Инвестициялық жоба тиімділігін талдау
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
КАСПИЙ ҚОҒАМДЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
“Экономика және басқару” кафедрасы
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Инвестициялық жоба тиімділігін талдау
Тексерген: доц. Тайкулакова Г.С.
Орындаған: ЭУП-03-01 тобының
студенті Нарымбетов М.М.
Алматы 2006
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ...3
1 ТАПСЫРМА
БЕРІЛІСІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... 4
2 МҰНАЙ-ГАЗ ӨНДІРУ КОМПАНИЯСЫНЫҢ
ТЕХНИКО-ЭКОНОМИКАЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРІ ... ... ... ... ... .. ... ... ..5
2.1 Өндірілген өнім
көлемі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... .5
2.2 Негізгі іс-әрекеттен түскен
табыс ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ...6
2.3 Қосылған құн
салығы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
6
2.4
Рояльти ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... 7
2.5 Инвесторға төленетін жылдық
пайыздар ... ... ... ... ... ... ... ... ..8
2.6 Жалпы жылдық жиынтық
табыс ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... 8
2.7 Өндірістік
шығындар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
...9
2.7.1 Еңбекақы
қоры ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
.10
2.7.2 Әлеуметтік
салық ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
..11
2.7.3 Амортизация
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... 11
2.7.4 Энерго
шығындар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... .12
2.7.5 Жөндеуге кеткен
шығындар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12
2.7.6 Үстеме
шығындар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... 13
2.7.7 Негізгі және қосалқы материалдарға жұмсалған
шығындар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...13
2.7.8 Көлік
шығындары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ..14
2.7.9 Шартты тұрақты
шығындар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
2.7.10 Шартты өзгерісті
шығындар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .17
2.8 Салық салынатын
табыс ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ..18
2.9 Корпоративті салық
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 19
2.10 Нетто –
табыс ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ..19
2.11 Акционерге төленетін
дивиденттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20
2.12 Дивиденттерге төленетін
салық ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... 20
2.13 Таза
табыс ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... 21
2.14 Күтіліп отырған ақша қаражаттарының
таза ағыны
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ..21
2.15 Таза ағымдағы құн
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
..22
2.16 Пайданың ішкі
нормасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 25
2.17 Жоғары пайдаға
салық ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ...26
2.18 Күрделі қаржылардың қайтып келу
мерзімі ... ... ... ... ... ... ..27
2.19 Таза қалдық пайда
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .28
2.20 Залалсыздық
нүктесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..28
3. ТЕХНИКО-ЭКОНОМИКАЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕР КЕСТЕСІ ... ... ..29
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ...33
ҚОЛДАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... 34
КІРІСПЕ
Біздің еліміз мұнай-газ қорына бай ел. Қазақстанның экономикасының
дамуы осы мұнай-газ саласына байланысты. Шикізат қорларын, ең басты мұнайды
экспорттау негізінде Қазақстан экономикасының өсуі қамтамасыздандырылады.
Талдау мақсаты: Қазақстан Республикасының мұнай-газ кәсіпорынның
инвестициялық іс-әрекетін талдау, мұнай-газ компанияларына негізгі және
басқа да іс-әрекеттерден түсетін табыстарды қарастыру. Инвестициялық
жобаның тиімділігін, инвестиция салымдарының қажеттілігін немесе зиянын
анықтау. Нарықта рентабельділікті қамтамасыз ететін өндірілетін өнімнің
жылдық көлемін анықтау және инвестициялық жобаның пайдалылығын барлық
деңгейде анықтау. Компанияға салынатын салық түрлерін, компаниялардың таза
табысын табу, бір өнім бірлігіне келтірілген пайда түрлерін: брутто-пайда,
нетто-пайданы есептеп үйрену. Инвестициялық жоба масштабында түсетін табыс
- таза ағымдағы құнды есептеу, күтіліп отырған ақша қаражаттарының таза
ағымдары, өзгертілген күтіліп отырған ақша қаражаттарының таза ағымдары,
өзгертілмеген күтіліп отырған ақша қаражаттарының таза ағымдары, паданың
ішкі нормасын анықтау – осының барлығы талдаудың мақсаты болып табылады.
Зерттеу объектісі: Қазақстан Республикасының мұнайы, жеріміздегі мұнай-
газ өндіретін кен-орындар. Қазір біздің жерімізде мұнай-газ саласында 208
кен-орын бар. Олардың жартысы мұнай, 13 мұнай-газ, ал қалғандары газ және
газ-конденсатын өндіреді. Мұнай-газ кен-орындарының 70% батыс Қазақстанда
орналасқан.
Зерттеу заты: Мұнай-газ саласында инвест жобаның тиімділігін
халықаралық тәжірибеде қолданылып жүрген бес негізгі критериq бойынша
анықтау: таза ағымдағы құнды, күтіліп отырған ақша қаражаттарының таза
ағымдары, паданың ішкі нормасын, күрделі қаржылардың экономикалық
тиімділігі, күрделі қаржылардың қайтып келу уақыт мерзімін және
залалсыздық нүктені анықтау. Инвестициялық жобалаудың альтернативтерін
экономикалық бағалауды жүзеге асыру, инвестициялық жобаны жүзеге асыру
барысында табылатын пайда мүмкіншіліктерді жүйел3 түрде анықтау болып
табылады.
1 ТАПСЫРМА БЕРІЛІСІ
Берілген құрылыс облысындағы кен орнында мұнайды өндіру әдісі, оның
тығыздығы, ұңғы тереңдігі, тербелткіш сорап маркасы сияқты техникалық және
инвестиция көлемі, мұнай, тербелткіш сорап бағалары, инвестжоба ұзақтығы
және қарыздалған ақша құралдарының пайыздық мөлшерлемесі сияқты
экономикалық мәліметтері берілген. Бұл жобаға салынатын инвестиция көлемі
пайдалынатын объектілердің түрлері мен мұнай өнеркісәбә комплексінің
негізгі элементтерінің шығындарына байланысты болады. Осы берілген
мәліметтерді қолдана отырып, рентабельділікті қамтамасыз ететін өндірілген
қнімнің жылдық көлемін және жобаның тиімділігін сипаттайтын көрсеткіштерді
анықтау керек.
Берілген мәліметтер келесі кестеде көрсетілген:
1 баррель Тоннадағы
Құрылыс обласыМұнай мұнайдың Тоннадағы литрбаррель саны
тығыздығы, бағасы, саны
гсм3 долбар
10000,849= 1178159=
Қызылорда 0,849 32 1178 7,4079
1 ұңғының Тербелткіш
Ұңғы толық сметалықТербелткіш сорап бағасы, Мұнай өндіру
тереңдігі, м құны, млн дол сорап маркасы млн дол әдісі
8cк12-3500-800
2000 1,082373 0 0,0165 сорапты
Инвестжоба Бастапқы Орта тізімдік 1 жылда
ұзақтығы, жыл инвестицмя Пайыз мөлшері,саны, адам өндірілетін
көлемі, млн % өнім көлемі,
дол млн тн
10 954.3 7 3200 2,6
2 МҰНАЙ-ГАЗ ӨНДІРУ КОМПАНИЯСЫНЫҢ ТЕХНИКО-ЭКОНОМИКАЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРІ
2.1 Өндірілген өнім көлемі
Жоба бойынша бірінші жылда өндірілетін өнім көлемі болжанып, келесі
жылдарда өндірілетін өнім көлемі бірінші жылға қарағанда өсу көлемінің
коэффициенттері арқылы көрсетілген.
Яғни оны келесі формуламен көрсетуге болады:
Q = Q 1 жыл * Көсу
кесте
1
Жыл Өсу коэффициенті Өндірілетін өнім Өндірілетін өнім
көлемінің есебі көлемі, млн тн
1 1 2,6*1 2,6
2 1.1 2,6*1.1 2.86
3 1.15 2,6*1.15 2.99
4 1.18 2,6*1.18 3.068
5 1.22 2,6*1.22 3.172
6 1.17 2,6*1.17 3.042
7 1.18 2,6*1.18 3.068
8 1.26 2,6*1.26 3.276
9 1.2 2,6*1.2 3.12
10 1.3 2,6*1.3 3.38
2.2 Негізгі іс-әрекеттен түскен табыс
Кез келген кәсіпорынның, фирманың не басқа да ұйымның қызметінің ең
негізгі мақсаты - пайда табу болып табылады. Негізгі іс-әрекеттен түскен
табыс кәсіпорынның негізгі экономикалық көрсеткіштерінің бірі болып
табылады.
Ол келесі формуламен есептелінеді:
НӘТТ = Q * Б
мұндағы, НӘТТ - негізгі іс-әрекеттен түскен табыс, млн дол
Q – сол жылда өндірілген өнім көлемі, млн т
Б - сол жылда 1 тонна мұнай бағасы, долт
кесте 2
Жыл Негізгі іс-әрекеттен түскен табыс НӘТТ мөлшері, млн дол
есебі
1 2,6*237.056 616.346
2 2.86*237.056 677.980
3 2.99*239.427 715.885
4 3.068*241.797 741.834
5 3.172*241.797 766.980
6 3.042*244.168 742.758
7 3.068*241.797 741.834
8 3.276*244.168 799.893
9 3.12*241.797 754.407
10 3.38*260.762 881.374
2.3 Қосылған құн салығы
Қосылған құн салығы тауарларды (жұмыстарды, қызмет көрсетулерді) өндіру
және олардың айналысы процесінде қосылған, олады өткізу бойынша салық
салынатын айналым құнының бір бөлігін бюджетке аударуды, сондай-ақ ҚР
аумағындағы тауарлар импорты кезінде аударымды білдіреді. ҚҚС міндетті
төлем болғандықтан бұл кәсіпорынның негізгі және басқа да әрекеттерінен
түскен табыстарынан алынады. Оның мөлшері 15% көлемінде алынады.
НӘТТҚҚС-З = НӘТТ – (НӘТТ * 0,15)
кесте 3
Жыл НӘТТҚҚС-З есебі НӘТТҚҚС-З мөлшері, млн
дол
1 616.346- 616.346*0,15 523.894
2 677.980- 677.980*0,15 576.283
3 677.980- 677.980*0,15 608.503
4 741.834- 741.834*0,15 630.559
5 766.980- 766.980*0,15 651.933
6 742.758- 742.758*0,15 631.344
7 741.834- 741.834*0,15 630.559
8 799.893- 799.893*0,15 679.909
9 754.407- 754.407*0,15 641.246
10 881.374- 881.374*0,15 749.168
Басқа да іс-әрекеттерден түскен табыс деп кәсіпорынның негізгі
өндірістік қорларды және пайдаланбаған мүліктерді сатудан түскен табыс және
тыс өткізу операцияларынан, яғни бағалы қағаздардың дивиденттері, жалға
беруден түскен төлемдер, айыппұлдар қосындысынан тұрады.
БӘТТҚҚС-З = БӘТТ – (БӘТТ * 0,15)
кесте 4
Жыл БӘТТҚҚС-З есебі БӘТТҚҚС-З мөлшері, млн
дол
1 0 0
2 0 0
3 28 – 28*0,15 23.8
4 32 – 32*0,15 27.2
5 23 – 23*0,15 19.6
6 18 – 18*0,15 15.3
7 0 0
8 30 – 30*0,15 25.5
9 0 0
10 27 – 27*0,15 23.0
2.4 Рояльти
Рояльти – бұл жер қойнуын пайдаланушылар салығы. Жер қойнауын
пайдаланушылар рояльтиді ҚР-ң аумағында өндірілген пацдалы қазбалардың әр
түрі бойынша, оның сатып алушыларға өткізгеніне немесе өз қажетіне
пайдалғанына қарамастан жеке төлейді. Сол себепті мұнай мен газ өндіруші
кез келген кәсіпорын рояльтиді төлеуге міндетті.
НӘТТ ҚҚС-з, роял-з = НӘТТҚҚС-з – НӘТТ*0,05
кесте 5
Жыл НӘТТ ҚҚС-з, роял-з есебі НӘТТ ҚҚС-з, роял-з
мөлшері, млн дол
1 523,894-616,346 493.076
*0,05
2 677,980-576.283*0,05 542.384
3 715,885- 608.503*0,05 572.708
4 741,834- 630.559*0,05 593.467
5 766,980-651.933*0,05 613.584
6 742,758-631.344*0,05 594.206
7 741,834- 630.559*0,05 593.467
8 799,893-679.909*0,05 639.915
9 754,407- 641.246*0,05 603.526
10 881,374-749.168*0,05 705.099
2.5 Инвесторға төленетін жылдық пайыздар
Инвесторға төленетін жылдық пайыз сомасы кәсіпорынмен қарыздалған ақша
құралдарымен тікелей байланысты. Оның есебі келесі түрде жүргізіледі:
Күрделі қаржы = 954.3 млн дол
Соның ішінде қарылзалған құралдар (ҚҚ) 70% құрайды:
ҚҚ = КҚ * 0,7 = 954.3 * 0,7 = 668.01млн дол
ҚҚ болашақтағы құны: FV = PV*(1+i)n
FV = 954.3*(1+0,07)10 = 1314,0768 млн дол
Сонда жыл сайынғы инвесторға төленетін пайыз сомасы 143,523 млн дол
құрайды.
