МЕНШІК ЖӘНЕ КАПИТАЛ ЖҮЙЕСІ

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 23 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАРЫ
Кіріспе 2
І МЕНШІК ЖӘНЕ КАПИТАЛ ЖҮЙЕСІ 3
1.1 Меншік - капитал категориясы 3
2.1. Қазақстан Республикасының меншік иемдену заңдары және капитал
категориясы 5
ІІ МЕНШІК ТҮРЛЕРІ ЖӘНЕ ШАРУАШЫЛЫҚ ЖҮРГІЗУ ФОРМАЛАРЫ 10
2.1 Экономикалық жүйелерді ұйымдастыру үлгілері 10
ҚОРЫТЫНДЫ 22
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 24

Кіріспе

Меншік жалпы халықтың санасының өрісі кеңеюінің, экономиканы
тұрақтандырудың маңызды факторларының бірі болып табылады, сондықтанда бұл
жұмысымда меншікті капиталдың есебіне талдау, талқылау және мәселелерді
шешуіне байланысты өз пікірлерімді, ой толғауларымды ұсыныс, нұсқау ретінде
келтірдім. Сонымен қатар шетелдің озық тәжірибелерінде жүйелеп, жіктеп,
саралап жазып қарастырдым.
Өркениеттің әлеуметтік дамуының бүкіл тарихында шешуші орын алатын,
осыған сәйкес іс-қызмет атқаратын әлеуметтік құралдың бірден-біреуі меншік
капиталының құбылысы болып табылады. Адам сезімін көрінбей-ақ қытықтайтын,
оған өріс ашып күйлеңдіретін сиқырлы күш ретінде меншік капиталының тарихы
адамзат тарихының жанды ескерткішін көрсетеді.
Еңбек құрал-жабдықтарының дамуына сәйкес еңбек қабілетінің дамуы, сана
мен ойлаудың әлеуметтік сипат алуы меншік ұғымын адам болмысымен мәңгілік
байланыстырады. Адамның табиғаттан жіктеліп ерекшеленуі, өзара қатынастар
арқылы сана-сезім деңгейіндегі таным күші өз қасиеттерін меңгеруіне,
одан, өзімдікі, "мен-менікі-меншік" ұғымдарын, "басқалар және бөтендікі"
арқылы шектейді.
Біздің отандық әдебиеттерде меншік капиталын субъектілердің,
адамдардың затқа байланысты қатынасы ретінде қарастыру кең етек алды. Бұл
оның экономикалық анықтамаларымен үндесіп жатады. Ал меншік объектісі
(нысаны) ретінде тек заттық түрі бар игіліктерді өндіріс құрал-жабдықтары
мен еңбек өніміне ғана тән алынады. Меншік жүйесінің дамуынан туындайтын
бір нысанға көп тұлғалылық (субъекті) идеясы да толық ғылыми негізделмеген
пікір ретінде өмір сүруде. Ең негізгі мәселе-меншік капиталының ұғымының
өзіндік экономикалық мәнін талдау, оның экономикалық және шаруашылық -
мүлік қатынастарымен тәуелді байланыстары ғылыми жүйеленбеді деп айтуымызға
болады.

І МЕНШІК ЖӘНЕ КАПИТАЛ ЖҮЙЕСІ

1.1 Меншік - капитал категориясы

Меншік — өте күрделі және көп жақты құрылым, сегіз қырлы, бір сырлы
құбылыс. Бұл типтес құбылыста біреу емес бірнеше формалар болады. Тарихқа
меншіктің екі формасы мәлім — жалпы және жеке меншік. Бұлардың бірінен
бірінің айырмашылықтары қоғамдастырудың дәрежесі мен иеленудің сипаты,
формалары және әдістерімен айқындалады. Бұлар бір-біріне өте күрделі өзара
әсер етеді.
Жалпы және жеке меншіктің түпкі мәні ортақ болады, Бұлардың
айырмашылықтары қарама-қарсылыққа жетпеген. Сондықтан жалпы меншік жеке
меншікке, ал жеке меншік жалпы меншікке айнала алады. Бұл біріншіден.
Екіншіден, меншік қоғамның экономикалық өмірінің түпкі, негізгі процестерін
көрсете отырып, өзінің өзгеріп отырмауы мүмкін емес. Тыныштық хал-жәй
бұзылады және осы ауытқулар, енді осы форманың өзінің ішінен айырмашылықтар
(өзгешеліктер) тудырады. Осылай жалпы және жеке меншікгің бірнеше түрі
пайда болады. Жеке меншік жеке адамдық (индивидуаддық), бірлестік
(бөлінетін және бөлінбейтін), жалпылық, ассоциялық дәрежеге жеткізілген,
мемлекеттік, трансұлттық, монополиялық түрлер алады. Жалпы меншікгің
мазмұны жалпылықтың (ортақтылық, бірлік) көлемімен және оның өкілеттігімен
анықталады. Жалпы меншік отбасылық (үй шаруашылықтары), қауымдық,
ассоциациялық, мемлекеттік, қоғамның (халықтың) дәрежесінде болуы мүмкін.
Айырмашылықтың мағынасы көп болады: кейбіреуі өзара алмасуға ауысуға
жол береді, басқасы бұны болдырмайды. Меншік түрлерінің айырмашылығы көп
түрлі болғанда, арақайшылықтарды меншіктің бір түрінің оның басқа түріне
ауысқаны арқылы шешуге болады. Мысалы, отбасы меншіктің бірлестік түрінен,
үлестік түрге (баланың үлесін бөлу) айналуы және керісінше (жұбайының
меншігі - жасауы) - жалпы меншік болып қосылуы. Осы меншіктің жеке
объектері бірлестік пайдалануда (үй, пәтер), басқалары жеке, индивидуалдық
(жеке бастың заттары) пайдалануда болуы мүмкін. Егер меншіктің түрлері
арасындағы айырмашылықтар қарама-қарсылыққа дейін жеткен болса, өзара
алмасу жойылады. Өйткені Бұл меншіктің формасының өзінің күйреуі болып
табылады. Мысалы, қоғамдық (халықтық) меншік жалпы меншіктің түрлерінің
біреуі болып табылады, ал ол, жеке меншікпен ара қатынастарының көріністері
қандай болмасын, өзінің қарама-қарсылығы ретінде қатынасады. Жекешелендіру
деген меншіктің алмасуы, ауысуы, айналуы емес, ол жалпы халықтық меншікті
жеке меншік етіп қайта құру болады, ал национализациялау – керісінше
процесс, яғни, жеке меншіктің - қоғамдыққа айналуы, форманың ауысуы болып
табылады.
Меншіктің формалары мен түрлерінің дамуы, әуел бастан, өмірге қажет
мүліктерді өндіру әдісімен белгіленеді. Асырап сақтаушы ландшафтың
(дегейдің) объектері ұзақ мерзім бойы кейбір этникалық топтардың (рудың,
тайпаның, қауымның) жалпы пайдалануында болып келді. Жеке меншік,
индивидуалдық пайдалану мен жеке дара меншіктің негізінде қалыптасады. Жеке
қару-жарақ, аң мен балық, аулау құралдары, қолөнер-кәсіпкерлік еңбек
құралдары, жеке меншіктің алғашқы объектері болды. Жеке меншікке көшу
мүмкіндігі тек жеке өндіріс қалыптасқанда пайда болады, яғни жеке отбасы,
индивид қауымнан, немесе осы сияқты топтан жекеленіп, өзінің жеке құн
көрісін өзі қамтамасыз ете алатын болған жағдайда. Алдымен бұндай шарттар
қол өнер мен сауда-саттық ісінде пайда болады. Егіншілікте ұзақ мерзім бойы
семья-отбасылық қауымның ұжымдық еңбегі қолданылды, кейінде мұның орының
ауылдың көршілес қауымы басты. Мұндай қауымға дуализм тән болады:
егістікке, жайылымға, орманға, суға жалпы меншік сақталса да, әр иемденуші
өзінің. отбасы-семьясымен өзіне бөлінген, немесе, өзі игерген жерді жыртып
өңдейді. Жалпы және жеке меншік жалғыз мәннің әр түрлі көрінісі болып
мындаған жылдар бойы қатар өмір сүріп келді. Бірақ, олардың рөлі мен
мағынасы, коғам мен өркениеттіліктің әр түрлі типтерінің дамуында, бірдей
болмайды.

2.1. Қазақстан Республикасының меншік иемдену заңдары және капитал
категориясы

Меншік туралы алғашқы түсінік затты, игіліктерді елестетеді. Бірақ
меншікті затпен шатастырған дұрыс түсінік бермейді. Егер затгы жеке
пайдаланбаса, меншік туралы сұрақта тумайды. Меншік субъектін осы затты
пайдалануға ерекше құқы барын сипаттайды. Меншіктің субъектін жеке адамдар,
олардың топтары, адамдардың бірлестіктерінің әр түрлі дәрежесі, мемлекет,
халық құрайды.
Сонымен, меншік туралы алғашқы тұжырым: меншік - материалдық және
рухани игіліктерді және осыларды өндіру шарттарын пайдалану туралы адамдар
арасындағы қатынастар немесе, игіліктерді иеленудің белгілі тарихи қоғамдық
әдісі болып табылады. Меншік дегеніміз адамдар арасындағы материалдық және
рухани игіліктерді және оларды өндірудің шарттарын пайдалану туралы
қатынастар.
Меншік экономикалық қатынас болып адамзат қоғамының жаратыла бастаған
заманында қалыптаса бастаған. Еңбек етуге экономикалық және экономикалық
емес күштеудің барынша маңызды формалары, меншіктің әр алуан объектінің
монополиялануына сүйенеді. Демек, антикалық өндіріс тәсілінде, экономикалық
емес күштеу құлға - тікелей өндірушіге - меншіктің бар болуына негізделген,
азияттық өндіріс тәсілінде, айтылған жағдай жерге меншіктің болуына
негізделеді; феодализмде - жеке өндірушіге және жерге меншіктің болуына
негізделеді. Еңбек етуге экономикалық күштеу өндіріс шарттарына меншіктің
болуынан, яғни, капиталға меншіктің болуынан туады.
Экономикалық қатынастардың кемелденген жүйесінде, меншік ең өзекті
өзара байланыстарды, олардың бір-бірінен тәуелділігін және экономикалық
болмыстың мәнін көрсетеді. Танып білу экономикалық құбылыстарды ашумен,
олардың бар екенін білумен бітпейді. Меншік катынастарын зерттеу процесінде
құбылыстардың мәнін айқындап, солармен айналысу қажет. Гегель айтқандай,
болмыстың ақиқаты соның мәні болады. Қүбылыстардың мәнінің қозғалысы,
болмыстан түсінікке көшуді сипаттайды. Осы жолмен біздің де өтуіміз қажет.
Меншік - өте күрделі және көп жақты құрылым, сегіз қырлы, бір сырлы
құбылыс. Бұл типтес құбылыста біреу емес бірнеше формалар болады. Тарихқа
меншіктің екі формасы мәлім - жалпы және жеке меншік. Бұлардың бірінен
бірінің айырмашылықтары қоғамдастырудың дәрежесі мен иеленудің сипаты,
формалары және әдістерімен айқындалады. Бұлар бір-біріне өте күрделі өзара
әсер етеді.
Жалпы және жеке меншіктің түпкі мәні ортақ болады, бұлардың
айырмашылықтары қарама-қарсылыққа жетпеген. Сондықтан жалпы меншік жеке
меншікке, ал жеке меншік жалпы меншікке айнала алады. Бұл біріншіден.
Екіншіден, меншік қоғамның экономикалық өмірінің түпкі, негізгі процестерін
көрсете отырып, өзінің өзгеріп отырмауы мүмкін емес. Тыныштық хал-жәй
бұзылады және осы ауытқулар, енді осы форманың өзінің ішінен айырмашылықтар
(өзгешеліктер) тудырады. Осылай жалпы және жеке меншіктің бірнеше түрі
пайда болады. Жеке меншік жеке адамдық (индивидуалдық), бірлестік
(бөлінетін жөне бөлінбейтін), жалпылық, ассоциациялық дәрежеге жеткізілген,
мемлекеттік, трансұлттық, монополиялық түрлер алады. Жалпы меншіктің
мазмүны жалпылықтың (ортақтылық, бірлік) көлемімен және оның өкілеттігімен
анықталады. Жалпы меншік отбасылық (үй шаруашылықтары), қауымдық,
ассоциациялық, мемлекеттік, қоғамның (халықтың) дәрежесінде болуы мүмкін.
Айырмашылықтың мағынасы көп болады: кейбіреуі өзара алмасуға ауысуға
жол береді, басқасы бұны болдырмайды. Меншік түрлерінің айырмашылығы көп
түрлі болғанда, арақайшылықтарды меншіктің бір түрінің оның басқа түріне
ауысусқаны арқылы шешуге болады. Мысалы, отбасы меншіктің бірлестік
түрінен, үлестік түрге (баланың үлесін бөлу) айналуы және керісінше
(жұбайының меншігі — жасауы) — жалпы меншік болып қосылуы. Осы меншіктің
жеке объектері бірлестік пайдалануда (үй, пәтер), басқалары жеке,
индивидуалдық (жеке бастың заттары) пайдалануда болуы мүмкін. Егер
меншіктің түрлері арасындағы айырмашылықтар қарама-қарсылыққа дейін жеткен
болса, өзара алмасу жойылады. Өйткені бүл меншіктің формасының өзінің
күйреуі болып табылады. Мысалы, қоғамдық (халықтық) меншік жалпы меншіктің
түрлерінің біреуі болып табылады, ал ол, жеке меншікпен ара қатынастарының
көріністері қандай болмасын, өзінің қарама-қарсылығы ретінде қатынасады.
Жекешелеңдіру деген меншіктің алмасуы, ауысуы, айналуы емес, ол
жалпыхалықтық меншікті жеке меншік етіп қайта құру болады, ал
национализациялау -керісінше процесс, яғни, жеке меншіктің — қоғамдыққа
айналуы, форманың ауысуы болып табылады.
Меншіктің формалары мен түрлерінің дамуы, әуел бастан, өмірге қажет
мүліктерді өндіру әдісімен белгіленеді. Асырап сақтаушы ландшафтың
(деңгейдің) объектері ұзақ мерзім бойы кейбір этникалык топтардың (рудың,
тайпаның, қауымның) жалпы пайдалануында болып кедді. Жеке меншік,
индивидуалдық пайдалану мен жеке дара меншіктің негізінде қалыптасады. Жеке
қару-жарақ, аң мен балық аулау құралдары, қолөнер-кәсіпкерлік еңбек
құралдары, жеке меншіктің алғашқы объектері болды. Жеке меншікке көшу
мүмкіндігі тек жеке өндіріс қалыптасқанда пайда болады, яғни жеке отбасы,
индивид қауымнан, немесе осы сияқты топтан жекеленіп, өзінің жеке күн
көрісін өзі қамтамасыз ете алатын болған жағдайда. Алдымен бұндай шарттар
қолонер мен сауда-саттық ісінде пайда болады. Егіншілікте ұзақ мерзім бойы
семья-отбасылық қауымның ұжымдық еңбегі қолданылды, кейінде мұның орынын
ауылдың көршілес қауымы басты. Мұндай қауымға дуализм тән болады:
егістікке, жайылымға, орманға, суға жалпы меншік сақталса да, әр иемденуші
өзінің отбасы-семьясымен өзіне бөлінген, немесе, өзі игерген жерді жыртып
өңдейді. Жалпы және жеке меншік жалғыз меннің әр түрлі көрінісі болып
мыңдаған жылдар бойы қатар өмір сүріп келді. Бірақ, олардың рөлі мен
мағынасы, қоғам мен өркениеттіліктің әр түрлі типтерінің дамуында, бірдей
болмайды.
Меншік және иемдену зандары
Меншік қатынастарын дұрыс түсіну үшін, оны иемдену қатынастарымен
салыстыру қажет. Иемдену — затты меңгеріп алудың нақты қоғамдық әдісі.
Иемдену осы берілген меншіктің және оның нақты түрлерінің негізгі, тамырлы
белгісін құрайды. Меншік және иемдену деген түсініктерді ажыратып,
әрқайсы жеке танып білу қажет: бұлардың жеке ұғымдар және экономикалық
қатынастар жүйесінде өздерінің жеке орындары болады.
Иемдену - көпдәрежелі күрделі әлеуметтік-экономикалық процесс. Ол
шаруашылық өмірдің жүйесімен сәйкестікте болады және сонымен бірге дамиды.
Алғашқы заманда адамдар кебінесе табиғат сыйларын жинап, аң мен балық аулап
иемденген. Бара-бара екі типті шаруашылық қалыптасады — иемденуші
(табиғаттың дайын сыйларымен айналысатын) және өндіруші шаруашылықтар. Әр
елдердің экономикасындағы бұлардың ролі бірдей болмаса да шаруашылықтың осы
типтері бүгінгі күнге дейін сақталып келеді. Осы типтер өндірістің
натуралдық және тауарлық формасын алуы, немесе, екеуініңде қасиеттерін
қамтуы мүмкін. Сөйтіп, иемдену катынастары өндіріс, болу және айырбаспен
толықтырылған болады. Индивидуалдық өндірістің қоғамдық ендіріске айналуы,
иемденудің құрылымының күрделілігін одан әрі көтеріп күшейтеді.
Иемденудің ең бастапқы кезеңін, қоғамның мақсаттарымен және оның
ынталарымен байланыста болатын, өндіріс құрайды. Халықтың әр түрлі
әлеуметтік топтары үшін, еңбек өнімдерін иемдену және табыс алу, осы
жүйенің жекеленген жүйелері арқылы, иемденудің нақты формалары арқылы,
орындалады: аңшылық, балық аулау, өндіріс, айырбас және бөлу арқылы. Ал,
табыстың өзі өнім, жалақы, зейнетақы, пайда т.б. түрін алады.
Иемденудің әдісі және оның формалары болады. Иемдену әдісіне, өндіріс
әдісіне және айырбас пен бөлудің дамуында жүріп отыратын өзгерістер тұрақты
әсер етеді. Ал иемдену формаларының, иемдену әдістерімен салыстырғанда,
өзгерістерге икемділігі төмен болады. Кейбір жағдайда иемдену формалары,
дамуы төмен сатыдағы өндіріс әдісінің дәрежесінде жасанды түрде тоқтап
қалуы мүмкін. Иемдену әдісі меншіктің нақты түрімен сәйкес келмеуі мүмкін.
Осындайда меншіктің объективтік завдары мен иемдену заңдары әрекет етеді.
Санкт-Петербургтың мемлекетгік экономика және қаржылар Университетінің
ғалым-экономистерінің көзқарастары бойынша, меншіктің екі заңы және
иемденудің екі заңы болады. Бұлар жұбымен, тығыз байланыста бола отырып
әрекет етеді. Өзінің сцбегінің өніміне меншік заңы, меншіктің біріпші заңы
болып табылады. Осыған сәйкес келетін иемдену заңы: еңбек — иемденудің
тұңгыш әдісі. Бұл меншікті және оның бағасын жасайды.
Меншіктің бірінші заңының негізінде натуралдық жөне жабайы тауар
өндірісі әрекет етеді. Бұнда иемдену екі жақты жүріп отырады: тікелей еңбек
арқылы және нарықтағы өз еңбегінің өнімінің айырбасы арқылы. Иемденудің
осындай жағдайында, жасалған өнімге меншік, иеленушінің тікелей еңбегінен
туады. Бұл еңбектік (еңбек жасаган) меншік болып табылады. Осы замандағы
нарық шаруашылығының пайда болуы жалдама еңбек пен және капиталдың
әрекеттерімен байланысты болады. Еңбектік жеке меншіктің капиталистік жеке
меншікке айналуы, меншіктің бірінші заңының екіншісіне — бөтен еңбектің
өніміне меншік заңына - көшуінің негізінде өтеді.

ІІ МЕНШІК ТҮРЛЕРІ ЖӘНЕ ШАРУАШЫЛЫҚ ЖҮРГІЗУ ФОРМАЛАРЫ

2.1 Экономикалық жүйелерді ұйымдастыру үлгілері

Меншік барлық қоғамдық құрылысқа тән объективтік қатынас болып қаралып
қашан болмасын ойшылар назарынан тыс қалмаған. Әр түрлі өркениеттер
өкілдері меншіктің табиғаты туралы және оның қоғам дамуындағы ролі туралы
өз пікірлерін ортаға салып өткен.
Көне грек әлемінің идеалына сүйене отырып, Платон идеалдық мемлекет
туралы ілімін дүниеге әкелген. Бұнда азаматтар өндіріс шарттарын бірлесіп
иемденеді. Жалпы меншіктің артықшықтарын дәлелдеу адамгершілік — өнегелілік
туралы ілімге негізделген болатын. Өнегелік - бұл мән және рух бірлік,
біртұтастық деп мойындау, өнегелілік, оны жеке алып қарағанда, жалпыламалық
болып табылады; өнегелшік бағытында кызмет ету адамгершіліктің белгісі;
жеке меншік жеке адамның мүддесін жалпы мүддеден жоғары ұстайды, әр адам
тек өзі үшін меншік иесі болуды көздейді. Сондықтан жеке меншік
өнегелілікке, адамгершілікке жатпайды.
Көне Римнің цивилизациясы басқа болды. Бүнда жеке тұлға тұңғыш рет
өзінің жалпыламалық бірлігінен беліне бастады, индивидуалдық дамуға кедергі
болатын тайпа мен ру екенін сезіну жойыла түсті. Жеке меншікке артықшылық
көрсетіліп, оны мойындау орын алды.
Римнің идеалдары роман-герман цивилизациясында одан әрі дами түсті.
Реформация Батыс олемінде омір, табиғат және дүниежүзі туралы адамгершілік
бағалылықтарды өзгертті. Эгоистік, индивидуалистік тұлғаға бағытталған,
протестант этикасының ықпалымен, экономикалық адам ұғымын, азаматтық қоғам
және таптық мемлекет теориясын табиғи құқық деп түсінетін, жеке меншік
ілімі жарыққа келді, ал "адамның бостандығы, еркіндігі" деген түсінік,
"меншігі бар адам" деген түсінікке айналды.
Қазақстандық цивилизацияның адамгершілікті бағалауы көне-грек әлемінің
идеалдарына жақын болатын. Кәсіпкерлік, іскерлік қолдау алатын, ал
дүниеқорлық, пайдақорлық айыпталатын, адамгершілікке жатпайтын.
Адамгершілік, өнегелілік бірлік және руханилік деп саналып
түсінілетін. Жалпы және жеке меншіктің ұштасуына, үйлесіміне назар
аударылатын, үміт артылатын.
Меншіктің әр түрлі формалары мен түрлерінің мәңдік қасиеттері
экономикалық жүйелерде байқалады. Экономикалық жүйе халықтың шаруашылық
практикасының нақты жағдайында пайда болатын, қоғамның ерекше құрылымын
бейнелеп көрсетеді. Бұнда халықтың шаруашылық дағдысы, дәстүр-салты, рухани
қал-жағдайы, оның құрметтеп бағалайтын жәйттары және өмірге, дүниеге деген
ерекшелік көзқарастары қамтылады. Міне осындай жағдайлардың өзі, жүйелердің
біркелкі болуын мүмкін етпейді, олар қашан болмасын нақты болады, өздері
бейнелейтін мәдениетке сай келеді.
Экономикалық жүйенің ерекше қасиеттері болады, экономиканы
реформалағанда солармен есептесу керек. Бір жақтан, экономикалық жүйе
сыртқы ортамен зат және қуат айырбастасып отыратын ашық жүйе болады,
әлемдік тәжірибе айырбасына кедергі жасамайды, өзінің элементтерін
жаңаландырып отырады, т.б. Екінші жақтан, нақты өркениеттің мәдени
құбылысының бір көрінісі ретінде, экономикалық жүйе, алдымен өркениеттің
осы типін ұдайы өндіріуге мақсатталады. Сондықтан ол қатал, тұйық жүйе
болып әрекет етеді: бір экономикалық жүйеде пайда болған үлгінің, басқа
экономикалық жүйелерде қолданылу мүмкіндігі төмен, шектелген болады. Бұл
экономикалық жүйенің этникалық байланыстарын және оның өркениеттік
тұтастығын бұзбай сақтауға көмек береді. Табиғи шек қоюшы тетіктер рөлін,
осы қоғамның тұрақтылығын және оның өзін-өзі ұдайы өндіру қабілетін
сақтауға ат салысатын, экономикалық жүйенің әдет-ғұрыптары, салты т.б.
атқарады.
Қоғамдық өндірістің дамуы, экономикалық жүйелердің сыртқы ортамен
тұрақты байланысқа ашықтығы, осы жүйенің жаңашыл жағдайлармен толықтырылып
жетіле беруіне кемектеседі. Бұл ішкіжүйелік өзгерістердің жүруі арқылы
жүзеге асырылады. Осының нәтижесінде экономиканың жаңарған үлгісі жарыққа
келуі мүмкін. Экономикалық, ғылымда экономикалық үлгі деген түсінік
қолданылады. Бұл нақты ақиқаттың көшірме бейнесі, белгілі бір дәрежеде
түпнұсқаға сәйкес келетін танып білудің нәтижесі.
Ресейдегі (кешегі күнге дейін қазақ елі Ресей құрамында болғаны мәлім)
өркениеттің Батыс өркениетінен айырмашылығы, осыларда қалыптасқан
экономикалық үлгілер арқылы көрінеді. Батыс Еуропада таза капитализм үлгісі
қалыптасқан. Ресейде таза капитализм дәуірі болмаған. Жалпыресейлік нарықты
аралас экономиканың ерекше типінің туындысы деуге болады. XX ғасырда осы
екі өркениет тоталитарлық тәртіптің үлгісін - әкімшілік-бұйрық типті
экономиканы сыйлады.
Енді осы үлгілермен танысайық. Бұл танысуды мына қасиеттермен есептесе
жүргізейік: меншіктің басым формалары және түрлері, экономикалық үстемділік
пен оны жүзеге асыру әдістері, нарықтың орны, релі және мемлекеттің
экономикалық рөлімен есептесш.
Таза капитализмде меншіктің көп тараған формасы — индивидуалдық жеке
меншік: әр субъект іс-әрекеттерін өзінің мүддесіне сәйкес жүргізеді; әр
экономикалық бірлік өзінің табыстарын көбейту қызметтерін өз шешімдеріне
сәйкес жүргізеді; өнімді сатушы мен сатып алушы өте көп болады. Бұл еркін
бәсекелестікгі жандандырады, бірақ әр келісім көлемі ұсақ болғандықтан,
олар сұраныс пен ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.