Электр беріліс желісіне және жүктемеге сипаттама

МАЗМҰНЫ

Бет

КІРІСПЕ

Энергетика - бұл барлық күрделі энергетикалық ресурстарды іс жүзінде алуға, түрлендіруге, таратуға және пайдалануға арналған үлкен табиғи және жасанды жүйелер жиынтығы.

Энергетикалық ресурстар-адамның қолдану мүмкіндігі бар энергия жинақталған материалдық нысандар.

Энергетикалық ғылым-бұл энергетикалық ағымдардың қасиеттері мен өзара әсерлері, олардың қоғамға тигізетін әлеуметтік, экономикалық және ғылыми техникалық тұрғыдан алғандағы әсерлері және қоршаған ортаға тигізетін әсерлері жайлы білімдер жүйесі.

Энергетикалық ғылым қасиетті энергоресурстарды алумен тікелей және жанама байланысты процестер мен құбылыстарды, сондай-ақ энергияның сан алуан түрлерін жасайтын, түрлендіретін және тұтынатын қондырғыларды жасау қағидаларын қарастырады.

Энергетикалық ғылым үш бағытта дамып келе жатыр:

1) Энергетика мен электрлендірудің тиімді ара қатынасын және даму заңдылықтарын, сондай-ақ энергетикада қарқынды дамып келе жатқан үлкен жүйелердің табиғаты мен қасиеттерін оқып үйрену. Бұл бағыттың мақсаты-энергетика жүйелерін болжау, жоспарлау және пайдалану әдістерін жетілдіру. Бұл бағыт ел экономикасы мен ондағы әлеуметтік процестермен тығыз байланысты;

2) Әртүрлі энергоресурстар мен энергияны алу, түрлендіру, беру, болу және пайдалану тәсілдерін жетілдіру, барлық энегетикалық қондырғылардың пайдалы әсер коэффициентін жоғарылату, олардың экологиялық әсерін, яғни табиғат пен биосфераға тигізетін зиянды әсерін азайту;

3) Энергияны алудың жаңа әдістері мен құралдарын жасау және әртүрлі энергия түрлерін электр энергиясына түрлендіру; электр энергиясын берудің жаңа тәсілдерін жасау және оны жылжымайтын және жылжымалы қондырғыларда қолдану.

Энергетика өте үлкен жүйе болып табылады және жеке кіші жүйелерден тұрады. Олардың бір-бірімен байланысқаны соншалық, тіпті кіші жүйелерді олар арасындағы әсерлер мен кері байланыстарды ескермей жеке қарастыру мүмкін емес.

Энергетиканың дамуы мен жұмысы мынадай әлеуметтік және демографиялық факторларға тәуелді болады: елдің саяси және экономикалық жағдайы, ондағы жұмыс күшінің болуы, халықтың орналасуы, энергия көздерінің орналасуы және т. б. Энергияны жасау оның өнеркәсіпте, ауыл шаруашылығында және жұмыс пен көлікте тұтынылуымен тікелей байланысты.

Энергетика мынадай бөлімдерден тұрады: жалпы энергетика, энергетиканы басқару, электр энергетикасы, гидравлика энергетикасы, жылу энергетикасы, атом энергетикасы. Отынмен қамдау да энергетикаға жатады. Оның құрамына жер қойнауынан қазып алынатын отынмен қамдау да кіреді (Мәселен, көмір, мүк, газ, мұнай, ядролық жанармай) . Бұл бөлімдердің әрқайсысының белгілі дәрежеде жеке, экономикалық, практикалық және ғылыми мәселелері бар.

Тұтынылатын энергия мөлшерін көбейту мен оның жаңа, тиімді түрлерін игеру ғылыми-техникалық және әлеуметтік дамудың қажетті шарты болып табылады. Физикалық және творчестволық емес ой еңбегін ауыстыратын жетілдірілген, автоматты түрде басқарылатын машиналар қолданылатын дамыған қоғам құру үшін тұтынылатын энергияны айтарлықтай дәрежеге көтеру, еңбек өнімділігін арттыру қажет.

Энергиямен қамтамасыз ету-адам творчестволы түрде жаңа техника түрлерін жасаумен, ғылыммен, өнермен, әдебиетпен-жалпы алғанда мәдениетпен айналысуы үшін қажетті негіз болып табылады. Еңбек өнімділігін арттырып, шығарылатын өнім мөлшерін көбейту-энергетика мен энергетикалық техника дамуының негізгі мәні болып табылады.

1. Негізгі бөлім

1. 1 Электр беріліс желісіне және жүктемеге сипаттама

Әрбір желі оның жабдықтары есептелген U _ном номиналды кернеумен сипатталады (генераторы, трансформаторы, желілер және т. б. ) . номиналды кернеу тұтынушының дұрыс қалыпты жұмыс істеуін қамтамасыз етеді және ең үлкен экономикалық тиімділік беруі тиіс. Тұтынушы жүктемесі үнемі өзгеріп тұрғандықтан, желінің кез-келген нүктесіндегі кернеу де номиналды мәннен ауытқуы. Бұл ауытқу V энергияның сапасын төмендетеді, сәйкесінше, өзінен кейін зардап тигізеді. Бір мезгілде желі басындағы U ₁ кернеу көп жағдайларда шетіндегі, U ₂ - ден жоғары, өйткені ток желі бойымен ағып өте отырып, кернеулік шығын тудырады . Сондықтан тұтынушы кернеуі U ₂ -ні желінің номиналды кернеуі U _{ном. с} - ге жуықтау үшін және берілістің соңын сапалы энергиямен қамтамасыз ету үшін генератордың номиналды кернеулері U _{ном. г.} U _{ном. с} - мен салыстырғанда 5% жоғары алынады, трансформатордың екінші орамасының номиналды 5-10% жоғары (шамамен 5% трансформаторды жоғалтады) .

Асқын кернеулі ұзын желілерде, сол желілерде ағып өткен толқынды процестердің салдарынан, соңындағы кернеу басындағы кернеуден жоғары. Кернеуді реттеу мүмкіндігі үшін трансформация (өзгерту) коэффициентін өзгертуге болатын қайта қосатын механизмімен жабдықталады. Бұл трансформаторды өшірмей РПН (жүктемемен реттеу) немесе трансформаторды өшіргенде ПБВ (қыздырмай қайта қосу) құрылғыларының көмегімен жүзеге асырылады. РПН трансформаторлары ПБВ-ге қарағанда қымбат тұрады, және сондықтан оларды көбнесе кернеуді жоғары тармақталған желілер қоректенетін қабылдау ішкі станцияларда қолданылады. Кернеуді 35-220 кВ трансформатордағы тізілген реттеуші құрылғылар жоғарғы кернеу орамаларынан бейтарап орналастырылады. Кернеуі төмен желілер үшін (1000 В-қа дейін) фаза аралық пен фазалық номиналды кернеулер желілері мен қабылдағыштар үшін келесідей қабылданылады: 220/127; 380/220; 660/380; қайнар көздер үшін - 230/133; 440/ 230; 690/400.

Үшфазалы ток желілеріндегі металл шығынының кернеуден тәуелділігі. Бұл жердегі активті қор шығыны

(1. 1)

cos =1 болғанда, кернеу шығыны

(1. 2)

Желі өткізгіштегі тоқты табамыз

(1. 3)

Токтын мәнін қойып, және де қуат шығынының берілетін Р қуатқа қатынасын, және кернеу шығынының U _ном , кернеуге қатынасын ала отырып, табамыз

∆P%=∆U%=(PR/U ₂ ) 100 (1. 4)

кедергіні алмастырамыз, Ом,

R= l /(γF) (1. 5)

мұнда l - өткізгіштің ұзындығы, м; F - өткізгіштін қимасы, мм ² ;

γ- металдың меншікті өткізгіштігі, cм/м.

Тәжірибелік есептеулердегі өткізгішті сәйкесінше алюмин мен мыс үшін пайдалануға болады γ _м =53*10 ⁶ См/м; γ _а =33*10 ⁶ См/м.

Экономикалық пікір бойынша желілерді алюминий қолданылатын және тек ерекше жағдайларда - мыс қолданылатын атап көрсетейік.

Сонда кернеу шығындары, %,

Осыдан қима

(1. 6)

(1. 6) - тен көрініп тұрғандай, өткізгіштің қимасы кернеу квадратына қайтадан пропорционал, яғни кернеудің - -ке көбеюі металлдың шығынын 3 есе азайтады.

Барлық стандартта: өткізгіштермен кабель қималары - (4, 6, 10, 16, 25, 35, 50, 70, 95, 120, 150, 185, 240, 300, …мм ² ) . Сондықтан кез келген жабдықты таңдап алғанда көп жағдайларда стандартты үлкені таңдап алынады, бірақ кейде үлкені емес жуық мәнін таңдап алу қажет жағдайларда болады. Сонымен, өткізгіш қимасының экономикалық есептеулер бойынша таңдап алған кезде үлкен емес, жуық мәні алынады. Мысалы, кабель қимасының есебіне сәйкес 19 мм ² . Қандайын таңдап алған жөн - 16 немесе 25 мм ² -ді ма? Бұл жағдай да 25 мм ² ұсыну қажет.

Үшфазалы жүйе үшін үш жүрекше қолданылады. Олардың әрқайсысы жеке бір констукцияны (үшфазалы трансформатор) береді. Бір және үшфазалы трансформатордың үшфаза орамдары жұлдызша немесе үшбұрышты байланысуы мүмкін. Әдетте әртүрлі кернеу орамдары әртүрде қосылады: бірі - жұлдызша болып, екіншілері - үшбұрыш болып. Трансформаторлар "электр машиналар" пәннінде толық оқытылады.

Жеке орамның орамалар санын өзгерте отырып сәйкес кернеулерді өзгертуге болады. Көрсетілгендей, ол үшін орамдарда арнайы тармақтар жасалады. Бұл тармақтарды РПН (жүктемені реттеу) жүктемемен немесе ПБВ (қоздырусыз қайта қосылу) жүктемемен өзгертуге болады. Кернеу өзгерту түрлерінің бірі тағыда реттеу трансформаторлары РТ болып табылады, олар негізгі кернеумен қосылатын сомаланатын қосымша ЭҚК-ті тудырады.

Күрделі тұйықталған желілерде осы желілердің біртексіздігінен, яғни X/R≠const болған кезде қуаттың шығынын жоғарлатуды тудырушы үлкен теңестіру токтары пайда болады.

РТ-мен құралатын кері ЭҚК контурда теңестіру токтарын жүктейді. Бұл трансформаторлардың қосымша орамдары тізбектей негізгі трансформаторлардың орамдарымен немесе желіге қосыла алады. Егер трансформаторлар желіге қосылса, онда ол сызықты реттегіш - ЛР деп аталады.

Реттеуші трансформаторлардың алғашқы орамдары негізгі трансформатор орамдарының біреуінің кернеуімен (әдетте төменгі кернеу) немесе желі кернеумен қоректенеді.

РТ-ң екінші орамының қосымша ЭҚК фаза бойынша негізгі кернеуімен сәйкес келуі мүмкін. Тек мәнін өзгерте отырып - бойлық ретте (сурет 1. 1а) немесе фаза бойымен 90°-қа жылжуы мүмкін - көлденең реттеу (сурет 1. 1б ) . Бұл РТ-ң бірінші ормасын сол немесе өзге фазалар кернеуіне қосқанда жүзеге асады. Сонда, ЛР екінші орамасының ЭҚК алу үшін, фаза бойынша А фазасының кернеуіне дәл келетін және осы фазаға тізбектеп қосылған, бірнеше орам А фазасының фазалық кернеуіне қосылуы қажет. А фазасының кернеуіне қатысты 90°-қа жылжытылған және осы фазаға тізбектей қосылған ЛР екінші орамының ЭҚК алу үшін бірінші орам ВС-ң сызықты кернеуіне қосылуы қажет.

Еа, Ев, Ес ЭҚК мәндері бірінші орамының орама сандарының өзгеруімен реттеледі. Қажет кезде бұл ЭҚК-р тек мәндері бойынша ғана емес, бірінші орамның полярлық өзгерте отырып таңбасы бойынша да өзгере алады. Зерттеу жұмыстары көрсеткендей, кейде кернеулері 330-750 кВ тұйықталған желілерде бойлық көлденең реттелетін вольтты қосқыш трансформаторды (ВДТ) байланыс бейтарап орнату орынды.

1. 2 ЭЛЕКТРЛІК ЖҮКТЕМЕЛЕРДІҢ ТІЗІМІ

Кесте 1. 1

1. 3 ЭЛЕКТРЛІК ЖҮКТЕМЕЛЕРДІ ЕСЕПТЕУ

Кесте 1. 2

Күштік жүктемелерді есептеуде күштік тораптың барлық элементеріндегі электрлік жүктемелерді дұрыс анықтау өте маңызды. Жүктемені жоғарлатып жіберу өткізгіш материалдардың үстемше жұмсалуына, құрылыстың қымбатқа түсуіне әкеліп соқтырса, жүктемені төмендетіп жіберу - электрлік тораптың жіберу қабілетінің төмендеуіне және күштік жабдықтардың қалыпты жұмыс істеуін қамтамасыз етуге мүмкіншілік бермейді.

Электрлік жүктемелерді есептеу математикалық статистика мен мүмкіншілік теориясы әдістерін қолданумен орындалған тәжірибелік мәліметтерге негізделінеді.

Есептеуді әрбір электрқабылдағыштың, оның технологиялық үдірісіне тәуелсіз, номинальды қуатын анықтаудан басталады, содан соң оның ең жүктелген смен ішінде жұмсалған қуатының орташа қуатын және өндірістік бөлімнің, цехтің, зауыдтың немесе объектінің максимальды қуатын анықтайды.

Номинальды қуат - бұл жұмысты атқаратын пайдалы қуат. Ол электрқондырғылардың, , кедергі пештерінің, реактивтті пештердің, күштік және пештік трансформаторлардың паспорттық мәліметтерінде көрсетіледі.

Жоғарыда берілген тұтынушылар кестесіне сәйкесті жүктемелерді есептеуді жүргіземіз:

ШМА-1 бойынша

1. Смендік активті және реактивті қуатты анықтаймыз:

1. Сорап қондырғысы: Р _ном =55 кВт; К _и =0, 7; cosφ=0, 8; tgφ=0, 75

Смендік активті қуатты анықтаймыз:

P _см = P _ном · К _и =55·0, 7=38, 5 кВт

Смендік реативті қуатты анықтаймыз:

Q _см = P _см ·tgφ=38, 5·0, 75=28, 8 кВар

2. Желдеткіш қондырғысы: Р _ном =15 кВт; К _и =0, 7; cosφ=0, 8; tgφ=0, 75

Смендік активті қуатты анықтаймыз:

P _см = P _ном · К _и =15·0, 7=10, 5 кВт

Смендік реативті қуатты анықтаймыз:

Q _см = P _см ·tgφ=10, 5·0, 75=7, 8 кВар

3. Бетон арластырғыш агрегат: Р _ном =14 кВт; К _и =0, 7; cosφ=0, 8; tgφ=0, 75

Смендік активті қуатты анықтаймыз:

P _см = P _ном · К _и =14·0, 7=9, 8 кВт

Смендік реативті қуатты анықтаймыз:

Q _см = P _см ·tgφ=9, 8·0, 75=7, 4 кВар

4. Көпірлі жүк көтергіш: Р _ном =30 кВт; К _и =0, 1; cosφ=0, 5; tgφ=1, 73

Смендік активті қуатты анықтаймыз:

P _см = P _ном · К _и =30·0, 1=3 кВт

Смендік реативті қуатты анықтаймыз:

Q _см = P _см ·tgφ=3·1, 73=5, 2 кВар

5. Роликті тасымалдауыш: Р _ном =10 кВт; К _и =0, 55; cosφ=0, 75; tgφ=0, 88

Смендік активті қуатты анықтаймыз:

P _см = P _ном · К _и =10·0, 55=5, 5 кВт

Смендік реативті қуатты анықтаймыз:

Q _см = P _см ·tgφ=5, 5·0, 88=4, 8 кВар

6. Кедергі пеші: Р _ном =35 кВт; К _и =0, 8; cosφ=0, 95; tgφ=0, 33

Смендік активті қуатты анықтаймыз:

P _см = P _ном · К _и =35·0, 8=28 кВт

Смендік реативті қуатты анықтаймыз:

Q _см = P _см ·tgφ=28·0, 33=9, 3 кВар

7. Ажарлау білдегі: Р _ном =3 кВт; К _и =0, 14; cosφ=0, 5; tgφ=1, 73

Смендік активті қуатты анықтаймыз:

P _см = P _ном · К _и =3·0, 14=0, 42 кВт

Смендік реативті қуатты анықтаймыз:

Q _см = P _см ·tgφ=0, 42·1, 73=0, 7 кВар

8. Бұраманы кесу білдегі: Р _ном =15 кВт; К _и =0, 14; cosφ=0, 5; tgφ=1, 73

Смендік активті қуатты анықтаймыз:

P _см = P _ном · К _и =5·0, 14=2, 1кВт

Смендік реативті қуатты анықтаймыз:

Q _см = P _см ·tgφ=2, 1·1, 73=3, 6 кВар

9. Компрессорлы қондырғы: Р _ном =28 кВт; К _и =0, 65; cosφ=0, 8; tgφ=0, 75

Смендік активті қуатты анықтаймыз:

P _см = P _ном · К _и =28·0, 65=18, 2 кВт

Смендік реативті қуатты анықтаймыз:

Q _см = P _см ·tgφ=18, 2·0, 75=13, 65 кВар

10. Таспалы конвейер: Р _ном =35 кВт; К _и =0, 55; cosφ=0, 75; tgφ=0, 88

Смендік активті қуатты анықтаймыз:

P _см = P _ном · К _и =35·0, 55=19, 3 кВт

Смендік реативті қуатты анықтаймыз:

Q _см = P _см ·tgφ=19, 3·0, 88=17 кВар

2. Толық смендік активті және реактивті қуаттарды анықтаймыз:

∑P _см =38, 5+10, 5+9, 8+3+5, 5+28+0, 42+2, 1+18, 2+19, 3=135, 32 кВт

∑Q _см =28, 8+7, 8+7, 4+5, 2+4, 8+9, 3+0, 7+3, 6+13, 65+17=98, 25 кВар

3. Максимальды жүктеме тоғы:

P _{ном макс1} / 2 =55/2=27, 5 кВт

P _n' =55+55+55+55+30+30+35+35+35+28+28+28+35=504

n =30; n ^' =13; n _* = n ^' / n =13/30=0, 43

P _* = P _n' / P _ном = 504/709=0, 7

2. 14. кестесінен (1-Ә, 57бет) салыстырмалы эффективті саның анықтаймыз:

n _*э =ƒ (n _* ; P _* ) =0, 76

n _э =n _*э · n =0, 76·30=22, 8 n _э =23 дана

4. Орташа пайдалану коэффициентін анықтаймыз:

n n

К _{и. с} = ∑Р _см / ∑Р _ном = 135, 32/709=0, 2

1 1

5. Максимум коэффициентін анықтаймыз (2. 13 кесте, 1-Ә, 54бет)

К _мах =ƒ(n _э ; К _и ) =1, 4

6. Активті және реактивті максимальды қуатты анықтаймыз:

Р _макс =К _макс ∙Р _см

Р _макс =1, 4∙135, 32=189, 4кВт

n _э <10 болғанда Q _макс =1, 1Q _см

Q _макс =1, 1∙98, 25=108, 1кВар

7. Максимальды толық қуатты анықтаймыз:

S _макс =√Р _макс ² +Q _макс ²

S _макс =√189, 4 ² +108, 1 ² =218, 1 кВА

8. Максимальды жүктеме тоғы:

I _макс =S _макс /(√3∙U _ном )

U _ном =0, 38

I _макс =218, 1/(1, 73∙0, 38) =331, 7 А

ШМА-2 бойынша

1. Смендік активті және реактивті қуатты анықтаймыз:

1. Сорап қондырғысы: Р _ном =55 кВт; К _и =0, 7; cosφ=0, 8; tgφ=0, 75

Смендік активті қуатты анықтаймыз:

P _см = P _ном · К _и =55·0, 7=38, 5 кВт

Смендік реативті қуатты анықтаймыз:

Q _см = P _см ·tgφ=38, 5·0, 75=28, 8 кВар

2. Желдеткіш қондырғысы: Р _ном =15 кВт; К _и =0, 7; cosφ=0, 8; tgφ=0, 75

Смендік активті қуатты анықтаймыз:

P _см = P _ном · К _и =15·0, 7=10, 5 кВт

Смендік реативті қуатты анықтаймыз:

Q _см = P _см ·tgφ=10, 5·0, 75=7, 8 кВар

3. Бетон арластырғыш агрегат: Р _ном =14 кВт; К _и =0, 7; cosφ=0, 8; tgφ=0, 75

Смендік активті қуатты анықтаймыз:

P _см = P _ном · К _и =14·0, 7=9, 8 кВт

Смендік реативті қуатты анықтаймыз:

Q _см = P _см ·tgφ=9, 8·0, 75=7, 4 кВар

4. Көпірлі жүк көтергіш: Р _ном =30 кВт; К _и =0, 1; cosφ=0, 5; tgφ=1, 73

Смендік активті қуатты анықтаймыз:

P _см = P _ном · К _и =30·0, 1=3 кВт

Смендік реативті қуатты анықтаймыз:

Q _см = P _см ·tgφ=3·1, 73=5, 2 кВар

5. Роликті тасымалдауыш: Р _ном =10 кВт; К _и =0, 55; cosφ=0, 75; tgφ=0, 88

Смендік активті қуатты анықтаймыз:

P _см = P _ном · К _и =10·0, 55=5, 5 кВт

Смендік реативті қуатты анықтаймыз:

Q _см = P _см ·tgφ=5, 5·0, 88=4, 8 кВар

6. Кедергі пеші: Р _ном =35 кВт; К _и =0, 8; cosφ=0, 95; tgφ=0, 33

Смендік активті қуатты анықтаймыз:

P _см = P _ном · К _и =35·0, 8=28 кВт

Смендік реативті қуатты анықтаймыз:

Q _см = P _см ·tgφ=28·0, 33=9, 3 кВар

7. Ажарлау білдегі: Р _ном =3 кВт; К _и =0, 14; cosφ=0, 5; tgφ=1, 73

Смендік активті қуатты анықтаймыз:

P _см = P _ном · К _и =3·0, 14=0, 42 кВт

Смендік реативті қуатты анықтаймыз:

Q _см = P _см ·tgφ=0, 42·1, 73=0, 7 кВар

8. Бұраманы кесу білдегі: Р _ном =15 кВт; К _и =0, 14; cosφ=0, 5; tgφ=1, 73

Смендік активті қуатты анықтаймыз:

P _см = P _ном · К _и =5·0, 14=2, 1кВт

Смендік реативті қуатты анықтаймыз:

Q _см = P _см ·tgφ=2, 1·1, 73=3, 6 кВар

9. Компрессорлы қондырғы: Р _ном =28 кВт; К _и =0, 65; cosφ=0, 8; tgφ=0, 75

Смендік активті қуатты анықтаймыз:

P _см = P _ном · К _и =28·0, 65=18, 2 кВт

Смендік реативті қуатты анықтаймыз:

Q _см = P _см ·tgφ=18, 2·0, 75=13, 65 кВар

10. Таспалы конвейер: Р _ном =35 кВт; К _и =0, 55; cosφ=0, 75; tgφ=0, 88

Смендік активті қуатты анықтаймыз:

P _см = P _ном · К _и =35·0, 55=19, 3 кВт

Смендік реативті қуатты анықтаймыз:

Q _см = P _см ·tgφ=19, 3·0, 88=17 кВар

2. Толық смендік активті және реактивті қуаттарды анықтаймыз:

∑P _см =38, 5+10, 5+9, 8+3+5, 5+28+0, 42+2, 1+18, 2+19, 3=135, 32 кВт

∑Q _см =28, 8+7, 8+7, 4+5, 2+4, 8+9, 3+0, 7+3, 6+13, 65+17=98, 25 кВар

3. Максимальды жүктеме тоғы:

P _{ном макс1} / 2 =55/2=27, 5 кВт

P _n' =55+55+55+55+30+30+35+35+35+28+28+28+35=504

n =30; n ^' =13; n _* = n ^' / n =13/30=0, 43

P _* = P _n' / P _ном = 504/709=0, 7

2. 14. кестесінен (1-Ә, 57бет) салыстырмалы эффективті саның анықтаймыз:

n _*э =ƒ (n _* ; P _* ) =0, 76

n _э =n _*э · n =0, 76·30=22, 8 n _э =23 дана

4. Орташа пайдалану коэффициентін анықтаймыз:

n n

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс