Тәуелсiздiк жылдарындағы даму: деректер мен дәйектер

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Экономиканың өсуi

Тәуелсiздiк жылдарындағы даму: деректер мен дәйектер

Қазiргi кезде Қазақстан экономикалық өсудiң жоғары қарқынын танытып
отыр. Өтпелi экономикасы бар көптеген басқа елдер секiлдi бiздiң елiмiз де
экономикалық әдебиеттерге АҚШ-тағы iрi дағдарыс атанған 30-шы жылдары
болған өндiрiс құлдырауынан әлдеқайда асып түсетiн құлдырау орын алғанын
ескерер болсақ бұл үлкен табыс. АҚШ-та 1929 жылға қарағанда, 1933 жылы
өндiрiстiң құлдырауы 27 пайыз болған едi. Қазақстанда экономикалық құлдырау
1991-1995 жылдары 1990 жылғы деңгеймен салыстырғанда 38,6 пайыз болып, яғни
бес жыл iшiнде жыл сайын шамамен 8 пайыз төмендеп отырған.
Бұдан кейiнгi бес жылда экономикалық өсу байқалды. 1999 жылы Iшкi
Жалпы Өнiмнiң өсуi 2 пайыз шамасында болса, 2000 жылы - 9,6 пайыз, 2001
жылы - 13 пайызға жеттi. 2002 жылы IЖӨ-нiң артуы - 9,5 пайызды құрады.
2003 жылғы бiрiншi жарты жылдықтың қорытындысы бойынша 2002 жылдың
сәйкес мерзiмiмен салыстырғанда Қазақстанда IЖӨ - 10,4 пайызға, өнеркәсiп
өндiрiсi (тұрақты бағамен есептегенде) - 9,6 пайызға өстi, көлiк
кәсiпорындарының жүк тасымалы (тұрба құбырын есептемегенде) - 17 пайызға,
бөлшек сауда айналымы (тамақ кәсiпорындарының айналымын қоспағанда) - 9,9
пайызға ұлғайды.
Өнеркәсiп өндiрiсiнiң жалпы көлемi индексiнiң өсу қарқыны 2002 жылғы
қаңтар-қазанға қарағанда 8 пайызды құрады. Экономикалық қызметтiң
iрiлендiрiлген түрлерi бойынша өнiмнiң артуы тау-кен өнеркәсiбiнде - 7,7
пайызға, өңдеу өнеркәсiбiнде - 8,5 пайызға, электр энергиясын, газ бен суды
өндiру мен бөлуде - 7,2 пайызға қамтамасыз етiлдi. Ауыл шаруашылығында
жалпы өнiмнiң көлемi осы жылдың қаңтар-қазанында - 3,1 пайызға ұлғайды. Бұл
мерзiмде негiзгi капиталға тартылған инвестицияның көлемi 2002 жылғы тиiстi
кезеңдегi деңгейден 10,8 пайызға артық болады. 2003 жылғы қаңтар-қыркүйекте
байланыс кәсiпорындары көрсеткен қызметтiң көлемi өткен жылдың сол
мерзiмiмен салыстырғанда - 25,8 пайызға өскен. Биылғы тоғыз айдағы сыртқы
сауда айналымы 12,5 млрд. АҚШ доллары көлемiнде қалыптасты. Мұның өзi
былтырғы осы мерзiмге қарағанда - 31 пайызға өскен, бұл ретте экспорт - 38
пайызға, импорт - 20 пайызға ұлғайған.
Республиканың тұтыну рыногында тауарлар мен қызметтердiң бағасы 2003
жылғы қазанда 2002 жылғы желтоқсанмен салыстырғанда - 4,2 пайызға өскен.
Доллардың теңгеге қатысты айырбас бағамы 2003 жылғы қазанда қыркүйек
айындағымен салыстырғанда - 0,014 пайызға ұлғайған. Ұлттық банктiң ресми
қайта қаржыландыру ставкасы жылдық - 7 пайыз деңгейiнде белгiленген.
Екiншi деңгейдегi банктердiң экономика салаларына салған кредиттерi
2003 жылғы 1 қазанда 879,4 млрд. теңге болды. Мұның үлестiк шоғырлануы
өнеркәсiпте - 29 пайыз, саудада - 28,3 пайыз, ауыл шаруашылығында -11,5
пайыз, құрылыста - 8,1 пайыз болып отыр. Мемлекеттiк бюджеттiң кiрiсiне
(Ұлттық қорға түсiмдердi есептемегенде) 2003 жылғы он айда жоспардағы 803,1
млрд. теңгенiң орнына 826,5 млрд. теңге түстi.
Экономикалық өсу қарқыны бойынша Қазақстан ТМД-да көшбасшысы орында
нық тұр. Бұл тұрғыда ресейлiк экономистiң бағасын келтiрген жөн болар.
Леонид Григорьев (РҒА ИМЭМО) “Қазақстан - көшiрмесiз реформалар” атты
мақаласында (4.7.2003, Регнум. Ру, мақаланың кең нұсқасы “Ресей бизнес -
газетiнде” 2003 жылғы 10 маусымда жарияланған) былай деп жазады: “Нақты IЖӨ-
нiң орташа өсу қарқыны Қазақстанда 2000-2002 жылдары 10 пайыздан асып
түстi, мұның өзi елдi осы көрсеткiш бойынша әлемде ендi болса бiрiншi
орынға шығарғандай. Алдағы он жылға болжам шамамен 7 пайыздық өсiм бермек,
ал бұл дегенiңiз Оңтүстiк Шығыс Азия “жолбарыстарынан” кейiн көрiнбеген
жаңа даму деңгейiне сирек болатын секiрiстiң бiрiн туғызбақ”.
Тұтастай алғанда тәуелсiздiк жылдары экономиканың нақты секторында
рыноктық-бәсекелестiк ортаны қалыптастыру аяқталды. Өндiрiстiң құрылымы
шаруашылық жүргiзу мен еңбек бөлiнiсiнiң әлемдiк жағдайына бейiмделдi.
Өнеркәсiп өндiрiсiнiң көпсалалы құрылымы, жоғары ғылыми-техникалық әлеует
қалыптасты. Дамыған отын-энергетикалық, кен-металлургиялық және көлiк-
коммуникациялық кешендер жұмыс iстеуде. Өндiрiстiк қуаттардың
пайдаланылмаған резервтерi баршылық.
Жекелеген салаларда өндiрiс пен басқарудың жоғары деңгейдегi
шоғырлануына қол жеткiзiлдi. Мұның өзi әлемдiк экономикада бәсекеге
қабiлеттi ұлттық корпорацияларды құру үшiн жақсы негiз болып табылады.
Қазақстанда жеке меншiк секторы серпiндi дамып келедi, мұнда өнiмнiң
70 пайыздан астамы шығарылады.
Елде шағын кәсiпкерлiктiң 348 мың түрлi субъектiлерi жұмыс iстейдi.
100 мыңнан астам жеке меншiк кәсiпорындары тiркелген, олардың 1700-дейi iрi
өндiрiстер болып табылады.
2003 жылғы тамыздың басында 126 мыңнан астам шағын бизнес
кәсiпорындары тiркелген, бұл 2002 жылғы сәйкес датаға қарағанда 13,5
пайызға көп. Республикадағы шағын бизнес кәсiпорындарында жұмыс
iстейтiндердiң саны өткен жылдың тиiстi кезеңiне қарағанда 7 пайызға
ұлғайып, 482 мың адамға жеткен. 2003 жылғы шiлдеде өнiм өткiзуден түскен
табыс 48113, 3 миллион теңге болды, бұл 2002 жылғы шiлдедегi деңгейден 11,9
пайызға артық.
Қазақстанда ТМД елдерiнiң iшiнде ең үздiк қаржы жүйесi жасалған. 2003
жылғы 1 тамыздағы жағдай бойынша елiмiзде 35 банк, соның iшiнде екi
мемлекеттiк, шетелдiк қатысудағы (ҚР резидентi емес банктердiң еншiлес
банктерiн қоса алғанда) 16 банк жұмыс iстеп тұрды. Республика банк
жүйесiнiң жинақталған меншiк капиталы шiлде айында 3,7 пайызға, 1,3 млрд.
АҚШ долларына дейiн, ал жинақталған активтер 1382,9 млрд теңгеге немесе 9,4
млрд. долларға дейiн өстi. Сөйтiп, соңғы 4 жылда 5 есеге ұлғайды.
Қазақстан экономикасына бөлiнген банк ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.