Экология ғылымы дамуы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Білімнің барлық салалары сияқты, экология үздіксіз дамып келді, бірақ
ол бірде тез, бірде бояу болып отырды. Гиппократтың, Аристотельдің, басқа
да көне грек философтарының еңбектерінде айқын экологиялық сипаттағы
деректер бар. Сонымен бірге гректер экология деген сөзді білмеген. Бұл
салаға биологиялық қайта өрлеудің (XVIII – XIX ғғ.) көптеген ұлы
қайраткерлері де өз үлесін қосты. Мысалы, XVIII ғ. Басындағы алғашқы
микроскоппен зерттеушілердің бірі ретінде көбірек танымал болған Антон ван
Левенгук, сонымен қатар осы күнгі экологияның маңызды екі саласын -
қоректік тізбектерді және популяция санының динамикасын зерттеудің
пионері болып табылады.
Экология ғылымы
Дербес ғылым ретінде экология шамамен 1900-шы жылы қалыптасты.
Экология терминің 1869 ж. неміс биологы Эрнест Геккель ұсынған болатын.
Демек, бұл біршама жас ғылым, сонымен қатар экология қазір қауырт өсу
кезенің басынан кешіріп отыр. Экология (грекше oicos – мекен, үй және logos
- ғылым) сөзбесөз аударғанда – тіршілік мекені туралы ғылым. Экология
ғылымына берілген көптеген анықтамалар бар, дегенмен, осы заманғы
зерттеушілердің басым көпшілігі экология – организмдердің тіршілік ету
жағдайларын және организмдер мен олардың тіршілік ету ортасы арасындағы
өзара байланыстарды зерттейтін ғылым деп есептейді. Экология түсінігі өте
ауқымды, сондықтан қайқырына баса мен берілуіне қарай, оның анықтамаларының
тұжырымдалуы да өзгеріп отырады. Мысалы, ұзақ мерзімдік қолданыс үшін ең
қолайлысы Экология – қоршаған ортаның биоогиясы деген анықтама болар еді.
Отандық экологтардың бірі А.С. Данилевский: Экология – экологиялық
дүйелердың құрылымы мен қызметі туралы және олардың гомеостазисін
қамтамасыз елуші механизмдер туралы ғылым деп анықтама берген. XX ғасырдың
ақырғы онжылдыктары үшін Уэбстердің толық сөздігінде келтірілген: Экология
пәні – организмдер мен орта арасындагы байланыстардың жиынтығы немесе
құрылымы - деген анықтама экологияның мәніне көбірек сәйкес келеді.
Автолар неғұрлым дәл және қысқа тұжырымдама беруде бір-бірімен жарыса
отырып, бұл ғылымға ең толық анықтаманы Эрнест Геккельдың өзі бергенін
естерінен шығарып алады: Экология деп, біз табиғат экономикасына қатысты
барлықбілімдерді – жануардың оны қоршаған органикалық және органикалық емес
ортамен, әсіресе оның өзімен тікелей немесе жанама қатысатың жануарлармен
және өсімдіктермен өзара ынтымақтастық немесе қастастық әрекеттерінің бар
жиынтығын зерттеуді түсінеміз. Бір сөзбен айтқанда, экология – Дарвин
тіршілік үшін күресті туындатушы жағдайлар деп атаған, барлық күрделі қарым
– катынастарды зерттеу болып табылады.
Кез келген ғылым саласы сияқты, экологияның екі аспектісі бар. Оның
бірі – таным шеңберін кеңейту. Бұл бағытта бірінші орынға табиғат дамуының
заңдылықтарын ашу және оларды түсіндіру қойылады. Екіншісі – жинақталған
білімдерді қоршаған ортаға қатысты проблемаларды шешу үшін қолдану.
Экология маңызының барған сайын артуын – практиқалық манызы бар бірдебір
ірі мәселе табиғаттың жанды және жансыз компоненттері арасындағы
байланыстарды ескермей шешілмейтіндігімен түсіндіруге болады.
Экологияның практикалық нәтижесі ең алдымен табиғатты пайдалану
мәселелерін шешуден көрінеді. Тек экология ғана табиғи ресурстарды
пайдаланудың ғылыми негіздерін құрай алады. Бұл ретте, табиғи процестердің
негізінде жатқан зандылықтарды ескермеу табиғат пен адам арасындағы елеулі
қайшылықтарға әкеліп соқтырғанын айта кеткен жөн. Американ экологы Р.
Риклефс: Табиғатқа келтірілген нұқсанды түзетудің ешқандай көпекөрінеу
жатқан әдістері жоқ екені айдан анық, сонымен қатар қоршаған ортаға деген
келеңсіз көзқарасы үшін адамға тағылатын кінә да, өзендерге шайынды суларды
төгу, егістіктерге пестицидтер бүркі, аңшылардың найзасы мен мылтығы,
автомашиналардан шығатын түтін, қала іргесінің шексіз кенеюі сияқты белгілі
фактілерден құралмауы тиіс. Адамға табиғат экономикасы негізінде жатқан
заңдарға тиесілі дәрежеде көңыл бөлмегендігі үшіл айып тағылуы тиіс, - деп
жазады.
Өзіндік табиғи процестердің негізінде жатқан заңдар біздің басты
назарымызда болуға тиіс. Дегенмен, оларды талдамас бұрын, экология мен
табиғатты қорғаудың арақатынасына тоқталып өткен жөн. Батыс ғалымдары
әдетте экология ғылымы мен қоршаған орта туралы ғылымдарды дербес салалар
ретінде қарастырады. Экология организмге әсер ететін сыртқы орта
факторларының үш тобын – абиотикалық, биотикалық және антропогендік
факторларды зерттейді. Табиғат қорғау болса, үшінші факторды ғана – адамның
қоршаған ортаға әсерін қарастырады, соның өзінде де бұл жалпы экологиятық
көзқараспен сәйкес келе бермейді. Табиғат қорғау ұғымы экологияның
антропогендік фактордың табиғатқа әсерін зерттейтін бөлімінен – тарлау да,
кендеу де. Тарлау болатың ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.