ҚҰРЫЛЫМДАНҒАН МӘЛІМЕТ ТИПТЕРІ ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ ҰҒЫМ

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 70 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ 3

І - ТАРАУ. ҚҰРЫЛЫМДАНҒАН МӘЛІМЕТ ТИПТЕРІ ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ ҰҒЫМ

1. 1 Статикалық құрылым 5

1. 2 Жартылай статикалық құрылым 26

1. 3 Динамикалық құрылым 35

ІІ - ТАРАУ. MACROMEDIA FLASH ОРТАСЫНДА ЭЛЕКТРОНДЫ ОҚУЛЫҚ ЖАСАУДЫҢ ӘДІСТЕМЕЛІК ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

2. 1 Оқу үрдісінде қолдануға арналған электронды оқу құралдары 38

2. 2 Информатика сабағын электрондық оқытудың әдістемесі 43

2. 3 Macromedia Flash анимациясы 48

2. 4 Macromedia Flash көмегімен жасалған электрондық оқулық 59

ІІІ - ТАРАУ. ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ

3. 1 Еңбекті қорғау түсінігі 63

3. 2 Жұмыс жасау кезіңдегі қауіпсіздік техникасы және еңбекті қорғау 68

3. 3 Есептеуіш техникасымен жұмыс істеу кезіндегі 70

қауіпсіздік техникасы ережелері

3. 4 Алғашқы медициналық көмек көрсету әдістері 72

ҚОРЫТЫНДЫ 73

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 74

ҚОСЫМША 75

КІРІСПЕ

Олар кез келген машиналық программаның базалық элементі бола алады. Мәлімет құрылымын және процедураны өңдеуді ұйымдастыруда программаның дұрыс жұмыс істеуін қамтамасыз етеді.

Никлас Вирт

Мәлімет құрылымы және алгоритм ұғымдарынсыз программа құру мүмкін емес. Эпиграф сөздері мұны растайды. Сондықтан менің дипломдық жұмысының негізгі мақсаты мынандай:

Мәлімет құрылымын жадыда физикалық деңгейде, т. б., және логикалық деңгейде, т. б., программалық тілдерінде құрылымның өңделуі;
физикалық және логикалық деңгейде оларға амалдарды қолдану;
алгоритмді өңдеуде құрылымның мағынасын көрсету.

Мәлімет құрылымы және алгоритм программаны құрайтын материалдарға жұмыс істейді. Компьютердің өзі мәлімет құрылымынан және алгоритмнен тұрады. Құрылған мәлімет құрылымдары екілік үлкейткіштер сақталатын орындағы жады сөздерімен және регистрлармен көрсетілген. Конструкциялық аппаратураға енгізілген алгоритм - бұл қатал ережелердің электрондық логикалық тізбекке енуі, мұнда жадыға енгізілген мәлімет бұйрыққа айналады. Сондықтан кез келген компьютер бір мәлімет түрімен ғана жұмыс істейді - жеке биттермен немесе екілік цифрлармен. Компьютер бұл мәліметтермен орталық процессордың бұйрық жүйелері анықтайтын өзгермейтін алгоритм тобымен жұмыс істейді.

Компьютер көмегімен шығарылатын есептер бит тілдерінде көрсетілуі сирек кездеседі. Әдетте мәліметтер сан, литер, мәтін, символ формасында және күрделі құрылым типтері кезектелген, тізбек, ағаш формалар түрінде болады.

Абстрактілі мәлімет құрылымдарын және программа алгоритмдерін сипатталуы программалық тілдерімен жүзеге асырылады.

Барлық программалық тілдер мәліметтер элементтеріне атау немесе идентификатор беріп сілтеме жасайды. Программада константалар ғана өзгеріссіз, ал басқа айнымалыларға кез келген атаулар берілуі мүмкін. Программа орындалмай олардың атаулары анықталмайды.

