Бағаға әсер ететін факторлар туралы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Қазақ Ұлттық Аграрлық Университеті

кафедрасы

Тақырыбы:

Орындаған:

Тексерген:

Алматы 2006

Бағаға әсер ететін факторлар

Сұраным графигін, шығынның есептеу сомасн және бәсекелестер бағаларын белгіленнен кейін, фирма өз тауарына баға белгілеуге даяр деуге болады. Бұл баға табыс келтірмейтін өте төмен және сұраным құрастыруға кесірін тигізетін өте жоғары баға аралығында болады. (1-суретте) баға белгілегенде басшылыққа алынатын негізгі ұғымдар жалпылама түрінде келтірілген. Мүмкіншілігінше, ең төмен баға өнімнің өзіндік құнымен анықталса, максимальды- баға фирма тауарының қайсібір бірегей құндылығымен анықталад. Бәсекелестер тауар құны және алмастыру тауарлары фирма баға тағайындағанда ұстанымға алуға керекті орта баға деңгейін көрсетеді.

Өте төмен бағаБұл баға бойынша табыс болмайды:

Өте төмен баға

Бұл баға бойынша табыс болмайды

Мүмкін баға: Мүмкін баға

Өте жоғары бағаБұл баға бойынша сұранымды құрастыру мүмкін емес:

Өте жоғары баға

Бұл баға бойынша сұранымды құрастыру мүмкін емес

Өте төмен бағаБұл баға бойынша табыс болмайды: Өнімнің өзіндік бағасы

Мүмкін баға: Бәсекелестер бағасы және алмастырылатын тауарлар бағасы

Өте жоғары бағаБұл баға бойынша сұранымды құрастыру мүмкін емес: Тауардың бірегей құндылығы

(1- сурет) Баға белгілеудің негізгі ұғымдары

Фирмалар баға тағайындау проблемасын шешу үшін ең кем дегенде осы үш ұғымның бірін ескеретін баға есептеу әдісін пайдаланады. Фирма таңдалынып алынған әдіс нақтылы бағаны дұрыс санауға мүмкіншілік береді деп сенеді. Біздер мынадай баға тағайындау әдістерін қаралық: «Орташа шығын плюс табыс» шығынсыздықты талдау және мақсатты табысты қамтамасыз ету, бағаны тауардың құндылығын сезіну арқылы тағайындау, бағаны күнделікті баға деңгейі негізінде тағайындау, бағаны жабық сауда негізінде тағайындау.

Баға тағайындау ең жай тәсілі- тауардың өзіндік құнына қосымша құн қосу. Тұрмыс электр құралдарын сатушы өндірушіге әр тостер үшін 20 доллар төлеп, оның құнына 50 % қосымша баға қосып, оны 30 доллар сатуына болады. Бөлшек сауда сатушының бұл жолғы валдық табысы 10 доллар болады. Егер дүкеннің жұмысын ұйымдастыру шығыны әр сатылған тостер үшін 8 доллар болатын болса, онда сатушының таза табысы 2 долллар болады.

Тостерді өндіруші де бағаны тағайындағанда «орташа шығын плюс табыс» әдісін пайдаланған болуы керек. Егер бір тостерға деген өндіріс шығыны 16 долларға тең болса, бөлшек сауда сатушыларына 20 долларға сатқан кәсіпкер 25 % қосымша құн қосқан болатын. Құрылыс компаниялары жұмыс жүргізу ұсыныстарын жобаның толық құны плюс табысқа стандартты қаржы бөлуді ұсынады. Заңгерлер және басқа ерікті мамандық адамдары бағаны өз шығындарына стандартты қосымша құн қосу арқылы белгілейді. Кейбір сатушылар, сатып алушылардан өздерінің шығындар сомасы плюс белгіленген үстеме баға қосатынын айтады.

Үстеме баға тауар түрлеріне байланысты кең шектелген түрде өзгеріп отырады. Міне бірқатар әмбебап дүкендердің типтелінетін үстеме бағалар (өзіндік құнына емес, бастапқы бағасына) темекі бұйымдар- 20 %, фотокамералар- 28 %, кітаптар- 38 %, әйел киімдері- 41 %, әйел бас кйімі- 50. Бөлшек бакелей саудасынада кофегі, консервіленген сүт өнімдеріне және қантқа үстеме баға жоғары болады. Үстеме баға шегі өте кең болады. Мысалға, тоңазытылған азық- түліктер категориясында бөлшек саудадағы үстеме баға 13 % тен 53 %-ке дейін жетеді. Үстеме баға айырмақшылықтары тауар бірліктері айырмашылық құндарын, сауда көлемін, тауар қорларының айналымын және өндірушілер маркасымен жекеменшік маркалары арақатынастарын көрсетеді.

Бға тағайындағанда стандартты үстеме бағаны пайдалану логикаға жата ма? Әдетте, жоқ, жатпайды, күнделікті сұранымдар және бәсекелестікті есепке алмайтын кез- келген есептеу әдісі оптималды бағаға шығару ықтималдығы мүмкін емес. Жеке бизнес, зираттары бәсекелестердің жеңілдетілген баға тағайындағанына қарамастан, өздерінің стандатты үстеме бағасын қатал ұстаған, көпестердің моласына толы.

Дегенмен, үстеме баға негізінде бағаны есептеу әдісі бірқатар себептерге байланысты қарапайымдылығын жоймаған. Біріншіден, сатушылар сұранымынан гөрі шығын туралы көбірек біледі. Бағаны шығнға байланыстыру арқылы сатушы баға тағайындауды өзі үшін жеңілдетеді. Ол сұранымның толқуына байланысты бағаны жиі өзгертпейді. Екіншіден, егер баға тағайындаудың осы әдісімен саладағы барлық фирмалар пайдаланатын болса, олардың бағасы көбіне ұқсас болады. Сондықтан баға бәсекелестігі минимумға түседі. Үшіншіден, «орташа шығын плюс табыс» есептеу әдісін көпшілік сатып алушылар үшін де және сатушылар үшін де әділ деп санайды. Сұраным жоғары болған жағдайда сатушылар сатып алушылардың есебінен кенеліп байымайды және сонымен қатар жұмсалған қорына әділ табыс нормасын алуға мүмкіншілігі бар.

Шығындар негізінде баға тағайындаудың тағы бір әдісі есептеу арқылы мақсатты табыс келтіру болып саналады. Фирма өзіне қажетті табыс көлемін қамтамасыз ететін баға қоюға тырысады. Мұндай әдісті «Дженерал моторс» компаниясы қолданады. Ол өз автомобильдеріне баға белгілегенде, жұмсалған капиталға 15-20 % пайда келтіруге тырысады. Бұл әдісті табыс норма мөлшері шектелген комуналдық қызмет кәсіпорындары да пайдаланады.

Мақсатты табыс алуды есептеу арқылы баға белгілеу әдісі шығнсыздық графигіне негізделеді. Мұндай графикте жалпы шығындар және сату көлемі деңгейінің әртүрлі жағдайындағы жалпы түсім көрсетіледі. Шығынсыздық гипотетикалық графигі (2- суретте) көрсетілген.

Өткізу көлеміне қарамастан тұрақты шығындар 6 млн. долларға тең. Валдық шығындар (тұрақты және құбылмалы шығындар сомасы) өткізудің өсуіне байланысты өсіп отырады. Валдық түсім игері нөл отметкасынан басталып сатылған тауар даналарының өсуіне байланысты бірте- бірте жоғарылайды. Валдық түсім ирегінің тік- еңкістігі тауар бағасына байланысты. Біздің мысалымызда тауар данасының бағасы 15 долларға тең (80 мың сатылған тауар данасына түсетін 12 млн. доллар) .

Мұндай бағада шығынсыздықты қамтамасыз ету үшін, демек, валдық шығынды түсіммен өтеу үшін, фирма кем дегенде 600 мың тауар данасын сатуы керек. Егер ол 2 млн. доллар валды табыс тапқысы келсе, кем 800 мың дана тауардың әрқайсысын 15 доллардан сатуы керек. Егер фирма өз тауарына жоғары баға алатын болса, әр данасы 20 доллар делік, онда мақсатты табысты табу үшін соншама көп тауар данасын сату міндетті емес. Дегенмен, мұндай жоғары бағада нарықтағы сатып алу мұндай көлемде болмауы мүмкін. Көп нәрсе баға бойынша сұранымның эластикалығына байланысты болады, бірақ ол шығынсыздық графигінде көрсетілмейді. Мұндай баға тағайындау әдісі фирманың әртүрлі баға варианттарын, олардың шығынсыздық деңгейіне жетуге, мақсатты табыс табуға қажетті өткізу көлеміне ықпалын талап етеді және тауардың әрбір баға мүмкіндігі үшін осы аталғандардың ықтималдылығын талдау керек.

Фирмалардың көпшілігі бағаны есепетегенде өз тауарларының құндылығын сезінуден бастағанды дұрыс деп санауда. Олар баға тағайындаудың негізгі факторы сатушының шығыны емес, сатып алушының қабыл алуы деп санайды. Сатып алушылардың ұғымында тауардың құндылығын құрастыру үшін олар өздерінің маркетинг кешенінде бағасыз әрекеттер әдістерін пайдаланады. Бұл жағдайда баға тауардың маңыздылық құндылығын сезінуге сәйкес болуы керек.

Әртүрлі орындарда пара-пар тауарлар бағасының әртүрлі екеніне көңіл аударыңыздар. Бір чашке кофе алма пирогімен қоса тұтынушыға аптека-дәмханада 1, 25 долл, жанұя реторанда- 1, 50 долл., қонақ үй кафесінде-1, 75 долл., нөмірге әкеліп берсі - 3 долл. және сәулетті ресторанда - 4 долл. түседі. Келесі деңгейдегі мекеме бағаны одан да гөрі жоғары қоюы мүмкін, өйткені оның атмосферасы тауарға қосымша баға қосады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.