Еңбек қорғау курсының негізгі түсініктері мен терминдері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 21 бет
Таңдаулыға:

Еңбек қорғау курсының негізгі түсініктері мен терминдері.
Аэрозольдер - ауада салмақтанған шаң-тозаңдар
Аэрогельдер - осевших жиналуы ([3] 57-бет).
Электроқондырғылардың аппаты режимі - бұл электроқондырғыларымен өзара
әрекет ететін адамдарды электрлік жарақатқа әкеліп соқтыратын қауіпті
жағдайлар туындаған кездегі дұрыс емес электр қондырғысының жұмысы ([5] 18-
бет).
Мүмкін болатын микроклиматтық жағдай - узақ және сейсматикалық
әрекеттер адам ағзасының ауыспалы және жылдам қалыптанатын функцианалды
және жылклық күйіне және фунологиялық бейімделушілік мүмкіндігі шегінен
шықпайтын термореттеріитің кернеуін көрсететін микроклиматтық
параметрелерінің қосындысы.
Бензин-көмірсутектердің қоспасы. Ол әктеу, сонымен бірге, слесарлық
жұмыстар кезінде болуларды еріткіш ретінде қолданылады уланып қалуға әсер
ететін улы зат болып табылады ([6] 72-бет).
Ацетон-нитролактар мен нитроболуларды еріткіш және аралыстырғыш
іретінде қолданылады. Үшқыш шарлардың үлкен шоғырында. Улы заттар ([6] 72-
бет).
Ацетилен-әлсіз иісті, түссіз, улы газ, металдарды газды дәнекерлеуде
кеүінен қолдынылады ([6] 72-бет).
Аммиак-өзіндік иісі бар улы газ. Аммиак жоғарғы тыныс алу жолдары мен
көздің мөлдір қабықшаларында күшті тітіркенуіді туғызады([6] 72-бет).
Бнезол - араматты иісті, түссіз суйықтық, көмерді айдадуда алынады.
Аудағы бензолдың 4 мгл жоғары өте қауіпті([6] 72-бет).
Көру адаптациясы - көздің касиеті жарықтың өзгеруіне бейімделеді ([7]
52-бет).
Зиянды өндірістік фактор - жұмыс істейтендерді белгілі жағдайларда
ауруларға немесе еңбек қабінеттілігін төмендеуіне әкеліп соғатын өндірістік
фактор([1] 4-бет).
Желдету - жұмыс орыннан лас немесе қызған ауаның шығарылып және оған
тара ауаның берілуі ([1] 67-бет).
Ауалы душ – бұл жұмысшуға бағытталған ауа ағыны. Ауалы ағының әрекеті
үрленген ауа қозғалысының жылдамдығының өсуі кезінде адамнан жылу берілудің
өсуіне негізделген ([1] 88-бет).
Ауалы оазис - барлық жағынан жеңіл, қозғал малы қоршаумен бөлінген
және t0 белгілі температурадан гөрі суық ауамен толтырылған жұмыс ернының
ауасынан таза, жұмыс орнының шектелген ауданы ([1] 89-бет).
Сорылыңқы шкаф - қандай да бір жұмысты жүргізген де улы заттардың
бөлінуі жүретін, үлкен көлемді қалпақты көрсетеді. Бөлінген газдар мен
булар қалпаққа түсіп сіңіретін ауа өткізішке түседі және жиналады ([1] 92-
сурет).
V көрінгіштігі - көздің объектіне қабылдауын сипаттайды, жарықтылыққа,
көлемнің өлшеміне оның ашықтығына, көлемнің фонмен контрастына,
экспозицияның узақтығына байланысты. Көренгіштік фонды объектінің
контрастындағы баспалдақ контрастылар сонымен анықталады: V ККбасп мундағы
Кбасп - баспалдақ немесе объект фонде а жыратылмайтын болатын көп емес азаю
кезінде, көзбен ең аз ажыратылатын контраст ([1] 109-бет).
Жанып – сану - қуылыстын саздырдың бейнесінен жүргізілмейтін жанғыш
қоспаның жылдамжануы ([1] 343-бет).
Жану - жану көзінің әрекетинен өрттің туындауы ([1] 343-бет).
Жалындау - жалының пайда болуымен жүргізілетін жану. ([1] 343-бет).
Жарылыс - энергияның бөлінуімен және сығылған газдың пайда болуымен
механикалық жұмысты жасауға қаьілетті өте жылдам химиялық (жарылғыш). ([1]
343-бет).
Жалындаудың жоғарғы концентрациялы шегі-бұл жолынның таралуы мүмкін
болатын жанғыш газдар мен булардың максимал (ең үлкен ) концентрациясы ([1]
344-бет).
Желдетудің созылыңқы жүесі-желдеткілетің көлемімен ауа өткізіштің
желісі арқылы лас және аса қыздырылған ауаны жолды. Таза ауа есік, терезе
арқылы иціріледі, нусқаның тығыздығы емес([2] 53-бет).
Ылғалды жұмыс орны – салыстырмалы ауа ылғадылығы 60%- тен артық ырақ
70%-тен аспайтын жұмыс өрни ([2] 115-бет).
Выносное жерсіндіру - жерсіндіргіщтер жерсіндіретін қурылғылардан
қащық орналасатын жерсіндірудің түрі ([2] 44-бет).
Жалындайтын қоспа - жанғыш заттың және ауаның қоспасы([2] 276-бет).
Дірілдеу- бұл адам ағзасында еілкініс ретінде қабылданған машиналар,
құрылғылар, ғимараттар, аппаратардың бөлігі - қатты денелердің тербелесі
([3] 69-бет).
Виброжұтылу-тербеліс энегиясысын шашырататын Виброжұтылу мастиктерді,
пластика дірілдететін қабатқа резиналар беру ([3] 75-бет).
Виброоқшаулау - козғалмайтын негіз бен дірілдетуші машина арасында
орналасқан мықты элементерді қөрсетеді ([3] 75-бет).
Каупті жарылыс қондыргылары-жанғыш газдар мен булардың салмақтанған
куіге ауысқандағы кауыпты жарылыс қоспалары түзілуі мүмкін тхнологиялық
үрдістің шартына байланысты қондыргылар ([3] 283-бет).
Жарылыстан қоғану құрылғылары-қоршаған қауіпті жарылыс ортасының
жалындау мүмкіндігін қиындату немесе болдырмау үшін конструктивті шаралар
қолданылатын курылғы ([3] 284-бет).
Жерге тұйықтау бұл электроқондырғылар бөлігінің жермен кернеу астында
болатын кездейсоқ электрлік бірігуі ([2] 91-бет).
Жерсіндіргіш - кернеу астында болатын кұрылғы бөлігінен ток жерге
кететін арнайы металды электрод ([2] 91-бет).
Қорғаныстық жерсіндіру - жерсіндірілген кұрылғамен кездейсоқ кернеу
астында болатын ток өткізгі бөлікті әдейі біріктіру (қосу) ([2] 141-
бет).
Жерсіндіргіш құрылғы-жерсіндіргіш пен жерсіндіргіші өткіз гіщтердің
бүтіндей жиынтығы ([2] 146-бет).
Жерсіндіргіщ өткізіштер-электроқондырғының жерсіндіргіштін бөлігін
жерсөндіргішпен біріктіретін металды өткізіштер ([2] 146-бет).
Нольдеу - нольдік согммен көп ретті жерсіндірілген кернеу астында
кездейсоқ болуы мүмкін. Металды ток өткізбейтін бөліктердің әдейі
біріктерілуі ([2] 160-бет).
Қорғанысты ажырату - адамдарды (немесе жануарларды) электр тогымен
зақымдау қаупін туғызатын (жарақаттану), апатты жағдайдың туындауында
электр қондырғыны автоматты ажырату жолымен қауіпсіздікті қамтамасыз ететін
қорғаныс жүйегі ([2] 170-бет).
Дыбыс – бұл серпімді ортаның тербелмелі қоғалысы мысалы толқын тәрізді
таралатын ауаның қозғалысы ([3] 57-бет).
Дыбыстық қысым - ауытқыған және ауытқылаған ортадағы қысымның
айырмасы ([3] 68-бет).
Дыбыстық интенсивтілік – бұл 1 секундтағы дыбыстық толқының
перпендикуляры 1 м2 қабат арқылы дыбыстық толққымен берілетін энергия.
Дыбыстық қуат – бұл қоршаған кеңістіктегі сукундына шу көзімен
сәулеленетін дыбыстық энергияның жалпы саны ([3] 69-бет).
Ауаны кондитцинерлеу – бұл технологиялық үрдістердің қалыпты жүруіне
арналған немесе адамдарға жағымдырақ, ауа қозгалысының жылдамдығы
жиіліктер, ылғалделықтар темпе ратуларды анықталған программа бойынша
өзгеретін немесе турақты сыртқы жағдайларға тәуелсіз жұмыс орында құру
немесе автоматты түрде көтермелеу ([1] 73-бет).
Кондиционер – бұл жұмыс орында ауалы арпының берілген параметрлерін
автоматты реттеу кұралдарының көмегімен вентиляция жасайтын қондырғы ([1]
74-бет).
Кабанарлар мен камералар – бұл ішінде зиянды заттардың бөлінуімен
байланысты жұмыстар жүргізілетін белгілі көлемдегі шымдылығы бар камералар
([1] 92-бет).
Шағылу коэффициенті (р) – оған түсетін жарық ағынының шағылу қабатының
қабілеттілігін сипаттайтын коэффициент. Жарық ағыны қабатынан шағылудың
Фшағ, оған түсетін жарық ағыныне Фтүс, қатынасымен анықталады ([1] 105-
бет).
Фонмен объектініц контрасты (к) - қарастырылған объектінің
жарықтығының (нүкте, сызық, белгі, дақ, сызай немесе жұмыс үрдісінде
ажырату талап етілетін басқа да элементтер) мен фонның қатынасы. Контраст
мына формуламен анықталады К=(Lo-Lф ( Lф , мұндағы Lф және Lo-фонның
жарықтығы мен оюъекінің жарықтығы сәйкесінше ([1] 108-бет).
Жарықтандыру пульсациясының коэффициенті (Кп) – газды зариядты
шамдардың жарық ағында оларды айнымалы токпен қоректендірген кезднгі
өзгерис нәтижесінде жарықтану тербелісінің калыстырмалы тереңдігінең
бағасының критерий Кп мына формула бойынша анықталады Кп=100( Emax-Emіn)
2Eф % тербеліс периодындағы жарықтану мәні ([1] 110-бет).
Табиғи жарықтану коэффициенті (ТЖК) – ТЖК көмегімен табиғи жарықтардың
қалыптандырлуы жүргізіледі.
L=(Eв Eн) 100 % мұндағы L- ТЖК, Ев – жұмыс орының ішіндегі
жарықтану, лк, Ен – сыртан шамсырап түскен жарықтың біруақыттағы жарықтану,
лк ([3] 44-бет).
П класы І – жанып- өшуде 450 С температурадан жоғары жанған
сұйықтықты сақтайтын немесе қолданатын жұмыс орны ([3] 48-бет).
П класы ІІ – салмақтанған күге көшетін жанғыш шаң немесе талшылықтың
бөлінуі өтетін жұмыс орны. Осыдан туындайтын қауіп өртпен шектеледі ( бірақ
жарылыс емес) ([3] 280-бет).)
П класы ІІа - қатты немесе толықты жанғыш заттарды қамтитын ( ағаш,
ткань т.б.,мұнда Пкласы ІІ үшін саналған белгілер қатыспайды,өндірістік
немесе қоималық жұмыс орындары ([3] 280-бет).
П класы ІІІ – жанып- өшу буының 450 С температурадан жоғары жанғыш
сұйықтықты сақтайтын немесе қолданатын сыртқы қондырғылар ([3] 280-бет).
Жерге тұйықтау еоэффциенті – осы тұлықтау нүктесіндегі жердің басқа
немесе басқа фазаның арасындағы тұйық талу нүктесінде зақымдалнаған фаза
мен жер арасындағы потенциалдар айырмасы қатынасын беретін үш фазалы
электрлік желі ([5] 22-бет).
Ауа алмасуының бөлінігіштігі – жұмыс орына берілген немесе одан
жайылған 1 г үшін метр шаршыдағы ауа көлемінің жұмыс орынның көлеміне
қатынасы: R=, мұындағы G- жұмыс орынан жайылған (-) немесе берілген
(+) ауаның мөлшері, м3г, V- жұмыс орынның көлемі, м3.
Контурлы жерсініру – жерсіндіргіштер бір – бірінен өте үлкен емес
қашықтықтағы (бірнеше метр) жерсіндірілген құралғы маңына ( котурға )
шеңбер бойынша орналасқан жерсіндіру түрі ([2], 145-бет).
Жерсіндіруді бақылау – жерсіндіргіштін құрылғының кедергісін өлшеу мен
сырттай қарау. Жерсіндіргіштерді жөндегенде, құрылғыны қайта орнатқанда
ережелермен қойылған периоды мен пайдалануды қабалдағанда жүргізіледі
([2], 148-бет).
Нольдеуді бақылау – электроқондырғыларды пайдалануға жөндеуден кейін
және периодиты түрде енгізгенде жүргізіледі. Нольдеуді сырттай қарау
жерсіндіруді қарауға ұқсас болады. ([2], 167-бет).
Өндіріс орындарының микроклиматы адам ағзасына әсер ететін қоршаған
орта мен қабаттардың температурасының қосындысымен анықталатын осы жұмыс
орнының ішкі ортасының климаты. ([5], 466-бет).
Аз кернеу – электр тогымен зақымдану қаупін азайту мақсатымен
қолданылатын 42 В-тен көп емес капиталды кернеу ([8], 128-бет).
Жеңіл балқитын жыжулық бергіш – бұл 72оС балқу температурасында жеңіл
балқитын балқыманың біреуінің соңында балқытылған екі тығыз латунды прутик
түзілген жеңіл балқитын құлып ([8], 157-бет).
Жергілікті ағынды желдеткіш – бұл өндіріс орнының шектеулі аймағындағы
талап етілген ауалы орта жағдайын құру ([1], 88-бет).
Микрожарақаттану – жарақаттанушы еңбек қабілеттілігін жоғалпаған кезде
және сондықтан жұмыстан босатылмайтын жарақаттанудың түрі ([2], 11-бет).
Найзағайдан қорғану – найзағай әсер еткенде туындайтын өртену және
қирау, құрал-жабдықтар мен материалдарды мүмкін болатын жарылыстан,
ғимараттарды аман сақтап қалуға, адамдардың қауіпсіздігін қамтамасыз етуге
арналған қорғаныс құрылғыларының кешені ([2], 299-бет).
Найзағайды алу – найзағайдың электрлік разрядын қабылдау және оның
тогын жерге алып кетуге арналған құрылғы ([2], 299-бет).
Жұмыс орны – бұл белгілі жұмысшы немесе жұмысшылар тобының
(бригадалар) қосымша еңбек аймағы ([3], 26-бет).
Жергілікті электрожарақаттандыру – бұл электр доғасымен электр тогының
әрекеті салдарынан анық көрсетілген ағза тканінің бүтіндігінің бұзылуы
([3], 103-бет).
Терінің металдануы – электр доғасының әрекетінен болған балқыған
металдың ұсақ бөліктерінің терінің үстінгі қабатына енуі ([3], 105-бет).
Механикалық жарақат – адам арқылы өткен токтың әсерінен шұғыл еріксіз
бұлшық еттерінің қысқаруы нәтижесінде туындайды. Нәтижесінде терінің
жыртылуы, тамырдың жарылуы, жүйкенің ткандерінің бұзылуы, сонымен бірге
буындардың шығып және сүйектердің сынуы мүмкін ([3], 105-бет).
Жергілікті өртке қарсы қорғаныстар - өртке қауіпті сұйықтықтармен
ашық резервуарлардың маңындағы жұмыс орнының есігіндегі табалдырықтар мен
([3], 278-бет).
Өндірістегі қайғылы оқиға – жұмысшының қиын міндеттерді немесе
жұмыстың жетекшісі берген тапсырманы орындау кезінде оған қауіпті
өндірістік фактордың әсер етуі. ([1], 5-бет).
Жалындаудың төменгі шоғырланған шегі – жанғыш газдар мен булардың олар
жану мен жалын таратуға қабілетті болатын ауадағы минималды шоғыры. ([1],
344-бет).
Қадамның кернеуі – адамның аяқтарының арасындағы кернеу. Егер адам ток
жерге қарай ағатын жерсіндіргішке жақын орналасатын болса, онда бұл токтың
бөлігі тармақталуы және төменгі жақтан адамның аяғы арқылы өтуі мүмкін.
Адам денесі арқылы өтетін токтың шамасы Іһ=((І3) ([2], 90-бет).
Нейтраль оқшауланған – жерсіндірілетін құрылғыға жалғанбаған немесе
үлкен кедергісі бар аппарат арқылы жалғанған генератор немесе
трансформатордың нейтралі ([2], 101-бет).
Нейтраль – жерсіндіргіш құрылғыға тікелей немесе аз кедергі арқылы
жалғанған трансформатор немесе генератордың нейтралі ([2], 101-бет).
Еңбекті ғылыми ұйымдастыру (НОТ) – бұл ғылым мен тәжірибенің
жетістіктері негізінде еңбекті ұйымдастыруды жетілдіру үрдісі ([3], 16-
бет).
Тікелей емес тітіркені – тітіркендіргіштің арнайы органдарға әсері
(көз, құлақ, есту органдары, дәм сезу, тері рецепторлары, бұлшық ет,
буындарға, ішкі органдарға) ([3], 18-бет).
Тұрғылықты жер - қалаға ұқсас шектеулі шекарадағы қаланың жерлері
олардың 10 жылғы перспективті дамуы, қала маңы мен жасыл аймақтар, куроттар
қала типтес поселкалар, осы бөлімдердің поселкаға ұқсас жерлері ([5], 73-
бет).
Жердің қалыпты (орташа) ылғалдылығы – жауын көп емес мөлшерін (нормаға
жақын) оның кедергісімен өлшеу бақыланса, осы өлшем алынады ([5], 41-бет).
Электрлібергіш ауалы сызық жұмысының қалыпты режімі деп – АС-ның
үзілмеген сыммен тростар болған күйін айтамыз ([5], 85-бет).
Жалын таралуыныңың қалыпты жылдамдығы бұл қоспаның жанбағанмен
салыстырғандағы жанған және жанбаған қабаттарының жылжу жылдамдығы ([6],
294-бет).
Тұрақты емес шу – адамға әсер ететін тұрақты шу сияқты дәл сондай
деңгейдегі тұрақты емес шудың дыбысының орта статистиқалық деңгейі ([8], 58-
бет).
Терінің сыртқы қабаты – эпидермис өз кезегінде ең үстіңгісі қалыңдау
болатын бес қабаттан тұрады және мүйіз деп аталады ([9], 22-бет).
Электр тогының адам денесі арқылы өткен қаупті жолы – бұл бастың
бөліктері - қолдар мен бас – ток арқылы өткенде, аяқтар болады.
Қауіптірек жолы – аяқтар – аяқтар немесе қодамдық кернеудің торы. Бұл
жағдайда жүрек арқылы өте көп емес ток өтеді. ([9], 45-бет).
Жұмыс орнын жарықтандыру - қажеті жұмыс жағдайы мен өндірісті дұрыс
пайдалану жағдайын құруға арналған. ([3], 48-бет).
Апараты жарықтандыру – егер жұмыс орнының жарығы өшіп қалса, ал бұл
жарылысты, өртті, адамдардың улануы т.б. болуына себеті болуы мүмкін
жағдайда қарастырылады ([3], 48-бет).
Көшіру жарықтандыру – адамдарды жұмыс орнынан көшіргенде жарақтану
тууының қаупі бар болғанда өндіріс орындарында қарастырылады. ([3], 49-
бет).
Желдің қауіпті жылдамдығы – бұл адамдар қозғалысының деңгейінде зиянды
қоспалардың шоғырыныу максимальді шамаға қөтерілуі болатын атмосфераның
күйіндегі жылдамдық ([4], 130-бет).
Босататын ток - өткізішті ұстағанда адам денесі арқылы өткен токтың
қолдың бұлшык еттерінің қысқаруын болдырмайтың электр тогы. ([5], 18-бет).
Тимді микроклиматтық жағдай - ұзақ және систематикалық әсер кезінде
адамға термореттеу реакциясының кернеуінсіз ағзаның қалыпты функционалды
және жылулық күйін сақтауға көмектиетін микроклимат параметрлінің қосындысы
([5], 456-бет).
Күшті улану – ағзаға көбірек мөлшерде түскен улы заттардың қысқа
уақыттығы әсері болып табалады ([6], 70-бет).
Созылмалы улану – ағзаға өте аз доза түсетін және уланудың үлкен
тұрақтылығымен ажыратылатын жүлекті айнытатын заттардың жай және ұзақ әсері
нәтижесінде дамиды ([6], 70-бет).
Еңбек қорғау – бұл еңбек үрдісінде адамның жұмысқа қабілеттілігімен
денсаулығын сақтауды, қауіпсіздікті қамтамасыз ететін әлеуметтік –
экономикалық, ұйымдастыру техникалық гигиеналық, елдік – прфилактикалық
шаралар мен құралдардың заңдық актілер жүйесі ([1], 4-бет).
Қауыпті өндірістік фактор-жұмысшыны белгілі жағдайларда жарақаттану
мен басқа да денсаулығының күрт нашарлауына әлсірететін өндірістік фактор
([1], 4-бет).
Жарықтандырушылық (E)-ds қабатыны элементіне түсетін жарық ағынының dФ
осы элементтің ауданына қатынасы E=dФds. Жарықтандырушылықтың бірлігі люкс
(лк) деп алынады ([1], 105-бет).
Ажырату объектісі - қарастылып отырған заттың жұмыс үрдісне ажырату
қажет жеке бөлігінің немесе жетіснеушілігінің ең аз өлшемі.
Өртке тұрақтылық - пайдаланылған функциялар сақталған кездегі белгілі
уақыт көлемінде нұсқаманың өрттің әсеріне қарсы тұру қабілеті([1], 353-
бет).
Қауіпті аймақ - бұл жұмысшыға қауіпті немесе зиянды өндірістік
фактордың әрекеті болуы мүмкін кеуістік([1], 383-бет).
Салыстырмалы ылғалдылық - 1м3 ауадағы су буының олардың макимальды
мүмкін болатын мөлшеріне қатынасы. Салыстырмалы ылғалдылық белгілі
температурада ауаның ылғалдылығын сипаттайды([2], 42-бет).
Айрықша ылғал жұмыс орындары – салыстырмалы ылғалдылығы 100% -ке жуық
(қабырғалар, еден,төбе мен ылғал жамылған жұмыс орындағы заттар) жұмыс орны
([2], 115-бет).
Жалындау аумағы – жану көзінен алыс болса да қоспа бойынща жанудың
таралуы мен ішіндегі қышқылдандыратын қоспалары жану көзінен жалындауға
қабілетті жанғыш заттардың шоғырлану аумағы ([2],277-бет).
Еңбекті ұйымдастру бұл адамдардың еңбек белгілі жүйеге келтіру ([3],
16-бет).
Кәсіптік ауру бұл жұмысшыға зиянды еңбек жағдайында ауру ([3], 31-
бет).
Ауруды сезіну табалдырығы – адам қабылдайтын дыбыстың интенсивтілігі
бойынша жоғарғы шекара. Ауруды сезіну табалдырығы 1 Вт м2-қа тең ([3], 68-
бет).
Табалдырықты сезінетін ток – адам өз денесі арқылы өткен токтың аз
мәнінің әсерін сезіне бастайтын ток: 0,6-1,5мА айнымалы токта 50Гц, және 5-
7 мА тұрақты ток кезінде.
Табалдырықтың фибрилляциялық ток – жүректің фибрилляциясына әкелу
мүмкін ең аз ток, 50Гц-тен 100 Гц-ке дейн жүйелікте айнымалы, 30 мА-ден 5А-
ге дейін тұрақты ([3], 112-бет).
А категориясының өндірісі ( жарылыс пен өртке қауіпті )-жалындаудың
төменгі шегіде 10% және одан аз жанғыш газдардың өндіріс үрдісінде түзілуі
немесе қолданылуы; 280С-ге дейін будың жанып өшу температуралы сұйықтық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.