Константа және айнымалылардың атаулары программистке көмектеседі, бірақ компьютерге ол әсер етпейді. Программа мәтінін екілік кодқа ауыстыратын компилятор, әрбір идентификаторды жады мекен - жайымен байланыстырады. Бірақ осыны компилятор орындау үшін, ол әрбір аталған үлкейткіштің «типін» хабарлау керек.

Программалық тілдермен қабылданған мәлімет типтері натуралды және бүтін сандар, нақты сандар, жолдар және т. б. түрінде болады.

Кейбір программалық тілдерде константа немесе айнымалы типтері компилятормен анықталады. Басқа программалық тілдерде программист әрбір айнымалының типін енгізуін талап етеді.

Программалық тілдерде типтерді қорғау компиляция этапында орындалады. Мысалы, мәлімет құрылымын және алгоритмдермен жұмыс істейтін PASCAL тілі типтері қатал түрде қорғауды сақтайды. Керісінше С программалық тілі типтерді қорғауы әлсіз болып келеді. Мұндай жағдайда C-компиляторы тек қана ескертеді.

Алғашқы алгоритмдер саналымды есептер типі үшін сандарды көбейту, ортақ бөлгіштерді табу, тригонометриялы функцияларды және т. б. табу үшін ойлап табылған. Қазіргі күнде алгоритмдер: мәтіннен берілген сөзді іздеу, оқиғаларды жоспарлау, берілген жүйеде мәліметтерді сорттау. Сандық емес алгоритмдер міндетті түрде сан болуы шарт емес; оларды түсіну үшін ешқандай матеметикалық түсініктер керек емес. Бірақ осыған қарамастан математикада мұндай алгоритмдер керек, олар сандық емес есептердің дұрыс шығарылуын дәлелдеген кезде қолданылады.

Алгоритмдерде қолданылатын мәлімет құрылымдары күрделі болуы мүмкін. Мәліметтің дұрыс көрсетілуі программаның сәтті құрылуына әкеледі. Бірақ дұрыс мәлімет құрылымын таңдау теориясының пайда болуы шамалы. Ең тиімдісі құрылымды құрайтын «кірпештерді» анықтап алу.

І - ТАРАУ. ҚҰРЫЛЫМДАНҒАН МӘЛІМЕТ ТИПТЕРІ ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ ҰҒЫМ

1. 1 Статикалық құрылым

Cтатикалық құрылым примитивті емес құрылымдар қатарына жатады. Өйткені, статикалық құрылым, базалық, примитивті құрылымданған жиындармен көрсетеді. Мысалы, вектор жинақталған жиын саны ретінде берілуі мүмкін. Анықтама бойынша статикалық құрылым басқалардан ауыспалы еместігімен ерекшеленеді. Оған жады автоматты түрде компиляция кезінде немесе олар жазылған программалар бөлігін активизациялау кезінде автоматты түрде бөлінеді. Программисттің нұсқауы бойынша программалау тілдер қатары ( Pl/1, ALGOL - 60 ) статикалық құрылымды жадыға енгізе алады, бірақ бұл кезде бөлінген жады көлемі құрылым жойылмағанша өзгеріссіз болады. Компиляция этапындағы жадыны бөлу статикалық құрылымның қолайлы қасиеті. Оны программист ауысуға бейім объектілерді көрсету үшін қолданады. Мысалы, массив өлшемі алдын ала белгісіз болған жағдайда оған максимальды өлшем бөлінеді.

Әрбір мәлімет құрылымы логикалық және физикалық деп ажыратылады. Әдетте ана немесе мына мәліметтер құрылымдары туралы айтқанда логикалық жағы көрсетіледі. Ал, физикалық көрсетілім логикалыққа сәйкес келмейді және әр түрлі программалық жүйелерден ажыратылады. Физикалық құрылым өзі туралы мәліметі бар дескрипторға немесе тақырыпшаға сәйкес келеді. Компиляция этапында массив элементтерінің шеткі индекстері белгісіз болған жағдайда және программа орындалған этапында ( Pl/1, ALGOL - 60 тілдерінде ) массив үшін жады бөлінген кезде дескриптор қажет. Дескриптор физикалық құрылым сияқты жадыда сақталады және өрістерден, сипаттамадан, сандардан, өңдеуге қатысатын қабылдағыш әдістерден және оны бейнелейтін құрылымға тәуелді өлшемнен тұрады. Дескрипторда сақталынған параметрлер соншалықты маңызды емес, бірақ олар құрылымға қол жеткізудің дұрыстығын тексереді және уақытты үнемдейді. Программа тілінде құрылған дескриптор мәлімет құрылымы программистке « көрінбейтін » болып келеді: құрылымға қол жеткізуге арналған дескрипторға қарайтын командалар кодын өңдейтін компиляторды құрайды.

