Фирманың бағалық саясаты жəне бағалық стратегияны таңдау

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

№ Лекция тақырыбы: Фирманың бағалық саясаты жəне бағалық стратегияны таңдау

Лекцияның мақсаты мен міндеттері:

Лекция мазмұны:

Фирманың бағалық саясаты - фирманың экономикалық жағдайға бейімделуін қамтамасыз ететін, оның жалпы шаруашылық саясатының аса маңызды бөлігі.

Қазіргі нарық жағдайында коммерциялық ұйымдар өзінің шаруашылық саястан, сонымен қатар бағалық саясатын өткізуге нақты мүмкіндігі бар.

Фирманың бағалық саясаты, тіпті жоғары дамыған еуропалық нарықтарда да тұтынушыларды жаулап алу құралы ретінде пайдаланылады. Əсіресе берілген сұрақ отандық нарықтың жоғары серпінді қалыптасуы жағдайында, нарыққа шетел бəсекелестердің белсенді енуі кезінде, қазақстандық кəсіпкерлердің сыртқы нарыққа шығу мүмкіндігі кеңеюі жағдайында Қазақстанның кəсіпкерлік қызметінің дамуы үшін аса өзекті болып табылады. Қазақстан экономикасының нарық жағдайына көшу кезеңінде баға белгілеу үрдісінің даму ерекшеліктерін талдау нəтижесінде келесі қорытындыға келді: инфляцияның төменделуі нəтижесінде, импорттың өсуі арқылы бəсекестік деңгейдің күрт артуы, өндірістік жəне тұтынушылық сұраныстың күрт төмендеуі іс жүзінде инфляциялық баға белгілеу моделін ысырып шағарды. Əлемдік тəжірибиеде қабылданған экономикалық қатынастардың қағидалары қолданыла бастады. Бұл қазақстандық фирмалар кəсіпкерлік қызметті ұйымдастырудың əдістері мен сəйкес формаларын таңдауды, əдістердің барша түрлерін жəне нарықтық баға белгілеудің барлық əдістерін меңгеруді талап етеді.

Фирманың бағалық саясаты бағалық нарықтық стратегиялардың жүйесін қамтиды.

Бағалық стратегиялар - фирма үшін жоспарланған кезеңде максималды пайдаға жетуге бағытталған бірнеше нұсқалардың ішінен бағаның негізделген таңдауы ( немесе бағалар қатарынан) .

Бағалық стратегиялық таңдау - фирма қызметінің басымдықтарын бағалауына негізделген баға белгілеудің стратегиясын таңдау. Нарық жағдайында əрбір фирма көпшілік бағалық стратегиялар ішінен таңдау жүргізе алады.

Негізінде, бағалық стратегияның сəттілігі жəне нəтижелілігі оның құрылу үрдісінен бастап дұрыс ұйымдастырылуына байланысты. Бағалық стратегияны жасаушылар үшін схема жəне сəйкес сұрақ тестерін құру қажет.

Бағалық стратегияны құрудың бірінші кезеңінде - бес бағыт бойынша бастапқы ақпарат жинау жұмысы жүргізіледі:

1) шығындардың бағалануы;

2) фирманың қаржылық мақсаттарын нақтылау;

3) əлеуетті тұтынушыларды анықтау;

4) маркетингтік стратегияны нақтылау;

5) əлеуетті бəсекелестерді анықтау.

Бағалық стратегияны жасаудың екінші кезеңінде де - бес бағыт бойынша стратегиялық талдауды жүргізіледі:

1) қаржылық талдау;

2) нарықтың сегменттік талдауы;

3) бəсекелестік талдау;

4) сыртқы факторлардың бағасы;

5) мемлекеттік реттеудің рөлін бағалау.

Бағалық стратегияның үшінші кезеңінде фирманың бағалық стратегиясының жобасын дайындау жүзеге асырылады.

Қазіргі бағалық стратегиялардың негізгі түрлері жəне оларды жүзеге асырудың салдары

Баға белгілеудің дифференцияланған стратегиясы

Баға белгілеудің дифференцияланған стратегиясы бірдей тауарларды бірнеше бағалар бойынша сату мүмкіндігіне жəне тұтынушылар категориясының біртекті еместігіне ( əртекті, бірыңғай емес) негізделген.

Екінші нарықта жеңілдіктің бағалық стратегиясы келісім бойынша тұрақты жəне өзгермелі шығындар ерекшеліктеріне негізделген.

Мезгіл - мезгіл (периодический = оқтын - оқтын, əлсін - əлсін, қайта - қайта) жеңілдіктердің бағалық стратегиясы тұтынушылардың əртүрлі категориясының сұраныс ерекшеліктеріне негізделген.

Бағалық дискриминация стратегиясы. Бұл стратегияға сəйкес фирма бір уақытта, бірдей тауарды (қызметті) əртүрлі тұтынушылар категорияларына əртүрлі бағамен ұсынуды білдіреді. Сондықтан бағалық дискриминация туралы айтылады.

Баға белгілеудің бəсекелестік стратегиясы

Баға белгілеудің бəсекелестік стратегиясы фирманың бағада бəсекеге қабілеттілігін есепке алумен құрылады.

Нарыққа енудің бағалық стратегиясы өндіріс көлемінің өсуі арқылы үнемді пайдалануға негізделген.

«Меңгеру қисығы» бойынша бағалық стратегия алынған тəжірибе артықшылықтарына жəне бəсекелестермен салыстырғанда төмен шығындарға қатысты негізделген.

Бағаларды дабылдандыру (сигнализирования) бағалық стратегиясы бəсекелес фирмалармен құрылған бағалық механизмге сатып алушының сенімін пайдалануға негізделген.

Бағалық географиялық стратегия нарық сегменттері үшін баға белгілеудің бəсекелестеріне қатысты.

Баға белгілеудің ассортименттік (əр алуан тауар жинағы) стратегиясы

Баға белгілеудің ассортименттік (əр алуан тауар жинағы) стратегиясы фирмада ұқсас жиынтықтар, қатысты немесе өзара алмастырушы тауарлар болған кезде қолданылады.

«Жиынтық» (набор) бағалық стратегиясы өзара алмаспайтын тауарларға сұраныстың бір қалыпсыз жағдайында қолданылады.

«Жинақ» (комплект) бағалық стратегиясы тұтынушыларға фирманың бір немесе бірнеше тауарларды əртүрлі бағалуға негізделген.

«Номиналдан жоғары» бағалық стратегиясы фирма алмасатын тауарлардың бір қалыпсыз сұранысына тап болған кезде жəне өндіріс көлемін ұлғайту арқылы қосымща пайданы алу мүмкіндігі болған кезде қолданады.

«Имидж» бағалық стратегиясы сатып алушылар өзара алмасатын тауарларды баға арқылы сапасын анықтаған кезде пайдаланылады.

Баға белгілеудің тактикасы

Баға белгілеудің тактикасы - бұл өндірістің, тауарды өткізудің немесе бəсекелестердің əрекетінің өзгеру салдарынан ағымдағы бағаны түзетумен түсіндіріледі. Бағаны қайта қарастыру аса күрделі үрдіс болып табылады, сондықтан оның тек айқын сыртқы себептердің болуы кезінде түзетеді. Ондай сыртқы себептерге келесілер жатады:

- фирманың тауарына сұраныстың жалпы тенденциялары өзгерсе;

- тауар алмастырушыларға сұраныс өзгерсе;

- ілеспелі тауарлар нарығының дамуы өзгерсе;

- бəсекелестердің бағалық саясаты өзгерсе;

- инфляция.

Фирманы бағаны қайта қарауға итермелейтін ішкі себептерге келесілерді жатқызуға болады: шығындардың өзгерісі, фирма сату серпінділігі арқылы ұлғайтуға ұмтылатын қолма - қол қаражаттың жетіспеуі.

Бағаның төмендетілуі өте ауырсынды жəне қиратушы үрдіс болуы мүмкін, себебі ол табыстар мен шығындарың азаюына əсер етеді жəне келесі жағымсыз салдарларды əкелуі мүмкін: сатып алушы санасында тауардың беделі (престиж= абырой, бедел) құлдырау. Фирманың бағаны төмендетуге мүмкіндік беретін негізгі жағдайлар:

- өндірістік қуаттылықтың артық қалуы - кəсіпорын үшін шығаратын өнімді ұлғайту арқылы жалпы орташа шығындарды төмендетіп жəне қосымша пайда табуға немесе бұрынғы деңгейде рентабельділікті сақтап қалуға мүмкіндік береді;

- əлуетті сатып алушыларды тартуға (қызықтыруға) мүмкіндік беретін баға бойынша икемді нарықтық сұраныс бойынша бағаны төмендету;

- жақын уақытта бəсекелестер өз өнімінің бағасын төмендете алмауына толық сенімділік.

Бағаны төмендетудің бір салдары - инициаторға жəне осы шараны жалғастырушыға тым жағымсыз əсер ететін «бағалар соғысының» пайда болу мүмкіндігі.

Егер бəсекелестер жаңа модельдерді шығаруға көшсе ( егер фирма оған ештене қарсы қоя алмасы), өз өніміне бағаны төмендету жалғыз шешім болып табылады.

Бағаны төмендетудің негізгі себебі өндірістің азаюы жəне жиынтық сұраныстың қысқаруы болып табылады. Алайда, экономикасы дамыған елдердің тəжірибиесі көрсетіп отырғандай, қысқару кезеңінде фирма өнім көлемін қысқартып бағаны сол күйінде қалдырады. Тек санаулы фирмалар жалпы конъюнктураның нашарлауы кезеңінде бағаны төмендетеді.

Бұл фирмалар берілген нарықта тастауға тастауға шешəм қабылдады немесе олардың бағасы бəсекелестерге қарағанда жоғары болды деп шешім қабылдауға болады.

Бағаны төмендетпес бұрын, фирмаға түсетін шығындарға мұқият есеп жүргізу қажет жəне бəсекелестердің тарапынан болатын реакцияны ескеру қажет. Бағаны төмендетудің жағымды жағдайының бірі - берілген өнімді өндіруде жалпы шығындарда тұрақты шығындардың үлесі көп болады. Айтылғанды дəлелдеуүшін шартты мысал келтірейік.

Айталық, фирма шығындар құрылымымен ерекшеленетін үш түрлі өнім шығарады.

Айталық, əр бұйымға бағаны 10 % төмендету қажет, нəтижесінде жаңа баға Р ₂ тең болады, ол 90 у. е. тең болады, əдеттегі пайданы сақтау үшін (Q ₂ ) өнім көлемін өткізу керек.

Есепті əр өнім бойынша маржиналдық пайданың коэффециенті арқылы жүргізуге болады. Нəтижесінде маржиналдық пайданың кеелсі коэффециенттерін табамыз: