Желтоқсан эпопеясы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

№1АЛМАТЫ ҚАЗАҚ МЕМЛЕКЕТТІК ГУМАНИТАРЛЫҚ ПЕДАГОГТІК КОЛЛЕДЖІ

РЕФЕРАТ

ТАҚЫРЫБЫ: 16 ЖЕЛТОҚСАН ТӘУЕЛСІЗДІК АЛҒАН КҮН

ТЕКСЕРГЕН:Тұрсынғожин Дастан Қуанышұлы

ОРЫНДАҒАН:№1 Алматы қазақ мемлекеттік гуманитарлық педагогтік колледжінің 01120100-«мектептке дейінгі тәрбие және оқыту» мамандығының студентті Тұрғынбай Балжан Рахатқызы

МАЗМҰНЫ

І. КІРІСПЕ БӨЛІМ:

Тәуелсіздік алған күн

II. НЕГІЗГІ БӨЛІМ:

1. 1986 жылғы желтоқсан көтерілісі

2. Көтерілістің мақсаты

3. Көтерілістің құрбандары

III. ҚОРТЫНДЫ БӨЛІМ:

Тарихта қанмен жазылған күн.

IV. ДЕРЕККӨЗДЕР

ТАҚЫРЫБЫ: «

Кіріспе

1991 жылы КСРО ыдырап, Одақтың құрамындағы елдер өз алдарына жеке мемлекет болып жатты. Солардың қатарында Қазақстан да болды. 1991 жылы 16-желтоқсанда Қазақстанның Жоғарғы Кеңесі “Тәуелсіздік пен мемлекеттің егемендігі туралы” заңды қабылдады. Ескеретіні, Қазақстан КСРО құрамындағы елдердің арасында ең соңғысы болып Тәуелсіздігі туралы заңды қабылдады. Бұл заң 1990 жылы 25-қазанда қабылданған Қазақстанның Егемендігі туралы Декларациямен бірге Қазақ елінің елдігін нығайта түсті. Қазақстанның Тәуелсіздігін ресми түрде ең алғаш болып Түркия мойындады, екінші болып айдаһардай айбарлы Қытай, сонан соң Ұлыбритания мойындады Қазақстан Республикасының Тәуелсіздік күні - тарихы тереңде жатқан елдің жаңа заманда өз алдына қайта егеменді ел болған күні. Тәуелсіздік күні - 16 желтоқсанда аталып өтетін ұлық мереке. Бұл күн мемлекеттік деңгейдегі елеулі мереке болғандықтан, 16 желтоқсан күнтізбеде демалыс болып белгіленген. Жыл сайын республика азаматтарының арасында мәдениет қайраткерлері, әлеуметтік саладағы ерекше қызметімен көзге түскен мамандар, әскери шенділер мен офицерлер, құқық қорғау саласының қызметкерлері және ел өміріндегі белсенді өзге де сала өкілдері елеулі еңбек еткендері үшін мемлекеттік наградалармен марапатталады. Тәуелсіздік тек Қазақстан тұрғындары үшін емес, сонымен бірге шетелдердегі қазақ халқының өкілдері үшін де маңызы зор мереке. Сондай-ақ, бұл күн 1986 жылы Алматыда болған Желтоқсан оқиғасын еске алу күні.

Негізгі бөлім:

АҚШ-тың бұрынғы президенттерінің бірі Дуайт Эйзенхауэр: “Мен бүгін зор тұлғамен қауыштым. Ол - терең саясаткер, халықтар даналығын толық меңгерген адам. Ол - КСРО-ның сирек кездесетін тұлғасы” деп баға берген Дінмұхамед Қонаев қазақтың бағына туған, елу жылға жуық ел басқарған басшы болды. Оның қазақ үшін атқарған елеулі қызметтері өте көп. Қонаевтың кезінде Қазақстанда өнеркәсіп салынды, елде жаңа қалалар мен ірі елді мекендер пайда болды, Алматыны көрікті қалаға айналдырды, ірі ғимараттар бой көтерді, қазақтың ғылымы қайтадан жазыла бастады. Ол Кеңес үкіметінің құрамында бола тұра Өзбекстанға өтіп кеткен қазақ жерлерін қайтарып, Маңғыстауды Түркіменстанға беру туралы орталықтың ұсынысына, Қазақстанда неміс автономиясын құруға қарсы шықты. Қонаевтың ұлт алдында атқарған ұшан-теңіз қызметінің бағасын Үнді мемлекетінің негізін қалаушылардың бірі Джавахарлал Неру жақсы береді. Ол: “Мейірім-шуағаы мол, пейілі кең халықтың перзенті болудан асқан бақыт жоқ. Сол халық - қазақ халқы. Елінің өткенін ұмытпай, келешегі үшін қалтқысыз еңбек еткен перзенті бар халық та бақытты. Сол перзент - Дінмұхамед Қонаев” деген болатын.

Мемлекет басшылары арасында тұтастай халықтың сүйіспеншілігіне бөленетін басшылар аз, тіпті сирек десек те болады. Ал Қонаевты халық жаппай жақсы көрді. 1985 жылы КОКП Орталық Комитетінің бас хатшысы болып М. С. Горбачев тағайындалғаннан кейін Қазақстанның сол кездегі 1-хатшысы Дінмұхамед Қонаевты орнынан алып, 1986 жылдың 16-желтоқсанында ол орынға Г. В. Колбинді қойды. Бұл хабардан демде құлақтанған Алматы жастары КСРО-ның ұлт саясатына қатысты наразылықпен алаңнан бірақ шықты. Көздері ашық, көкірегі ояу жастардың қолында “Әр халықтың өз көсемі болуы керек” деген ұрандар жазылған плакаттар бар еді. Бейбіт шеру ретінде басталған бұл оқиғаның соңы қантөгіске айналды. Өз құқықтарын талап етіп, алаңнан кетпеген жастар: “Қонаев алдымызға шықсын. Бәрін өзі түсіндіріп берсін” деген де талаптар қойды. 17 желтоқсан күні таңертеңгі сағат 8-де қаладағы Л. И. Брежнев атындағы алаңға (қазіргі Республика алаңы) саяси тәуелсіздікті талап еткен ұрандармен алғашында 300-дей адам жиналып, кешкісін көтерілісшілер саны 20 мыңға жетті. Бірақ көтерілісшілердің қойған талап-тілектері аяқ асты етіліп, “бұзақыларды” күшпен тарату мақсатында алаңға құқық қорғау органдарының қызметкерлері мен арнайы әскери күштер тобы жеткізілді. КСРО ІІМ-нің бұйрығы негізінде дайындалған “Құйын - 86” операциясы бойынша көтеріліс қатыгездікпен басып жаншылды. 18 желтоқсан күні алаңға қайта жиналмақ болған көтерілісшілерге қарсы әскер күші қолданылды. Көтерілісшілердің қалған топтарын ығыстыру үшін жедел отряд, милиция мен жасақшылардан арнайы топтар құрылып, қала көшелеріне аттандырылды. Осы әскери күштер 19 желтоқсан күні қаланың әр тұсында қайтадан шеруге шықпақ болған 6 топты басып, таратты. Алаңдағы көтерілісшілер таратылған соң ішкі істер бөлімдеріне 2401 адам жеткізілген (Алматы түрмесіне сыймағандықтан, қала сыртына апарып тасталғандарды қосып есептегенде барлығы 8, 5 мың адам ұсталған) . Желтоқсанның 19 - 23 аралығында халықтың наразылық шерулері мен митингілер Қазақстанның Жезқазған, Талдықорған, Көкшетау, Қарағанды, Арқалық, Павлодар, Жамбыл, Талғар, Сарқан, т. б. қалалары мен Сарыөзек, Шамалған, Шелек елді мекендерінде жалғасты. Оқиғаға қатысқандарды саяси тұрғыдан қуғындау басталды. 99 адам сотталды, 264 студент оқудан шығарылды. 1987 ж. жазда КОКП Ок қаулысы шығып, желтоқсан оқиғасы қазақ ұлтшылдығының көрінісі ретінде бағаланды. Желтоқсан оқиғасы қоғамның саяси өмірін демократияландыруға серпін берді. Осы күнге дейін мемлекет желтоқсан көтерілісінің тарихи маңызын жоғарлатуға зор үлес қосып келеді. Көтерілісінің құпиялары толығымен ашылған жоқ.

