Қазақстанның отын-энергетикалық қорыньң жағдайы мен болашағы

МАЗМҰНЫ

Кіріспе3

Отын - энергетикалық кешен4

Қазақстанның отын-энергетикалық қорыньң жағдайы мен болашағы9

Қорытынды11

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі12

Кіріспе

Қазақстан егемен ел ретінде даму барысында экономикалық өзгерістердің әр түрлі сатыларынан өтіп келеді. Басты мақсат - нарықтық қатынастарды қалыптастыру. Осы қиын жолда едәуір жетістіктер де бар. Ұлттық валюта тұрақтанды, өркениетті сауда жөнделуде, ол бастапқы кезде орын алған жабайы баспа-бас тауар алмасуды ығыстыруда. Республика дүниежүзілік нарыққа шықты және дүниежүзілік экономикалық қауымдастыққа интеграциялануда.

Халықтың көзқарасы өзгеруде. Жұрт бизнеске ұмтылып, өз істерін ашып күн көрістерін ойластыруда. Нарық кісілерді еңбектенуге және өзі үшін өнімді еңбектенуге ынталандырады.

Қазақстанның табиғи қорлары, ең алдымен, оның отын-энергетикалық қорлары және техникалық, интеллектуалдық мүмкіндігі - ұлттық дәулеті болып табылады.

Бұл жұмыста Қазақстанның отын ресурстары сипатталған. Отын ресурстары мүмкіншілігі жене оның даму үрдісі ел экономикасының болашағын анықтайды. Сондықтан ОЭК туралы ақпарат жеткілікті нақты және дәл болса еліміздің дүние жүзіндегі орны мен келешегін болжауға көмектеседі.

Отын - энергетикалық кешен

Дүние жүзінің энергетикалық қоры

Энергетика - дүниежүзілік энергетикалық шаруашылықтың бір бөлігі.

Дүниежүзілік энергетиканы талдаудың маңызды бір қыры шетелдердің келіп жатқан Қазақстан энергетикасында қолданудың мүмкін аймақтарын және Қазақстан отын-энергетикалық кешенінің мүмкіншілігін шетелдік энергетиканың дамуы мен қалыптастыруында пайдалануды анықтау.

Өзіндік даму жолына түскен және едәуір отын-энергетикалық қорға ие Қазақстан үшін барлық дүниежүзінің және жеке мемлекеттер ен дамуының негізгі үрдістерін талдауды жүйелі түрде жүргізіп тұру өте маңызды. Бұл әсіресе ұзақ мерзімді энергетикалық және дүниежүзілік нарыққа шыққанда қажет. Дүниежүзіндегі органикалық отынның шығарылатын қоры 6, 3 трлн. т. ш. о. деп бағаланады да отын түрлері бойынша былай бөлінеді:

Тас және қоңыр көмір 4850 млрд. т. ш. о. 76%

Мұнай және шық 1150 млрд. т. ш. о. 19%

конденсат

Табиғи газ 310 млрд. т. ш. о. 5%

1 кг шартты отын жанғанда 29, 3 МДж жылу бөлінеді деп есептелінеді. Органикалық отынның дәлелденген қоры жер шарының алқаптары бойынша біркелкі тарамаған. Егер дәлелденген көмір қоры негізінде Азияда (Қытай, Ресей, Қазақстан) шоғырланса, ал мұнай қорлары Таяу шығыста, табиғи газ Ресейде, Таяу және Орта Шығыста шоғырланған.

Органикалық отынның дәлелденген қорының ішінде қатты отын, яғни көмір, басым. Көмір дүниежүзілік отын - энергетикалық теңестікте (баланста) маңызды орын алады. Көмірдің ең үлкен қорының болуы дүнижүзілік алғашқы энергияның үштен бірін және электр энергия өндіру үшін пайдаланатын жанарғының 40 пайызын қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

Жақын болашақта Азия мен Австралияда, соның ішінде дүниеде көмір өндіру бойынша 8- ші орын алатын Қазақстанда, көмір негізгі энергия көзі болып қала береді.

Энергия тасығыштармен халықаралық сауда елеулі өсті. Дүниежүзілік нарыққа шығарылған энергия тасығыштар мөлшері 4 млрд. т. ш. о. немесе дүние жүзінде бір жылда өндірілген алғашқы энергетикалық қорлардың үштен біріне жетті. Энергетикалық қорлармен дүниежүзілік сауда көлемі жылына 6%-ке өседі.

Отын мен энергияны жалпы дүниежүзілік тұтыну соңғы кезде 0, 9%-ке артты, бірақ 1993 ш. о. кісі болған үлестік энергия тұтыну 2, 5%-ке кеміді. Бұны дүниежүзілік энергия өндірудің өсу қарқынымен салыстырғанда сол кезеңде халық санының тезірек өсуімен (негізінде дамушы елдерде) және ТМД елдерін қоса Орта жоне Шығыс елдеріндегі энергия тұтынудың абсолюттік және салыстырмалық төмендеуімен түсіндіруге болады.

Энергия қорларын өндіру жөне тұтыну қарқындарының айырмашылығына байланысты дүниежүзілік энергетикалық теңестік құрылымында белгілі өзгерістер болды - жалпы энергия түтынудағы қатты және сұйық отындар үлесі біраз төмендеді, сол уақыт арасында газ және алғашқы электр энергия үлесі өсе түсті (жалпы өндіріске қатысты, процент) :

Дүниежүзілік энергия теңестігінде газ үлесінің өсуі негізінде оны электр энергияны өндіруге көбірек пайдаланудан болғаны баршаға мәлім.

БҰҰ-ның статистикасы бойынша уранның дүниежүзілік өндірілуі 36000 т-ға жетті, оның үштен бірі Солтүстік Америкада (төрттен бірі АҚШ-та), 19%-і Африкада (негізінде ОАР мен Нигерияда), соншама Азияда (негізінде Қазақстан мен Өзбекстанда) жөне ширегіндей Еуропада (негізінде Ресей, Украина жөне Францияда) өндірілді.

1990-2010 жылдар аралығында дүние жүзі халқы 1, 4% деп қабылданған, ал өткен 20-жылдық кезеңге болжау жасағанда халық санының және экономикалық баға динамикасы есепке алынды.

Бірінші энергетикалық қорға қажеттіліктің ең төмен өсу қарқыны Орталық және Шығыс Еуропа, Ресей және бұрынғы КСРО жерінде пайда болған тәуелсіз елдер үшін Қазақстанды қоса болжамдалып отыр.

Егемен мемлекет болған бұрынғы 15 республикалардың үшеуі (Ресей, Туркменстан, Қазақстан) 1995 ж. отын - энергетикалық қорлардың нетто-экспортерлары болды. Тағы екі ел (Өзбекстан мен Әзербайжан) негізінде өздерін энергия қорларымен қамдады, ал қалған 10 ел энергия қорын сырттан іздеуге мәжбүр болды.

Энергия қорларымен қамдау мәселесін тиімді және түбегейлі шешуді ТМД елдеріне интеграция жолында іздеген жөн. Дүниенің бұл алқабында отын - энергетикалық кешен көп жылдар бойы біртұтас жүйе ретінде қалыптасқаны белгілі ТМД алқабында әрбір отын түрі жеткілікті және ТМД - экспортер, әсіресе мұнай мен газдың. Энергия қорларының экспорты жоқ дегенде 2010 жылға дейін өседі.

Болжау бойынша алғашқы энергия қорларының экспорты бұл алқаптан 2000 ж. 270 млн. т ш. о., 2010 ж. 370 млн т. ш. о. құрайды. Мұнайдың таза экспорты 2000 жылға дейін қазіргі деңгейде (80 млн. т-дай) сақталады да 2010 жылы 130 млн. Т-га дейін өседі.

Табиғи газдың таза-экспорты 2000 жылы 200 млрд. м ³ -қа дейін, ал 2010 жылы 320 млрд. м ³ -қа дейін жетеді. Экспортер елдер катарына Әзербайжан мен Өзбекстан қосылады.

МЭА (Международное энергетическое агентство - Халықаралық энергетикалық агенттік) жасаған болжау бойынша 2010 жылы дүние жүзінде электр энергияны өндіру 20450 млрд. кВт сағ. Болады, ол 1990 жылмен салыстырғанда 70% артық. Бұл болжау бойынша электр энергияны өндіру және тұтыну қарқынының өсуі алғашқы энергия қорларын өндіру және тұтыну қарқынымен салыстырғанда айтарлықтай жоғары болады. Дүние жүзінде электр стансалардың қондырылған қуаты 2010 жылы 3600 млрд. кВт құрайды, қуат өсімінің 2/5-І 24 елге - ОЭСР мүшелеріне, қалған 3/5-і 186 басқа елдерге келеді.

Энергия қорларының дүниежүзілік бағаларына келсек олардың динамикасы Халықаралық энергетикалық агенттіктің пікірі бойынша төмендегідей болады: долл. /т. ш. о.

МИРЭС жариялаған дүниежүзілік энергетиканы болжаудың максималдық жэне минималдық нұсқалары бойынша мәліметтер

1-кесте 1993 жыл

Ескерту: * - орташа нұсқа бойынша

Көк жиекті ар жағында не бар? Болашаққа көз салып болжау жасауға талайлар ат салысуда. Әрбір цифрдың астарында қаншама ұжымдар мен дарынды ғалымдардың ойы, тәжірибесі, еңбегі жатыр. Әр санның астарында көптеген халықтың болашақта болу-болмау тағдыры елестейтіні ақиқат.

Қазіргі уақытта жер халқының 30% тұратын өнеркәсіптік елдер дүниежүзілік энергияның 70%-ін тұтынады. Бұған олар қыруар еңбектің арқасында жетті. Бірақ жердің энергетикалық мүмкіншілігі және оны пайдаланғандағы туатын экологиялық қиыншылықтар бүкіл жер халқының мүддесі болғандықтан ХХІ-ғасырда оларды әділ бөлу мәселесі туындауы мүмкін.

Қазіргі алғашқы энергия теңестігінде оның жанатын көздері - мұнай, көмір, газ 90%-ін алады. Бұл үрдіс әлі көп жылдар бойы сақталады. Қоғамдық пікір жөне экономикалық жағдай атом энергиясына қарсы болады.

Осы себептен "Шелл" компания сарапшыларының пікірі бойынша, энергия коктейлінің" құрылымы кеңейеді. Жаңғырылатын энергия түрлері 2030 жылдары қатты дамиды. Бұл экология мәселелерін шешуге көмегін тигізеді. Энергия тұтыну жылына 2%-ке өсіп 2060 жылы бір кісіге шаққанда мұнайдың баламалық 3, 4 т. деңгейіне жетеді, бұл Жапониядағы қазіргі тұтыну деңгейіне сәйкес. Дүниежүзілік қоғамдастағы энергия ағындары 3-суретте көрсетілген.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс