Атмосфера және оны қорғау

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Атмосфера және оны қорғау.

Дәрістің мазмұны - атмосфераның құрылысы, оның газдық құрамы келтіріледі. Ауа бассейінінің ластануының негізгі көздері мен ауаның ластануын азайтудың жолдарының мінездемелері беріледі. Ауаны шаң мен зиянды заттардан тазартудың жолдары қарастырылады.

Дәрістің мақсаты - қоршаған ортаны тазартудың әдістерімен таныстыру және өнеркәсіп объектілерінің қоршаған ортаға зиянды әсерін анықтауға арналған есептер шығаруға үйрету.

Ауа бассейінін қорғау. Ауа бассейіні немесе атмосфера биосфераның, Жер бетіндегі өмір шегінен аспайтын, құрамдас бөлігі болып табылады. Атмосфераның массасы болымсыз - біздің ғаламшардың массасының миллионнан бір үлесіндей ғана, бірақ, оның биосферадағы табиғи процестердегі ролі өте зор. Жер бетінің жалпы жылу режимі атмосфераға тәуелді, оны космостық және ультракүлгін сәуле шашудан қорғайды. Атмосферадағы ауаның айналымы жергілікті ауа-райына, сол арқылы өзендердің, топырақ пен шөп қабатының және бедер пайда болу процестеріне әсерін тигізеді.

Атмосферадағы ауа, көлемі жағынан пайыздық құрамы 3-кестеде келтірілген, 13 газдың механикалық қоспасы болып табылады.

Кестеде келтірілген газдардан басқа ауада оның өзіне тән емес, оның қасиеттерін өзгерістерге ұшырататын және адамдардың денсаулығына теріс әсерін тигізетін, оның табиғи ластануына себеп болатын судың буы, шаң-тозаң және микроағзалар үнемі кездеседі.

3-кесте. Атмосфераның құрамы

Газ атаулары

Газ атаулары: Азот

%: 78, 09

Газ атаулары: Гелий

%: 5, 24·10 ^-4

Газ атаулары: Көміртегі

%: 20, 95

Газ атаулары: Криптон

%: 1, 14·10

Газ атаулары: Аргон

%: 0, 93

Газ атаулары: Сутегі

%: 3, 00·10

Газ атаулары: Көмірқышқыл газы

%: 0, 03

Газ атаулары: Ксенон

%: 8, 70·10

Зерттеулердің қорытындылары бойынша, әлемде жыл сайын атмосфераға 25, 5 млрд. тонна көміртегінің тотығы, 190 млн. тонна күкірт тотығы, 65 млн. тонна азот тотығы 1, 4 млн. тонна хлорфторкөміртектер (фреондар), қорғасынның органикалық қосылыстары, канцерогенділері қоса есептелінген көмірсутектер шығарылады.

Ауа бассейінін антропогендік ластаушылардың негізгі көздеріне өнеркәсіп, әртүрлі транспорт құралдары мен тұрмыстық ластаушылар жатады. Атмосфераның жалпы ластануына әрқайсысының қосар үлесі олардың орналасқан жерлеріне қарай әртүрлі болады.

Атмосфераны ластаушыларды ауа бассейініне тікелей түсетін бастапқылар және олардың өзгеріске ұшырауының нәтижесінде болатын - екіншілер деп бөледі. Мысалы, атмосфераға түсетін күкіртті газ тотығып, күкірт ангидридіне айналады, ол су буымен әрекеттесіп күкірт қышқылының тамшыларына айналады.

Қазіргі кезде, аз ғана территорияда адамдардың, көліктердің және өнеркәсіп орындарының шектен тыс шоғырлануының нәтижесінде антропогендік ландшафттар құрылатындықтан, қалалардың экологиялық проблемалары айрықша көңіл бөлуді талап етеді. Ауа қозғалыстарының аздығынан қала үстіндегі жылулық ауытқулар атмосфераның 250-400метрлік қабаттарын қамтуы, ал температура алшақтығы 5-6 градусқа жетуі мүмкін.

Атмосфераның ластануы адамға, флора мен фаунаға, тіпті әртүрлі құрылыстарға, транспорт құралдарына және т. б. қолайсыз әсер етеді. Ауаны түтін басуы қалалардың микроклиматының нашарлауына, тұманды күндердің көбеюіне, атмосфераның мөлдірлігінің азаюына және соған байланысты көрудің, жарықтықтың, ультракүлгін радиацианың төмендеуіне соқтырады.

Кез-келген қазба отынды жаққан кезде (көмір, жанғыш сланецтар және т. б. ) бөлініп шығатын газдардың құрамында әрқашан күкірт пен азот диоксиды аңғарылады. Атмосфераға шығарылатын миллиондаған тонна күкірт пен азоттың диоксидтары жауатын жаңбырды қышқылдардың ерітіндісіне айналдырады.

Фотохимиялық тұманның түзілуінің негізгі себебі ауаның химия өнеркәсібі мен транспорт құралдарының түтінімен қатты ластануынан болады.

Фотохимиялық тұман көздің, мұрын мен тамақтың шырыш қабаттарының тітіркенуіне, тұншығудың белгілеріне, өкпе және басқа созылмалы ауырулардың асқынуына соқтырады. Улы шаңтұман өсімдіктерге де зиянды әсерін тигізеді, олар солып қалады. Ол материалдар мен үйлердің элементтерінің тат басуға, бояулардың, резеңке және синтетика заттардың шытынауына, киімнің бұзылуына себеп болады. Көрудің нашарлауынан көліктердің ырғақты жұмыс істеуі бұзылады.

Атмосфера ауасының газдануы мен шаңдануы, адам ағзасына зиян келтіргеннен басқа, үлкен экономикалық шығындарға ұшыратады - жыл сайын үйлердің, металдан жасалған конструкциялардың, заттардың және т. б. жөндеуіне көп қосымша шығындар жұмсалады.

Санитарлық-гигиеналық нормалау - атмосфера ауасындағы зиянды заттардың рұқсатты шекті концентрациясын (РШК) есептеп шығару. Атмосфералық ластаулардың рұқсат етілген шамасы туралы сұрақтың шешілуі ластаулардың әсеріндегі белгілі табалдырықтың барлығына негізделеді. Атмосфера ауасын ластайтын әрбір зат үшін екі норма: бір реттік және орташа сөткелік РШК қойылады.

Қалалардың ауа басейінін заңдық-нормативтік талаптарға сәйкес қорғау үшін конструкциялық-технологиялық, жоспарлық және санитарлық-техникалық шаралар жүзеге асырылады.

Өнеркәсіп орындарын жоспарлаудың санитарлық нормалары бойынша, қоршаған ортаға зиянды және жайсыз иіс шығаратын немесе иондаушы сәуле шашудың көзі болып табылатын кәсіпорындарды тұрғын үйлер салынған аумақтардан санитарлық-қорғау зоналарымен (СҚЗ) бөлектету тағайындалған.

СҚЗ дегеніміз - ең шеткі шекараларында, зиянды заттардың жұмыс аумағындағы ауа үшін (немесе радионуклеидтермен дем алу үшін ДК _Б ) 0, 3 РШК-нан аспайтын концентрациясы сақталуға тиісті, өнеркәсіп алаңы мен, зиянды заттардың ел қоныстанған жерлердегі атмосфера ауасында немесе тиісті ДК _Б қамтамасыз етілетін шекаралары арасындағы кеңістік.

Өндіріс орындарын жоспарлаудың санитарлық нормаларында өндіріс орындарының, қоршаған ортаға тигізетін зиянын санитарлық-гигиеналық бағалау нышандарына қарай 5 класқа бөлетін дәрежелері берілген. Олардың ең қауіптісі бірінші класс, қауіпсізі - бесіншісі. Өндіріс орындарының әр класына сәйкес өзінің СҚЗ шектері болады: 1 класты өндіріс орындары үшін - 1000м, 2 класс үшін - 500м, 3 класс үшін - 300м, 4 класс үшін - 100м, 5 класс үшін - 50м. Архитекторлар қала құрылысында ластанудың деңгейін төмендету, көгалдандыру, ландшафтық-экологиялық және функционалды-жоспарлаушылық зоналау сияқты шаралады белсенді қолдана бастады.

Қаланың көгалдандырылған территориялары табиғи және жасанды компоненттерімен, табиғи-генетикалық белгілерінің (табиғи жағдайдың бастапқы типі) қатынасымен, қаланың басқа функционалдық аумақтарына (өнеркәсіп ауданындағы, селитебті территория және т. б. ) қатысты орналасуымен және қалада тұруға қажетті жағдайларды өзгерту үшін елеулі маңызы бар басқа көрсеткіштерімен айрықшаланады.

Ландшафты - экологиялық әдіспен функционалдық зоналарды бірлестіріп орналастырудағы шешуші нышан болып “биосфероүйлесімділік”, яғни, қалаларда шаруашылық комплекстеріннің тиімді үздіксіз қызмет атқаруын қамтамасыз етуге жол беріп қана қоймай, экологиялық тепе-теңдікті - табиғи ортаның қайыра өсуін және қалыпты өркендеуін де қамтамасыз ететін биологиялық территориялық жүйелерді (БТЖ) құру болып табылады.

Кейінгі кезде бірқатар елдерде қала территориясын аумақтандырудың қатал түрде үздіксіз қызмет атқаруынан бас тартып, оларды көпфункционалды пайдалану жағына ауысу тенденциясы байқалады, сондықтан жоғарыда аталған бағыттарды асыра дәріптеудің керектігі жоқ.

Санитарлық-техникалық шаралар шаң ұстағыш және газ тазалаушы аппараттарды қолдану арқылы атмосфераға шығарылатын ауада қалқып жүретін және газ тәріздес ластағыштарды азайтуға бағытталған.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.