«Аллажар», Желтоқсан көтерілісінің бар көрінісін Қаллдыбай Әбеновтың осы фильмінде керемет баяндалады. [3]

Қаллдыбай Әбенов 1988-89 жылы фильмді бастағанда «маған ешкім кедергі жасамағанда, әлі де болса көптеген ақиқатты жарыққа шығарар ма едім?» деп ойлаймын кейде. Алаңда, алаңнан тыс жерлерде 2000-нан астам шейіт болған жастарымыздың денелерін толық еркіндігіміз болғанда, бәлкім, біз табар ма едік. Ақиқаттың көбі оқиғадан кейін-ақ жойылды. Мен фильмді Желтоқсан оқиғасына қатысқан, түрменің азабын шегіп келген уыздай жастарымыздың айтқан әңгімелері, бойынша түсірдім. Қазақтың ұл-қыздарын шырылдата сабап жатқан жерлерін өздерінің айтуларымен жасадым. Толқуды да оқиғаның бел ортасында болған балалардың әңгімесінен алдым.

Желтоқсан көтерілісі құрбандарының қатарында Е. Сыпатаев, С. Мұхаметжанова, К. Молданазарова, Қ. Рысқұлбеков, М. Әбдіқұлов, Л. Асанова сынды ержүрек қазақ жастары бар

1. Айтмырза Құрманғазы Зейноллаұлы, ҚазССР ҚК 60-65-баптар бойынша 4 жылға бас бостандығынан айырылған,

2. Байсимбеков Ерлан Мамырханұлы, ҚазССР ҚК 65-бабы бойынша 5 жылға бас бостандығынан айырылған,

3. Декелбаев Ерлан Әбдiрашитұлы, ҚазССР ҚК 65-бабы бойынша 6 жылға бас бостандығынан айырыл¬ған.

4. Ермеков Тоқтар Тишкулұлы, ҚазССР ҚК 65-бабы бойынша 5 жылға бас бостандығынан айырылған,

5. Тынышбек Қарлыбайұлы, ҚазССР ҚК 65-бабы бойынша және 201-бабы бойынша 5 жылға бас бостандығынан айырылған,

6. Есимбаев Қадыр Сейтханұлы, ҚазССР ҚК 60-65-баптары бойынша 3 жылға бас бостандығынан айырылған,

7. Есiркепов Уызбек Шәкiрұлы, ҚазССР ҚК 65-бабы бойынша 5 жылға бас бостандығынан айырылған,

8. Иманғожа Бақтыбек Жұмабекұлы, ҚазССР ҚК 60-65-баптары бойынша 3 жыл 6 айға бас бостандығынан айырылған.

9. Күзембаев Қайыргелдi Қалиақпар¬ұлы, ҚазССР ҚК 60-65, 88-1, 173-1-баптары бойынша 14 жылға бас бостандығынан айырылған,

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

Ұқсас жұмыстар

Тарихи шындық бейнеленуінің көркемдік уақыт аясындағы қамтылуы

ЖЕЛТОҚСАН ТӘУЕЛСІЗДІК АЛҒАН КҮН

Абай поэтикасының Абай жолы эпопеясында әлеуметтік, теңсіздік мәселелері

Мақатаев, Мұқағали Сүлейменұлы

Әуезов Мұхтар Омарханұлы ( 1897- 1961 жж.)

Тәуелсіздік кезеңіндегі прозаның қалыптасуы мен дамуы

Қазақ халқының әдет-ғұрыптарынығы қазақ әдебиетіндегі орны

Жастар саясатының инфрақұрылымы

Шыңғыс Айтматов

Желтоқсан көтерілісінің құрбандары

Пәндер

Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.

Ақпарат

Қосымша

Email: info@stud.kz