Программа тіліндегі статикалық құрылым құрылымданған типпен байланысты. Құрылымданған тип - өте күрделі мәлімет құрылымын құруға арналған интеграция құралы. Мұндай типке мыналар жатады: жиымдар, жазбалар ( кейбір құрылым тілдерінде ) және жиын ( бұл тип барлық тілдерде бар) .

Вектор

Логикалық құрылым. Вектор ( бір өлшемді массив ) - бір типке жататын элемент саны бар мәлімет құрылымы. Әрбір вектор элементінде берілген вектордың номері болады. Вектордың шақырылуы оның атауымен және номері арқылы орындалады.

Машиналық көрсетілім. Құрылым элементінің мекен - жайы. Вектор элементтері жады ұяшықтарында тізбектеле орналасады. Вектор элементінің базалық типіне байланысты жадыдан керекті байт бөлінеді. Вектордың бір элементін сақтау үшін жадыдан бөлінетін байт саны слот деп аталады. Вектор сақталуына керекті жады өлшемі элемент санына байланысты бөлінетін слот ұзындығымен анықталады.

Вектор Pascal программасында бір өлшемді жиым болып беріледі және былай сипатталады:

< атау >: array [n. . k] of < тип >;

N - алғашқы элемент номері, ал к - соңғы элемент номері. Вектордың жадыда берілуі мына суреттегідей:

+Sizeof(тип)

+0: Атау [n]

+Sizeof(тип): Атау [n+1]

+0: +0

+Sizeof(тип): +Sizeof(тип)

+0: Атау [n]

+Sizeof(тип): Атау [n+1]

@ аты

@ аты - вектордың немесе сол сияқты вектордың бірінші элементінің мекен - жайы. Sizeof(тип) - слот өлшемі ( вектордың бір элемент жазу үшін жадыдан бөлінетін байт саны ) . (k-n) *Sizeof(тип) - к номерлі элементке сәйкес келетін мекен - жайы.

Мысалы: var m1: array[-2. . 2] of real;

Берілген вектордың жадыдағы көрінісі:

+12

+18

+24

+0: m1[-2]

+6: m1[-1]

+12: m1[0]

+18: m1[1]

+24: m1[2]

m1 (байт) мекен-жайына сәйкес келетін

элемент

массив элементінің мағынасы

C, Pascal, Fortran программалық тілдерінде компиляция кезінде жады программа орындалмас бұрын бөлінеді және вектор типін сипаттауда шеткі индекс мәндері анықталуы тиіс.

Pl/1, ALGOL программалық тілдерінде жады динамикалық түрде бөлінгенде индекс мәндері программа орындалған кезде берілуі мүмкін.

Бір уақытта вектормен толы үздіксіз жады облысындағы байт саны мына формуламен анықталады.

ByteSize=(k-n+1) *Sizeof(тип)

Вектордың k, i элементін табу үшін вектор мекен - жайы және берілген элемент қосындысымен табылады. Вектордың i элементінің табу формуласы мынандай:

ByteNumer = ( i- n ) * Sizeof (тип),

Мекен - жайы: @ ByteNumber = @ аты + ByteNumber.

@ атауының вектордың бірінші элементінің мекен - жайы:

var МAS: array [ 5. . 10 ] of word.

Word - вектор элементінің базалық типі 2 байтты талап етеді, сондықтан вектордың әрбір элементіне 2 байттан бөлінеді.

