ОЗОН ҚАБАТЫНЫҢ ЛАСТАНУЫ

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

ОЗОН ҚАБАТЫНЫҢ ЛАСТАНУЫ

Озон (грек ozon - аңқығыш) оттегінің аллотропиялық түр өзгерісі.
Химиялық формуласы О3. 1785 жылы голланд физигі М.ван Марум ашқан. Түсі қою
көк, өзіне тән өткір иісті газ; балқу температурасы – 192,7 0С, қайнау
температурасы 112 0С. Суда ерігіштігі 0,394 гл (0 0С-та). Озон тұрақсыз,
өздігінен жылу бөліп, оттекке айналады. Күшті тотықтырғыш, алтын мен
платинадан басқа барлық металдарды толықтырып, кейбір органикалық және
бейорганикалық қосылыстарға әсер етіп, озонидтер түзеді. Озонды иод-крахмал
қағазының түсінің өзгеруі бойынша анықтайды: О3+2Кl+Н2О=I2 (көк)О2+2КОН.
Кәдімгі оттекО2 Кl-мен реакцияға түспейді.Табиғатта озон найзағай
жарқылдаған кезде және кейбір органикалық заттар тотыққанда түзіледі. Таза
озон – улы, микроорганизмдерді өлтіреді, сол себепті суды, ауаны
дезинфекциялауда, күшті тотықтырғыш болғандықтан қағаз ағартуда, т.б.
қолданылады.
Атмосфераның озон мәселесінің адам қызметіне қатысты өзара байланысты
екі аспектісі бар: жоғары қабаттағы бұзылу (озон қабаты) және жер маңы
кеңістігіндегі концентрациясының артуы.
Озон қабаты полюстерде 9—30 км, экваторда — 18—32 км биіктікте
орналасқан. Ондағы озонның концентрациясы 0,01—0,06 мгм3. Егер қабаттагы
озонды таза күйде бөліп алса, оның қалыңдығы 3—5 мм құрайды. Озонның
мөлшері сантиметрмен (0,3—0,5) немесе Допсон бірлігімен (100 есе
үлкейтілген миллиметр — 300—500 бірлік) есептеледі.
Атмосфераның жоғары қабатындагы озон оттегі молекулаларының (02)
ультракүлгін сәулелер әсерінен ыдырауы нәтижесінде түзіледі. Бос оттегінің
оттегі молекуласына қосылуынан озон түзіледі. Бір уақытта озон
молекулаларының ыдыраи, оттегіне айналу проңесі жүреді. Реакңия жүруінің
шарты ультра-күлгін сәулелерінің болуы және олардың инфрақызыл жылулық
сәулелерге айналуы больш табылады.
Озон толқын ұзындығы 200—320 нм болатын сәулелерді сіңіреді. Олардың
бір бөлігі, ұзын толқындармен қатар Жер бетіне дейін жетеді. Ұзындығы
200—400 нм сәулелер биологиялық белсенді ультракүлгін сәулелер
категориясына жатады.
Соңғы жылдары атмосфераның жоғары қабатындағы озонның мөлшерінің кемуі
байқалуда. Солтүстік жарты шардың орталық және жоғары ендіктерінде бұл кему
3% құраған. Мәліметтер бойынша озонның 1%-ға кемуі терінің қатерлі ісігімен
ауыру деңгейін 5—7%-ға арттыруы мүмкін.
Озонның ең көп мөлшері Антарктиданың үстінде жойылған. Мұнда соңғы 30
жылда озонның мөлшері 40—50% кеміген. Озонның концентрациясының кемуі
нәтижесінде түзілген кеңістікті озон тесіктері деп атайды. Тесіктің
көлемі жылына 4% артып отыр. Қазіргі кездегі оның мөлшері АҚШ-тың көлемінен
артық. Сонымен қатар, көшіп жүретін тесіктердің пайда болуы жиілеп
барады. Оның мөлшері 10—100 мың км2.
Озон тесіктерінің пайда болу себептері әлі де болса толық
анықталмаған. Олар алгаш рет осы ғасырдың 80-жылдарында байқалган. Аз
уақыттық бақылау қандай да бір нақты қорытынды жасауға мүмкіндік бермейді.
Озон тесігі – озоносфера қабатының жарылуы. Антарктида мен Арктикада
ерекше байқалады. Бұл құбылыс 20 ңғасырдың 80-жылдарында байқалғанымен,
оның пайда болу себебі әлі күнге дейін талас тудыруда. Озон жыртығы табиғи,
сондай-ақ антропогендік жағдайларға байланысты, әсіресе өнеркәсіпте және
күнделікті тұрмыста озон қабатын бұзатын құрамында хлоры бар хладондарды
пайдалануға байланысты пайда болады деп есептелінеді.
Қазіргі кездегі озон қабатын бұзатын негізгі антропогенді фактор
фреондар (хладондар) болыи есептеледі. Бұл хлорфтор — көміртектер бөлме
температурасында ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.