Үркер косметикс парфюмерия кәсіпорынының инновациялық қызметін талдау

ЖОСПАР

КІРІСПЕ3

І-тарау. Инновациялық қызметтің нарық экономикасындағы орны4

1. 1. Кәсіпорындағы инновациялық қызмет, оның мәні, маңызы және жіктелуі4

1. 2. Ғылыми-техникалық прогрестің экономикалық және әлеуметтік тиімділігі15

IІ-тарау. «Уркер косметикс» кәсіпорынының инновациялық қызметін талдау18

2. 1 Кәсіпорынның технико-экономикалық көрсеткіштері18

2. 2 Кәсіпорынның инновациялық қызметі21

ІІІ-тарау. Кәсіпорында инновациялық қызметті дамыту жолдары24

3. 1 Кәсіпорынның инновациялық қызметін дамытудағы шетелдік озық тәжірибелерді қолдану24

3. 2 Кәсіпорынның инновациялық қызметін дамытудағы нақты ұсыныстар26

ҚОРЫТЫНДЫ28

Қолданылған әдебиеттер тізімі29

КІРІСПЕ

Біздің еліміздің болашағы - оның интеллектуалды қоры, ғылымы және инновация жетістіктерінде. Бұл сөздер Президент Н. Ә. Назарбаевтың халық-қа арналған жолдауында айтылған болатын. Өмір өзі көрсеткендей, шикізат сатуға бейімделген экономика құлдырауға бағытталған. Тек жоғары сапалы, ең соңғы ғылым жетістіктеріне сай техника мен технологиялар ғана экономиканы көркейтіп, халық өмірін жақсартуға қабілетті. Сондықтан да, ғылымға және ғылыми-техникалық және инновациялық саясатқа ерекше көңіл бөлуі тиіс. Міне, осы курстық жұмыстың актуальдылығы болып табылады.

2003 жыл индустиялық-инновациялық стратегиямызды іске асырудың алғашқы жылы болды. Елімізде даму институттары құрылып, олар қазірдің өзінде өңдеуші салаларды жақсартуға нақтылы жағдай жасай бастады. Даму банкі жарты миллиард доллардан астам сомаға 20 инвестициялық жобаға кредит бөліп отыр.

Жазылып отырған курстық жұмыстың басты мақсаты инновацияларды және инновациялық прогресті жан-жақты зерттеу, олардың жіктелуін көрсету, Қазақстан кәсіпорындарының инновациялық қызметіне талдау жасау. Курстық жұмыстың объектісі - «Уркер косметикс» кәсіпорыны, пәні аталмыш кәсіпорынның инновациялық қызметі болып табылады.

Бұл курстық жұмыста көптеген әдебиеттер қолданылған. Ол дегеніміз - газеттер, журналдар және кітаптар.

«Қазақстан - 2030» стратегиясының ең тұтқалы басымдылықтарының бірі экономиканың теңгерімді дамуының, жалпы ұлттық өнімін құрайтын шикізат-ты жоғары технологиялы, оның ішінде экспорттық өнімге кезең-кезеңмен алмастыру және елдің ғылыми-техникалық әлеуетін тиімді пайдалану негізінде экономикалық өсу болып табылады.

Қазақстанда бұл үшін барлық алғы шарттар бар. Бұл - бай табиғи ресурс-тар, бос өндірістік қуаттардың болуы, жеткілікті білікті ғылыми-техника-лық қызметкерлер және жоғары жалпы білімділік деңгейімен ұштасқан арзан жұмыс күші, бірқатар технологиялық тұрпаттар бойынша дайындықтардың болуы.

Сонымен бірге, бірқатар бөгеуші факторлар да бар. Атап айтқанда, соңғы жылдары Қазақстанның технологиялық тез мешеуленуінің деңдеген кезі болды. Қазіргі өндірістің тұқыртылуы, өндіргіш күштердің индустриясыздануы, өндірістің абсолюттік көрсеткіштерінің күрт қысқаруы және жанбасылық, тұтыну мен қорланудың төмендеуі тегеурінді экономика-лық даму үшін республиканың аттаныс жағдайын едәуір күрделендіреді.

Экономикалық қарым-қатынастардың жалпы жүйесінде инновациялық қызметке негізгі орын беріледі, өйткені елдің экономикалық қуаты оның ақырғы нәтижелерімен - өндіріс тиімділігін көтерумен ғылымды қажетсінетін өнім көлемін өсірумен айқындалады.

І-тарау. Инновациялық қызметтің нарық экономикасындағы орны

1. 1. Кәсіпорындағы инновациялық қызмет, оның мәні, маңызы және жіктелуі

Кәсіпорынның инновациялық қызметі - бұл жаңа немесе өнімнің жақсатуы, не қызмет көрсетуі, оларды өндірудің жаңа әдістерін қолдану мақсатындағы ғылыми-техникалық және зияткерлік әлеуметтік шаралар жүйесі. Бұл жеке сұранысты, сонымен бірге жалпы пайдалы жаңалықтарға қоғамның мұқтажын қанағаттандыруы үшін пайдаланылады.

Инновацияның екі тұрпаты ажыратылады:

• өнімділік;
• үдерістік;

Жаңа өнімді өндіріске енгізу инновацияның түбегейлі өнімділігі ретінде анықталады. Мұндай жаңалықтар негізінде жаңа технологияға негізделінеді, не тіршілікте қолданылып жүрген технологияның жаңа түрінде пайдалануын ұштастырады.

Процестік инновация - бұл жаңалықты енгізу немесе өндіріс тәсілін және технологияны едәуір жетілдіру, жабдықтарды және өндірісті ұйымдастыруды өзгерту.

Жаңалық дәрежедегі инновация негізінде жаңа, яғни өткен, отандық және шетелдік практикада ұқсастығы жоқ және жаңа нәрсенің салыстырмалы жаңалығы болып ұсақталынады. Негізінде өнімнің жаңа түрлері, технологиясы және қызмет көрсетуі басымдық, абсолюттік жаңалықтарға ие болады және үлгінің түп нұсқасы болып табылады.

Инновацияның өмірлік кезеңі өзара байланысты процестердің және жаңалықтарды енгізу сатысының жиынтығын көрсетеді. Инновацияның өмірлік кезеңі уақыт аралығы ретінде идеяның дүниеге келуінен өндірістік өткізуден алып тастағанға дейінге инновациялық өнімнің негізінде анықталады. /1, 25 б/

Кәсіпорынның инновациялық қызметін әзірлеуде, енгізуде, жаңалықтарды пайдалануда қосылатындары:

• жаңалық идеяны әзірлеу, зертханалық ғылыми жұмыстар, өнімнің жаңа зертханалық үлгілерін, техниканың жаңа түрлерін, жаңа конструкцияны және бұйымдарды дайындауда ғылыми - зерттеу және конструкциялық жұмыстарды жүргізу;
• өнімнің жаңа түрлерін дайындау үшін шикізаттар мен материалдың қажетті түрлерін таңдап алу;
• жаңа өнімді дайындауда технологиялық процесті әзірлеу;
• қажетті өнімдерді дайындау үшін жобалау, жасау, сынақтан өткізу және жаңа техникалық үлгілерін енгізу;
• жаңалықтарды іс жүзіне асыруға бағытталған ұйымдастырушылық - басқарушылық шешімдерді әзірлеу және енгізу;
• қажетті ақпараттық ресустарды және инновацияны ақпаратпен қамтамасыз етуді зерттеу және әзірлеу;
• қажетті ғылыми - зерттеу және конструкторлық жұмыстарды жүргізу үшін дайындау, оқыту, жаңа мамандық беру және қызметкерлерді арнайы әдіспен іріктеу;
• инновацияны жетілдіруді ұйымдастыру және маркетингтік зерттеулерді жүргізу.

Жаңалықтардың енуін, талдануын, құрылуын қамтамасыз ететін басқарушылық, технологиялық және экономикалық әдістердің бірігуі кәсіпорынның инновациялық қызметін құрайды. Оның мақсаты - басқа фирмалармен бәсекелестігін жоғарлату және өндіру мен сату рентабельділігін жоғарлату.

Кәсіпорын инновациялық қызметте үлкен нәтижелілікке жету үшін белгілі бір объектіге негізделінуі керек және де ішкі және сыртқы орта факторларын ескеруі қажет. Ол үшін инновациялардың толық классификациясын, олардың қасиеттерін және де қаражаттану көздерін білу керек. Кәсіпорын қызметінің объекті ретіндегі инновациялардың классификациясы 1- кестеде толығымен көрсетілген. Жаңалықтардың мінездемесінің бірден - бір көрсеткіштері болып олардың абсолютті және қатысты жаңалығы, басымдылығы мен прогрессивтілігі, унификация мен стандартизация деңгейі, бәсекелестігі, шаруашылықтың жаңа талаптарына сай болуы, модернизацияға бейімділігі, экономикалық эффективтілігінің көрсеткіштері, экологиялық қауіпсіздік және бағы басқа сайып келгенде, бұл көрсеткіштердің барлығын жаңалықтардың технико - ұйымдастырушылық деңгейінің және бәсекелестігінің көрсеткіштері деп атауға болады. Олардың маңыздылығы осы факторлардың кәсіпорын қызметінің соңғы нәтижелеріне әсер ету дәрижесіне байланысты болып келеді. /2, 55б/

Инновациялық қызметтің мотивтері болып сыртқы және ішкі факторлар саналады. Сыртқы мотивтері:

• шаруашылықтың жаңа талаптарына кәсіпорынның бейімделуі;
• салық, несие - ақша және қаржы саясатындағы өзгерістер;
• сату нарығын жетілдіру мен динамикалау;
• бәсекелестерді активизациялау;
• конъютуралық тербелістер;
• құрылымдық салалық өзгерістер;
• жаңа арзан ресурстардың пайда болуы, өндіріс факторлар нарығының кеңеюі демек, сұраныстың қысымы, және тағы басқа.

Инновациялық қызметтің ішкі мотивтеріне келесілер жатады:

• сатудың көлемін ұлғайтуға ұмтылу;
• нарық бөлігінің кеңеюі, жаңа нарықтарға көшу;
• фирма бәсекелестігін жақсарту;
• кәсіпорынның экономикалық қауіпсіздігі және қаржылық тұрақтылығы;
• ұзақ уақыт кезеңінде пайданы өсіру.

1 - кесте. Инновациялар мен инновациялық процестердің классификациялық белгілері.

Инновациялық әрекет - шыққан өнімнің сапасын жақсарту мен жіктелуін жаңарту және кеңейту үшін әрі оларды одан әрі енгізуге дайындаудың тиімді технологиясы мен ішкі және сыртқы нарықта тиімді тарату үшін талдаулар мен ғылыми зерттеулердің нәтижелерінің коммерциялануы мен оны қолдануға бағытталған әрекет.

Инновацияға капиталды салыммен байланысқан инновациялық әрекет -инновациялық-инвестициялық әрекет деп аталады.

“Жаңалық” пен “инновация” түсінігінің шегін білу керек.

Жаңалық - тиімділікті жоғарылату бойынша қандай да бір әрекет саласында эксперименттік жұмыс немесе талдаулардың, қолданбалы зерттеулер нәтижесімен суреттелген. Жаңалық мына түрде сипатталуы: жаңалық; патент; тауарлық белгі; рационализаторлық ұсыныс; жаңа немесе жетілген өнімге, басқару немесе өндірістік процесске, технологияға құжат. Жаңалықты талдауға инвестиция салу - жұмыстың жартысы. Бастысы- жаңалықты енгізу, оны инновация формасына келтіру, яғни инновациялық әрекетті аяқтап оған дұрыс жауап алу, сосын инновация таралуын жүргізу. Жаңалықты талдауға маркетингті зерттеу, НИОКР, өндірісті ұйымдастыру-технологиялық дайындау және нәтижелерді суреттеуді жүргізу керек.

Инновация - экономикалық, әлеуметтік, экологиялық, ғылыми-техникалық немесе тиімділіктің басқа түрін алу мен басқару объектісін өзгерті мақсатында жаңалық енгізудің соңғы нәтижесі. /3, 55 б/

Жаңалық өз қажеттігі үшін талданады (өз өндірісінде енгізуге немесе жинау үшін), сонымен қатар сатуға. “Кірісте”

Ішкі орта

Өндіріс

Кіріс НПН Шығыс

НПП Өндіріс тауарлары

НП, НПИ ИПН ОП; НПП; НСП

кірістің НСИ ИСН ОП

басқа НСП

элементтері НСН

Кері байланыс

Сурет 1 . Фирманың негізгі өнімі мен инновацияның жаңалыққа өзгеру кескіні:

НП - сатып алынған жаңалықтар; НПН - жинау үшін сатып алынған жаңалықтар; НПП - ол да сатуға; НПИ - ол да инновацияға; НСИ - өз өндірісіне жаңалық) (талдау), инновацияға ұсынылған; НСП - ол сатуға; НСН - ол да жинауға арналған; ИПН - сатып алған жаңалықтар инновациясы; ОП - фирманың негізгі өнімі.

Жаңалық сатып алынған немесе өзінікі болуы мүмкін, ол жинауға, шығаратын фирма өніміне енгізуге яғни инновация түріне өзгертуге арналуы мүмкін.

Өндірістің заманауи сатысында жаңалықтың меншікті салмағын жоғарылатуға талпынады, ол монополияның сол сферасында деңгейін көтеріп және сатып алушы мен қарсы жаққа өз саясатын айта алу.

Инновациялық-инвестициялық шешімнің әлемдік мақсаты жоба таңдау, ол алғашқы инвестицияны көтеретін ақша құралы ағынымен қамтиды.

Әртүрлі инвестициялық жобаны салыстырып және оның жақсысын таңдау мына көрсеткіштерді қолданып жүргізіледі:

1. таза дисконтты кіріс (ТДК) ;
2. кіріс индексі (КИ) ;
3. кірістің ішкі нормасы (КІН) ;
4. капиталды енгізудің қайту мерзімі (tок) . Дисконттың тұрақты нормасы үшін базалы бағаны санағанда таза дисконтты кіріс мына формуламен анықталады

ТДК =∑(Rt-Зt) /(1+Е) ^t - ∑Кt/(1+Е) ^t ,

Немесе ТДК =∑[(Rn-Зt) αt] - ∑(Кtαt),

Мұндағы Rt - есептің температуралық қадамында жеткен нәтижелер (жобаны жүзеге асырғанда) . Өнеркәсіптік өндіріс үшін ол өнім сатудан (тарату) түсім ретінде (нетто) (қосқан құнға, акцизге және төлеудің міндетті ұқсасытығынан алынған салық) ;

Зt - есептің температуралық қадамында жеткен шығындар. Шығын көлемі сатылған өнімнің өз құны ретінде формаланады (амортизациялдық қоспаны алып тастағанда) қосымша алғашқы реттегі салықтар мен төлемдер, шаруашылық іс әрекеттің қаржылық нәтижесіне қарайтын және кіріске салық. /3, 25 б/

Кt-температуралық қадамдағы капиталдық салым;

Е-дисконт нормасы (капиталға кіріс нормасы), бірлік үлесі;

t-есеп қадамының нөмірі (t=0, 1, 2, 3) ;

Т-есеп көкжиегі, есеп қадамы нөміріне тең (май, квартал, жыл), объект ликвидациясы жүргізіледі (жоба) ;

α=1/(1+Е) ^t - дисконттау коэфициенті (келтірілген) дисконт массасы тұрақты болғандағы температуралық қадамға есептелген, бірлік үлесі.

Қорытындысында операциялық әрекет бойынша ақша ағыны (эффект) температуралық қадамда жеткен есеп:

ДП0=Rt-Зt=Rt-(Иt-Аt) - Нt=Пt+Аt;

Мұндағы Иt - өнімнің толық өз құны, өнім ұстанымы мен оның температуралық қадамдағы ұсталуы;

Н - есептеудің температуралық қадамындағы салықтың өз құндығы;

Пt- есептеудің температуралық қадамындағы таза кіріс;

Аt - есептеудің температуралық қадамындағы амортизациялық салым.

Осылайша, таза дисконтты кіріс операциялық әрекет пен инвестициялық әрекет бойынша ақша ағыны бойынша ақша құралы элементтерінің арасындағы айырманы көрсетеді, сонымен бірге инвестициялық жобаны тиімділігін бағалағанда негізгі критери болып табылады.

Егер ТДК инвестициялық жобаның оң болса (берілген дисконт нормасында) онда жоба тиімді және оны тарату сұрағы қарастырылады; осыдан ТДК деңгейі жоғары болған сайын жоба тиімді.

2. Кіріс индексі келтірілген тиімділіктер қоспасының енгізген капитал дисконты қоспасына қатынасымен сипатталады:

ИД= ∑(Rt-Зt) ·1/(1+Е) ^t / ∑1/(1+Е) ^t ,

ТДК мен ИД есептеу формуласынан көрінгендей, егер ТДК оң болса, онда ИД>1 және жоба тиімді болады, егер ТДК теріс болса, онда ИД<1 болып жоба тиімсіз болады, егер ТДК=0 болса онда ИД=1 болып жоба тиімділігі туралы сұрақ ашық қалады.

3. капитал түзуші инвестиция қайтымдылығы уақытша аралықпен анықталады (жоба жүзеге асуы басынан), шегінде интегралды эффект оң болып, осы мерзім (ай, жылдар) инвестициялық жоба бойынша капитал салу оны жүзеге асыру тиімдігінің қосындысымен жабылады.

Ол формуламен есептеледі

∑(Rt-Зt) ·1/(1+Е) ^t = ∑Кt1/(1+Е) ^t ,

мұндағы t _ок - капиталды салымның өтелу уақыты, яғни есептеу қадамы нөмері (ай, квартал, жыл), оның шегінде интегралды тиімділік оң болады.

4. Кірістің ішкі нормасы (КІН, немесе Еіш) . Ол мынадай дисконт нормасына сай келеді, яғни ТДК жүзеге асқанда инвестициялық жоба нолге тең. КІН сандық мәні (Еіш) мына теңдеуді шешумен анықталады

∑(Rt-Зt) ·1/(1+Еіш) ^t = ∑Кt1/(1+Еіш) ^t ,

мұндағы Еіш - кірістің ішкі нормасы, бірлік үлесі.

Сонымен бірге дисконт нормасы ТДК анықтағанда басқа жолдармен де анықталады. Инвестициялық жобаның коммерциялық тиімділігін бағалағанда әр инвестор енгізілген капиталға жылдық кіріс нормасы өзі қояды, яғни әр шаруа иесі дисконттың жеке нормасын қолданады.

Дегенмен экономикалық негізделген қадамдар дисконт нормасының жоғарғы және төменгі шекарасын анықтауды ұсынады. Оның шегінде капитал кірісі деңгейінің анық шегі болады. /4, 38 б/

Дисконт нормасының төменгі шегі депозитті салымдар мен заем құралдары бойынша пайыздардың банктық пайыз деңгейінен қалыптасады (ұзақ мерзімді кредиттер) . Сонымен бірге өзінің және заемдық құралдардың қатынасынан инвестициялық жоба қаржыланады. Есептеу формасы келесідей болады:

Ен=Ед·Кс+Ек·Кз/Кс+Кз,

Мұндағы Ен - дисконт нормасының төменгі деңгейі, бірлік өлшемі;

Ед - депозитті салымдар бойынша банктік пайыздар, бірлік өлшемі;

Ек - заемды құралдар бойынша кредиттік пайыздар, бірлік өлшемі;

Кс - өз капиталы қосындысы, теңге,

Кз - заемды капитал қосындысы, теңге.

Шынында дисконт нормасында Ен деңгейі төмен болуын инвесторлар банкіде ақша құралын орналастыруды және оларды өндіріске салмауды ұсынады.

Дисконт нормасының үстіңгі деңгейі ішкі кіріс нормасымен анықталады. Мұның экономикалық мағынасы мынада: егер барлық жоба тек заемды құрал есебінен жүзеге асса, онда Еіш максималды пайызға тең, онда жобаны жүзеге асыруға кірістен төленетін кредит алуға болады. /5, 88 б/

Осыдан, егер Е Еіш жоғары болса, онда талдаудың мақсаттылығы туралы және жобаны капиталға кіріс нормасынан инвестор жағдайына жобаны жүзеге асыру туралы сұрақ туындайды.

Дисконт нормасын таңдауға қолайлы нұсқа орташа мән болуы мүмкін:

Ес=Ен+Еіш/2,

Мысал. 2003 жылы өндіріске жылына 200 тракторды өндіруге күш қалыптасты. Инвестициялық жоба 2004 жылы 750 мөлшерінде трактор шығарғысы келеді. Сонымен бірге жобаның бірінші сатысы жүзеге асатын мерзімде 2005-2007 жылдары жыл сайын 1000 трактор.

Жылына 1000 трактор шығаруға инвестициялдық жоба бойынша жалпы салған капитал сомасы 250, 8 млн теңге, онда өз капиталы -99, 0 және заемды капитал-151, 8 млн теңге.

Заемды капиталды қолдану, млн. теңге: негізгі құралға капиталды салым-129, 7; айналымдағы құралды толтыру-22, 1.

Кредитті қайтаруға есептегенде 01. 01. 03. күнге қаржыландырмауға ұсыныс мөлшерінде пайыздар алынған. Ол осы пайызды қайтарым мерзіміне өзгертпей қалдырған.

Кредит қарызының негізгісін төлеу келесі мерзімде жүзеге асырылады:

Жыл Кредитті жабу сомасы,

Млн, теңге. % қосындыға

2004 21, 8 14, 4

2005 50, 0 32, 9

2006 80, 0 52, 7

2007 -

Қосынды 151, 8 100, 0

Кредитті жыл бойынша жабу сомасы өз капиталы өлшемімен жинақта болады, сонымен бірге негізгі құралдың қалдықты ликвидациялық құны (НҚ) инвестициялық әрекет бойынша ақша құралы ағынын қалыптастыру негізі болады (кесте. 2) . /6, 108 б/

Кесте 2. Инвестициялық әрекет бойынша нақты ақша ағыны

Заем құралы мен оны төлеук мерзімін жоғарыда көрсеткені бойынша кредит үшін пайыз төлеу мерзімі жобаны жүзеге асыруға келесі мәліметтер ұсынылады (кесте. 3) .

Кесте 3. Кредит бойынша пайыздық төлемдер

Операциялық әрекет бойынша жылдарға нақты ақша ағыны инвестициялық жобада жылдарға жүзеге асқан ол мына кестеде 4.

Кесте 4. Операциялық әрекет бойынша нақты ақша ағыны, мың. теңге.

2 мен 4-ші кестенің мәліметтері ақша ағыны сальдосын операциялық және инвестициялық әрекет бойынша қалыптастырады, ол инновациялық жоба тиімділігін бағалауға қажет (кесте 5) .

Кесте 5. Операциялық және инвестициялық әрекет бойынша ақша құралы ағыны сальдосы, мың теңге.

Инвестициялық жоба тиімділігінің көрсеткіштерін есептеу

Кірістің ішкі нормасы (Еіш) . Бұл көрсеткіш теңдеу шешумен анықталады (5 кестенің бастапқы мәліметтері) :

5250/(1+Еіш) ⁰ + 53739/(1+Еіш) ¹ +85274/(1+Еіш) ² +92114/(1+Еіш) ³ +103058/(1+Еіш) ⁴ =99000/(1+Еіш) ⁰ +21800/(1+Еіш) ¹ +5/(1+Еіш) ² +8/(1+Еіш) ³ +51100/(1+Еіш) ⁴ .

Бұл теңдеуді шешу әдісі кірістің ішкі нормасын береді Еіш=0, 35.

Бұл жобаны заемды құрал есебінен қаржыландыру банктік кредит 18% болғандаалынған кредит үшін өндіріс кірістен қарызын төлеу мүмкіндігіне ие болады, ол жобаны таратудан алынған.

... жалғасы

Кәсіпорында инновациялық қызметті дамыту жолдары

Уркер косметикс кәсіпорынының инновациялық қызметін талдау

«Уркер косметикс» пкф-ның инновациялық қызметін талдау

Инновациялық қызмет жайында

Бәсекелестік қабілеттің теориялық негіздері

ПКФ ҮРКЕР – КОСМЕТИКС МАРКЕТИНГПЕН ЖОСПАРЛАУ ЖӘНЕ ҰЙЫМДАСТЫРУ

«Уркер косметикс» парфюмерия – косметикалық фабрикасы қазіргі уақыттағы Қазақстандық ең негізгі косметика өнімдерін шығаратын кәсіпорнының өндірістік қазіргі ахуалын зерттеу

Кәсіпорындағы маркетингтік жоспарлау

Инвестициялық қор

Қоғамдық қайта құрудың инновациялық мазмұны

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс