НАРЫҚТЫҚ ЭКОНОМИКАНЫ МЕМЛЕКЕТТІК РЕТТЕУДІҢ ТЕОРИЯЛАРЫ

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 17 бет
Таңдаулыға:

НАРЫҚТЫҚ ЭКОНОМИКАНЫ МЕМЛЕКЕТТІК РЕТТЕУДІҢ ТЕОРИЯЛАРЫ КУРСОВАЯ

ЖОСПАРЫ

КІРІСПЕ 3

1. ЭКОНОМИКАЛЫҚ ПРОЦЕСТЕГІ МЕМЛЕКЕТТІК РӨЛІНЕ ТЕОРИЯЛЫҚ КӨЗҚАРАСТАР 4

2 НАРЫҚТЫҚ ЭКОНОМИКАДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТТІ 6

3. НАРЫҚТЫ РЕТТЕУ ТӘСІЛДЕРІ 8

4. БАҒДАРЛАМАЛАУ ЖӘНЕ БОЛЖАУ 14

5. МЕМЕЛЕКЕТ ЖӘНЕ БИЗНЕС 17

ҚОРЫТЫНДЫ 21

ҚОЛДАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 22

КІРІСПЕ

Бұлар 225 жыл бұрын (1776 ж. ) Адам Смиттің «Халықтар байлығының табиғаты мен себептерін зерттеу» еңбегіжарықкөрді, онда ол «мейлі бәрі өзінше жүрсін» тезисін жариялады. Мемлекет нарыктык экономикаға араласпауы керек, бірақ ол «тұнгі қарауылдың» ролін аткарып, жалпы тәртіптілікті қамтамасыз етеді. Бұл уакыггың ішінде мемлекеттің рәліне әдценеше рет теориялық қезкарастар өзгерді. Джон Мейнрад Кейнс 1936 жылы шыққан өзінін «Еңбекпен камту, өсім мен ақшаның жалпы теориясы» енбегінде мемлекетгін экономикаға араласуының кажетгілііін айтгы. Ол экономикалық дағдарысты, жаппай жұмыссыздықтың тууын ескертіп отыруы керек. Алайда мемлекет, Дж. Кейнстін кеңесін тындай отырып, экономикалық кызметтерден бас көтере алмай, жана міндеттерді шеше алмады. Батыс еддерінде 70-шы жылдардың ортасыңца тағы да экономикалык дағдарыстар лап ете қалды. Осы толкынның арқасында Дж. Кейнстің кезқарасын жоқка шығаратын тұжырымдар пайда бола бастады. Олар нарыктык экономикаға мемлекеттік араласпау идеясын дәріптеді.

1. ЭКОНОМИКАЛЫҚ ПРОЦЕСТЕГІ МЕМЛЕКЕТТІК РӨЛІНЕ ТЕОРИЯЛЫҚ КӨЗҚАРАСТАР

Бұл тұжырымдар «неоклассикалық» («неолибералдык») деп аталды. Оның авторлары неміс экономисі Фридрих Август фон Хайек (1899-1984 жж. ) пен американ экономисі Милтон Фридмен (1912 ж. ) және баскалары болды.

Нарыктык экономикаға мемлекеттің ролі жайлы аралас экономиканы жақтайтындар басқа көзкараста бодды.

Американ экономисі Дж. Гэлбрейт (1908 ж. ) «салмақтылык» күш теориясын ұсынды. Оның айтуынша, еркін нарыктык экономикада реттеу механизмі жок, ал оның орнын «салмақтылық» күш ауыстырып, монополияға қарсылык білдіреді және олардьщ кысымын басып отырады. Дж. Гэлбрейт «салмақтылық» күшке аддыменнен мемлекетті жаткызады. Мемлекеттін араласуының басты максаты - экономиканьщ дұрыс кызмет атқаруы, дағдарыска карсы

бағдарламалар, әлеуметтік инвестициялау: мектеп, аурухана тұрғын үй, жол салу және қаукдры томен аудандарға кемек жасау болмак.

Басқада белгілі американ экономисі, «аралас экономика» теориясының окілі Пол Самуэльсон былай деген: «Біздің экономикалық жүйе - еркін кәсіпкерлердің «аралас» жүйесі болып табылады, себебі экономикалык бақылау коғам тарапынан жүзеге асады». '1

Әртүрлі экономикалык жүйедегі мемлекеттщ экономикалык рөлі жайлы теория К. Маркс пен В. И. Лениннің еңбектерінде терең қаралған. Айпағымыз, В. И. Лениннің жаңа экономикалык саясат негізінде (НЭП) 1921-шіжылы Ресей экономикасына нарыктык қатынастарды ендіру кезіндегі мемлекеттің ролі жайлы ойлары оте күнды.

Жаңа экономикалык саясат еркін сауданы ендіруді межелеп, жаңа жағдайдағы мемлекеттің рөлін аныктады.

В. И. Ленин былай деп жазды: «мемлекеттін бақылауынан кашпайтын дүрыс саудадан біз кашпауымыз кажет, оны дамыту бізге ынғайлы». Нарықтык экономиканы оте терең зерттеген ағылшын экономистері - Дж. Кейнс, Рой Харрод (1890-1978 жж. ), Джоан Робинсон (1903 ж. ) және американ экономисі Әлвин Хансен (1887-1975 жж. ) болды.

Қазақстан Республикасы аралас әлеуметтік бағытталған нарыктык экономика жолына түсті. Осы жағдайды ескере отырып, біз енді мемлекеттің экономикалык кызметін қарастырамыз.

2 НАРЫҚТЫҚ ЭКОНОМИКАДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТТІ

Мемлекет пен нарыктың өзара қатынасы нарыктык коғамда маңызды мәселелердің бірі, себебі бүл экономикалык жүйеде мемлекет ерекше кызметтерді атқарады. Шаруашылык байланыстарьш мемлекеттің экономиканы реттеуіндегі релін күшейтуге объективті жағдайлар жасайды. Экономиканы мемлекеттік реттеу жүйесі ұзаққа сызылған эволюцияның жемісі, бүл істі жүзеге асыруда оны реттеудін экономикалык механизмдері өзгеріп отырды. Мемлекеттің экономиканы реттеу түрлері мен тәсілдерін жасауда дұниежүзілік экономикалық дағдарыстар, әсіресе 1929-1933 жылғы «үлы депрессия» аталған әлемдік экономикалык дағдырыс ерекше роль атқарды. Бүл жағдайда мемлекет өзіне бірқатар қызметті алуға мәжбүр болды, сөйтіп нарыктық экономикаға мемлекеттің араласуынын оңтайланған шекараларын іздеді.

Кез келген елдіи экономикалык жүйесіндегі мемлекеттің рөлі онын кызметтер арқылы байкалады. Экономикалық кызметтің түрлері оте коп, сондықтан опы топтап, иегізгі блоктарға біріктіру кажет:

біріншіден, нарык жағдайыкда мемлекет мына кызметтерді оз мойынына алады: стратегиялық, экономикалык, қүрылымдық, техникалық, әлеуметтік, демографиялық болжау мен жоспарлауды. Экономиканы реттеудін тікелей және жанама қызметін де атқарады. Осы аталған нәрселердің барлығының кызметін тек кана мемлекет өткеруі мүмкін;

екіншіден, мемлекет иығына мемлекеттік кәсіпкерлік қызметі жатады. Ол қоғамға қажет мемлекеттік кәсіпорын (қоғамдык пен шаруашылык есептегі) мен өндірістік және әлеуметтік инфрақұрылымды жасайды. Олар: темір жол мен жалпы ұлттық шоссе жолдары, көпір, каналдар, газ бен мұнай қүбырлары, байланыс, аурухана, мектепт. б. объектілер;

ушіншіден. нарыктык жүйе калыпты кызметін қамтамасыз ету. Сатып алушы мен кәсіпкер мүдделерін корғау, стандарт кызметін күру, енім сапасы мен салмағын елшеу, бәсекені қолдай отырып, нарыктык экономикада монополизмнің болуына барынша күрес жүргізу, ол үшін белгілі кұқықтык база жасалады. Мемлекет бүл жағдайда озіне қоғамдық әрбір қызметін алғаны жөн;

төртіншіден, мемлекет дағдарысқа қарсы саясатты жасау мен өткеру кызметін аткаруды бюджет саясатының көмегімен улттық табысты улестіру аркьглы жүргізеді. Тұрғындардың толық жұмыспен камтамасыз етілуін қолдап, экономиканы түрақттандыру қызметін жүзеге асырады;

бесіншіден, мемлекет турғындарды әлеуметтік корғау жүмыстарын озіне алады. Оларға - оқушылар, студенттер, зейнеткерлер, мүгедектер мен коп балалы отбасын жатқызамыз. Өскелең ұрпакты төрбиелеуді де өз кызметі санайды.

3. НАРЫҚТЫ РЕТТЕУ ТӘСІЛДЕРІ

Нарықты реттеу тәсілдері - бүл мемлекет пен мекемелердін үдайы өндіріс процесінде мақсаты бағыт беру әдісін айтамыз. Ол нарыктык механизм кызметіне қалыпты жағдайы қамтамасыз етуге эсер етеді. Реттеудін мүндай элементтері алғашқы рет бірінші дүниежүзілік соғыс кезінде пайда болды. Тек екінші дүниежүзілік соғыстан соң. мемлекеттің экономиканы реттеу өнеркәсібі дамыған еддерде жалпы күбылыска айналды.

Салғырттықтың методологиясына негізден шаруашылык жүйесінен бүрынғы Одақтың бас тартуы, экономиканы реттеу тәсілінін мағынасын түбегейлі өзгертеді. Себебі нарықтың күрьшуы жана өндірістік қатынастарға көшуді байкатады: халык шаурашылығын басқарудың вертикальды қүрылымынан бас тарту, оны горизонтальды құрылыммен ауыстыру. Нарык мемлекетпен, кәсіпорын (фирма), тауар өндірушілермен де реттелуі әбден мүмкін.

Демек, реттеуші субъектілеріне байланысты реттеу тәсілін шартты түрде былай классификациялаймыз: мемлекеттік және мемлекеттік емес, ол нарыктык тепе-тендікке эсер ету әдісіне карай - тікелей және жанама.

Реттеудің тікелей тәсілі экономикалык процестің озіне және оның параметріне өктемділеу эсер етумен байланысты. Әдетте, олар белгілі объектіге бағытталып, адрестік сипатқа ие болады.

Нарыкты тікелей реттеу тәсіліне жиынтык сұраным толем қабілеттілігінің калыптасуы үшін және халық шаруашылығы түрактылығын камтамасыз ету үшін орталыктан колданатын әдістер жатады. Бүл жерде әңгіме жалпы мемлекеттің қызметі жайлы емес, мемлекеттің дүрыс әлеуметтік атмосфера жасауды қолдану тәсілі жайлы болып отыр. Ол нарык қызметінің тиімді жүзеге асуына ыкпал жасайды. Бүл жағынан бәсекені дамыту үшін экономиканы тым монополиялау шараларына катысты болса, екінші жағынан - төлем кабілеттілігі жағдайын сақтау үшін тұрғындарды әлеуметтік қорғау саясатын жүргізеді.

Реггеудің жанама тәсілі негізінен адрессіз болғанмен, бірак барлык шаруашылык субъектілеріне міндетті болады. Олар экономикалык қызметтің жағдайы мен нәтижесіне эсер етумен байланыстырылады. Тікелей және жанама тәсілдер арасындағы шекара шартты түрде ғана. Накты емірде олар араласып кеткен және меншік типі мен объектіге эсер етуіне байланысты жіктелген күйде, әртүрлі тармактарда қолданылады.

Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, мемлекеттік реттеудің шаралар жуйесі мен түрлері әрбір елде өте көп түрлі болып келеді. Бұл жуйенің өзінін ерекшелігі бар. Мемлекеттік регтеудің - ец маңызды инструмеитіне мыналар жатады: Фискалдык саясат; Несие-акша саясаты; Баға меп табысы реттеу саясаты; Элеумепік саясат; Сыртқы экономикалық саясат; Әкімшілік реттеу; Қыска мерзімді реттеу; Үзак мерзімді реттеу; Аймактык реттеу.

1. Фискалдык саясат . Ол мемлекеттік бюджетпен байланысты каржыны реттеуді қамтиді. Ен алдымен оған мемлекеттік сатып алуды үлғайту мен кыскарту, күрделі каржы бағдарламасы, әлеуметтік телемдер, бюджеттен жекелеген сала мен кәсіпорын (фирма) үшін дотация мен субсидиялар, салық шаралары жатады. Фискалдык саясаттың ең маңызды белігі салыкты реттеу болып табылады. Ежелден салыкқа қатысты белгілі нәрсе, ол экономикада екі жакты роль аткарады. Бір жағынан - мемлекеттің табысын қалымтастырса, екшші жағынан тұтынушы мен ондірушіге ынталандырушылық эсер етеді. Салықтың жоғары болуы жалпы ұлттык енім колемін азайтады. Сондай-ак салыктың темен болуы мемлекеттін табысын азайтады. Сондықтан нақты жағдайды ескере отырып, салык ставкасының дұрыс шекарасын аныктау мәселесі көлденең тартылады. Салықты реттеудің ен кең тараған түрлері мыналар болып табылады:

а) кейбір экономикалық процестерді ынталандыру мен шектеу максатында салык ставкасын езгерту. Мемлекет экономиканы көтеруді ынталандыру үшін кейбір жекелеген сала мен территорияға (Арал өңірі), табиғаты келеңсіз ауданға, еркін экономикалык аймаққа арнайы салык салудың жеңілдеген режимін белгілейді.

Кәсіпорыннын кызметі ең маңызды мәселені шешуге арналса, жергілікті деңгейдегі мемлекеттік органдар ез шама-шаркына карай оны ынталандыра алады. Толеушілердің негізгі массасынажанама садык пен табыс салығы ставкасын көтеру жеке тұтыну тауарларына сүранымды шектеу үшін жасалады. Пайдаға салык ставкасының өзгеруі қорлану процесіне эсер ету үшін жасалады: ставкасының ең томен кезінде күрделі каржы өседі, ал ең жоғаРҒЬІ инвестициялау аса пайдасыз;

ә) ставканы өзгертпеуді сактай отырып, салык толемі ереЖйСн өзгерту. Мысалы, бүған негізгі қор амортизациясының мүМк1и болатын мерзімін озгертуді жаткызамыз. Амортизация мерзі^1" қыскарту амортизациялык толемдерді үлайтуға мүмкіндік жаса#лы және сол салык ставкасы жағдайында ресурстардың корланУыи үлғайтады;

б) салық жеңілдіктерін алып тастау немесе ендіру. Сала жеңілдіктерін белгілеу капиталдың, сала аралык күйылуын реіт

Салыкты реттеудің тиімділігі кайшылыкты тенденция шектеледі. Егер конъюктура күрделі каржы үшін ыңғайсыз онда салык ставкасының томендеуі ынталандыруға аса каукарсЫЗ болуы мүмкін.

2. Несие-ақша саясаты. Бұл тәсілде халык шаруашылі>ҒЫ мәселелерін шешуде ынталандырушы роль аткарады. Мемле^ет нақты салалық және аймактық мәселелерді шешу үшін арн#иь мемлекеттік бағдарлама негізінде мақсаттык жеңіл несиелер беред1; Ол арнайы бюджеттен тыс даму корын қүруы мүмкін. Несі^ен1 реттеудің томендегідей түрлері жиі колданылады:

а) экономикалық банктің есептеу ставкасыньщ озгеруі. ЕсеГГ^У (дисконттық) ставка - банктың вексельді сатып алғанД<*ғы (есептегендегі) банк алымын қарыз процентінің молшері дейміз немесе жеке түлға мен мекемелерінің қысқа міндеттемелері. Эмиссиялық банк коммерциялық банктын векс^лш ғана ескереді. Есептеу (учетный) ставкасының төмендеуі мен У

жеке коммерциялык банктердің әртүрлі қарыздар ставкасын к3 қарау үшін сигнал болып табылады. Несиенің қымбаттауы (есеПте^ ставкасының котерілуі) несиелік және инвестициялык белсендіЛіКТ1 шектеу үшін колданылады, ал несиенің арзандауы - іскерЛІК белсенділікті ынталандыру үшін кажет.

ө) эмиссиондык банктегі міндетті минимальды салымНың көтерілуі. Коммерциялык банктердің эмиссиондық банК'Г611 депозиттері (салымы) қодцануға рұксат етілмейтін ерікті саль[мдарДлн (еркін резерв пен міндетті салымдар) түрады. Міндетті салымдар-11131 ұлғайта отырып, үлттық банк жеке банктердің несие ресурстарь1Н шектейді. Ал, олардың молшерін кеміте отырып, ие экспансиясына мүмкіндік жасайды;

б) «ашык нарықтағы операция». Мемлекет бар пәрменімен облигациями сатады немесе сатып алады. Бірінші жағдайды жеке несие жүйесінен қарыз капиталының ресурстары алынып, ұдайы өндірісті киындатады. Екінші жағдайда (сатып алу) қосымша каржы несие жүйесіне кұйылып, ұдайы өндірісті ынталандырады.

Сондай-ак банк-несие мекемелері қызметтерін ретгеудің әр түрлі баскада түрлері (мысалы, тұтыну несиесі бойынша пайызды реттеу, биржа пайызының размері және т. б. ) кодданылады.

3. Баға мен табыстарды реттеу саясаты. Фискальды және несие саясаты тәсіддері көбінесе баға мен табыстарды реттеуде тиімсіз күрал болып қалады. Сондықтан мемлекет көбірек тікелей құралға жүгінеді.

4. Әлеуметтік саясат өзіне табысты иңдексациялау, төменгі емір сүру деңгейін бекітуді коса отырып, қоғамдағы кедей топқа көмек көрсету бағдарламасын жүзеге асыруға күш салады. Оларды карқынды инфляция салдарынан корғауға көмектеседі. Әлеуметтік саясат мынандай салаларды камтиды: білім, медицина, мәдениет, көп балальитарға көмектесу, түрғындардың жұмыспен қамтылуы.

5. Сырткы экономикалық реттеуге мыналар енді: мемлекеттің сауда саясаты, валюталык курсты баскару, сыртқы сауда тарифтер жүйесі, квота, лицензия. Осы максатка мемлекет баға мен табыстың өсуіне (жалақы, зейнет ақы, стипендия, жүмыссыздық акысы және т. б. ) максимальды шектеуді белгілеп, кейде оның уақытша үлғаюын токтатады. Себебі кез келген баға мен жалақыны көтеру мемлекетгік органдардың алдын ала санкциясын алуы кажет. Табыс көзінің пайда, дивидент ж. т. б. түрлеріне тікелей шектеу жүргізілмейді.

6. Әкімшілік реттеу әртүрлі бакылау шараларын жүзеге асырады. Олар арнайы кейбір окшауланған салаларға байланысты колданылады. мысалы, қоғамдық, қолдану салаларын реттеу (электроэнергетика, көлік, байланыс, коммунальдық кызметжәне т. б. ), кор биржасы мен несие банк мекемелеріне әкімшілік бақылау, жеке бәсекелестіктің ережесін сактауды бакылау. Мүнда жүмыс күші нарығын реттеу кызметі, нақтыласак ~ жүмыстылык мекемесі (жүмыссыздарды есепке алу, жәрдем акыны төлеу, олардың жұмыска орналасуын үйымдастыру) .

7. Қыска мерзімді реттеу ұдайы өндіріске сондай мақсатпен эсер етеді, себебі бірнеше айдьщ ішінде нәтиже алуы керек. Алдына койған максаты экономикалық циклдык ағымдағы фазасынын іс-әрекетін озгертуге әрекет жасау. Мысалы, экономикалык дағдарыстың аукымын бәсендетіп шектеу, қозғалыс фазасының жүзеге асуын тездету, онеркәсіп өрлеу (котерілу) фазасын токтата тұру немесе соза туру және т. б. Осы себептерге байланысты кыска мерзімді реттеуді көбінесе конькжтуралык немесе антициклдык саясат деп атайды.

Нарыкка ету кезінде кыска мерзімді реттеудің. басты максаты - бағаныңтым карқынды өсуімен күресу, инфляцияны токтатуға күш салу болады. Кыска мерзімді реттеудін бүл бағыты дефляциялык саясат аталады.

Ұзақ мерзімді ретгеудін, максатты бағыттағы үдайы өндіріске әсері сондай, нәтижесін бірнеше жылдарда алуға есептелінген. Мүндағы козделген нәрсе - экономиканың белгілі ұзак есу каркынын (экономикалық өсу саясатын айтамыз) колдау, кейбір салалардың қаркынды дамуы аркылы қоғамдық өндіріс құрылымын өзгерту. Ұзақ мерзімді реттеу амортизациялык саясат түрінде технологиялык қайта күру мен халық шаруашылығынын жеке салаларында ҒТП-ті жетіядіру мақсатында қолданылады. Өтпелі кезенде Қазақстандағы негізгі корлардың амортизациялануынын жедеддеуі ескі қүрал-жабдықтар түрін тез ауыстыруға мүмкіндік жасайды және жаңапарын қосады.

4. БАҒДАРЛАМАЛАУ ЖӘНЕ БОЛЖАУ

Нақты реттеу тәсілінен басқада, реттеу түрлеріне бөлек карауға болады. Оған кейбір максатпен белгіленіп (оймен) біріктірілген, өзара байланысқан жиынтық тәсіл мен рычагтарды түсінеміз (жатқызамыз) .

Ұзақ мерзімді реттеудің пәрменді түрінде максаттык бағдарламаны жатқызамыз. Себебі онда наклы шаруашылык міндеттемелерін шешуде немесе белгілі бір әлеуметтік-экономикалык межеге жеткенше арнайы жиынтык шаралар ұйымдастырылады. Бағдарламаның ерекшелігі мақсаттық сипатында, накты мерзімге және межеге бағытталуы, орындалуының адрестілігі болмак. Бағдарламаныц откерілуі барлык реттеуші тәсіл жүйесін колдану арқылы жүзеге асады. Мысалы, екінші дүниежүзілік соғыстан соң, Германия, Франция мен Жапонияда экономика салаларының (кара металлургия, көлік машинасын жасау) негізгілерін жедел дамыту ушін арнайы шаралар кабыдданған. Ол сондай-ак қазіргі техникалық професс жағдайында ерекше роль атқаратьш салалар (электроника, техника) мен экспорттык бағыттағы салаларды да қамтыды.

Бағдарламаны кәдімі і жәие тетенше ден бөлеміз. Соңғысы ерекше жағдай болғанда жасалса, ал кәдімгі бағдарлама белгілі кезеңге болініп, эдетте бес жылға жасалады. Оған жыл сайын өзгерістер енгізіліп және бір жылға созылады. Бағдарламаны жасауға кец колемде кәсіпкерлер одағының (ассоциациясының) сауда-енеркәсіп палатасы екілдері, кәсіподак, ұлттык (орталық) банк өкілдері де катысады.

Жоғарыда керсетілген мақсаттық және төтенше шаралар сипатындағы бағдарлама негізінде ХХ-шы ғасырдың 60-шы жылдарынын сонында әлемдік қауымдастыктағы біраз елдер жалпы ұлттық орташа жедел бағдарламаға көшті. Бұл бағдарлама экономик! дамуының ен діңгекті көрсеткіштерін қамтыды. Бағдарламаны бастағандар - Франция, Жапония, Нидерланд, Норвегия, Швеция, Финляндия мен Оңтұстік Корея еді.

Нарыктык эконом икасы дамыған кейбір едцерде мемлекеттік және мемлекеттік емес органдар кұрылып олардың міндеті-экономиканы реттеуді жүзеге асыру:

Францияда жоспарлау туралы Бас комиссариат кұрылған;

Англияда экономикалық дамудын үлттык, кеңесі;

Италияда экономикалык бағдарлама бойынша министрлер Комитеті;

Германияда экономиканы бағдарламалау бойынша коньюктуралык кеңес.

Жоғарыда көрсеттілген бағдарламалар индикативті сипат алады. Ол дегеніміз мемлекеттің кабылдаған жоспары мемлекеттік мекеме мен кәсіпорынға міндетті. Жеке концерн, компаниялар немесе жеке кәсіпорындар (фирма) өз өнімінің көлемін, күрделі қаржысын және т. б. аныктау еркіндігін сактайды.

Казакстан Республикасында ариайы жалпы мемлекеттік бағдарламалар маңызды аймақтық мәселелерді шешу ушін жасалады. Мысалы, Аралды қалпына келтіру, Семей мен Батые Қазақстан полигондык («Нарын-Азғыр, Тайсоған») аймағын дамыту, аудандағы жекелеген («Ауыл») ауылдарды котеру және т. б.

Салалык, салааралык, аймакаралық және аймактык деңгейге жасалған бағдарламалар белсенділікпен қолданылады. Олар ірі максаттык - экономикалық, әлеуметтік, инвестициялық, ғылыми-техникалык (кадрларды дайындау мен қайта дайындау, перспективалы ғылыми бағыттар, экология, акпаратты камтамасыз ету және т. б. ) мәселелерді шешуге бағытталған. Алдына койылган міндеттерді, мәселенің масштабын шешу аркылы бағдарлама деңгейі айкындалады.

Тиімді реттеуді аткару үшін жоғары денгейде сапалы болжау қажет. Алайда жетілмеген статистикаға байланысты болжаудын мүмкіндіктері шектеулі, себебі концерн мен банктердің коммерциялык күпиясына кол сұғуға шамасы келмейді. Демек, мемлекеттік реттеу толык аныкталмаған шешімдерге негізделген және дәлелденбеген материалдарға сүйенетінде болуы мүмкін.

Экономикалық болжаудың максаты-тұракты экономикалык осуді, толык жүмыстылықты камтамасыз ету, инфляцияны токтату және т. б. Болжаудың үш типі бар: узак мерзімді (10-25 жыл), орташа мерзімді (3-5 жыл) және кыска мерзімді (1 жыл) .

Болжауды жасауға екі әдіс колданылады. Біріншісі микроэкономикалык талдауға негізделген және бастау пунктін жеке жоспарлар мен фирма болжауы атқарады. Жиналған мәліметтер корытындыланады және мемлекеттік сектор бойынша есептеулермен бірге экономика дамуының басты бағдарламаларына үсыныстьщ негізі бола алады. Осы мен катар мемлекеттік және жеке инвестиция бағдарламалары жасалады.

Екіншісі микроэкономикалық талдауға негізделген және жалпы мақсаттарды айкындауға бағытталып, оған жету міндеттілігі қажет-ақ. Статистикалық-Ліәліметтерді эстрополяциялау колданылады, «экономикалык барометрлерді» жасайды. Сонын негізінде казірп болып жатқан озгерістерді ескере отырып, алдағы жылғы жағдайларды болжайды. Одан баска эконометрикалык өзгерістер арасындағы катынастарды қарастыруға негізделген экономикалык тәсіл колданылады. Осының динамикасы бойынша бүрынғы экономикалык қызмет айкындалады және математикалык тепе-тендік күрудын негізінде даму перспективасы жайлы корытынды жасалады. Болжаулар фирмаға мүмкін болатын нарыктьщ конъюктура өзгерістеріне ыңғайлануды карастырады, бірак пайда өсуінің томендемеуі кажет.

5. МЕМЕЛЕКЕТ ЖӘНЕ БИЗНЕС

Мемлексі пен бизнес озара іс-орекеті көсіпкерлік одактар (ассоинаниялар), сауда-өнеркәсіп палатасы аркылы жүзеге асады.

Сауда-өнеркәсіп палаталары мемлекетпен тікелей байланысты жоже кәсіптік окуды ұйымдастырушы ретінде кызмет аткарады Биржа кызметін бақылауы мүмкіп. тауардынтууы мен сапасы жайлы куәлік (сапалык сертификат) береді, бизнес мүддесі үшін корме, жәрменке, саула аукциондар үйымдастырады, усак бизнес үйымын күрып. оіп. ін ламуына ыклал жасайды. Нарыкжағдайында барлык. кәсіпкерлер одағынын алдында тұрған басты максат - мемлекет пен кәсіпкердін өзара іс әрекетінін ымыраласуымен жалпы әлсуметтік-жономикалык саясаггы жасады. Мундай іс әрекет нарыктык жономикасы ламыған барлық елдерде кенінен колданылады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.