Алматы мемлекеттік қорығы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

Алматы мемлекеттік қорығы
АЛМАТЫ ҚОРЫҒЫ – Іле Алатауының орталық бөлігіндегі табиғат байлығын қорғау
және ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізу мақсатында 1931 ж. құрылған
мемлекеттік қорық. Аудаңы 73,34 мың га (1997). Алматы қорығының құрамына
теңіз деңгейінен 1400 — 5017 м биіктікте орналаскан Талғар тау жоталары
енеді. Ол 4 биіктік белдеуден тұрады. Оның орманды-дала белдеуінде (1300 —
2600 м) алма, өрік, долана, қарақат, итмұ-рын, үшқат өседі. Жабайы жеміс
ағашты орман Тянь-Шань шыршасынан тұратын қылқан жапырақгы орманға (1400 -
2800 м) ауысады. Ал субальпі белдеуі (2600 — 3000 м) жартастар мен құлама
шөгінділерден жөне шөбі аласа альпі шалғынынан тұрады. Одан жоғары (3800 м-
ден биік) белдеуді ұдайы мұз басқан құздар алып жатыр. Қорыққа
өсімдіктердің 1300-ден аса түрі кездеседі, оның 112 түрі ағаштар мен
бұталар. Алматы қорығы жануарлар дүниесіне де бай. Онда сүтқоректілердің 40
(барыс, қоңыр аю, тас сусар, марал, таутеке, арқар, елік, суыр, тиін,
т.б.), құстардың 200-дей түрі (самырсын құсы, шырша торғай, тоқылдақ,
бұлбұл, үкі, кептер, қара жөне сары шымшық, құр, ұлар, қозықұмай, сушыл
торғай, арша ементұмсығы, т.б.) бар. Бауырымен жорғалаушылардан: алай
кесірткесі, қалкан тұмсықты жылан; қосмекенділерден: көлбақа мен жасыл
кұрбақа кездеседі. Қорықта ғылыми жұмыстар жолға қойылған. Ғалымдар
орманның қалыптасу зандылықтарын, өсімдіктер мен жануарлар экологиясын және
олардың биологиялық ерекшеліктерін зерттейді. Қорықта көп жылдан бері
"Табиғат шежіресі" атты күнделік жүргізіліп, онда жинақталған ғьлыми
мәліметтер Алматы қорығы туралы 9 томдық кітапта баяндалған.

Алматы мемлекеттік қорығы алып тұлғалы Алатау қойнауында орналасқан.
Бұл қорық Іле Алатауындағы Кіші Алматы орман шаруашылығының территориясында
1931 жылы ұйымдастырылды. Бұдан кейінгі жылдары қорықтың жер көлемі бірнеше
рет өзгерді. 1935 жылы қорық территориясына Үлкен Алматы, Талғар, Есік,
Түрген, Шелек, Таушелек, Табанқарағай орман алқаптары қосылды. Ал 1936 жылы
оған тағы да Сөгеті даласы, Бұғыты тауы және Іле өзені жарасындағы
Сарышаған мен Қаракүлтек жері енді. Ол кезде қорықтың жер көлемі 856,7 мың
гектарға дейін жеткен еді.
1937 жылдан бері қорықта ғылыми бөлім жұмыс істей бастады. 1943 жылы
Алатау өңірінде орналасқан бұл қорық территориясында 14 мыңдай қарақұйрық
мекендесе, соның, жартысын майдан мақсаты үшін аулауға рұқсат етілді.
Күнгей және Іле Алатауындағы ормандардан ағаш дайындау жаппай өріс алды.
Әрине, мұндай жағдайлардың еліміз басына ауыр күн туған уақытта болуы заңды
да еді. Қорғауға алынған табиғаттың осы бір қызық құбылысын өз көздерімен
көруге асыққан жолаушылар тасқыны Әнші тау бағытында еш толастамайды.
Жануарлар дүниесі. Қорықтың жер бедерінің күрделілігі, ауа райының әр
белдеудсгі ала-құлалығы, соған сәйкес өсімдік түрлерінің көптігі жан-
жануарлар түрлерінің кең таралуына әсерін тигізеді. Мұнда құстардың 200-ден
аса, ал сүт қоректілердің 40-тай түрі тіршілік етеді.
Алматы корығын көруге бара қалған табиғат әуесқойларының көзіне бірден
құстардын түсері сөзсіз. Әсіресе, орман іші осы қанаттылардың неше құбылтып
салған әніне бөленген. Адамға кешкілік құйқылжыған бұлбұл әні, көктемгі
шырылдап ұшқан торғай үндері үлкен әсер қалдырады. Құстар қанатының әр
түрлі реңінен күн шұғыласына тән түстер байқалады. Олардың сыртқы
көрінісінен - әсемдік, қимылдарынан сәндік саздары сыр шертеді. Міне мұның
бәрін сөзбен айтып жеткізу қиын-ақ. Табиғат жасаған әсемдіктің ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.