@ Mas вектор элементтерінің кестесі мынандай түрде болады.

(байт) араласуы: (байт) араласуы

+ 0: + 0

+ 2: + 2

+ 4: + 4

+ 6: + 6

+ 8: + 8

+ 10: + 10

(байт) араласуы: өріс идентификаторы

+ 0: MAS[5]

+ 2: MAS[6]

+ 4: MAS[7]

+ 6: MAS[8]

+ 8: MAS[9]

+ 10: MAS[10]

Бұл вектор жадыда орындалады: (10-5+1) +2=12 байт

Вектор элементінің 8 номермен жиыны: (8-5) +2=6

8 номерлі элемент мекен-жайы: @ Mas+6

Векторға қол жеткізуде вектор атауы және элемент номері беріледі. Сол арқылы i элементінің мекен - жайы былай анықталады:

@Аты[i] = @Аты + i*Sizeof(тип) - n*Sizeof(тип) (1)

Бұл анықталым компиляция кезінде орындалмайды, өйткені i ауысымы белгісіз. Сондықтан әрбір вектор элементіне назар аударғанда ғана программа орындау кезінде элемент мекен - жайы анықталады. Ол үшін біріншіден (1) параметр формуласы белгілі болуы керек: @ атау Sizeof(тип), n, ал екіншіден, әрбір назар аударуда көбейту және 2 қосылу 2 операциясы орындалу керек. (1) формуланы (2) формулаға өңдеуміз.

@аты[i] = A0 + i*Sizeof(тип) -- (2)

A0 = @аты - n*Sizeof(тип) --

Сақталынған параметр санын екіге дейін қысқартып, ал операция санын - бірге дейін көбейтіп және бірге дейін қосамыз, өйткені АО атауы компиляция кезінде есептелінеді және дескриптор векторында Sizeof(тип) - пен бірге сақталынады. Әдетте дескриптор векторында шекаралық индекс атаулары да сақталынады. Егер берілген индекс белгілі бір шектеуден асып кетсе, онда әрбір вектор элементіне назар аударуда берілгендер шекаралықтармен салыстырылады және программа аппатты түрде тоқталады.

Сонымен дескриптор векторында сақталынған ақпарат біріншіден қол жеткізудің уақытын қысқартады, екіншіден қол жеткізудің дұрыстығын тексереді. Бұл қасиеттер үшін үшін біріншіден дескрипторда орындалатын бұйрықтардың жылдамдығы, екіншіден дескриптор бұйрықтарына жады бөліну тиіс.

Дескрипторда векторсыз жұмыс істеуге бола ма?

Мысалы, С программалау тілінде декриптор векторы жоқ, яғни программа орындалу кезінде сақталынбайды. С программалау тілінде жиымдардың индексациясы міндетті түрде нолден басталады. Компилятор әрбір жиым элементіне назар аударуда командаларды ауыстырып отырады және (1) формулалық n=0 жағдайын өңдейді.

@аты[i] = @аты + i*Sizeof(тип)

С программалау тілінде жұмыс істеуге әдеттенген программистер атау [i] орнына - * (атау + i) қолданады.

Біріншіден, алғашқы индексті таңдауды шектеу программист үшін қолайсыздық тудырады, екіншіден, шекаралық индекс мәнінің болмауы сыртқы жиымға шығу бақылауын шектетеді. С программалау тілінде жұмыс істейтін программисттер дәл осы қателер С программасының дұрыс жұмыс істеуге кедергі жасайтынын жақсы біледі.

Жиымдар

Логикалық құрылым.

Жиым - мәлімет құрылымы, келесі түрде сипатталады:

бір типке жататын фиксирленген элемент тобы
әрбір элементте өзіне сәйкес ерекше индекс тобы болады
индекс саны жиым тобын анықтайды, мысалы, екі индекс - екіөлшемді, үш индекс - үшөлшемді жиым, бір индекс - бірөлшемді немесе вектор
жиым элементін шақыру жиым атымен және берілген элементтің индексі бойынша орындалады.

Басқа анықтама: жиым - бұл вектор, әрбір элементі - вектор.

Жиым сипаттамасы:

< аты > : Array [n1. . k1] [n2. . k2] . . [nn. . kn] of < Тип >.

Екіөлшемді жиым:

Mas2D : Array [n1. . k1] [n2. . k2] of < Тип >, немесе

Mas2D : Array [n1. . k1, n2. . k2] of < Тип >

Екіөлшемді массивті кесте түрде көрсетуге болады: (k1-n1+1) жол және (k2-n2+1) баған.

Физикалық құрылым. Физикалық құрылым - бұл ЭЕМ жадысында жиым элементтерін орналастыру. (k1-n1+1) жолдан және (k2 -n2+1) бағаннан тұратын екіөлшемді жиымның физикалық құрылымы келесі суретте көрсетілген.

Көпөлшемді жиымдар жадының шексіз облысында сақталады. Слот өлшемі жиым элементінің базалық типімен анықталады. Жиым элемент саны және слот өлшемі жиымды сақтау жады өлшемін анықтайды. Жадыда жиым элементін бөлу программалау тілімен анықталады. Fortran тілінде элементтер бағанмен орналасып, сол жақта индекстер тез ауысады, ал Pascal тілінде жол бойынша, онда индекс бағыты оңнан солға қарай ауысады.

Екіөлшемді жиымның жадыда байттар санын анықтайтын формула:

ByteSize = (k1-n1+1) *(k2-n2+1) *SizeOf(Тип)

Массив мекен - жайы жиымның алғашқы компонентінің бірінші байт мекен - жайы. Mas [i1, i2] жиым элементі келесіформуламен анықталады:

@ByteNumber = @mas + ByteNumber.

Мысалы:

var Mas : Array [3. . 5] [7. . 8] of Word;

Word базалық тип элементі жадыдан 2 байт талап етеді, сонда 2 кесте @ Мas сәйкес келесідей өзгереді:

(байт) араласуы: (байт) араласуы

өріс идентификаторы: өріс идентификаторы

(байт) араласуы: (байт) араласуы

өріс идентификаторы: өріс идентификаторы

(байт) араласуы: + 0

өріс идентификаторы: Mas[3, 7]

(байт) араласуы: + 2

өріс идентификаторы: Mas[3, 8]

(байт) араласуы: + 4

өріс идентификаторы: Mas[4, 7]

(байт) араласуы: +6

өріс идентификаторы: Mas[4, 8]

(байт) араласуы: + 8

өріс идентификаторы: Mas[5, 7]

(байт) араласуы: + 10

өріс идентификаторы: Mas[5, 8]

Бұл жиым жадыда: (5-3+1) *(8-7+1) *2=12 байт, ал Mas [4, 8] элемент мекен - жайы

@Mas+((4-3) *(8-7+1) +(8-7) *2 = @Mas+6

Қолданылатын амалдар.

Жиымға қолданылатын физикалық құрылымның маңызды амалы - берілген элементке қол жеткізу. Элементке қол жеткізгеннен кейін оған кез келген амалды қолдануға болады, яғни элементтің мәлімет типіне сәйкес келсе. Логикалық құрылымның физикалыққа ауысуы минеризациялау процессі деп аталады, өйткені көпөлшемді логикалық құрылым жиымы бірөлшемді физикалық құрылымға ауысады.

(3), (4) формуласы сәйкесі және (1), (2) вектор аналогы бойынша екіөлшемді жиымның шекаралық индекстердің өзгеруі.

[B(1) . . E(1) ] [B(2) . . E(2) ], жадыда жол бойынша орналасқандар, индекстері бар элемент мекен - жайы [I(1), I(2) ] былай анықталу керек:

Addr[I(1), I(2) ] = Addr[B(1), B(2) ] +

{ [I(1) -B(1) ] * [E(2) -B(2) +1] + [I(2) -B(2) ] }*SizeOf(Тип) (5)

Mas[B(1) . . E(2) ] [B(2) . . E(2) ] . . . [B(n) . . E(n) ]

алынады:

Addr[I(1), I(2), . . . , I(n) ] = Addr[B(1), B(2), . . . B(n) ] -

n n (6)

- Sizeof(Тип) *СУММА[B(m) *D(m) ] + Sizeof(Тип) *СУММА[I(m) *D(m) ]

m=1 m=1

мұнда Dm жиымға тәуелді жол бойынша орналасуы :

D(m) =[E(m+1) -B(m+1) +1] *D(m+1), мұнда m = n-1, . . . , 1 және D(n) =1

Баған бойынша орналасуы:

D(m) =[E(m-1) -B(m-1) +1] *D(m-1), мұнда m = 2, . . . , n және D(1) =1

Элементтің мекен - жайын анықтауды ең қиыны үшінші (6) формуланы құруда, ал алғашқы екеуі индекске тәуелсіз және алдын ала анықталуы мүмкін. D(m) алдын ала есептелуі мүмкін және жиым дискрипторында сақталынады. Жиым дескрипторы құрайды:

бастапқы жиым мекен - жайыAddr[I(1), I(2), . . . , I(n) ]
жиым өлшем саны - n
тұрақты минеризациялау формуласын құрайтындар. (6) формуланы құрайтын алғашқы екеуі
жиымдағы n - нің әрбіреуі
шекаралық индекс мәні - B(i), E(i)
жиым формуласын минеризациялау - D (i)

Жиымның бір анықтамасында айтылады: вектор, оның әрбір элементі - вектор. Кейбір программалық тілдер көпөлшемді жиымнан біреуі алуға мүмкіндік береді және оларды аз өлшемді жиым деп таниды.

Мысалы: егер PL/1 программасындағы екіөлшемді жиым:

Declare A(10, 10) BINARE FIXED;

онда: A(1, I), A(2, I), …, A(10, I) элементтен тұратын A[*, 1] - бірөлшемді жиымға назар аударады.

Джокер символы «*» берілген джокер индексіне сәйкес келетін, өлшемге байланысты жиымның барлық элементі таңдалынады дегенді білдіреді. Джокерді қолдануда барлығына және элементке, жиымға немесе таңдалынған шешімге топтық амалдарды қолдануға болады.

Мысалы: A(*, I) = A(*, I) + 1

Жиымға қолданатын логикалық деңгейдегі амалдарға жиымды сорттау, кілт бойынша элемент іздеуді жатқызуға болады. Іздеу алгоритмі және сорттаудың кең таралған түріне келесі тарауларда қарастырылады.

Айлифф векторы көмегімен табылатын элемент мекен - жайы.

Жоғары көрсетілген формулаларға қарағанда көпөлшемді жиымның элемент мекен - жайын табу көп уақытты талап етеді, өйткені, мұнда қосу, көбейту амалдары орындалуы қажет және сандар жиым өлшеміне сәйкес келуі шарт. Көбейту амалын қолданбауға болады, егер келесі әдісті

пайдаланса.

Бірінші деңгейдегі Айлифф векторы

Негізгі дескриптор

...: (В)

...:

Екінші деңгейдегі

Айлифф векторы

-1

-1: 0

-1: 1

: -1

: 0

: 1

: j2

B(4, -1, 0)

B(4,

-1, 1)

B(4, 0, 0)

B(4, 0, 1)

B(4, 1, 0)

B(4, 1, 1)

B(5, -1, 0)

B(5, -1, 1)

B(5, 0, 0)

B(5, 0, 1)

B(5, 1, 0)

B(5, 1, 1)

1. 1. 1 сурет. Айлифф вектордың көмегімен көрсетілген жиым көрінісі

Кез келген өлшемдегі жиым үшін дескриптор жиыны құралады: негізгі және бірнеше қосымша деңгейдегі айлифф векторы деп аталатын дескриптор. Белгілі бір деңгейдегі айлифф векторы келесі төменгі деңгейдегі нолдік компоненттерге нұсқағыштар құрамына енеді, төменгі деңгейдегі Айлифф векторы жиымды бейнелейтін элемент топтарының нұсқағыштарын құрайды. Негізгі жиым дескрипторы бірінші деңгейдегі Айлифф векторының нұсқағышын сақтайды. Мұндай көпөлшемді жиымның туындаған В(j1, j2, . ., jn) элементінің ұйымдастыруына тізбек бойынша негізгі дескриптордан сәйкес Айлифф вектордың компоненті арқылы назар аударуға болады.

Берілген Айлифф әдісі бойынша алдыңғы суретте В [4. . 5, -1. . 1, 0. . 1] үшөлшемді жиымның физикалық құрылымы көрсетілген. Бұл суреттен Айлифф әдісі жиым элементіне қол жеткізу жылдамдығын арттырады, жиымды сипаттауда талап ететін жады көлемін ұлғаюын бейнелейді. Бұл Айлифф векторы көмегімен сипатталатын жиымның кемшілігі көрінеді.

Арнайы жиымдар.

Тәжірибеде жиымдардың белгілі бір себептерге байланысты жадыға толық емес, жартылай жазылатындары кездеседі. Мұндай жиым әдетте үлкен өлшемдегілер болады, яғни жадыда орын жетпей қалады. Мұндай жиымдарға симметриялы және қиылмалы түрлері жатады.

Симметриялы жиым

Егер екіөлшемді жиымның жол саны мен баған саны тең болса, онда квадрат матрица деп аталады. Квадратты матрицаның басты диагональда орын алған элеметтер бір - біріне пара пар болса, ол симметриялы. Егер матрица n симметриялы болса, онда оның физикалық құрылымы n^2 емес. n*(n+1) /2 элементінен тұрады. Басқа сөзбен айтқанда, жадыда квадраттық логикалық құрылымның жоғарғы үшбұрышын елестету жеткілікті. Үшбұрышты жиымға қол жеткізу үшін логикалық құрылымның элементіне және элементтердің өздеріне симметриялы анықталатын немесе жадыда анықталмаған элементтерге назар аударады.

Тәжірибе арқылы жұмыс істеу үшін симметриялы матрицаның процедуралары келесіге арналған:

а) матрица индекстерінің вектор индекстеріне ауысуы.

ә) вектордың формальдануы және оған жоғарғы үшбұрыштың элементтерін, кірісті матрица элементтерінің жазылуы

б) жинақталған көріністен матрица элементтің сипаттамасын алу. Мұндай кірісті матрицаның элементіне назар аудару берілген функция арқылы орындалады.

Қиылған жиым

Қиылған жиым - көптеген элементтері өзара тең, сондықтан да басқа сипаттауларға қарағанда аз ғана сандарды жадыда сақтайды.

Қиылған жиымның 2 түрі бар:

математикалық бейнеленген фондық сипаттаудан ерекшеленетін элемент мекен - жайы бар жиым.
кездейсоқ орналасатын элементті жиым.

Жұмыс істеу кезінде қиылысқан жиымды жадыда орналасу сұрағы логикалық деңгейде типті есепке алумен іске асады.

Математикалық сипатталған жиымның фондық емес элементтердің мекен - жайы.

Осы жиымның түріне жататын жиымдардың орналасуы фондыққа қарағанда мағынасына қарай ерекшеленеді және математикалық түрде сипатталады. Олардың орналасуында бір заңдылық бар.

Фондық мағынасы бар элемент нольдік деп аталады. Ал фондыққа жатпайтын мағынасы бар элементтер нольдік емес деп аталады. Бірақ мұнда ескере кететін жағдай әрқашанда фондық еместер нольге тең болмайды.

Нольдік емес атаулар бірөлшемді жиымға сақталынады. Ал олардың кірістегі қиылған жиыммен жаңа бірөлшемді жиымдар арасындағы байланыс математикалық формуламен айқындалады. Ол жиым индиксін вектор индиксіне өңдейді.

Тәжірибеде қиылған жиыммен жұмыс жасауда келесі функциялар жасалған.