі мата: жібек маталары - қазіргі сәннің мәнерлі көріктігін
елестету үшін осы екі сөзжеткілікті: тығыз және ауыр, ағыл, салқын немесе
қатты және майысқақ; жіңішке - нәзік және жұмсақ немесе ұшырғыш.
Кемпірқосақтың барлық түсі мен фактуралары бар, алыс замандардан келген
матасы(атлас, тафта, муар, шифон, органза, муслин) келген.Жібек матасы
фибрион ақуыздан және екі элементарлы тот жіптерін кілейлейтін серициннен
тұрады. Көлбеу қимасы сопақ, оның жуандығы біркелкі емес, ал қимасы 15-
17см.
Жасанды былғары – былғары көрінісін беретін, бірақ жасанды,
синтетикалық жолмен жасалынатын мата. Әртүрлі түсте кездеседі. Ең жақсы
қасиеттер – олар маматың арзан бағасы, көркемділігі, тозбаушылығы және су
өткізбеушілігі, созылатын және созылмайтын түрлері болады, ол полотнолық
әлде трикотажды негізде жасалғанына байланысты. Бірақ ондай матадан
тігілген киім ішінде адам тез терлеп кетеді.
. Барлық тігін бұйымдары эстетикалы болуы үшін, оларды астар
маталармен өңдейді. Астар маталары дегеніміз – саржалық, сатиндік немесе
кесте өрілімдік жұқа беті жазықтығы майда біркелкі боялған немесе өрілімді
суреттері бар, сыртқы және жеңіл киімдерді өндеуде қолданылатын мата түрі.
Мұндай мата денеге жағымды, ауа өткізгіш қасиеті жоғары болуы тиіс. Астар
маталары талшықтын құрамы бойынша әр түрлі болып кездеседі: олардың негізі
мақта, зығыр, жүн маталары болып осыларды синтетикалық талшықтардың канегі
арқылы өндеп шығарады.
Трикотажды астар мата жақсы созылу қасиетіне ие.
Астар аралық маталар: дублириннің бір жағы ұсақ желім нүктелерінен
құралған, сонда бұл қабаты майда емес болып келеді.
Астар аралық маталардың ішінен бұйымға дублирин қолданылған. Себебі
көлемді үстіңгі белдемшенің формасын келтіру мақсатында дублерин өз
міндетін жақсы атқарды.
Тігін жібі дегеніміз – жоғары сапалы созылған жіңішке бір келкі
айналған иірім жіп немесе бұйым бөлшектерінің тігін жабдығымен қосатын
ерекше қасиеті бар материал. Тігін жібі ассортименті ішінде ең негізгісі
болып табылады, себебі жіпсіз еш қандай бұйымды құрастыра алмаймыз.
Тігін жіптері қалыңдығы бойынша әр түрлі болып кездеседі. Ең қалыңдығы
сызықтық тығыздықа байланысты немесе жіптің өзінің шарты номерімен
белгімнеді. Мысалы: № 10,20,30,40,50,60 жептері жіп бобинасына жазылады. Ал
қазір идеал жіптер стандартты қалыңдықта болып келеді. Идеял жіп ең қолайлы
да мықты және төзімді болғандықтан №40 идеал жіпті бұйымды тігуде
қолданылды.
Ригелин – корсет немесе корсажды дайындағанда қолданылатын материал. Ол
форманы жақсы көрсетіп ұстайды. Ригелин пластмассадан, темірден және темір
өзегі бар жіптен өрілген болып келеді.
Фурнитура- келесі талаптарға сәйкес болуы қажет
1. Сән бағытына сәйкес, сыртқы түрі бойынша, түсі бойынша
және талшықтың құрамы бойынша болуы қажет.
2.Қолдануға ыңғайлы және денсаулыққа зиян қасиеті болмауы тиіс.
3.Техникалық өңдеуде бұйымға оңай өңделуі керек. Киімді өңдеу
материалдарына әр түрлі таспалар, шунурлар, тесма және кружева
жатады. Талшықтың құрамы бойынша көбінесе жібек мақта матасынан
жасалынады. Кейде талшықтық құрамы (бойынша көбінесе) синтетикалық
жылтыр жіптер қолданады, және де фурнитура бисер, стеклярус,
полтка, липучка, ызбак, түйме, ілмек, шылтырлақтар жатады.
Жасырын сыдырма- ұзындығы 25 см, тізшелері пластмассадан жасалған,
синтетика матасында орналасқан, сұр түсті.
Конфекционная карта
1.2.Жобаланған бұйымға қойылатын талаптар.
Киімнің материалынан тысталуынан және тігілуінен халық тұрмысынан жай-
күйі, мәдениетінің қалыптасу процесі, ғасырлар бойы жинаған еңбек
тәжіребиесі көрінеді. Киімді сәндеп кестелеу, құрақ салу, зергелік және
басқа да әшекей заттармен әдіптеу сол-халықтың сұлулыққа құштарлығының
айғағы [].
Функциялық талаптар- бұйымның негізгі қолданылуына, адамның сыртқы
келбетіне киімнің сәйкестігін есепке алады. Қолдану модельдер конструкцияға
және матаға қойылатын талаптарды анықтайды. Әр түрлі жастарға адамдардың
психологиялық құрылымның және сыртқы киімнің әр түрлі мәндігіне байланысты
киімдік өлшемдік және толықтық жас ерекшелігі бір қолданыстағы топтарын
сол талаптарға тән болды. Функциялық талаптар қазіргі өмір құрлымына,
тұрмысына эксфотоциялаудың нақты жағдайына қызметінің түріне оның сыртқы
кейпіне және жас психология ерекшеліктеріне киім сәйкестік дәрежесін
қамтамасыздандырады.
Эстетикалық талаптар- ерекше өзіне тән сұранысын яғни адам сұлулыққа
және сұлулық заң шығармашылығына мұқтаждығын қанағатандырудан тұрады. Киім
осы дәуірдегі жетекші көркемді стилін және сәннің жеке көрінуін есепке
алу арқылы жобаланылады. Эстетикалық талаптар 3 топқа бөлінеді.
Жобаланған дипломдық жобаның бұйымы эстетикалық талаптарға сай келеді
өйткені сәнді, адам денесінде ыңғайлы, авангард стильде орындалған.
Гигиеналық талаптар- бұл талаптар киімді пайдалану процесінеде оның
солай сақтау дәрежесінен анықталады. Сенімділік бұйымның қайтармаушылығын,
ұзаққа сақталған жөндеуге келетіндігін анықтайды.
Бұйымның гигеналық талаптарына келсек, бұйым адам денесіне жағымды ауа
өткізетін матадан тігілген, яғни, жұмысшы жұмыс уақытында өзін ыңғайлы
сезінеді.
Технологиялық- экономикалық талаптар - киім сапасының қойылымы,
техникалық экономикалық талаптар, оны өндіру мен экслотоциялауға келетін
шығынды есепке ала отырып, дайындалатын технологиямен жоба әдістерінің
конструкциялық жетілуінің техникалық дәрежесін қамтамасыз етеді.
Кейде адамдардан арнайы кешке киетін киімнің өзіндік ерекше және көзге
түсетін талабы бар ұсыныстар түседі. Жеке киімді ойластырғанда және тіккеде
міндетті түрде тапсырушының қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталған
бақылайлар, ізденістер жүргізіледі. Жобаланған бұйым авангард стилінде
орындалған. Ол тапсырушының денесінің нәзік сұлбасын айырықша көрсетін, ал
сәндеу техникасының және қолданылған материалдардың стандартты емес, бірақ
бір-бірімен өте жақсы түс және фактура жағынан үйлесімділігі арқасында
басқалардың арасынан көзге бірден түсетіндизайнерлік бұйым дайындалды. Бұл
бағытта бұйым жоғары сән бағытында жасалынды. Ол тапсырушының ондай киетін
киімді жалғыз болу сезімінен, келген ортада өз-өзін сенімді ұстауға үлкен
үлес қосады.
1.4 Ұқсас моделдерді таңдау және талдау.
Модель 1
Әйелдерге және қыздарға арналған авангард стиліндегі көйлек қара шифон
мен сұр жылтыр былғарыдан, қара органзадан тігілген. Қынамалы силуэтті.
Көйлек үстіңгі, астыңғы және үстіңгі белдемшеден тұрады.
Алдыңғы бойдың мойын қиындысы V-тәрездес тереңдетілген.
Алдыңғы бойдың үстіңгі бөлігінде иініштері орналасқан.Бұйымның иығы
түсірілген. Алдыңғы бой ортасында орналасқан ромб тәріздес салғы
орналасқан. 10 бүкпе орналасқан. Қол окаты қауырсынбармен безендірілген.
Артқы бойда иініш бар. . Иініштерінде декоративті екі салғыдан
тігілген.
Иініш төрт бүкпесі бар үшбұрышты перде тәріздес бөліктермен тігілген.
Көйлектің астыңғы бөлігі тізеге дейін қынамалы, орта тігісті. Жоғарғы
қиындысы жасырын сыдырмамен өңделген. Тізеден төменгі жағы кең органзадан
тігілген екі қабатты бүрмелерден тұрады. Үстіңгі қабаты ассиметриялы және
астыңғы симметриялы болып келгеннен қысқа.
Үстіңгі белдемше сегіз бөліктен тігілген. Артқы бөлігі корсетная
лентамен өңделген. Асты бойынша кеңейтілген және симметриялы доғаланған.
Бес декоративті салғылармен безендірілген.
Модель 2
Әйелдерге арналған көйлек авангард стилінде орындалған. Қынамалы, бұйым
ұзындығы еденге дейін. Шифон және былғарыдан тігілген.
Алдыңғы бойда кеуде тұсында екі бүкпесі бар. Американдық қолтық
ойындысы бар. Алдыңғы бой өрнек құрайтын төрт декоративті салғылармен
безендірілген. Мойын ойындысына тіктемесі бар жаға тігілген. Көйлектің
үстіңгі бөлігі былғарыдан тігілген, астыңғы қиындысы жоғары фигуралы
ойылған. Шифоннан орындалған еденге дейін белдемше күн тәрізді пішілген.Екі
қабатты. Жеңі жоқ.
Артқы бой орта тігісіне жасырын сыдырма тігілген. Артқы бой үстіңгі
бөлігінің төменгі қиындысы төмен үшкірленген.
Модель 3
Әйелдерге арналған авангард стиліндегі көйлек. Қатты қынамалы.
Былғарыдан тігілген. Ұзындығы еденге дейін. Алдыңғы бойда екі рельеф сызығы
бар.Кеуде жәгн бел тұсында өрнек құрып орналасқан үш декоративті салғы бар.
Мойын ойындысы салғымен безендірілген. Қолтық ойындысына қысқа жең
қондырылған. Артқы бойда екі рельеф және орта сызық бар. Орта сызығы
бойынша жасырын сыдырмамен өңделген.
Модель 4
Әйелдерге арналған авангард стиліндегі көйлек. Қатты қынамалы, ұзындығы
еденге дейін. Былғарыдан тігілген. Алдыңғы бой мойын ойындысы өрнекті
тереңдетілген және кеңейтілген. Көйлектің сол жақ жан тігісінен тізе
тұсында жарма ашылған. Алдыңғы бойда үш декоративті салғы өрнек құрып
тігілген. Артқы бойдың орта тігісі жасырын сыдырмамен өңделген. Екі оюлы
белге дейінгі тетігі бар.
Модель 5
Әйелдерге арналған авангард стиліндегі көйлек. Қатты қынамалы силуэтті.
Ұзындығы еденге дейін.Бұйым жеңсіз, америкалық қолтық ойындысы бар, олар
декоративті салғылармен безендірілген. Мойын ойындысы сәл тереңдетілген,
тіктемесі бар жағамен өңделген. Кеуде сызығына дейінгі ойығы бар. Үстіңгі
бөлігі былғарыдан тігілген.Астыңғы бөлігі орта тігісті және бүрмеленген.
Шифоннан тігілген. Белдемшесіне иініші бар. Иініштің алдыңғы бөлігінде
өрнек құрып үш салғы орналасқан. Белдемшенің сол жақ тігісінің мықым мен
тізе ортасынан еденге дейін жарма берілген. Артқы бой орта тігісті және
жасырын сыдырмамен өңделген.
Модель 6
Әйелдерге арналған авангард стиліндегі көйлек. Қатты қынамалы силуэтті.
Ұзындығы еденге дейін. Мойын ойындысы кеуде тұсына дейін кеңейтілген және
декоративті салғылармен безендірілген. Иық сызығы түсірілген. Алдыңғы бой V-
тәрізді былғары иінішінен және төменгі шифон бөлігінен құралған. Бел
тұсында белдігі бар. Белдікте өрнек құрып екі декоративті салғы орнадасқан.
Белдік артқы бойында корсетті таспамен өңделген. Белдемше Годе тәріздес
және сегіз бөліктен құралған. Артқы бой орта тігісті, жасырынды сыдырмамен
өңделген. Артқы орта бөлігі былғарыдан, ал жан бөліктері шифоннан тігілді.
Модель 7
Әйелдерге арналған авангард стиліндегі көйлек. Қынамалы силуэтті. Бұйым
ұзындығы еденге дейін. Иық бұйымы былғарыдан тігілгенамерикандық қолтық
ойындысы бар. Мойын ойындысы кеуде тұсына дейін кеңейтілген. Кеуде, бел
және мықым тұсында симметриялы өрнек құрып декоративті салғылар тігілген.
Төменгі қиындысы оюланып ойылған. Артқы бой орта тігісті. Жасырын
сыдырмамен өңделген, төменгі қиындысы төмен оюланып үшкірленген болып
келеді. Белдемшесі бес қабатты шифоннын тігілген.
Модель 8
Әйелдерге арналған авангард стилінде орындалған көйлек.Қынамалы
силуэтті. Американдық қолтық ойындысы бар. Мойын ойындысы кеуде тұсына
дейін тереңдетілген, оған тіктемесі бар жайылған жаға қондырылған. Оның
үстінде төрт декоративті салғы салынған. Алдыңғы бойда бел тұсына дейін
баратын өңір бар. Көйлектің астыңғы бөлігінің ортасында колокол тәріздес
шифоннан бөлік тігілген. Артқы бой орта тігісті. Сол жақ жан тігісіне
жасырын сыдырма қондырылған.
Модель 9
Әйелдерге арналған авангард стиліндегі көйлек. Қатты қынамалы силуэтті.
Былғарыдан тігілген. Ұзындығы еденге дейін. Иініштер былғарыдан
тігілген.Тігістері декоративті салғылармен безендірілген. Ортаңғы бөлігі
ортасынан бүрмеленген. Бел тұсында ирек екі салғы орналасқан. Алдыңғы бой
және артқы бой белдемшесі былғарыдан және астына қарай кеңейтілген және
белдің орта тұсынан тігілген. Артқы бой орта тігісті. Тігісі бойынша
сыдырмамен өңделген. Артқы бойдың бел тұсында салғы бар.
Модель10
Әйелдерге арналған авангард стиліндегі көйлек. Қатты қынамалы. Бұйым
ұзындығы еденге дейін. Мойын ойындысы бел тұсына дейін кеңейтілген. Мойын
ойындысының жоғарғы тұсы салғымен, ал төменгі тұсы қауырсындармен
безендірілген. Қысқа жең қондырылған және төменгі қиындысы бойынша
декоративті салғылармен безендірілген. Бел тұсында белдігі бар. Ол шеттерін
салғылармен безендіріліп өңделген және ішінде өрнек құрып сәнделген.
Белдемшенің сол жақ алдыңғы бөлігінде рельеф сызығы бар, ол қауырсындармен
безендірілген, және тізе мен мықым ортасынан еденге дейін жарма берілген.
Артқы бой орта тігісті және жасырын сыдырмамен өңделген.
2 Конструкциялық бөлім
2.1.Құрастыру әдістемелерін таңдау және негіздеу
Киімді конструкциялау барысында әр – түрлі көрсетілген адам денесі
жайлы, қосымшалар жайлы, конструкция және формулаға келтіру туралы бастапқы
мәліметтер ұсынылған [].
Киімді өңдеу барысына қарай әр – түрлі әдістемемен дене бітімдік
өлшемнің белгілерін анықтайды. Жеке басқа киімді өңдегенде ең алдымен
тапсырыс жасаған адамның өлшемдік белгілерін өлшеп алады. Егер өлшемдік
белгілерді алуға мүмкіндік болмаса, онда өлшемдерді алу үшін әртүрлі
есептеулер жүргізіледі.
Барлық әдістемеге бір киімнің бөлшектерін құрастыруға қажет өлшемдік
белгілер есептік формула арқылы табылады, олардың ішіндегі ең маңызды кеуде
айналымы және бой болып табылады. Басқа өлшемдер, олар әдістеменің
жартысында кездеседі. Ерекше өлшемдік белгілерді киімнің негізгі базалық
конструкциясын тұрғызған кезде әйелдердің дене бітімінің ескертуге мүмкін
береді.
Қолданылатын өлшемдік белгілерінің белгілері бойынша қарастырылатын
әдістемелердің өлшемдік белгілері әртүрлі . Өлшемдердің максималды саны 29
ЦНИШИП әдістемесінде қолданылады. Ал ең минималды – 13 – Potrns et
gradatijns de vetemtnts veteminis Ahfywbz, ЕМКО СЕВ 28 өлшемдік белгілер
қолданылады: 22 – негізгі , ал қалған 6 – қосымша белгілер
қолданылады.Киім пішудің негізгі құрылысына: силуэт, пішу, қиылысуы,
құрылысы, тігістердің өзара байланысы, әдістеменің сапасы енеді
Кез келген киімнің құрылысын жасау үшін, әртүрлі әдістер пайдалануға
болады Олар класс ерекшелігіне қарай екіге бөлінеді: дене пішімінің
ерекшелігіне сәйкес және қосымша көркемдеу әдістерін пайдалану және дамыту.
Оған қазіргі кездегі әдіс және алынған түрі енеді.
Бұл тәсіл инжинерлік тәсіл яғни дәл пішу тәсілі деп аталады. Оған –
графикалық және аналитикалық әдістер жатады. Бұл әдістің өзі 5 негізгі
амалдан тұрады.
1) Графикалық, яғни сызу түрінде;
2) Қосымша сетка – канваны қолдану;
3) Жалпақ пішілген – қиылған макет;
4) Ұлғайтылған түрі – аналитикалық және тексеру нүктелерінің
қосымша сызықтарымен қосылуы;
5) Аналитикалық түрі.
Негізгі базалық конструкцияға орай киім үлгілерінің тәсілдеріне бірнеше
тәсілдер жатады. Соның бірі – ЦОТШЛ. Бұл тәсілдің негізгі атқартын ролі
алдын ала ешқандай жүргізілмеуінде.
ЦОТШЛ – бұл тәсілі өте ыңғайлы жәнеде бұл әдістемемен құрастырылған
бұйымдардың денеге қонымдылығы өте жоғары және проектілеу есептеулері аз
болады. Сондықтанда ұсынылған дипломдық жоба осы әдістеме бойынша жасалған.
2.2.Конструкция сызбасында қолданылатын алғашқы мәліметтер.
Киім конструкциясының кез келген есеп әдісімен құру үшін ең алдымен ол
туралы бастапқы мәліметтерді білу тиіс. Осы бастапқы мәліметтердің бірінші
және негізгі өлшемдік белгілер болып табылады. Олар адам дене бітімінің
көлемі мен формасына қарай сипатталады және оның өлшемдік сипаттамасын
ұғындырады.
Адам денесінің өлшеуінің үш түрі бар:
1) Тік және көлденең жазықтағы кез келген нүктелер арасындағы арақашықтық
проекциясы өлшенеді.
2) Екі нүкте аралығының ең қысқа арақашықтығы өлшенеді.
3) Денебітмнің үстін өлшейді.
Антропологиялық өлшем бағдарламасы киімді конструкциялау мақсатына
арналған сандарына өлшемдік белгілердің үлкен сандарын қамтиды.
Адам денесінің үстін өлшеуді доғалсыз деп атайды (бойлай дене
ұзындығының бөлек бөліктерінің ұзындығын, биіктігін анықтайтын ұзындық,
бөлек бөліктерді анықтайтын айналымдар, ендер және доғалар). Екі нүкте
арақашықтық өлшемін бірақ дене үстіне өлшенетін емес сызықтық өлшемдер
деп атайды. Адам тұлғасын өлшеу үшін 16 антропологиялық нүктелер
қолданылады.
Киімнің жабылатын пішіні құрудың анықтылығын қысымдылыққа байланысты
болады. Олар жалпы қолданылуға бұйымның барлық еніне және жеке қолдану
бөліктерге (бөлшектерге ) арналады. Бұйымның жалпы қолдануға арналған
қосымшалар : Жалпы қосымшалар
Еркін қосымдылыққа қосымшылар техникалық (қимылды еркін демалудың
қамтамасыз етудің , жылу алмастыруды алмастыруды реттеуге арналған ) және
декаративтік - канструктивті сндендіруге берілетін ) қосымшаларға
бөлінеді .
Техникалық қосымшалар белгілі бір киім асартименте арналған . Бұйым
ініне техникалық қосымшалар кеуде деңгейінде көлектер үшін – 2 см, педжан
және жакеттер үшін – 3 см , палто үшін сыртқы материал жуандығы астарлар
және ішіктер ( жылыту ішектерге қосылғанда ) киімнің төменгі қабаты
есебінен 4см
Декаративтік – конструктивтік қосымшалар киім формасына және көлеміне
байланысты 0 – ден 20ға дейін және одан көбірек болуы мүмкін , Есептеуді
оңайлату үшін практикада еркін қосымшалыққа техникалық және декаративтік –
конструктивті қосымшаларды қамтитын жиындық қосымшалары пайдаланады .
Кеуде бел және мықын сызықтары бойынша еркін қысымдылыққа қосымшалар
мезелге байланысты әртүрлі үимесінде таңдалуы мүмкін . Қосымшалар
кестелерде берілген.
Бастапқы мәліметтерге өлшемдік белгілерден басқа қосымшалар болып
табылады. Киімнің жобаланатын пішімін құрудың анықтылығын еркін
қысымдылыққа байланысты болады. Олар жалпы қолдануға бұйымның барлық еніне
және жеке қолдану бөліктерге (бөлшектерге) арналады. Бұйымның жалпы
қолдануға арналған қосымшалар:
1. кеуде деңгейіндегі қосымша (кҚ)
2. бел деңгейіндегі қосымша (бҚ)
3. мықын деңгейіндегі қосымша (мықҚ)
Еркін қонымдылыққа қосымшалар техникалық (қимылды еркін,
демалудың қамтамасыз етуші, жылу алмастыруды реттеуге арналған) және
декаративті-конструктивтік (сәндеуге берілетін) қосымшаларға бөлінеді.
Төмендегі кестеде қыздардың типтік тұлғаларының өлшем белгілері
берілген.
2.1-кесте Тұлғаның өлшемдік сипаттамасы.170-88-96
№ Өлшем бөлігінің аты Шартты Нақты Типтік Өлшемдер
белгісі тұлға тұлға айырмашылығы
1 2 3 4 5 6
1 Бой Б 168 170 -2,0
2 Мойынның жартылай См 17,6 17.7 -0,1
айналымы
3 Кеуденің бірінші Ск1 42,8 42.9 -0,1
жартылай айналымы
4 Кеуденің екінші Ск2 46,3 46.4 -0,1
жартылай айналымы
5 Кеуденің үшінші Ск3 44 44 0
жартылай айналымы
6 Белдің жартылай Сб 32,5 33.8 -1,3
айналымы
7 Мықынның жартылай Смқ 48 48 0
айналымы
8 Кеуде ені Ек 16,4 16.5 -0,1
9 Артқы бойдың белге Ұарбб2 42,4 42.7 -0,3
дейінгі екінші
ұзындығы
10 Алдыңғы бойдың белгеҰалбб2 43 43.2 -0,2
дейінгі екінші
ұзындығы
1-кестенің жалғасы
11 Қолтық ойындысының Бқоар2 20,7 20.9 -0,2
артқы биіктігі
12 Иықтың қиғаш Биқ2 42,6 42.8 -0,2
биіктігі
13 Арқа ені Еар 17,3 17.3 0
Еңсе – тұлғаның түзу тұрғандағы вертикаль сызығымен салыстырғандағы
айырмашылығы. Орташа еңселі адамдардың жауырыны мен бөксенің шығыңқы
нүктелері вертикальь сызығына тиіп тұрады және жеттінші омыртқа нүктесімен
бел нүктесінің ара қашықтықттары бел нүктесініңвертикаль сызығына бірдей
қашықтықта орналасады. Бұндай типті тұлғалардың арқа ені мен кеуде ендері
тең болады.
Адам тұлғасы пропорция бойынша келесі типтерге бөлінеді:
1. Долихоморфты
2. Брахиморфты
3. Мезаморфты
Тігу барысында, тұлғаның пропорциясы мезоморфты типке сай келді.
Мезоморфты тип ө тұлғаның аяқ-қолы кеуде клеткасының ұзындығына сай немесе
пропорционалды тип.
2.2-кесте
Жобаланған бұйымның кеңдік қынамалығына қосымша
№ Қосымшаның аты Шартты Өлшем,см
белгісі
1 2 3 4
1 Кеуде сызығы бойынша Қк 4.0
2 Арқа ені бойынша Қеар 1,2
3 Кеуде ені қосымшасы Қек 0,8
4 Қолтық ойындысының артқы Қбқоар2 2,0
биіктігіне қосымша
5 Артқы бел сызығынан мойын негізделуҚарббұ 0,5
нүктесіне дейіенгі ұзындыққа
қосымша
6 Алдыңғы бойдың белге дейінгі Қалббұ 0,5
екінші ұзындығына қосымша
7 Мойын ойындысының еніне қосымша Қмой 0,5
8 Белдің жартылай айналымына қосымша Қб 2,0
9 Мықынның жартылай айналымына қосымшаҚмқ 1,0
2.3. Бұйымның базалық конструкциясының (БК) сызбасын жасау.
Бұйым конструкциясын сызу үшін алдын-ала есептеулерді есептеп алу
керек. Ол үшін өлшем белгілерді, қосымшаларды және модельдің эскизі
қолданылады. Есептеулер кесте түрінде беріледі.
2.3-кесте Бұйымның базалық конструкциясы (БК) сызбасының
Конструкция сызбасыныңШартты Есептеу формуласы Шыққан
бөлімі белгісі өлшемі
1 2 3 4
Базистік тордың ені Аоа1 Ск3+Ққ=44+4 48
Артқы бой ені Аоа Еар+Қеар=17.3+1,2 18,5
Алдыңғы бой ені а1а2 Ек+(Cк2 - 20,6
Ск1)+Қек=16.7+(46.4-44)+0.6
Қолтық ойындысының аа2 Аоа1-(Аоа+а1а2)=50-(18.3+19.8)9,9
ені
Жауырын деңгейі АоД 0,4*Ұарбб2=0.4*42.7 17.6
Қолтық ойындысының АоК Бқоар2+Ққот=20.9+2.5 24,2
деңгейі
Бел деңгейі АоБ Ұарбб2+Құарбб=42.7+0.5 44,4
Мықын деңгейі БМ Ұарбб2*0,5+2=42.7*0.5+2 20
Артқы бой сызбасын құру
Қосымша нукте АоАо 0.5 0.5
Мойын ойындысының ені Ао А2 Cм3+Қмое=17.73+1 6.4
Мойын ойындысының А2А1 Ао А22=6.93 2.2
биіктігі
Иық сызығының ені А2И 1 Еи+1=13.1+1 14
Қосымша радиус БИ1 Биқ2+Құарбб=42.8+0.5 44,2
Қосымша К1И3 И2К13+2=19.13+2 8,7
Биссектриса ұзындығы К11 0.2*К1К4+0.5=0.2*12.9+0.5 2,3
Қосымша нүкте К1К2 0.5*К1К4=0.5*12.9 6.5
Алдыңғы бой сызбасын құру
Қосымша нүкте Б3Б8 0,5 0,5
Кеуденің ең жоғарғы Б8А3 Ұалбб2 + Қалббұ=43.2+0.5 44,5
нүктесі
Мойын ойындысының ені А3А4 См3 + Қмое=17.73+1 6.4
Мойын ойындысының А3А5 А3А4+1=6.9+1 7.4
тереңдігі
Кеуде ұшы К3К6 0,5*К3К4=0.5*19.3 8,8
А4К7 Бк2 25.4
А4А9 2 * (Cк2 – Ск1)=2*(46.4-44) 6,0
А9И5 Еи 13,1
Қосымша нүкте К4И4 К1И2 – 1=19,1-1 18,1
Қосымша нүкте К4И6 К4И43=18,13 6
Қосымша нүкте И6И60 0,6 0,6
Биссектриса ұзындығы К42 0,2*К1К4=0,2*12,9 2,6
Бұйым ұзындығы БЕ Ұб 110
Мықын сызығының БМ Ұарбб22-2=0,5Ұарбб2-20
орналасуы
Артқы бүкпенің ұзындығы 15-17см 16
Алдыңғы бүкпенің 10-12см 12
ұзындығы
Көйлектің базалық конструкциясы
Ақау Ақау себебі Жөндеу тәсілі
Бел сызығындағы желбіреуш Бұйым бел сызығында
тәрізді қыртыстар тығыздалған Бел бүкпелерін азайту
жан сызығында және бедер
сызығында
Артқы бойда көлбеу қыртыстарМойын ойындысы аз, Мойын ойындысын көбейту және
иық сызығының иілісіиық сызығын иенішін азайту
аз
Артқаның қолтық ойынды жаны Иық қиындысындағы Қолтық ойындысын көбейте
қисық қиртыстар иілісінің аз болуы отырып иық қиындысының
иілісін көбейту
2. 4 Техникалық моделдеу.
Бұйымды модель бойынша конструкциялау күрделі шығармашылық үрдіс болып
табылады. Ол көркемдік және техникалық міндеттерді орындай отырып жүзеге
асады.
Көркемдік модельдеу дегеніміз модаға сай немесе сәнге сай үлгінің
силуэтінің пішімін анықтау бұйымның жеке және жалпы бөлшектерін
пропорционалды сәйкестендіріп тиімді бейнелеу.
Техникалық есептеу формулалармен конструкциялаудың графикалық тәсілдері
арқылы киюге ыңғайлы материалды және еңбек шығынын аз жұмсай отырып нақты
дене бітімге қонымды бұйым дайындауға бағытталған.
Модель латын тілінің үлгі (норма, марка) дегенді білдіреді. Осы сөзден
келіп бұйымның алғашқы үлгісін жасаған адам, яғни көркемдеуші модельер
келіп шығады. Модельдеу термині арқылы қоршаған ортаны адамның сыртқы және
ішкі бейнесін, мата қасиетін және тағы басқа талаптарды есепке ала отырып
жаңа модель немесе үлгі жасалатындығы түсіндіріледі. Модельдеуге бұйым
формасы мен силуеті, киімі мата таңдау, форма беру тәсілі, композициялық
элементтер, түс таңдау сияқты бірнеше міндеттер орындалады
Таңдалған модель бойынша жакет және белдемше келесі түрде модельденді:
жакеттің алдыңғы бойының мойын ойындысы екі см тереңдетілді;
o қолтық ойындысынан бүкпе ашылды;
o алдыңғы бойда мойын қиындысынан бел тұсына дейін созылған
иініш орналасқан.
o артқы бой орта тігісті, рельеф сызығы бар.
Базалық конструция модельденгеннен кейін бөлшектер лекалолары
орындалып, бөлшектерспецификациясы кестесі толтырылды. Бұл кесте жайлы
толық ақпарат келесі бөлімшеде жазылған.
Көйлектің МК сызбасы. Өлшем 170-88-96
.
Үстіңгі белдемшенің МК сызбасы 170-88-96
2. 5 Лекалоларды жасау.
Өндірістің өндірістік жағдайында киімі жұмыстық конструкциялық сызба
бойынша үш түрлі лекалолар дайындайд: лекало-оригинал, лекало-эталон және
жұмыстық лекалолар.
Лекало – оригиналдар модельдік бұйымдардың базалық өлшемі толығымен
эталондық үлгіге сәйкес келі және барлық өлшемдері мен бойы бойынша негізгі
өндірістік лекало-эталон және жұмытық лекалоларды жасауға арналған.
Лекало-эталондар боймен өлшемдер бойынша лекало-оригиналдан градация
арқылы алынады. Лекало-эталондар тігін бұйымдардың эталон үлгісін жасау
үшін, сонымен қатар жұмыстық леклолардың нақтылығымен сапасын тексеру үшін
қолданылады. Экспериметальдық цехте сақталады және жұмыстық сызба немесе
өлшемдер табелі арқылы тексеріледі және кварталда бір рет тексеріледі.
Жұмыстық леклолардың өндірістік процесстерде қолданылады және лекало-
эталондар арқылы жасалады. Жұмыстық лекалолар арқылы төмендегі жұмыстар
атқарылады:
✓ Маталарды жаю. Жайма дегеніміз бірінің үстіне бірі төселіп
жайылған, жан-жақтары теңестірілген кесуге арналған бірнеше
қабатты мата. Мата материалдарын жайғанда өңі төмен қаратылып
немесе беттестіріп атқарылуы мүмкін. Жаю қолмен немесе механикада
жайып төсегіш машина МНТ-2де орындалады.
✓ Жайманы таңбалау. Бөлшектердің дұрыс комплектеуін қамтамасыз
ету үшін бормен, карандашпен жазып, желімдеп таңбалайды немесе
маркалайды. Жаюды мынадай қалыңдықтары (биіктігі) ұсынылады: жүн
және жартылай жүн маталар үшін 28-30 қабат, астарлық 50-60 қабат,
өңір астарлығы 40-50, қалталардың астарлығы 60-80 және жылулық
астарлық үшін 16-18 қабат.
✓ Бұйым бөлшектерін пішу. Бұл процесс екі кезеңде атқарылады: 1)
жайманы бөліктерге ажырата тілу және кейбір ірі бөліктерді ЭЗМ-3,
ЭЗДМ-3 жылжымалы пішу машиналарымен ою. 2) жайманың жеке
бөліктерінің сурет сызығы немесе үлгі бойынша РЛ-4 ленталық пішу
машинасымен детальдарын ою.
✓ Пішім бөліктерін нөмірлеу және комплектеу. Номер қойылған
талонды оң бетіне бекіте отырып 68-1 кл арнаулы машинасымен
атқарады. Бір бұйымның барлық бөліктерінде де номер бірдей болу
керек.
Лекалоларды тығыз Прессшпан деген макулатуралы картоннан жасалады.
Бұл картонның жуандығы 0,87-1,62 мм және лекало-эталон немесе жұмыстық
сызба арқылы бір айда бір рет тексереді.
4-кесте
Бұйымды өңдеуге арналған технологиялық тігін қосымшалары
Қосымша Қосымша өлшемі, см Жалпы өлшемі,см
атауы
1 2 3 4 5 6
Иық бұйымының жан 1.5 - - - 1.5
тігістің сырылуы
Мойын ойындысына 1,0 - - - 1,0
Артқы бой сырылуына 1,5 - - - 1,5
Белдемшенің жан 1,0 - - - 1,0
тігістің сырылуы
Бел тігістің сырылуы 1,0 - - - 1,0
Иініш сызығына 1,5 - - - 1,5
Белдемше үстіңгі 1,0 - - - 1,0
бөлігінің төмен
қиындысына
2.6 Бөлшектер спецификациясы.
5-кесте Бөлшектер спецификациясы
№ Бөлшек аты Бөлшектер саны
лекалоларда пішімде
1 2 3 4
Шифоннан пішілген бөлшектер
1 Артқы бой 1 2
2 Алдыңғы бой орта 1 2
бөлігі
3 Алдыңғы бой 1 ½
Былғарыдан пішілген бөлшектер
1 Артқы бой 1 2
2 Алдыңғы бой 1 1
3 Алдыңғы бой иініші 1 2
4 Артқы бой иініші 1 ½
5 Салғы(48см) 1 2
6 Салғы(63см) 1 2
7 Салғы(87см) 1 2
8 Салғы(84см) 1 1
Органзадан пішілген бөлшектер
1 Белдемшенің алдыңғы 1 4
астыңғы бөлігі
2 Белдемшенің артқы 1 4
астыңғы бөлігі
Астар матадан пішілген бөлшектер
1 Белдемшенің артқы 1 2
бойы
2 Белдемшенің алдыыңғы 1 1
бойы
3 Алдыңғы бой иініш 1 2
4 Артқы бой иініш 1 ½
2.7 Лекалолар градациясы.
Киімнің массалық өндірудегі лекало-оригиналды тек орташа өлшемге ғана
жаслады. Қалған бөлшектердің лекалосын пропорциялық кішірейтумен үлкейтудің
арқасында алады. Киімнің лекало бөлшектері комплекті әртүрлі өлшемдерімен
бойы, бұйымның орташа өлшемдік лекалоларының жобалау үрдісін лекало
градациясы деп аталады.
Градацияны бойы және өлшемдері бойынша бөлек жасайды. Градацияның
модель лекалоларының семіздік топтарына жасамайды, себебі типтік фигураның
бір өлшемі мен бойы әртүрлі толықтық топтарының дене бітімі әртүрлі.
Градация үрдісі бой аралық және өлшемаралық өсімі арқылы орындалуы керек.
Бастапқы лекало өлшемдер кескіні жобаланған модель үлгісінің көлемді
жаймасы. Осыған орай басқа өлшемдер мен бойдың лекалоларын алу үрдісі
көлемді дене бітімнің жазық жаймасын қарастыру қажет.
Лекало градациясы басқа өлшемдер мен бойдың лекалосын жасау үрдісін
жеңілдетеді және тездетеді. Бірақта осының барысында конструкцияның
өлшемдерін бұзады, сондықтан киімнің денеге отыру қонымдылығының сапасын
бұзады.
Лекало градациясының үрдісіне әсер ететін факторлардың бірі болып
келесілер табылады: өлшемдік белгілердің өзгеруі, есептік формуланың
құрамы, бұйымның сыртқы түрі, матаның қасиеті және т.б
Градация үрдісінің теориясы толық жасалмағандықтан практикада оның
әртүрлі тәсілдері қолданылады. Лекало градациясының бірнеше тәсілдері
белгілі: сәулелік тәсіл, пропорционалды-есептік тәсіл және топтық тәсіл.
Сәулелік тәсіл нақты бір нүктеден конструкциялық бұйым нүктелерінің
түзу сызықтарды жүргізумен сипатталады. Сәулелік тәсіл бас киімнің және
корсеттік бұйымның бөлекбөлшектерін градациялауда қолданылады.
Тігін өндірісінде ең жайылған тәсіл – бұл пропорционалды - есептік
тәсіл бұл тәсілде өлшемдік белгілердің және құрылған конструкциялық
нүктелердің градациясының бастапқы кескіндердің орналасудың үлкендік өсімі
есептеледі.
Пропорционалды-есептік тәсілде градация кесіндісімен конструкциялық
нүктелердің ауысуының пропорционалды арақашықтықты анықтаумен анықталады.
Негізгі конструкциялық кескіннің бастапқы өсімді қолданылады. Сонымен қатар
пропорционалды – есептік тәсілді бұйым нүктелерінің ауысудың үлкендігін
анықтау үшін қолданылады.
Топтық тәсілде екі комплектті лекалоларды қосуды қарастырады
(орташа және аралас немесе орташа және соңғы өлшемдер). Лекалоларды
бірнеше немесе екі сызық бойынша түсіреді, содан кейін аттас құрастыруға
алынатын кескінділерді аралық өлшемдер санына бөледі. Санымен аралық
өлшемдер құрастыру нүктелерін, сондай-ақ өлшемнен өлшемге қосып алады.
Сәйкес келетін нүктелерді қоса отырып аралық өлшемдер лекалосын
контурына тауып алады. Көбіне осы тәсіл модельді киім бөлшектерінің
лекалоларын градациялау үшін пайдаланылады.
Градация лекалоларының типтік сызбасын иықтық және белдік бұйымдағы
конструкциялық нүктелердің ауысуының үлкендігін есептеу үшін жасалған.
Градацияның бастапқы кескіні бұл шартты кескін. Осы шартты ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz