ОПЫРЫЛМАЛАР, ДАУЫЛДАР, ТАБИҒИ ӨРТТЕР

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

АБАЙ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

ТАҚЫРЫБЫ:
ОПЫРЫЛМАЛАР,
ДАУЫЛДАР, ТАБИҒИ ӨРТТЕР

ТЕКСЕРГЕН: ШЫНЫБЕКОВА Ш.
ОРЫНДАҒАН: СҮЙІНБАЙ Г.

АЛМАТЫ-2007
ОПЫРЫЛМАЛАР

Опырылма – ауырлық күшінің әсерімен ылғалды топырақ массасының төмен
қарай сырғуы. Тау жыныстарындағы және жартастардағы жекелеген жақпарлардың
немесе құрғақ, тік, еңіс беткейлердегі жақпарлардың құлауы.
Опырылмалар Қазақстанның барлық таулы аудандарында болып тұрады.
Олардың пайда болу себептері жерүсті және жерасты сулар мен топырақтың
ылғалдануы, жер сілкінісі, сондай-ақ адамның шаруашылық қызметі болып
табылады. Аса ірі опырылмалар тектоникалық ұсақталуға байланысты. Осындай
учаскілерде пацда болған опырылмалар ірі өзендерді бөгейтін көлденең су
тоғандарын жасай отыра, таулы жазықтарды құрсаулайды. Мұндай өзендерге
Күнгей Алатаудағы Көлсай өзені, Іле Алатауындағы үлкен Алматы өзені жатады.
Опарылмалар жылдың кезкелген уақытында, әдетте, тіктігі 19 градусқа
жуық жартастарда болады. Ірі қопарылмалардың алаңы 50-60 га дейін жетеді.
Соңғы жылдары Қазақстан тауларындағы опырылмалы құбылыс өрістеген
техногендік жүктемеге байланысты саяжай учаскілерінің кесінділері есебінен
жандана түсті. Тау жай учаскілерінің кесінділері есебінен жандана түсті.
Тау беткейлерінің табиғи геоморфологиялық тепе-теңдігі олардың жол, саяжай
үйшігін салу, су құбырларын өткізу және басқа құрылыстарды салу кезінде
тірегінің кесілуінен бұзылады, сонымен қатар өсімдік-топырақ жамылғысы
бұзылып, беткей топырағы суармалы сумен ылғалданады. Опырылмалар бұрын олар
байқалмаған жерлерде де пайда болады.
Халық қатысатын қопарылмалардан қорғайтын шараларға су арнасын бұру,
ағаш отырғызу әртүрлі инженерлік құрылыстарды салу және т.б. Қопарылманың
басталғандығы құрылыстарды салу және т.б. Қопарылманың басталғандығы туралы
хабарды алған бойды үй-жайдан жылдам шығып төңіректегілерге қауіп туралы
ескертіп қауіпсіз орынға барған жөн. Үйден шығарда пешті өшіріп су мен газ
крандарын жауып, жарық пен басқа да электр приборларын ажырату қажет.

ДАУЫЛ

дауыл – жойқын күші бар және едәуір созылатын, 30 мс жылдамдықпен
соғатын жел.
Дауылдардың пайда болуына аса айналымының ерекше жағдайда пайда болып,
атмосферадағы тепе-теңдіктің өте жоғары жылдамдықпен аяқ астынан бұзылуы
әсер етеді.
Дауыл үлкен бүліншілікке ұшыратып, адам құрбандықтарын алып келеді,
малдар шетінен, материалдық залал келтіреді.
Ең қауіпті аймақта ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.