Табиғат пайдалану - қоғамдық өндірістің ерекше саласы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР
Табиғат пайдалану - қоғамдық өндірістің ерекше саласы 2
Табиғат байлықтарын топқа бөлу 5
Экология мен экономика өзара байланысты 7
Қолданылған әдебиеттер тізімі 9

Табиғат пайдалану - қоғамдық өндірістің ерекше саласы

Қазіргі кезде табиғи ортаны қорғау және табиғат байлығын тиімді
пайдалану мәселесі ұзақ мерзімдік экономикалық дамудың ең негізгі
стратегиялық бағытына, түп қазығына айналды. Бұл стратегия қоғамдық
өндірістің үздіксіз дамуын, адамзат өмір сүруінің қалыпты жағдайы сақтауын
қамтамасыз етуге тиіс. Аталған мақсатқа тек табиғи ортаны қорғау, табиғат
байлығын ұқыпты, тиімді пайдалану нәтижесінде ғана жетуге болады.
Табиғат пайдалану қоғамдық өндірістің ерекше саласы ретінде табиғат
байлығын кешенді үнемдеп пайдалану арқылы қоғамның материалдық қажетін
өтеуге және табиғи ортаға өндірістің зиянды әсерін болдырмауға бағытталған.
Өндіріске қатыстырылатын табиғат байлықтары: пайдалы қазба байлықтар
(минералдық шикізат), су, ауа, орман, жер тек қана өндіріс шикізаты емес,
сонымен қатар, өндіріс құралы да болып табылады. Өндірістік қатынасқа
қосылмаған табиғат байлығын да ұлттық байлық ретінде қарап, оның табиғи
қалпының сақталуын, сапасының төмендеуін қамтамасыз ету керек.
Табиғат байлығын тиімді пайдалану өндірістің дамуын қамтамасыз етіп
қана қоймай, табиғи ортаның тазалығын, оның қалпына келетін қорын молайту
және табиғи ортаның тепе-теңдігін сақтау болып табылады. Басқаша айтқанда,
табиғи орта мен ондағы өндірістің даму тепе-теңдегі сақталуға тиіс.
Сондықтан табиғи ортаны, табиғат байлығын қорғау халықтың материалдық,
рухани, әлеуметтік мұқтажын үздіксіз өтеуге, табиғат байлығын қалпына
келтіруге, молайтуға бағытталуы қажет.
Бұл тұрғыдан Табиғи ортаны қорғау мен Табиғат байлығын қорғау
түсініктерін ажыраты білу керек. Екеуі бір-бірімен тығыз байланысты, көп
жағдайларда бір мағынада қолданыла береді. Әйткенімен нақты шараларды
ұйымдастыру кезінде екеуін бөліп қараған дұрыс. Табиғи ортаны қорғау деп –
табиғи ортаны сақтауға, оның байлығын молайтуға бағытталған заңдылық,
шаруашылық, ұйымдастырушылық шаралар жүйесін айтамыз. Табиғат байлығын
қорғау - оны тиімді пайдалану болып табылады.
Таибиғи орта өндіріс тұрғысынан шикізат көзі және өндіріс орналасу
ортасы ретінде қаралып одан өндіріс қажетін өтеу қорын көбірек алу
көзделеді. Ғылыми-техникалық жетістіктер табиғат байлығының қорын орасан
зор мөлшерде өндіріске қатыстыруға мұмкіндік береді. Соның әсерінен табиғи
ортаның теңдестігі бұзылып, жалпы нашарлауына әкеп соғады. Осыдан табиғат
байлығын қорғау, молайту және табиғи ортаны қорғау мәселелерін қатар шешу
қажеттігі, сондай-ақ қоғамның экологиялық қауіпсіздігі мәселесі туындайды.
Табиғат байлықтары, табиғат күштері экономикалық жағынан – пайдалану
тиімділігі бойынша қарастырылады. Ал экологиялық жағынан - өмір сүруге,
шаруашылық ұйымдастыруға қолайлығы бойынша қарастырылады. Табиғат негізгі
екі нысанға бөлініп қаралады: табиғи орта және табиғат байлықтары.
Табиғи орта деп - өндіріске тікелей қатыспаса да адамзаттың, жан-
жануарлардың тіршілік етуіне мүмкіндік беретін табиғи заттар мен табиғи
күштерді айтамыз. Мысалы, күннің қызуы, сәулесі, атмосфералық ауа,
гидросфера, литосфера, т.б. жер бетіндегі барлық тіршілікке қажетті жағдай
болып табылады.
Табиғат байлығы деп – адамзат пайдаланатын немесе пайдалану мүмкіндігі
бар табиғи заттар мен күштерді айтамыз. Табиғат байлығын адамзат
шаруашылығымен тікелей байланысты қараймыз. Табиғат байлығын өндірістік
материалдық байлық ретінде пайдаланғанда оны табиғат қоры немесе табиғи
ресурс деп те атайды.
Табиғат пайдалану экономикасында табиғи орта, табиғат байлығы
ұғымдары олардың физикалық, химиялық қасиеттерімен ерекшеленбейді, оларды
пайдалану мүмкіншіліктерімен ерекшеленеді. Табиғи заттар (күштер)
пайдаланылатын табиғи ресурс немесе өмір сүруге қажетті жағдай болуы
мүмкін, кейде мұның екеуі де болып табылады. Мысалы, жер, су, орман
байлықтары әрі табиғат қоры, әрі өмір сүру, шаруашылықты ұйымдастыру ортасы
болып табылады.
Табиғат байлығын экология-экономикалық (табиғат байлығын қорғау,
тиімді пайдалану) тұрғысынан сарқылатын және сарқылмайтын деп екі ірі топқа
бөлеміз, ал алғашқысын қалпына келетін және қалпына келмейтін табиғат
байлықтары деп ажыратады (1-сызба).

1 сызба

Табиғат байлықтарын топқа бөлу

Іс жүзінде қолдану тұрғысынан көбінесе табиғи сұрыптау бойынша мына
топтар бөлініп қаралады: минералдық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.