ЭКОЛОГИЯ ҒЫЛЫМЫНЫҢ ҚАЛЫПТАСУ КЕЗЕҢДЕРІ

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

АБАЙ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

ӨСІМДІКТЕР ФИЗИОЛОГИЯСЫ БИОХИМИЯСЫ
ЭКОЛОГИЯ КАФЕДРАСЫ

ТАҚЫРЫБЫ:
ЭКОЛОГИЯ ҒЫЛЫМЫНЫҢ ҚАЛЫПТАСУ КЕЗЕҢДЕРІ

ТЕКСЕРГЕН: ҚОЙБАҒАРОВА Б.Х.
ОРЫНДАҒАН: БУРАНБАЕВА Н.
1-топ, 1-курс, қазақ филологиясы, түрік-
ағылшын бөлімінің студенті

БАҒАСЫ:

АЛМАТЫ-2007

ЭКОЛОГИЯ ҒЫЛЫМЫНЫҢ ҚАЛЫПТАСУ КЕЗЕҢДЕРІ

Экология - биология ғылымыныңщ негізінде XIX ғасырдың орта шеиіиде
айқындала бастағанымен, оның өз деңгейіне көтерілуі XIX ғасырдьщ аяғы мен
ХХ-ғасырдың басы болып саналады. Десе дс, алғашқы экологаялық зерттеулердің
элементтерін біз көне дәуір оқымыстылары Эмпедокл, Гиппократ, Аристотелъ,
Теофраст еңбектерінен көреміз. Табиғат құбылыстарын зерттеушілер өсімдіктер
мен жануарлар тіршілігіндегі морфологиялық, физиологиялық
бейімделушіліктерді оның қоршаған табиғи ортасына тәуелді екендігі
шеңберінде экологиялық тұрғыдан қарастырады.
Экология ғылымының қалыптасуын негізгі 3 кезеңге бөліп қарастыруға
болады.
1 кезең. Биоэкологиялық зерттеулердің жаппай сипат алу кезеңі. Бұл
кезең XVIII ғасырдың аяқ шенін камтиды. Мәселен, К. Линей (1707-1788),
Ж.Ламарк (1744-1825), А. Декандоль (1806-1893), П. С. Паллас (1741-1811),
И.И.Лепехин (1740-1802), А. Гумбольд (1769-1859), К.Ф.Рулье (1814-1858), Н.
А. Северцов (1827-1885), Н. А. Бекетот (1825-1902), Ч. Дарвин (1809-1882),
К. Мебиус (1825-1908), Э. Геккель (1834-1919), Е.Варминг (1841-1924), В. В.
Докучаев (1846-1903), т.б. табиғат зерттеуші биологтар, систематиктер,
географтар өздерінің еңбектерінде экологиялық сипатгағы ғылыми-зерттеулер
жүргізіп, экология ғылымының дамуына өз үлестерін қосты. Осы тұстардағы
жарық көрген Ж.Б.Ламарктың "Жануарлар мен өсімдіктер эволюциясы", А.
Декакдольдың "Ботаникалық география", К.Ф.Рульенің "Жануарлар экологиясы",
А. Н. Бекетовтың "Өсімдіктер географиясы", Ч. Дарвиннің "Түрлердің шығу
тегі", В. Докучаевтың "Ландшафтар мен табиғат зоналары туралы ілімі", т.б.
еңбектер экология ғалымының негізін калаған еді. Ал, неміс зерттеушісі -
дарвинист Геккель 1866 жылы "Экология" терминін алғаш рет ғылымға енгізсе,
Е. Варминг оны 1895 жылы ботаникаға енгізеді.
2 кезең. Экология ғылымының жеке ғылым ретінде қалыптасу және даму
кезеңі. Бұл кезең Э. Геккелъ, Е. Варминг, К. Мебиус, т.б. шетелдік табиғат
зерттеушілерімеи қатар орыс ғалымдарының өсімдерімен байланысты ХІХ
ғасырдың басы мен XX ғасырдың 70-80 жылдарын қамтиды. Атап айтқанда Мәскеу
университетінің ғалымдары Н.А.Северцов, М.А.Мензбир, Б.М.Житков,
Д.Н.Кашкаров, Н.П.Наумов, А.Н.Формозов, Н.И.Калабухов, т.б. жан-жақты
экологиялық зерттеулерді жүргізсе, сол сияқты Казан университетінде
Н.Ф.Леваковский, С.И.Коржинсхий, А. Я. Гордягин, Г.И.Панфильев, П.Н.Крылов,
т.б. өсімдіктер экологиясын зерттеп дамыта түсті.
Әсіресе, осы кезедерегі Г. Ф. Морозовтьщ "Орман туралы ілімі",
Д.Н.Кашкаровтың "Орта және бірлестіктір", "Жануарлар экологиясының
негіздері", ағылшын А. Тенслидің "Экожүйелер туралы ілімі", орыс ботанигі
В.Н.Сукачевтың "Биоценоз", В.И.Вернадскийдің "Биосфера туралы ілімі", т.б.
ғалымдардың енбектері экологая ғылымының негізін қалаған болатын. Бұдан
әрі экология ғылымы жеке ғылым деңгейіне көтеріліп, өзінің зерттеу
салаларын, мақсат пен міндеттерін айқындай түсті.
Экология ғылымы жіктеле бастады. Оны біз су организмдерінің экологиясы
(Л. А. Зенкеевич, Г.Г. Винберг, Г. В. Никольский, Б.Т. Ноганзян),
топырақтағы организмдер экологиясы (М.С.Гиляров), насекомдар экологиясы
(И.В.Кожанчиков, Г.Я.Бей-Биенко, В.ВЯхонтов, Г.А.Викторов),
паразитологиялық экология негізін салушылар (В.В.Догель, Е.Н.Павловский,
В.Н.Беклемишев), сүтқоректі, құс және бауырымен жорғалаушылар экологиясы
(А.Т.Банников, Н.И.Калабухов, Н.П.Наумов, А.Н.Формозов, Г.А.Новиков,
С.С.Шварц), өсімдіктер экологиясы (В.Н.Сукачев, Б.А.Келлер, П.Д.Ярошенко),
деп танимыз. Осы тұстарда жоғарыдағы ғалымдардың экология ғылымының әр
түрлі салалары бойынша теориялық фундаментальды ғылыми еңбектері жарық
көрді. Мәселен, А.П.Шенниковтың "Өсімдікгер экологиясы" (1950),
Б.Г.Иоганзеннің "Экология негіздері" (1959), Н.П.Наумовтың "Жануарлар
экологиясы" (1963), т.б. еңбектер қазірге дейін маңызын жойған жоқ.
Осы орайда, Белоруссия ғалымдарының еңбектері ерекше аталуы тиіс. Атап
айтканда, ғалымдар: В.А.Плющевский-Плющик, П.Ф.Соловьев, А.И.Радкевич,
С.В.Шостик, П.Жуков, И.К.Лопатин, Л.С.Долбин, В.В.Адамов, Б.И.Якушев,
Г.А.Новиков, Г.Г.Винберг, Л.М.Сущени, Л.В.Камлюк, т.б. өз кезегінде
экология ғылымын дамытуда шоқтығы биік тұрды.
Экология ғылымының салалары бойьшша көп жылғы ғылыми-зерттеу
жұмыстарының негізінде монографиялар, оқу кұралдары, анықтамалар жарық көре
бастады. Отандық ғалымдардың еңбектерімен қатар шетелдік экологтар
А.Пирсаның "Жануарлар экологиясы" (1926), Ч.Элтонның "Жануарлар экологиясы"
(1934), Шелфорд пен Ф. Клементтің "Биология" (1939), Ю.Одумның "Экология
және экология негіздері" (1975, 1986), Р.Риклефстің "Жалпы экология
негіздері" (1979), Ф. Рамаданың "Қолданбалы экология негіздері" (1981),
Н.Чернова мен А.Былованың Экология (1988), В.АРадкевичтің Экология
(1977), Н.Ф.Реймерстің Экология (1944), т.б. еңбектері соңғы жылдары
жарық көрген құнды еңбектер қатарына жатады.
ІІІ кезең. Экология ғылымының өрлеу кезеңі. Қазіргі заманғы экология -
бүкіл әлемдік ғылымдар мен әлеуметтік, экономикалық жағдайлар және
проблемаларды қамтитын деңгейге жетіп отыр, осыған орай, экология ғылымының
колданбалы және адам экологиясы бағыттары дами түсуде. Экологияның жаңа
салалары бойынша теориялық және практикалық зерттеулер жүргізілуде. Олардың
қатарына: А.М.Гиляровтың "Популяциялық экология" (1990), М.Захарченконың
"Экологияның қазіргі проблемалары"(1955), Н.Реймерстің "Экология" (1994),
В.В.Глуховтың "Экологияның экономикалық негіздері" (1995), Ф.Мотузконның
"Экология негіздері" (1994), С.Боголюбовтың "Экология және право" (1989),
Ю.А.Израильдің "Экологиялық мониторинг" (1995), Н.Реймерстің
"Экологияландыру" (1993). Г.Сидеренконың "Экологияның қазіргі заманғы
проблемалары" (1993), М. Бигонның "Экология" (1989), В. Вронскийдің
"Қолданбалы экология" (1996), С.Тлеубергеновтың "Адам экологиясы" (1996)
С.Дрябо мен В.Ясвиннің "Экологиялық педогогика және психология" (1996),
В.Хелсенің "Философия және экология" (1993), т.б. еңбектерді жатқызуға
болады.
Соңғы жылдары экология ғылымының негізгі салаларының бірі — экологиялық
педогогика (көпшілікке экологиялық білім мен тәрбие беру) адам экологиясы
және халықтық экология "этноэкология" бағыттары дами түсуде. Бұл - бүгінгі
өмір талабы. Өйткені биосферадағы тіршіліктің тұрақты сақталуы — адамның
ақыл-ойына тікелей тәуелді екендігі анықтала түскен кез туды. Сондықтан XXI
ғасыр адамзаттың ақыл-ойы кемелденген — нооэкология кезеңі болмақ. Өйткені,
жер шарының бүгінгі тағдыры мен болашагьі адам баласының ақыл-ойының
деңгейіне тікелей қатысты. Экологая ғылымының негізгі мақсаты — биосфера
тұрақтылыгын сактау үшін салауаттығына, білім дәрежесіне қарамастан барлық
адамдардың экологиялық деңгейі, соны ұғынуы мен білім дәрежесінің жоғары
болуына ықпал ету.
Экологиялық білім меи тәрбие берудің дүниежүзілік даму кезеңдеріне
келсек, ең алдымен БҰҰ деңгейіңде ұйымдастырылган (ІОНЕСКО) "Адам мен
биосфера" атты ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.