2.6 Жалпы жылдық жиынтық табыс
Жалпы жылдық жиынтық табыс деп жылдық негізгі және басқа да іс-
әрекеттерден түскен табыстардың қосындысын айтады. Яғни
ЖЖЖТ = НӘТТ + БӘТТ
кесте 6
Жыл ЖЖЖТ есебі ЖЖЖТ мөлшері, млн дол
1 616,346+ 0 616,346
2 677,980+0 677,980
3 715,885 + 28,0 743,885
4 741,834 + 32,0 773,834
5 766,980+ 23,0 789,980
6 742,758 +18,0 760,758
7 741,834 + 0 741,834
8 799,893 + 30,0 829,893
9 754,407 + 0 754,407
10 881,374+ 27,0 908,374
ЖЖЖТтаз = ЖЖЖТ – ҚҚС - Роял - Инв. %
Cонда тазартылған жалпы жылдық жиынтық табыс мөлшері келесідей
болады:
кесте 7
Жыл ЖЖЖТтаз есебі ЖЖЖТтаз мөлшері, млн дол
1 651,895 – 97,784 – 32,595 – 131,408493,076
2 724,256 – 108,639 – 36,213 – 542,384
131,408
3 791,107 – 118,666 – 38,305 –131,408596,508
4 844,132 – 126,62 – 40,457 – 131,408620,667
5 880,502 – 132,076 – 43,025 –131,408633,134
6 926,741 – 139,011 – 45,587 – 609,506
131,408
7 973,54 – 146,031 – 48,677 -131,408 593,467
8 927,698 – 139,155 – 45,535 – 665,415
131,408
9 850,984 – 127,548 – 42,549 –131,408603,526
10 873,852 – 131,078 – 42,693 –131,408728,049
2.7 Өндірістік шығындар
Өндірістік шығындар – бұл бірлестіктердің, кәсіпорындардың,
ұйымдардың өнім шығаруға, қызмет көрсетуге, жұмыс атқаруға және оларды
өткізуге жұмсалған ақша түріндегі шығындардың жиынтығы. Кәсіпорынның
өндірістік шығындары келесілерден тұрады:
• Еңбекақы қоры;
• Әлеуметтік салық;
• Амортизациялық төлемдер;
• Энерго шығындар;
• Жөндеуге кеткен шығындар;
• Үстеме шығындар;
• Негізгі және қосалқы материалдарға жұмсалған шығындар;
• Көлік шығындары.
2.7.1 Еңбекақы қоры
Еңбек ақы – бұл жұмыс күшінің баға және құн нысанында көрініс табуы.
Жалақы номиналды және нақты болып екіге бөлінеді.
Номиналды жалақы – жұмысшыға өзінің өзінің еңбегі үшін төленетін ақша
сомасы деп аталады.
Нақты жалақы – алынған ақша сомасына толып жатқан өмірлік игіліктер мен
қызметтерді иемдену мөлшерімен өлшенеді. Ол номиналды жалаұымен тікелей
байланыста және тауар мен қызметтерге баға деңгейіне кері байланыста
болады.
Еңбек ақысын төлеуде тарифті жүйе қолданылады. Ол тарифтік тор арқылы
жүзеге асады.
Кәсіпорындағы жылдық еңбек ақы қоры келесі формула арқылы есептелінеді:
ЕАҚ = min ЕА * Тк * kтер * kрай * Cадам * n
мұндағы, min ЕА – минималды еңбек ақы, қазіргі кезде ол 9700 теңге тең;
Тк – тарифтік коэффициент;
kтер - территориалды коэффициент;
kрай - аудандық коэффициент;
Cадам – персонал саны;
n – айлар саны.
Сонда жылдық еңбек ақы қорының есептелуін келесі кестеден көруге
болады. Және жылдық ЕАҚ 47,12 млн долларды құрады.
кесте 8
Жұмыс-керлер Тариф Тариф Саны, Айлық, Айлық, долЕАҚжыл, дол
категориясы разряд коэф адам тг
ӘБП 21 12,8 15 2314963,2 18372,7 385827,2
Қызмет-керлер 14 8,5 200 20497070,0 162675,2 3318573,2
ИТЖ 15 10,4 1450 181821068,0 1443024,3 25974438,3
Жұмысшылар 11 8,6 1435 148796671,1 1180926,0 17713889,4
КҚАП 4 4,9 100 5907979,0 46888,7 618931,1
Жалпы 359337751,3 2851886,9 48011659,3
2.7.2 Әлеуметтік салық
Қазақстан Республикасындағы міндетті салықтардың бірі болып әлеуметтік
салық саналады. Оның салық салу объектісі болып еңбек ақы қоры болып
табылады. Және де ол 20% мөлшерінде алынады. Яғни,
Ш ә.с = ЕАҚ * 0,2 = 48,01 * 0,2 = 9,42 млн дол
2.7.3 Амортизация
Амортизация - өтеу дегенді білдіреді, және негізгі қорлардың өзінің
құнын жоғалтуы, яғни ескірген машиналар мен құрал-жабдықтарды жаңартуға
немесе қалпына келтіруге септігін тигізеді.
Амортизациялық төлемдер (өтем жарнасы) негізгі қорлардың тозығын
толтыру үшін, яғни оны ұдайы өндіру үшін осы қорлар құнының бір бөлігін
аударып отыру. Өнімнің өзіндік құнының және айналыс шығындарының
элеметтерін құрайды. Амортизациялық төлемдер амортизация нормасы мен
негізгі қорларды сатып алуға жұмсалған бастапқы инвестицияларға байланысты.
Оны келесі формула арқылы табуға болады:
Ажыл = Бқ * Na 100
мұндағы, Бқ – негізгі қорлардың баланстық құны;
Na – амортизация нормасы.
Амортизация есебі келесі кестеде көрсетілген:
кесте 9
№ Объект атауы Баланстық Тр, жылNa, % Амортизациялық
құны,
млн дол төлем, млн дол
1 Мұнай ұңғы 477,150 7,69 13 62,030
2 Тербелткіш сорап95,430 9,09 11 10,497
3 Ішкі тех 114,516 20,87 4,792 5,488
құбырлар
4 ЦППН 66,801 25,00 4 2,672
5 ЦППД 57,258 12,50 8 4,581
6 БКНС 42,944 8,33 12 5,153
7 Кеңселер 33,401 20,00 5 1,670
8 Басқа да объект 66,801 20,00 5 3,340
9 Жалпы 954,30 95,430
2.7.4 Энерго шығындар
Қарастырылып отырылған кен орнында пайдалы қазбаларды, яғни мұнай мен
газды сорапты-штангі әдіспен өндіретін болғандықтан, тербелткіш сораптардың
жұмысын қамтамасыз ететін электр энергиясының шығысы мол болады. Осыған
орай энерго шығындары өнімнің өзіндік құнына қосылады. 1 тонна мұнайды
өндіруге кеткен энерго шығындар келесі формуламен есптелінеді:
Шэнерго = Q * Эшығыс * Б1 квт
мұндағы, Q – сол жылда өндірілген өнім көлемі;
Эшығыс - . 1 тонна мұнайды өндіруге жұмсалған энерго шығыс;
Б1 квт – 1 киловатт электр энергиясының бағасы.
Энерго шығындарды есептеу кестесі:
кесте 10
Жыл Өндірілген Энерго 1квт бағасы Энерго Энерго шығын,
өнім көлемі шығыс, квтакцизбен шығын, млн. дол
млн. тенге
1 2,6 55 6,3875 913,41 7,25
2 2,86 55 6,3875 1 004,75 7,97
3 2,99 55 6,3875 1 050,42 8,34
4 3,068 55 6,3875 1 077,83 8,55
5 3,172 55 6,3875 1 114,36 8,84
6 3,042 55 6,3875 1 068,69 8,48
7 3,068 55 6,3875 1 077,83 8,55
8 3,276 55 6,3875 1 150,90 9,13
9 3,12 55 6,3875 1 096,10 8,70
10 3,38 55 6,3875 1 187,44 9,42
2.7.5 Жөндеуге кеткен шығындар
Пайдалы қазбаларды өндіру процесінде негізгі қорлардың істен шығуы
мүмкін. Және де осы қорларды, яғни құрал-жабдықтарды, құрылымдарды,
өткізгіш конструкцияларын, түрлі машиналарды жөндеу үшін шығындар
жұмсалады, жіне олар әрине өзіндік құнға енгізіледі. Жөндеуге кеткен
шығындар мөлшерін анықтау үшін бастапқы инвестициялардан 0,6 – 1,5
аралығында пайыз көлемі алынады. Яғни,
Шжөнд = БИ * k100
Мұндағы, БИ – бастапқы инвестициялар көлемі;
K - жөндеуге кеткен шығындар ставкасы.
кесте 11
Жыл БИ көлемі, млнЖөндеуге кеткен шығындар Ш жөнд, млн
дол ставкасы,% дол
1 954,3 0,6 5,73
2 954,3 0,7 6,68
3 954,3 0,8 7,63
4 954,3 0,9 8,59
5 954,3 1 9,54
6 954,3 1,1 10,50
7 954,3 1,2 11,45
8 954,3 1,3 12,41
9 954,3 1,4 13,36
10 954,3 1,5 14,31
2.7.6 Үстеме шығындар
Үстеме шығындардың салық салу объектісі болып жылдық еңбек ақы қоры
табылады. Ол 25% мөлшерінде алынады. Және оны келесі формула арқылы
көрсетуге болады:
Шүст = ЕАҚ * 0,25 = 48,01 * 0,25 = 12,003 млн дол
2.7.7 Негізгі және қосалқы материалдарға жұмсалған шығындар
Негізгі және қосалқы материалдарға жұмсалған шығындар барлық шығындар
сомасынан 2,5 % мөлшерінде алынады. Яғни,
ШНҚМ = Ш * 0,025
Мұндағы, Ш – барлық шығындар сомасы,
Ш = ЕАҚ + Ш ә.с + Ажыл + Шэнерго + Шжөнд + Шүст
кесте 12
Жыл Барлық шығындар НҚМ НҚМ сомасы,
сомасы, млн дол ставкасы, % млн дол
1 230,66 2,5 5,767
2 262,89 2,5 6,572
3 274,58 2,5 6,864
4 286,27 2,5 7,157
5 278,03 2,5 6,951
6 259,95 2,5 6,499
7 242,10 2,5 6,053
8 243,18 2,5 6,079
9 244,41 2,5 6,110
10 245,56 2,5 6,139
2.7.8 Көлік шығындары
Көлік шығындары бұл өнімді тасымалдауға жұмсалған шығындар болып
табылады. Ол барлық шығын сомасынан 5 % мөлшерінде алынады. Яғни,
Шкөлік = Ш * 0,05
Ал мұндағы Ш = ЕАҚ + Ш ә.с + Ажыл + Шэнерго + Шжөнд + Шүст + ШНҚМ
кесте13
Жыл Барлық Көлік Көлік
шығындар шығынының шығынының
сомасы, млн ставкасы, % сомасы, млн
дол дол
1 264,44 2 5,289
2 266,12 2 5,322
3 267,43 2 5,349
4 268,61 2 5,372
5 269,85 2 5,397
6 270,44 2 5,409
7 271,47 2 5,429
8 273,00 2 5,460
9 273,52 2 5,470
10 275,20 2 5,504
Осылайша, жалпы жылдық өндірістік шығындардың барлық элемменттерін
есептеп алдық. Осы көрсеткіштерді өзара қосу арқылы жалпы жылдық өндірістік
шығындарды табуға болады. Және де осы көрсеткішті (ЖЖӨШ) өндірілген өнім
көлеміне бөлу арқылы үлесі өзіндік құнды анықтауға болады.
ЖЖӨШ = ЕАҚ + Ш ә.с + Ажыл + Шэнерго + Шжөнд + Шүст + ШНҚМ + Шкөлік +
Қнесие
Сонда өзіндік құн үлесі келесі формула арқылы есептеледі:
ӨҚүлесі = ЖЖӨШ Q
Жылдық өндірістік щығындар (9 жыл)
Жалпы жылдық өндірістік шығындар
к
е
с
т
е
1
4
жыл ЕАҚ, млн дол Аморт төлем, млн дол
1 95,43+48,01+9,6+12,003+0 165,043
2 95,43 + 48,01 + 9,6 +12,003 +30 195,043
3 95,43 + 48,01 + 9,6 +12,003+40 205,043
4 95,43 + 48,01 + 9,6 +12,003 +50 215,043
5 95,43 + 48,01 + 9,6 +12,003+40 205,043
6 95,43 + 48,01 + 9,6 +12,003 +20 185,043
7 95,43 + 48,01 + 9,6 +12,003 +0 165,043
8 95,43 + 48,01 +9,6 +12,003 +0 165,043
9 95,43 + 48,01 + 9,6 +12,003 +0 165,043
10 95,43 + 48,01 + 9,6 +12,003 +0 165,043
2.7.10 Шартты өзгерісті шығындар
Шартты өзгерісті шығындар -өндірілген өнімнің немесе атқарылған
жұмыстың бір бөлігіне қатысты, олар өндіріс көлемінің өзгеруіне байланысты
өзгеріп отырады, яғни деңгейі өндіріс деңгейіне тікелей тәуелді болатын
шығындар. Оларға:
VC = Шэнер + Шжөнд + ШНҚТ + Шкөлік
кесте 16
Жыл Өзгермелі шығындар есебі VC мөлшері, млн дол
1 7,25+8,755+5,767+11,821 34,011
2 7,97+10,21+6,572+13,473 38,694
3 8,34+11,674+6,864+14,072 41,276
4 8,55+13,133+7,157+14,671 43,855
5 8,84+14,592+6,951+14,249 44,993
6 8,48+16,051+6,499+13,323 45,534
7 8,55+17,510+6,053+12,408 46,323
8 9,13+18,970+6,079+12,463 47,48
9 8,70+20,429+6,110+12,526 48,804
10 9,42+21,888+6,139+12,585 50,044
2.8 Салық салынатын табыс
Салық салынатын табыс немесе кәсіпорынның брутто-табысы тазартылған
жалпы жылдық жиынтық табыстан жалпы жылдық өндірістік шығындарды шегергенге
тең болады. Формула арқылы оны келесі түрде көрсетуге болады:
ССТ = БТ = ЖЖЖТтаз – ЖЖӨШ
Бұл табыс түрінің мөлшері келесі кестеде көрсетілген:
кесте17
Жыл Салық салынатын табыстың есептелуі ССТ мөлшері,
млн дол
1 361,669-283,213 78,456
2 410,976-315,012 95,965
3 465,101-326,422 78,679
4 489,259-337,677 121,582
5 501,727-329,010 172,717
6 478,099-309,643 168,455
7 462,059-290,743 171,316
8 534,007-292,386 241,621
9 472,118-292,942 179,175
10 596,642-294,741 301,901
2.9 Корпоративті салық
Корпоративті салық Қазақстан Республикасының терри-ториясындаңы
мінбетті төлемдер болып табылатын бірқатар салықтар тізіміне кіреді.
Салық салу объектілері салық салынатын табыс, төлем көзінен салық
салынатын табыс және де ҚР-да қызметін тұрақты мекеме арқылы жүзеге
асыратын резидент емес заңды ... жалғасы
КАСПИЙ ҚОҒАМДЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
“Экономика және басқару” кафедрасы
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Инвестициялық жоба тиімділігін талдау
Тексерген: доц. Тайкулакова Г.С.
Орындаған: ЭУП-03-01 тобының
студенті Нарымбетов М.М.
Алматы 2006
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ...3
1 ТАПСЫРМА
БЕРІЛІСІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... 4
2 МҰНАЙ-ГАЗ ӨНДІРУ КОМПАНИЯСЫНЫҢ
ТЕХНИКО-ЭКОНОМИКАЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРІ ... ... ... ... ... .. ... ... ..5
2.1 Өндірілген өнім
көлемі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... .5
2.2 Негізгі іс-әрекеттен түскен
табыс ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ...6
2.3 Қосылған құн
салығы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
6
2.4
Рояльти ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... 7
2.5 Инвесторға төленетін жылдық
пайыздар ... ... ... ... ... ... ... ... ..8
2.6 Жалпы жылдық жиынтық
табыс ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... 8
2.7 Өндірістік
шығындар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
...9
2.7.1 Еңбекақы
қоры ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
.10
2.7.2 Әлеуметтік
салық ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
..11
2.7.3 Амортизация
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... 11
2.7.4 Энерго
шығындар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... .12
2.7.5 Жөндеуге кеткен
шығындар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12
2.7.6 Үстеме
шығындар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... 13
2.7.7 Негізгі және қосалқы материалдарға жұмсалған
шығындар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...13
2.7.8 Көлік
шығындары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ..14
2.7.9 Шартты тұрақты
шығындар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
2.7.10 Шартты өзгерісті
шығындар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .17
2.8 Салық салынатын
табыс ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ..18
2.9 Корпоративті салық
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 19
2.10 Нетто –
табыс ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ..19
2.11 Акционерге төленетін
дивиденттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20
2.12 Дивиденттерге төленетін
салық ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... 20
2.13 Таза
табыс ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... 21
2.14 Күтіліп отырған ақша қаражаттарының
таза ағыны
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ..21
2.15 Таза ағымдағы құн
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
..22
2.16 Пайданың ішкі
нормасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 25
2.17 Жоғары пайдаға
салық ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ...26
2.18 Күрделі қаржылардың қайтып келу
мерзімі ... ... ... ... ... ... ..27
2.19 Таза қалдық пайда
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .28
2.20 Залалсыздық
нүктесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..28
3. ТЕХНИКО-ЭКОНОМИКАЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕР КЕСТЕСІ ... ... ..29
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ...33
ҚОЛДАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... 34
КІРІСПЕ
Біздің еліміз мұнай-газ қорына бай ел. Қазақстанның экономикасының
дамуы осы мұнай-газ саласына байланысты. Шикізат қорларын, ең басты мұнайды
экспорттау негізінде Қазақстан экономикасының өсуі қамтамасыздандырылады.
Талдау мақсаты: Қазақстан Республикасының мұнай-газ кәсіпорынның
инвестициялық іс-әрекетін талдау, мұнай-газ компанияларына негізгі және
басқа да іс-әрекеттерден түсетін табыстарды қарастыру. Инвестициялық
жобаның тиімділігін, инвестиция салымдарының қажеттілігін немесе зиянын
анықтау. Нарықта рентабельділікті қамтамасыз ететін өндірілетін өнімнің
жылдық көлемін анықтау және инвестициялық жобаның пайдалылығын барлық
деңгейде анықтау. Компанияға салынатын салық түрлерін, компаниялардың таза
табысын табу, бір өнім бірлігіне келтірілген пайда түрлерін: брутто-пайда,
нетто-пайданы есептеп үйрену. Инвестициялық жоба масштабында түсетін табыс
- таза ағымдағы құнды есептеу, күтіліп отырған ақша қаражаттарының таза
ағымдары, өзгертілген күтіліп отырған ақша қаражаттарының таза ағымдары,
өзгертілмеген күтіліп отырған ақша қаражаттарының таза ағымдары, паданың
ішкі нормасын анықтау – осының барлығы талдаудың мақсаты болып табылады.
Зерттеу объектісі: Қазақстан Республикасының мұнайы, жеріміздегі мұнай-
газ өндіретін кен-орындар. Қазір біздің жерімізде мұнай-газ саласында 208
кен-орын бар. Олардың жартысы мұнай, 13 мұнай-газ, ал қалғандары газ және
газ-конденсатын өндіреді. Мұнай-газ кен-орындарының 70% батыс Қазақстанда
орналасқан.
Зерттеу заты: Мұнай-газ саласында инвест жобаның тиімділігін
халықаралық тәжірибеде қолданылып жүрген бес негізгі критериq бойынша
анықтау: таза ағымдағы құнды, күтіліп отырған ақша қаражаттарының таза
ағымдары, паданың ішкі нормасын, күрделі қаржылардың экономикалық
тиімділігі, күрделі қаржылардың қайтып келу уақыт мерзімін және
залалсыздық нүктені анықтау. Инвестициялық жобалаудың альтернативтерін
экономикалық бағалауды жүзеге асыру, инвестициялық жобаны жүзеге асыру
барысында табылатын пайда мүмкіншіліктерді жүйел3 түрде анықтау болып
табылады.
1 ТАПСЫРМА БЕРІЛІСІ
Берілген құрылыс облысындағы кен орнында мұнайды өндіру әдісі, оның
тығыздығы, ұңғы тереңдігі, тербелткіш сорап маркасы сияқты техникалық және
инвестиция көлемі, мұнай, тербелткіш сорап бағалары, инвестжоба ұзақтығы
және қарыздалған ақша құралдарының пайыздық мөлшерлемесі сияқты
экономикалық мәліметтері берілген. Бұл жобаға салынатын инвестиция көлемі
пайдалынатын объектілердің түрлері мен мұнай өнеркісәбә комплексінің
негізгі элементтерінің шығындарына байланысты болады. Осы берілген
мәліметтерді қолдана отырып, рентабельділікті қамтамасыз ететін өндірілген
қнімнің жылдық көлемін және жобаның тиімділігін сипаттайтын көрсеткіштерді
анықтау керек.
Берілген мәліметтер келесі кестеде көрсетілген:
1 баррель Тоннадағы
Құрылыс обласыМұнай мұнайдың Тоннадағы литрбаррель саны
тығыздығы, бағасы, саны
гсм3 долбар
10000,849= 1178159=
Қызылорда 0,849 32 1178 7,4079
1 ұңғының Тербелткіш
Ұңғы толық сметалықТербелткіш сорап бағасы, Мұнай өндіру
тереңдігі, м құны, млн дол сорап маркасы млн дол әдісі
8cк12-3500-800
2000 1,082373 0 0,0165 сорапты
Инвестжоба Бастапқы Орта тізімдік 1 жылда
ұзақтығы, жыл инвестицмя Пайыз мөлшері,саны, адам өндірілетін
көлемі, млн % өнім көлемі,
дол млн тн
10 954.3 7 3200 2,6
2 МҰНАЙ-ГАЗ ӨНДІРУ КОМПАНИЯСЫНЫҢ ТЕХНИКО-ЭКОНОМИКАЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРІ
2.1 Өндірілген өнім көлемі
Жоба бойынша бірінші жылда өндірілетін өнім көлемі болжанып, келесі
жылдарда өндірілетін өнім көлемі бірінші жылға қарағанда өсу көлемінің
коэффициенттері арқылы көрсетілген.
Яғни оны келесі формуламен көрсетуге болады:
Q = Q 1 жыл * Көсу
кесте
1
Жыл Өсу коэффициенті Өндірілетін өнім Өндірілетін өнім
көлемінің есебі көлемі, млн тн
1 1 2,6*1 2,6
2 1.1 2,6*1.1 2.86
3 1.15 2,6*1.15 2.99
4 1.18 2,6*1.18 3.068
5 1.22 2,6*1.22 3.172
6 1.17 2,6*1.17 3.042
7 1.18 2,6*1.18 3.068
8 1.26 2,6*1.26 3.276
9 1.2 2,6*1.2 3.12
10 1.3 2,6*1.3 3.38
2.2 Негізгі іс-әрекеттен түскен табыс
Кез келген кәсіпорынның, фирманың не басқа да ұйымның қызметінің ең
негізгі мақсаты - пайда табу болып табылады. Негізгі іс-әрекеттен түскен
табыс кәсіпорынның негізгі экономикалық көрсеткіштерінің бірі болып
табылады.
Ол келесі формуламен есептелінеді:
НӘТТ = Q * Б
мұндағы, НӘТТ - негізгі іс-әрекеттен түскен табыс, млн дол
Q – сол жылда өндірілген өнім көлемі, млн т
Б - сол жылда 1 тонна мұнай бағасы, долт
кесте 2
Жыл Негізгі іс-әрекеттен түскен табыс НӘТТ мөлшері, млн дол
есебі
1 2,6*237.056 616.346
2 2.86*237.056 677.980
3 2.99*239.427 715.885
4 3.068*241.797 741.834
5 3.172*241.797 766.980
6 3.042*244.168 742.758
7 3.068*241.797 741.834
8 3.276*244.168 799.893
9 3.12*241.797 754.407
10 3.38*260.762 881.374
2.3 Қосылған құн салығы
Қосылған құн салығы тауарларды (жұмыстарды, қызмет көрсетулерді) өндіру
және олардың айналысы процесінде қосылған, олады өткізу бойынша салық
салынатын айналым құнының бір бөлігін бюджетке аударуды, сондай-ақ ҚР
аумағындағы тауарлар импорты кезінде аударымды білдіреді. ҚҚС міндетті
төлем болғандықтан бұл кәсіпорынның негізгі және басқа да әрекеттерінен
түскен табыстарынан алынады. Оның мөлшері 15% көлемінде алынады.
НӘТТҚҚС-З = НӘТТ – (НӘТТ * 0,15)
кесте 3
Жыл НӘТТҚҚС-З есебі НӘТТҚҚС-З мөлшері, млн
дол
1 616.346- 616.346*0,15 523.894
2 677.980- 677.980*0,15 576.283
3 677.980- 677.980*0,15 608.503
4 741.834- 741.834*0,15 630.559
5 766.980- 766.980*0,15 651.933
6 742.758- 742.758*0,15 631.344
7 741.834- 741.834*0,15 630.559
8 799.893- 799.893*0,15 679.909
9 754.407- 754.407*0,15 641.246
10 881.374- 881.374*0,15 749.168
Басқа да іс-әрекеттерден түскен табыс деп кәсіпорынның негізгі
өндірістік қорларды және пайдаланбаған мүліктерді сатудан түскен табыс және
тыс өткізу операцияларынан, яғни бағалы қағаздардың дивиденттері, жалға
беруден түскен төлемдер, айыппұлдар қосындысынан тұрады.
БӘТТҚҚС-З = БӘТТ – (БӘТТ * 0,15)
кесте 4
Жыл БӘТТҚҚС-З есебі БӘТТҚҚС-З мөлшері, млн
дол
1 0 0
2 0 0
3 28 – 28*0,15 23.8
4 32 – 32*0,15 27.2
5 23 – 23*0,15 19.6
6 18 – 18*0,15 15.3
7 0 0
8 30 – 30*0,15 25.5
9 0 0
10 27 – 27*0,15 23.0
2.4 Рояльти
Рояльти – бұл жер қойнуын пайдаланушылар салығы. Жер қойнауын
пайдаланушылар рояльтиді ҚР-ң аумағында өндірілген пацдалы қазбалардың әр
түрі бойынша, оның сатып алушыларға өткізгеніне немесе өз қажетіне
пайдалғанына қарамастан жеке төлейді. Сол себепті мұнай мен газ өндіруші
кез келген кәсіпорын рояльтиді төлеуге міндетті.
НӘТТ ҚҚС-з, роял-з = НӘТТҚҚС-з – НӘТТ*0,05
кесте 5
Жыл НӘТТ ҚҚС-з, роял-з есебі НӘТТ ҚҚС-з, роял-з
мөлшері, млн дол
1 523,894-616,346 493.076
*0,05
2 677,980-576.283*0,05 542.384
3 715,885- 608.503*0,05 572.708
4 741,834- 630.559*0,05 593.467
5 766,980-651.933*0,05 613.584
6 742,758-631.344*0,05 594.206
7 741,834- 630.559*0,05 593.467
8 799,893-679.909*0,05 639.915
9 754,407- 641.246*0,05 603.526
10 881,374-749.168*0,05 705.099
2.5 Инвесторға төленетін жылдық пайыздар
Инвесторға төленетін жылдық пайыз сомасы кәсіпорынмен қарыздалған ақша
құралдарымен тікелей байланысты. Оның есебі келесі түрде жүргізіледі:
Күрделі қаржы = 954.3 млн дол
Соның ішінде қарылзалған құралдар (ҚҚ) 70% құрайды:
ҚҚ = КҚ * 0,7 = 954.3 * 0,7 = 668.01млн дол
ҚҚ болашақтағы құны: FV = PV*(1+i)n
FV = 954.3*(1+0,07)10 = 1314,0768 млн дол
Сонда жыл сайынғы инвесторға төленетін пайыз сомасы 143,523 млн дол
құрайды.
2.6 Жалпы жылдық жиынтық табыс
Жалпы жылдық жиынтық табыс деп жылдық негізгі және басқа да іс-
әрекеттерден түскен табыстардың қосындысын айтады. Яғни
ЖЖЖТ = НӘТТ + БӘТТ
кесте 6
Жыл ЖЖЖТ есебі ЖЖЖТ мөлшері, млн дол
1 616,346+ 0 616,346
2 677,980+0 677,980
3 715,885 + 28,0 743,885
4 741,834 + 32,0 773,834
5 766,980+ 23,0 789,980
6 742,758 +18,0 760,758
7 741,834 + 0 741,834
8 799,893 + 30,0 829,893
9 754,407 + 0 754,407
10 881,374+ 27,0 908,374
ЖЖЖТтаз = ЖЖЖТ – ҚҚС - Роял - Инв. %
Cонда тазартылған жалпы жылдық жиынтық табыс мөлшері келесідей
болады:
кесте 7
Жыл ЖЖЖТтаз есебі ЖЖЖТтаз мөлшері, млн дол
1 651,895 – 97,784 – 32,595 – 131,408493,076
2 724,256 – 108,639 – 36,213 – 542,384
131,408
3 791,107 – 118,666 – 38,305 –131,408596,508
4 844,132 – 126,62 – 40,457 – 131,408620,667
5 880,502 – 132,076 – 43,025 –131,408633,134
6 926,741 – 139,011 – 45,587 – 609,506
131,408
7 973,54 – 146,031 – 48,677 -131,408 593,467
8 927,698 – 139,155 – 45,535 – 665,415
131,408
9 850,984 – 127,548 – 42,549 –131,408603,526
10 873,852 – 131,078 – 42,693 –131,408728,049
2.7 Өндірістік шығындар
Өндірістік шығындар – бұл бірлестіктердің, кәсіпорындардың,
ұйымдардың өнім шығаруға, қызмет көрсетуге, жұмыс атқаруға және оларды
өткізуге жұмсалған ақша түріндегі шығындардың жиынтығы. Кәсіпорынның
өндірістік шығындары келесілерден тұрады:
• Еңбекақы қоры;
• Әлеуметтік салық;
• Амортизациялық төлемдер;
• Энерго шығындар;
• Жөндеуге кеткен шығындар;
• Үстеме шығындар;
• Негізгі және қосалқы материалдарға жұмсалған шығындар;
• Көлік шығындары.
2.7.1 Еңбекақы қоры
Еңбек ақы – бұл жұмыс күшінің баға және құн нысанында көрініс табуы.
Жалақы номиналды және нақты болып екіге бөлінеді.
Номиналды жалақы – жұмысшыға өзінің өзінің еңбегі үшін төленетін ақша
сомасы деп аталады.
Нақты жалақы – алынған ақша сомасына толып жатқан өмірлік игіліктер мен
қызметтерді иемдену мөлшерімен өлшенеді. Ол номиналды жалаұымен тікелей
байланыста және тауар мен қызметтерге баға деңгейіне кері байланыста
болады.
Еңбек ақысын төлеуде тарифті жүйе қолданылады. Ол тарифтік тор арқылы
жүзеге асады.
Кәсіпорындағы жылдық еңбек ақы қоры келесі формула арқылы есептелінеді:
ЕАҚ = min ЕА * Тк * kтер * kрай * Cадам * n
мұндағы, min ЕА – минималды еңбек ақы, қазіргі кезде ол 9700 теңге тең;
Тк – тарифтік коэффициент;
kтер - территориалды коэффициент;
kрай - аудандық коэффициент;
Cадам – персонал саны;
n – айлар саны.
Сонда жылдық еңбек ақы қорының есептелуін келесі кестеден көруге
болады. Және жылдық ЕАҚ 47,12 млн долларды құрады.
кесте 8
Жұмыс-керлер Тариф Тариф Саны, Айлық, Айлық, долЕАҚжыл, дол
категориясы разряд коэф адам тг
ӘБП 21 12,8 15 2314963,2 18372,7 385827,2
Қызмет-керлер 14 8,5 200 20497070,0 162675,2 3318573,2
ИТЖ 15 10,4 1450 181821068,0 1443024,3 25974438,3
Жұмысшылар 11 8,6 1435 148796671,1 1180926,0 17713889,4
КҚАП 4 4,9 100 5907979,0 46888,7 618931,1
Жалпы 359337751,3 2851886,9 48011659,3
2.7.2 Әлеуметтік салық
Қазақстан Республикасындағы міндетті салықтардың бірі болып әлеуметтік
салық саналады. Оның салық салу объектісі болып еңбек ақы қоры болып
табылады. Және де ол 20% мөлшерінде алынады. Яғни,
Ш ә.с = ЕАҚ * 0,2 = 48,01 * 0,2 = 9,42 млн дол
2.7.3 Амортизация
Амортизация - өтеу дегенді білдіреді, және негізгі қорлардың өзінің
құнын жоғалтуы, яғни ескірген машиналар мен құрал-жабдықтарды жаңартуға
немесе қалпына келтіруге септігін тигізеді.
Амортизациялық төлемдер (өтем жарнасы) негізгі қорлардың тозығын
толтыру үшін, яғни оны ұдайы өндіру үшін осы қорлар құнының бір бөлігін
аударып отыру. Өнімнің өзіндік құнының және айналыс шығындарының
элеметтерін құрайды. Амортизациялық төлемдер амортизация нормасы мен
негізгі қорларды сатып алуға жұмсалған бастапқы инвестицияларға байланысты.
Оны келесі формула арқылы табуға болады:
Ажыл = Бқ * Na 100
мұндағы, Бқ – негізгі қорлардың баланстық құны;
Na – амортизация нормасы.
Амортизация есебі келесі кестеде көрсетілген:
кесте 9
№ Объект атауы Баланстық Тр, жылNa, % Амортизациялық
құны,
млн дол төлем, млн дол
1 Мұнай ұңғы 477,150 7,69 13 62,030
2 Тербелткіш сорап95,430 9,09 11 10,497
3 Ішкі тех 114,516 20,87 4,792 5,488
құбырлар
4 ЦППН 66,801 25,00 4 2,672
5 ЦППД 57,258 12,50 8 4,581
6 БКНС 42,944 8,33 12 5,153
7 Кеңселер 33,401 20,00 5 1,670
8 Басқа да объект 66,801 20,00 5 3,340
9 Жалпы 954,30 95,430
2.7.4 Энерго шығындар
Қарастырылып отырылған кен орнында пайдалы қазбаларды, яғни мұнай мен
газды сорапты-штангі әдіспен өндіретін болғандықтан, тербелткіш сораптардың
жұмысын қамтамасыз ететін электр энергиясының шығысы мол болады. Осыған
орай энерго шығындары өнімнің өзіндік құнына қосылады. 1 тонна мұнайды
өндіруге кеткен энерго шығындар келесі формуламен есптелінеді:
Шэнерго = Q * Эшығыс * Б1 квт
мұндағы, Q – сол жылда өндірілген өнім көлемі;
Эшығыс - . 1 тонна мұнайды өндіруге жұмсалған энерго шығыс;
Б1 квт – 1 киловатт электр энергиясының бағасы.
Энерго шығындарды есептеу кестесі:
кесте 10
Жыл Өндірілген Энерго 1квт бағасы Энерго Энерго шығын,
өнім көлемі шығыс, квтакцизбен шығын, млн. дол
млн. тенге
1 2,6 55 6,3875 913,41 7,25
2 2,86 55 6,3875 1 004,75 7,97
3 2,99 55 6,3875 1 050,42 8,34
4 3,068 55 6,3875 1 077,83 8,55
5 3,172 55 6,3875 1 114,36 8,84
6 3,042 55 6,3875 1 068,69 8,48
7 3,068 55 6,3875 1 077,83 8,55
8 3,276 55 6,3875 1 150,90 9,13
9 3,12 55 6,3875 1 096,10 8,70
10 3,38 55 6,3875 1 187,44 9,42
2.7.5 Жөндеуге кеткен шығындар
Пайдалы қазбаларды өндіру процесінде негізгі қорлардың істен шығуы
мүмкін. Және де осы қорларды, яғни құрал-жабдықтарды, құрылымдарды,
өткізгіш конструкцияларын, түрлі машиналарды жөндеу үшін шығындар
жұмсалады, жіне олар әрине өзіндік құнға енгізіледі. Жөндеуге кеткен
шығындар мөлшерін анықтау үшін бастапқы инвестициялардан 0,6 – 1,5
аралығында пайыз көлемі алынады. Яғни,
Шжөнд = БИ * k100
Мұндағы, БИ – бастапқы инвестициялар көлемі;
K - жөндеуге кеткен шығындар ставкасы.
кесте 11
Жыл БИ көлемі, млнЖөндеуге кеткен шығындар Ш жөнд, млн
дол ставкасы,% дол
1 954,3 0,6 5,73
2 954,3 0,7 6,68
3 954,3 0,8 7,63
4 954,3 0,9 8,59
5 954,3 1 9,54
6 954,3 1,1 10,50
7 954,3 1,2 11,45
8 954,3 1,3 12,41
9 954,3 1,4 13,36
10 954,3 1,5 14,31
2.7.6 Үстеме шығындар
Үстеме шығындардың салық салу объектісі болып жылдық еңбек ақы қоры
табылады. Ол 25% мөлшерінде алынады. Және оны келесі формула арқылы
көрсетуге болады:
Шүст = ЕАҚ * 0,25 = 48,01 * 0,25 = 12,003 млн дол
2.7.7 Негізгі және қосалқы материалдарға жұмсалған шығындар
Негізгі және қосалқы материалдарға жұмсалған шығындар барлық шығындар
сомасынан 2,5 % мөлшерінде алынады. Яғни,
ШНҚМ = Ш * 0,025
Мұндағы, Ш – барлық шығындар сомасы,
Ш = ЕАҚ + Ш ә.с + Ажыл + Шэнерго + Шжөнд + Шүст
кесте 12
Жыл Барлық шығындар НҚМ НҚМ сомасы,
сомасы, млн дол ставкасы, % млн дол
1 230,66 2,5 5,767
2 262,89 2,5 6,572
3 274,58 2,5 6,864
4 286,27 2,5 7,157
5 278,03 2,5 6,951
6 259,95 2,5 6,499
7 242,10 2,5 6,053
8 243,18 2,5 6,079
9 244,41 2,5 6,110
10 245,56 2,5 6,139
2.7.8 Көлік шығындары
Көлік шығындары бұл өнімді тасымалдауға жұмсалған шығындар болып
табылады. Ол барлық шығын сомасынан 5 % мөлшерінде алынады. Яғни,
Шкөлік = Ш * 0,05
Ал мұндағы Ш = ЕАҚ + Ш ә.с + Ажыл + Шэнерго + Шжөнд + Шүст + ШНҚМ
кесте13
Жыл Барлық Көлік Көлік
шығындар шығынының шығынының
сомасы, млн ставкасы, % сомасы, млн
дол дол
1 264,44 2 5,289
2 266,12 2 5,322
3 267,43 2 5,349
4 268,61 2 5,372
5 269,85 2 5,397
6 270,44 2 5,409
7 271,47 2 5,429
8 273,00 2 5,460
9 273,52 2 5,470
10 275,20 2 5,504
Осылайша, жалпы жылдық өндірістік шығындардың барлық элемменттерін
есептеп алдық. Осы көрсеткіштерді өзара қосу арқылы жалпы жылдық өндірістік
шығындарды табуға болады. Және де осы көрсеткішті (ЖЖӨШ) өндірілген өнім
көлеміне бөлу арқылы үлесі өзіндік құнды анықтауға болады.
ЖЖӨШ = ЕАҚ + Ш ә.с + Ажыл + Шэнерго + Шжөнд + Шүст + ШНҚМ + Шкөлік +
Қнесие
Сонда өзіндік құн үлесі келесі формула арқылы есептеледі:
ӨҚүлесі = ЖЖӨШ Q
Жылдық өндірістік щығындар (9 жыл)
Жалпы жылдық өндірістік шығындар
к
е
с
т
е
1
4
жыл ЕАҚ, млн дол Аморт төлем, млн дол
1 95,43+48,01+9,6+12,003+0 165,043
2 95,43 + 48,01 + 9,6 +12,003 +30 195,043
3 95,43 + 48,01 + 9,6 +12,003+40 205,043
4 95,43 + 48,01 + 9,6 +12,003 +50 215,043
5 95,43 + 48,01 + 9,6 +12,003+40 205,043
6 95,43 + 48,01 + 9,6 +12,003 +20 185,043
7 95,43 + 48,01 + 9,6 +12,003 +0 165,043
8 95,43 + 48,01 +9,6 +12,003 +0 165,043
9 95,43 + 48,01 + 9,6 +12,003 +0 165,043
10 95,43 + 48,01 + 9,6 +12,003 +0 165,043
2.7.10 Шартты өзгерісті шығындар
Шартты өзгерісті шығындар -өндірілген өнімнің немесе атқарылған
жұмыстың бір бөлігіне қатысты, олар өндіріс көлемінің өзгеруіне байланысты
өзгеріп отырады, яғни деңгейі өндіріс деңгейіне тікелей тәуелді болатын
шығындар. Оларға:
VC = Шэнер + Шжөнд + ШНҚТ + Шкөлік
кесте 16
Жыл Өзгермелі шығындар есебі VC мөлшері, млн дол
1 7,25+8,755+5,767+11,821 34,011
2 7,97+10,21+6,572+13,473 38,694
3 8,34+11,674+6,864+14,072 41,276
4 8,55+13,133+7,157+14,671 43,855
5 8,84+14,592+6,951+14,249 44,993
6 8,48+16,051+6,499+13,323 45,534
7 8,55+17,510+6,053+12,408 46,323
8 9,13+18,970+6,079+12,463 47,48
9 8,70+20,429+6,110+12,526 48,804
10 9,42+21,888+6,139+12,585 50,044
2.8 Салық салынатын табыс
Салық салынатын табыс немесе кәсіпорынның брутто-табысы тазартылған
жалпы жылдық жиынтық табыстан жалпы жылдық өндірістік шығындарды шегергенге
тең болады. Формула арқылы оны келесі түрде көрсетуге болады:
ССТ = БТ = ЖЖЖТтаз – ЖЖӨШ
Бұл табыс түрінің мөлшері келесі кестеде көрсетілген:
кесте17
Жыл Салық салынатын табыстың есептелуі ССТ мөлшері,
млн дол
1 361,669-283,213 78,456
2 410,976-315,012 95,965
3 465,101-326,422 78,679
4 489,259-337,677 121,582
5 501,727-329,010 172,717
6 478,099-309,643 168,455
7 462,059-290,743 171,316
8 534,007-292,386 241,621
9 472,118-292,942 179,175
10 596,642-294,741 301,901
2.9 Корпоративті салық
Корпоративті салық Қазақстан Республикасының терри-ториясындаңы
мінбетті төлемдер болып табылатын бірқатар салықтар тізіміне кіреді.
Салық салу объектілері салық салынатын табыс, төлем көзінен салық
салынатын табыс және де ҚР-да қызметін тұрақты мекеме арқылы жүзеге
асыратын резидент емес заңды ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz