Халықаралық экономика жүйесіндегі халықаралық сауда

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР
Халықаралық экономика жүйесіндегі халықаралық сауда 1
Халықаралық сауда концепциясы 1
Дүниежүзілік сауданың құрылымы 4
Қазақстанның халықаралық саудадағы орны мен рөлі 6

Халықаралық экономика жүйесіндегі халықаралық сауда

Халықаралық экономикалық қатынастардың дәстүрлі және ең кең дамыған
нысанына сыртық сауда жатады. Дүние жүзілік елдердің барлығы үшін сыртқы
сауданың рөлі ерекше маңызды.
Американ ғалымы Дж.Сакстың пікірінше қандай бір, ел болмасын оның
экономикалық жетістігі сыртқы саудаға байланысты. Дүниежүзілік
экономикадан оқшауланып, ешқандай ел дені сау, жөні түзу экономика жасай
алған жоқ.
Халықаралық сауда – еңбек бөлінісі негізінде әр түрлі елдердің тауар
өндірушілір арасында пайда болатын байланыстардың нысаны және олардың өзара
эканомиккалық тәуелділігі.
Ғылыми–техникалық прогрестің ықпалымен экономикада жүріп жатқан
құрылымдық өзгерістер, өнеркәсіп өндірісінің мамандану мен кооперациялауы
ұттық шаруашылықтардың қарым-қатынасын күшейтеді..
Халықарлық сауда дегеніміз – дүние жүзі елдері арасындағы төлемді,
жиынтық тауар айналысы.
ХХ ғасырдың екінші жартысынан бастап халықаралық сауда жоғары
қарқынмен жедел дами бастады.
Халықаралық сауда – ХТБ негізінде пайда болатын әртүрлі елдердің тауар
шығарушы арасындағы байланыс формасы болып табылады және олардың өзара
экономикалық бағыныштылығын көрсетеді.
Барлық ел аралық тауар ағымының қозғалысын жинақтайтын халықаралық
сауда өндіріске қарағанда жылдам өсуде. Әлемдік өндірістің өсуіне өнімнің
қолайлы шартары жасалады.Саудада кідіріс болған кезде өндірістік даму да
жайланады.

Халықаралық сауда концепциясы

Сыртқы саудалық ұлттық саясаттың 2-бағыты болады.

Еркін сауда (фритредерставо)
Протекционизм
Өткен 100 жылдықтарда сыртқы сауда саясатының компрамиссіз вариантын
таңдау мүмкіндігі болған. Қазіргі уақытта бұл 2 бағыт өзара байланыста және
шиеленісіп жатыр. Бірақ бұл қарама қарсылық бірлікте сауда принсіптерінің
алдыңғы қатарлы орны үлкен дәрежеде көрінеді. Ең алғаш еркін сауда саясаты
Адам Смитпен оның салыстырмалы артықшылықтар теориясын негіздеме кезінде
анықталған. Смит айырбас кез-келген елге қолайлы, кез-келген ел одан
абсолюттық артықшылық табады дегенді дәлелдеді. Смиттің талдауы еркін сауда
саясатының барлық түрі 3 негіз болып табылады. Абсолюттық артықшылық
теориясы тығырыққа тірейді. Егер ел шетелден төмен бағаға және шектеусіз
қажетті нәрсе табатын болса, онда ол шетелден барлық нәрсені алуға мүдделі
болады.
Ал өзі сатуға бір нәрсе өндірмесе бұған ештеңе кепіл бола алмайды.
II-ші ғасырдың 2-ші жартысында халықаралық сауда дамуын сипаттаушы
көрсеткіштер:
1.1950-1997 ж.ж әлемдік сауда айналымының өсуі 1400 %
2.1950-1970 ж.ж әлемдік экспорттың жыл сайынғы өсімі 7%
3.1970-1980 ж.ж. әлемдік экспорттың жыл сайынғы өсімі 5%
4. 1988 ж әлемдік экспортың өсімі 8,5%

Сыртқы сауда (экспорт) құрылымы

№ Мемлекеттер 1950 1960 1990 1997
1 АҚШ- тың үлесі 15 - 18 12,3%
2 Германия үлесі - - - 10,1%
3 Жапонияның үлесі - -- - 9,5%
4 Әлемдік шикізат - 40% 28% -
экспортындағы
дамушы елдердің
үлесі

20- шы ғасырдың 1-ші 1-ші жартысы 20-ғасырдың
жартысы соңы
Әлемдік тауар 2 1
айналымындағы азық – 3 4
түлік және шикізат,
отынның үлесі
Өңдеу өнеркәсібінің 1 3
өнімінің үлесі 3 4
Машина мен құрал -- 1
жабдықтар үлесі 3

Халықаралық сауданың жедел дамуына мынадай факторлар әсер етеді:

1. Халықаралық еңбек бөлінісі мен өндірісті интернационалдаудың дамуы.
2. Экономикада жаңа салалардың пайда болуына және негізі капиталды
жаңартуға игі әсерін тигізген ғылыми – техникалық революция.
3. Дүние жүзілік рыноктағы трансұлттық корпарациялардың белсенді
қызметі:
4. Тарифтер мен сауда туралы Бас келісімнің шаралары арқылы халқаралық
сауданың реттелуі;
5. Көптеген елдердің импортына кедергілердің жойылып, кеден бажы
төмендеп, еркін экономикалық аймақтардың құрылуы.
6. Сауда – экономикалық интеграция процестері дамып, жалпыға бірдей
рыноктардыңқалыптасуы;
7. Сыртқы рынокқа бейімделген экономиксы бар жаңа индустриалды
елдердің пайда болуы т.б.
Соңғы он жылдықтарда сыртқы сауда динамикасының әркелкелігі біліне
бастады. Бұл дүниежүзілік рынокқа белсенді қатысушы елдердің өзара сауда-
экономикалық қатынастарына әсерін тигізді. АҚШ дүниежүзілік рыноктағы
басымдығынан айырыла бастаған.
Егер 1950 жылы АҚШ-тың үлесіне жүниежүзілік экспорттың 31 тиген
болса, 1990-жылы ол тек қана 81 тең болды.Өз кезегінде Алманияның экспорты
АҚШ-тын деңгейіне жақындады.
Сөйтіп, 90-жылдары Батыс Еуропа халықаралық сауданың орталығыеа
айналды. 80-жылдары халықаралық сауда-саттықта Жапония едәуір жетістіктерге
жетті.
Бәсекеге қабілеттіліктің дүниежүзілік классификациясы төрт жүзге
жуық критерийлерден тұрады. Олардың негізгілеріне жан басына шаққан табыс,
инфлясияняңдеңгейі және сыртқы сауда балансы жатады. Классификацияда,
аталғандардың басқа қазба байлықтар, инфрақұрылым, байланыс құрал-жабдықтар
т. б. факторлар әсер етеді.
Мамандардың болжауы бойынша ХХІ ғасырдың алғашқы жылдарында бәсекеге
ең қабілетті елдер сатысына АҚШ пен Азиялық мемлекеттер болады. 2030 жылы
бәсекеге ең қабілетті үш мемлекеттің қатарында АҚШ, Жапония, Қытай
болмақ. Бұлардан соң Алмания, Сингапур, Оңтүстік Корея, Тайвань, Малайзия,
Швейцария мемлекеттерінің мүмкіндігі зор.
Женевадағы дүниежүзілік сауда ұйымының деректеріне сәйкес 1994 жылы
ең үлкен экспортаушы елдердің қатарына мыналар кіреді.

Мемлекеттер Экспорт млрд.долл. Дүниежүзілік
саудадағы үлесі
АҚШ 512 12,3
АЛМАНИЯ 421 10,1
ЖАПОНИЯ 397 9,5
ФРАНЦИЯ 236 5,7
ҰЛЫБРИТАНИЯ 205 4,9
ИТАЛИЯ 189 4,5
КАНАДА 165 4,0
ГОНКОНГ 152 3,7
ГОЛЛАНДИЯ 148 3,6
БЕЛЬГИЯ 131 3,1
ҚЫТАЙ 121 2,9
СИЕГАПУР 96 2,3
ОҢ. КОРЕЯ 96 2,3
ТАЙВАНЬ 93 2,2
ИСПАНИЯ 73 1,7

Дүниежүзілік сауданың құрылымы

Дүниежүзілік сауданың ең қарқынды және өскелең дамып келе жатқан
секторы өңдеуші өнеркәсіп саласының тауарлары, оның ішінде ғылыми сыйымды
тауарлар.
Соңғы он жылдықта (1985-1996ж.ж.) өнеркәсібі дамыған елдердің
машиналар мен жабдықтар экспорты үш есе өсті. Әсіресе электротехникалық
және электронды жабдықтарды экспорттау жедел қарқынмен дамып келеді,
олардың үлесіне машино техникалық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.