БАНКТІК ҚҰҚЫҚТЫҚ ҚАТЫНАС НАҚТЫЛЫ БАНКТІК

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 74 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе 3

1 Қазақстан Республикасының нарық жағдайындағы банктік заңнамасы

және банктік құқықтық қатынастар 6

1. 1 Қазақстан экономикасының банктік секторы және банктік

қызмет нормативтік құқықтық базасының жай-күйі 6

1. 2 Банктік қызмет аясындағы банктік құқықтық қатынастар

жалпы сипаттамасы, теориялық мәселелері 18

1. 3 Банктік құқықтық қатынастардың мемлекеттік қаржылық

құқықтық аспектісі: ерекшеліктері, бүгінгі даму тенденциялары 30

2 Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік қаржылық құқықтық

сипаттағы банктік құқықтық қатынастар 43

2. 1 Қазақстан Ұлттық Банкі құзырындағы және Қазақстанның Даму

Банкі қызметінің аясындағы мемлекеттік қаржылық құқықтық қатынастар 43

2. 2 Мемлекеттің қаржылық агенттері коммерциялық банктер

қызметіне байланысты мемлекеттік қаржылық құқықтық қатынастар 55

Қорытынды 68

Пайдаланылған дереккөздер тізімі 72

Кіріспе

Тақырыптың өзектілігі. Бүгінгі таңда Қазақстан Республикасының банк жүйесін құрайтын және оның жұмыс істеуі барысында туындайтын банктік құқықтық қатынастардың тұрақты әрі міндетті субъектілері Қазақстан Ұлттық Банкі, Қазақстанның Даму Банкі, коммерциялық банктер және т. б. қаржылық-несиелік институттар ішкі және сыртқы инвесторлардан тартылған уақытша бос ақша қаражаттары мен капиталды Қазақстан экономикасының басым әрі жоғары табысты салаларына құю функциясын орындайды, сондай-ақ елдің қаржылық нарығының дамуына, мемлекеттің халықаралық банктік қатынастарға қатысуына және халықаралық қаржылық-несиелік ұйымдармен ынтымақтасуына септігін тигізеді.

Қазақстан Республикасының Президенті Н. Ә. Назарбаев «Қазақстан-2030» атты халыққа Жолдауында үшінші ұзақ мерзімді басымдық ретінде «шетел инвестицияларының деңгейі жоғары, дамыған нарықтық экономикаға негізделген экономикалық өсуді» көрсетеді. Бұл басымдықты жүзеге асыру үшін «инфляцияны қолайлы деңгейге түсіре отырып, стратегиялық күшті ілгерілуге бағыттау» белгіленген. «Бұл орайда, таяудағы жылдарда біз назарымызды экономиканың нақты секторына, оны сауықтыруға, фискальды және монетарлық қатаң шектеулер жағдайындағы өсу мен күшті әлеуметтік саясатқа аударамыз» деп айтылған [1, 48-52] .

Осыған орай, ҚР-сы банк жүйесінің нормативтік-құқықтық базасын құрайтын банктік заңнама мәселелері, банктік құқықтық реттеу тәсілдері, елдегі дивидендтік саясат мән-жайлары, банктік құқықтық қатынас субъектілерінің экономикалық-қаржылық мүдделері, ҚР-ғы банктердің қаржылық ұйымдар ретінде қаржылық нарықты дамыту ісіне қосатын үлестері, банктік құқықтық қатынастардың экономикалық және заңнамалық негіздерін олардың қатысушыларының құқықтары мен заңды мүдделерін есепке ала отырып жетілдіру жолдары бүгінде ҚР-сы қаржы-несие жүйесін экономикалық тиімді ұйымдастыру және оның құқықтық негіздерін өркениетті капитализм стандарттарына сай дамыту тұрғысынан аса өзекті көрініс тауып отыр деп санаймын.

ҚР-ның Конституциясына сәйкес ҚР-да қолданылатын құқық Конституцияның, соған сәйкес заңдардың, өзге де нормативтік құқықтық актілердің, Республиканың халықаралық шарттық және өзге де міндеттемелерінің, сондай-ақ Республика Конституциялық Кеңесінің және Жоғарғы Соты нормативтік қаулыларының нормалары болып табылады [2, 5] .

ҚР-ғы банктік құқықтық қатынастардың даму өзектілігін негіздейтін тағы бір дәлел ретінде ҚР-ның 2003-2015 жылдардағы индустриалды-инновациялық дамуының Стратегиясына сәйкес ел экономикасының банктік секторын одан әрі дамыту, оның ішінде екінші деңгейдегі мамандандырылған банктерді құру шаралары көзделгенін айта кету қажет.

Сонымен, Егемен Қазақстандағы қазіргі заманғы банктік құқықтық қатынас ҚР-ның банктік құқығы нормаларының негізінде оның тиісті қатысушыларына жүктелінетін субъективтік құқықтар мен заңи міндеттер нақтылы белгіленген, субъектілерінің арасындағы заңи байланыстар мемлекеттің мәжбүрлеу күшімен қамтамасыз етілген, көбінесе бір тараптың мүддесіне әрі ерік-ықтиярына орай туындайтын, сонымен қатар екінші тараптың да немесе бірнеше қатысушының да мүддесі көзделінетін қоғамдық қатынас болып табылады деп есептеймін.

Ғылыми жаңашылдығы мен қолданбалық маңызы. Дипломдық жұмыс ҚР-сы бойынша банктік құқықтық қатынастар мен олардың теориялық және қаржылық құқықтық мәселелеріне байланысты жүргізілген ғылыми ізденіс нәтижесінде мемлекеттік тілде жазылған еңбектердің бірі болып табылатындықтан өзіне тән жаңалығымен, жұмыста жасалған тұжырым- қорытындылар мен қалыптастырылған ұғым, түсініктемелердің және алынған дәйекті ережелердің теориялық әрі тәжірибелік қажеттілігімен ерекшеленеді.

Дипломдағы бірқатар қорытындылар мен ұсыныстар бар. Олар: банктік құқықтық қатынастар ұғымы, мазмұны және белгілері, банктік заңнама ұғымы, сондай-ақ Қазақстан Ұлттық Банкі, Қазақстанның Даму Банкі және коммерциялық банктер жүзеге асыратын мемлекеттік қаржылық қызмет түрлері мен олардың нәтижесінде туындайтын қаржылық құқықтық қатынастар, банктік тәжірибе және банктік заңнаманың нақтылы нормаларын қолдану тұрғысынан ерекшеліктері.

Зерттелу деңгейі. Дипломдық ізденіс мәселелер мен ғылыми зерделеу мән-жайларына байланысты зерттеулер тек 2000 жылдан бастап жүргізіле бастады.

ҚР-да банктік қызметінің, банктік құқықтың, банктік операцияларды құқықтық реттеудің теориялық және тәжірибелік мәселелерін зерттеуге ат салысқан ғалымдар ретінде Худяков А. И. («Финансово - банковское право: предмет, методы, система» // Известия АН Казахской ССР, Серия общ. наук, 1990, №5; «Основы теории финансового права». Алматы, 1995) ; Осипов Е. Б. (Залоговое право. Алматы, 1999) ; Нурсеит Н. (Обеспечение устойчивости национальной валюты: Теория и практика валютной политики. Алматы, 2004), Нурсеитова Р. (Механизм регулирования инвестиционного процесса: финансово-банковский аспект /Алматы, 2001) және т. б. атап өтуге болады.

Зерттеудің мақсаты. Дипломдық зерттеудің негізгі мақсатына Қазақстан экономикасының банктік секторындағы банктік қызмет ауқымында туындайтын банктік құқықтық қатынастардың теориялық мәселелерін жан-жақты саралап, қарастыру, ғылыми сипаттамасын беру, банктік құқықтық қатынастардың мемлекеттік қаржылық құқықтық аспектісін, оның ерекшеліктерін нақтылы айқындау, Қазақстан Ұлттық Банкі, Қазақстанның Даму Банкі және коммерциялық банктер қызметі барысында туындайтын қаржылық құқықтық қатынастардың теориялық және тәжірибелік мән-жайларын тұжырымдап, түйіндеу әрі қазіргі заманғы даму тенденциялары мен ағымдағы жағдайларын ашып көрсету жатады.

Зерттеудің міндеттері. Дипломдық жұмыстың мынадай өзара байланысқан міндеттерін айқындау әрі олардың шешімін табу үшін:

- банктік құқықтық қатынастардың түсінігін, белгілерін, оның маңыздылығын және қаржылық жүйеде алатын орнын анықтау;

- ҚР-да банктік құқықтық қатынастарды реттейтін банктік заңнама ұғымын айқындау және банктік заңнаманы жетілдіру жөніндегі нақтылы ұсыныстар жасау;

- банктік құқықтық қатынастардың мемлекеттік қаржылық құқықтық аспектісінің мазмұнын, оның ерекшеліктерін нақтылы айқындау және банктік тәжірибеге шолу жасау;

- Қазақстан Ұлттық Банкі, Қазақстанның Даму Банкі және коммерциялық банктердің банктік қызметі барысында туындайтын қаржылық құқықтық қатынастардың теориялық және тәжірибелік мән-жайларын тұжырымдап, түйіндеу әрі қазіргі заманғы даму тенденциялары мен ағымдағы жағдайларын ашып көрсетуді құрайды.

Зерттеу объектісі : ҚР-ның Конституциясы, банктік заңнама және өзге де заңнамалық актілер, оның ішінде қаржылық заңнама негізінде жұмыс істейтін банк жүйесінің, оның жоғарғы-төменгі деңгейіндегі Қазақстан Ұлттық Банкі, Қазақстанның Даму Банкі және коммерциялық банктер қызметінің нәтижесінде қалыптасатын банктік құқықтық қатынастардың жалпы теориялық-тәжірибелік мәселелері мен нақтылы мемлекеттік қаржылық құқықтық аспектісі.

Теориялық және әдіснамалық негізі. Дипломдық зерттеудің теориялық маңыздылығы банктік құқықтық қатынастарға және олардың қаржылық құқықтық аспектісіне байланысты объективті-субъективтік банктік құқықтық жағдаяттар мен қаржылық құқықтық құбылыстарды жете қарастыру, тиісті ережелер мен қағидаларын талдау, экономикалық және заңи өзара тығыз байланыстар мен қарым-қатынастардың тиісті мүдделерге сәйкестігін айқындау, банктердің, мемлекеттің, банк клиенттері заңды және жеке тұлғалардың құқықтары мен міндеттерінің мән-жайларын ашып көрсету.

Дипломдық зерттеудің әдіснамалық негізін қоғамдық, әлеуметтік- экономикалық, банктік және қаржылық құқықтық құбылыстарды зерттеуге орай қолданылатын жалпы және арнаулы ғылыми таным тәсілдері мен әдістерінің жиынтығы (диалектикалық, салыстырмалы-құқықтық, талдау, қыйсындылық-заңи, құрылымдық-функционалдық, нақтылы-социологиялық, жүйелік әдістер) диалектикалық танымның іргелі ережелері құрайды.

Деректік негізі. Дипломдық зерттеудің теориялық негізі ретінде мемлекет және құқық теориясы, банктік және қаржылық құқық салаларын зерттеуші Ресей, Қазақстан және ТМД елдерінің мынадай ғалымдарының С. С. Алексеевтің, М. В. Карасеваның, Л. Г. Ефимованың, О. Н. Олейниктің, А. А. Тедеевтің, М. Т. Баймахановтың, Сапарғалиевтың, А. И. Худяковтың, С. М. Найманбаевтың және т. б. авторлардың ғылыми еңбектері көрініс тапты.

Дипломдық жұмысты орындау барысында мынадай авторлардың кандидаттық диссертациялары пайдаланылды: Абжанов Д. К. Государственно-правовое регулирование банковской деятельности в Республике Казахстан. Алматы, 1998. - 173 с. ; Осипов Е. Б. Гражданско-правовые договоры с участием банков. Алматы, 1997. - 185 с

1 Қазақстан Республикасының нарықтық жағдайындағы банктік заңнамасы және банктік құқықтық қатынастар

1. 1 Қазақстан экономикасының банктік секторы және банктік қызмет: нормативтік құқықтық базасының жай-күйі

Бүгінде Егемен Қазақстандағы нарықтық экономиканың даму қарқындылығы және тиісінше жұмыс істеуі Қазақстан Республикасы банк жүйесінің қазіргі заманғы айрықша маңыздылығымен шартталынған банктік сектордың экономикалық қызметіне, сондай-ақ оның нормативтік құқықтық реттелуі тиімділігіне тікелей байланысты деп санаймын. Өйткені ҚР-ның банктік заңнамасы мен өзге де нормативтік құқықтық актілерінің негізінде жұмыс істеп жатқан банк жүйесі және банктер мемлекеттің экономикалық саясатын іске асыруға, сондай-ақ елдің экономикалық қауіпсіздігін қамтамасыз етуге тікелей ықпалын тигізеді.

Осындай мән-жайға орай, айта кететін маңызды жайт, 1995 жылғы 30 наурызда және 31 тамызда қабылданған Қазақстан Республикасы Президентінің «Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы», «Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы» Заң күші бар Жарлығы - бүгінде Қазақстан Республикасының Заңдары елдің банктік секторын реформалау ісінің қызу ортасында көрініс таба отырып, Қазақстан Республикасы банк жүйесінің халықаралық банктік стандарттарға, сондай-ақ нарықтық экономика қағидаларына сай құқықтық және экономикалық іргетасын қалап, әрі бекіткен болатын.

ҚР-ның бүгінгі таңдағы банктік секторында Қазақстан Ұлттық Банкі, Қазақстанның Даму Банкі және 33 екінші деңгейдегі банктер жұмыс істейді. Банк жүйесінің екінші деңгейіндегі 33 банктің ішінде шетелдік қатысуы бар 14 банк, оған қоса ҚР-ның резиденті емес банктердің 9 еншілес банкі жұмыс істейді [3, 1-2] .

Осы банк жүйесін, оның ауқымындағы банктік қызметті және банктік заңнаманы ғылыми зерделеп, зерттеу жүргізіп, талдау жасамас бұрын ҚР-ы банк жүйесінің ұлттық даму тарихы мен дәстүрлі ерекшеліктерін қарастыру қажет деп ойлаймын.

Кеңестік биліктің дәуірлеп тұрған кезінде Қазақстанның өз банк жүйесі болған жоқ. Себебі Кеңестік республика аумағында КСРО Мемлекеттік банкінің орталықтандырылған ақша-несие жүйесінің бөлімдері мен филиалдары жұмыс істеді. Осыған орай Қазақстан банк жүйесінің даму, қалыптасу тарихы КСРО мен революцияға дейінгі Ресей банк жүйесінің даму тарихымен тығыз байланыстырылған болатын. Кезінде патшалық Ресейдің банк жүйесі құрылымынан: мемлекеттік банк, акционерлік банктер, қалалық банктер, ипотекалық несие банктері мен басқа да банктер орын алды.

Қазақстанның банк жүйесіне келсек, ол Қазақ КСР 1990 жылғы 7 желтоқсандағы «Банктер және банктік қызмет туралы» Заңына сәйкес реформалау сатысынан өтуі барысында таза мемлекеттік моделден аралас моделге көшкен болатын. Аталған Заңға сай республикада жоғарғы деңгейінде Қазақ КСР Мемлекеттік банкі (қазір Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі), ал төменгі деңгейінде сол кезде жұмыс істеп жатқан барлық басқа мемлекеттік мамандандырылған банктер (Өнеркәсіп құрылыс банкі, Агроөнеркәсіп банкі, Тұрғын үй әлеуметтік банкі, Сыртқы экономикалық банк) және жаңадан құрылып жатқан әртүрлі мемлекеттік емес банктер (акционерлік, кооперативтік, шаруашылық серіктестігі нысанындағы, және т. б. ) бар екі деңгейлі банк жүйесі қалыптастырылды. Бұл жердегі өзіндік ерекшелік барлық банктердің (мемлекеттік, мемлекеттік емес) мәртебесі теңестірілді және «коммерциялық» деген категориямен біріктірілді [4, 110] .

1993 жылғы 13 және 14 сәуірде қабылданған ҚР-ның «Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі туралы» Заңы мен «Қазақстан Республикасындағы банктер туралы» Заңдарға дейін қалыптасқан банк жүйесі осындай сипатта көрініс тапқан болатын. Аталған ҚР-ның Заңдарында Қазақстан Республикасы Ұлттық банкі банк жүйесінің жоғарғы деңгейін көрсететін орталық банк ретінде айқындалған (1-бап, 1-абзацы) . Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкпен - Қазақстан Республика орталық банкімен, мемлекеттік, жекеше, акционерлік, бірлескен және шетелдік банктер желісімен көрсетілген (2-бап, 1-абзацы) [5, 119-137] .

Қазақстан Республикасы банк жүйесінің екінші деңгейінде: ҚР-ы Президентінің 1994 жылғы 20 қаңтардағы «Қазақстан Республикасының Халықтық банкі және оның салымшыларының мүдделерін қорғау туралы» Жарлығына сәйкес қайта құрылған Халықтық банк (бұрынғы ҚР мамандандырылған коммерциялық жинақ банкі), ҚР-сы Президентінің 1994 жылғы 16-шілдедегі «Қазақстан Республикасының мемлекеттік экспорт-импорт банкін құру туралы» Жарлығына сәйкес жаңадан құрылған мемлекеттік экспорт-импорт банкі (Қазақстан Эксимбанкі), ҚР-ы Президентінің 1994 жылғы 6 қырқүйектегі «Қазақстанның Мемлекеттік даму банкісін құру туралы» Жарлығына сай жаңадан құрылған Мемлекеттік даму банкі, ҚР-сы Президентінің 1995 жылғы 29 наурыздағы «Қазақстан Республикасының Мемлекеттік медетші банкі туралы» Жарлығына сәйкес төрт жылдан аспайтын мерзімге құрылған Мемлекеттік медетші банк орналасып, жұмыс істеген болатын.

Осыған байланысты 1995 жылғы 30 тамызда қабылданған ҚР-сы Конституциясының банктік жүйені дамытуға байланысты алатын орны ерекше екендігін атап өту қажет. ҚР-сы Конституциясының 44-бабына назар аударсақ, онда оның 4) -тармақшасында ҚР-ның Президенті: «Парламенттің келісімімен ҚР-сы Ұлттық Банкінің Төрағасын қызметке тағайындайды, оны қызметтен босатады» деп көрсетілгеніне көз жеткізуге болады [2, 15] .

Сонымен, банк жүйесінің жоғарыда баяндалған мәселелерін қарастыру нәтижесінде Қазақстан Республикасы банк жүйесінің тиісті нормативтік құқықтық актілер негізінде жұмыс істейтін әртүрлі банктердің тиісті екі деңгейдегі өзара экономикалық және әкімшілік байланыстарын білдіретініне көз жеткіздік. Дегенмен, банк жүйесінің толық ұғымын, мән-жайын әлі де болса айқындап, әрі жан-жақты ашып көрсету қажет сияқты.

Осыған байланысты экономист-қаржыгер және заңгер ғалымдар мен мамандардың ғылыми көзқарас, пікірлерін талдауға көшейік.

«Банк жүйесі - бірыңғай қаржы-несие механизмі ауқымында жұмыс істейтін, өзара байланысқан әр түрлі банктер мен басқа да несиелік мекемелердің жиынтығы. Екі деңгейлі банк жүйесінің бірінші деңгейінде орталық банк, ал екінші деңгейінде коммерциялық банктер мен басқа да есеп айырысу-несиелік мекемелер желісі орналасады» [6, 40], «Банк жүйесі-қандай болмасын елде белгілі бір тарихи кезеңде жұмыс істейтін (өзара байланысқан) әр түрлі банктер мен банктік институттардың жиынтығы; несие жүйесінің құрамдас бөлігі» [7, 61] деп түсіндірсе, келесі автор: «Банк жүйесі - экономикалық өсу үшін, несиелік және ақшалай ағындарды реттеу мақсатында жасалған келісіммен біріккен қаржылық институттар тобы» деп түйіндеген

[8, 433] .

А. А. Тедеев пен В. А. Парыгина «Нарықтық қатынастар жағдайында банк жүйесі ұлттық экономиканы қозғалысқа келтіретін механизм ретінде көрініс табады, сондай-ақ ол заңды және жеке тұлғалардың уақытша бос ақша қаражаттарын жұмылдыруды, жұмылдырылған ақша қаражаттарын аумақтар және салалар арасында қайта бөлуді, әр түрлі шаруашылық субъектілері арасындағы ұлттық және халықаралық есеп айырысу қатынастарын қамтамасыз етеді. Бүгінде банк жүйесі екі деңгейлі құрылыстан: жоғарғы деңгей, орталық банктен; төменгі деңгей банк жүйесінің қалған барлық қатысушыларынан тұрады. Банк жүйесіндегі қатынастар орталық банк пен несиелік ұйымдар арасында қалыптасады» деп тұжырымдаған [9, 3-37] .

ҚР-ның «Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы» Заңында: «1. Қазақстан Республикасының екі деңгейлі банк жүйесі бар. 2. Ұлттық Банк мемлекеттің орталық банкі болып табылады және ол банк жүйесінің жоғарғы (бірінші) деңгейіне жатады. Ұлттық Банкінің міндеттері, қызмет қағидаттары, құқықтық мәртебесі және өкілеттігі «Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы» ҚР-ның Заңымен белгіленеді. Ұлттық Банк өзінің құзыреті шегінде банк қызметінің жекелеген мәселелері бойынша реттеуді және қадағалауды жүзеге асырады және банктердің және банк қызметтерін жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың жұмыс істеуі үшін жалпы жағдайлар жасауға жәрдемдеседі. 3. ҚР-ның заң актісімен белгіленген ерекше құқықтық мәртебесі бар Қазақстанның Даму Банкін қоспағанда өзге банктердің бәрі банк жүйесінің төменгі (екінші) деңгейіне жатады. 4. Шетелдер қатысушы банк-акциялардың үштен бірінен астамы: а) ҚР-ның резиденттері еместердің; б) акцияларының елу процентінен астамы ҚР-ның резиденттері еместердің не соларға ұқсас ҚР-сы резиденттерінің-заңды тұлғаларының иелігінде, меншігінде немесе басқаруында болатын ҚР-сы резиденттерінің-заңды тұлғаларының; 5. Мемлекетаралық банк-халықаралық келісім негізінде құрылып, жұмыс істеп тұрған, құрылтайшылары ҚР-ның Үкіметі мен сол келісімге қол қойған мемлекеттердің үкіметтері болып табылатын банк» деп айқындалған [10] .

Демек, бүгінде Қазақстан банк жүйесінің жұмыс істеуі, оның ауқымындағы банктік қызмет барысында қалыптасатын қоғамдық банктік қатынастарды тиісінше құқықтық реттеу жөніндегі қоғамдық қажеттілік пен мемлекет мүддесі елдің экономикалық қауіпсіздігін қамтамасыз етуге және мемлекеттің экономикалық саясатын іске асыруға ат салысып жатқан Қазақстан Ұлттық Банкі, Қазақстанның Даму Банкі, сондай-ақ коммерциялық банктер қызметін реттейтін банктік заңнама мен заңға тәуелді өзге де нормативтік құқықтық актілерге негізделініп отыр.

«Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы» ҚР-ның арнаулы банктік заңы ҚР-ның банк жүйесінің қалыптасып, жұмыс істеуін негіздей отырып, Қазақстан Ұлттық Банкі қызметінің құқықтық негізін, нормативтік құқықтық актілерін, ұйымдық-құқықтық нысанын, Қазақстан Ұлттық Банкінің негізгі мақсатын, міндеттерін, қызметі мен өкілеттігін, капиталы мен резервтерін, Қазақстан Ұлттық Банкі Директорлары кеңесінің құрамын және оның өкілеттігін, Қазақстан Ұлттық Банкінің мемлекеттік билік органдарымен өзара іс-қимылын, ақша-несие саясаты, ақша төлемі мен аударымын ұйымдастыру мән-жайын, сыртқы экономикалық қатынастар саласындағы қызметін, Қазақстан Ұлттық Банкінің алтын-валюта активтерін, Қазақстан Ұлттық Банкінің жауапкершілігін айқындап, негіздеп, белгілеген деп айта аламыз [11] .

Аталмыш ҚР-сы Заңының ереже, қағидалары мен талаптары негізінде құрылатын банк жүйесі, жүзеге пасырылатын банктік іс-қимылдар мен іс-әрекеттер, банк жүйесі ішіндегі, сондай-ақ сыртқы байланыстарға бағытталған, мәртебелі және қызметтік мәнімен ерекшеленеді.

2001 жылғы 25 сәуірдегі «Қазақстанның Даму Банкі туралы» ҚР-ның Заңы оның қызметін, мақсаттары мен міндеттерін, өкілеттіктерін, тиісті мемлекеттік органдармен өзара іс-қимылдарын, банктік сараптама жүргізуін, тиісті заңды тұлғалардың жарғылық капиталына қатысуын, резервтерін қалыптастыру тәртібін, сыртқы, ішкі аудитін, органдары мен олардың құрылымын, жауапкершілігін құқықтық негіздеп, регламенттеу барысында туындайтын инвестициялық, кредиттік және қаржылық сипатты банктік құқықтық қатынастар мемлекеттің ақша-несие, қаржы саясатының тиісінше іске асырылып жатқанын дәлелдеп отыр [12] .

1995 жылғы 31 тамыздағы «Қазақстан Республикасындағы банктер және банктік қызметі туралы» ҚР-ның банктік Заңы Қазақстан аумағындағы банктерді құру, қалыптастыру, тарату, ерікті және еріксіз қайта құру, олардың жарғылық капиталына қатысу, ұйымның басшысына талаптар қою, банктік операцияларды лицензиялау, 30-бапта көзделген барлық банктік операциялар мен мәмілені жүзеге асыру, банктердің қызметін реттеу және депозиторлардың мүдделерін қорғау жөніндегі қоғамдық банктік қастынастарды реттеуге ат салысады [10] .

Сонымен, заңнамалық актілерде, құқықтық және экономикалық әдебиетте банк жүйесі жөнінде айтылған және ғылыми сараланған мәселелер мен ғылыми сипаттаманы тұжырымдай келе «Қазақстан Республикасының банк жүйесі тікелей Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы», «Қазақстанның Даму Банкі туралы» және «Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы» ҚР-ның заңнамалық актілері негізінде жұмыс істейтін, осы жүйені құрайтын банктердің банктік операцияларын, мемлекеттік экономикалық және әкімшілік реттеуді, өзіндік басқару-реттеуді жүзеге асыратын нарықтары мен инфрақұрылымдары бар, екі деңгейлі құрылым ретінде жоғарғы және төменгі деңгейдегі банктер мен басқа да қаржылық-несиелік институттардан қалыптасқан, мемлекеттің қаржы және ақша-несие саясатын өз ауқымы шегінде іске асыруға ат салысатын, сондай-ақ ұлттық валюталық жүйенің тиісті заңнамаға сай тиісінше жұмыс істеуін қамтамасыз ететін ел экономикасының банктік секторын білдіреді деген ұғымды айқындауға болады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.