Әлеуметтік-экономикалық жоспарлау және болжау мемлекеттік қызметті реттеу бойынша алғашқы кезең ретінде

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Әлеуметтік-экономикалық жоспарлау және болжау мемлекеттік қызметті реттеу бойынша алғашқы кезең ретінде

Жоспарлау - экономиканы мемлекеттік реттеудің басты аспабы. Халық шаруашылық жоспарлаудың қайта құрыуна енетіндер:

жоспардың әлеуметтік - экономикалық табиғатын күшейту;
халық шаруашылық жоспарлаудың стратегиялық сипатының өзгеруі;
жоспарлаудың ғылыми негізділіктің жоғарылауы;
жоспарлау процессінің демократиясы.

Қазіргі кезде экономиканың децентрализация процессі дамуда, сондықтан қазіргі этапта маңызды міндет болып:

жоспарлаудың формалар мен әдістердің түбірлері жүзеге асырылуы;
басшылықты жүзеге асырудағы мобильдік пен жылдамдылыұ;

Жоспарлау жүйесіне келесілер енеді:

стратегиялық
макроэкономикалық
салалық
регионалды
кәсіпорындағы жоспарлау.

“Жоспарлау” уғымы әртүрлі болып түсіндіріледі.

Макроэкономикалық жоспарлау-орталық жоспарлаушы органмен жүзеге асырылатын ұйымдық қызметі немесе оның тапсырысымен 1) орталықпен жүзеге асырылатын шешімдер мен шараларды дайындау үшін; 2) шешімдердің келісілгенділігін және экономиканың жүйенің дамуындағы қызығушылындағы басқару жүйесінің томенгі звеноларының өзара байланысы үшін.

Макроэкономикалық жоспарлаудың басқарудың мемлекеттік органдарының қызметі ретінде қарастыруға болады. Оның мақсаты белгілі кезеңнің аяғына дейін қажетті нітижелерге экономиканың келуі.

Макроэкономикалық жоспарлаудың жүзеге асуының 4 теориялық мүмкіндігін көрсетеді:

а) координациялық шешім

б) макроэкономикалық шешімдер және жеке қабылданатын экономикалық жүйелердің талдануы.

в) макроэкономикалық шамалар анықталғанда орталықтандырылған аппарат қабылданған макроэкономикалық шешімдер.

г) табыс сияқты мақсаттардың қағидаларына сай қабылданған макроэкономикалық шешімдер. Мысал ретінде аралас шаруашылықты алуға болады. Осыдан шаруашылық субъектілер экономикалық қатынастарда кооперативті немесе бәсекелестік ортада қатыса алады. Орталық басқару органы тек қана жалпы экономиканың қалыптасу қағидаларын құрады.

Мемлекеттік орталықтандырылған жоспар басқарудың басқа деңгейңнде шешілмейтін мәселелерді қамтиды. Мысалы министрлікте, кәсіпорындарда негізгі приоритеттерді анықтау және елдің жалпы әлеуметтік - экономикалық даму мақсаттары туралы сөз болып отыр.

Жалпы мемлекеттік жоспар құрылымдық және инвестициялық саясатың бағытын анықтау керек.

Салалық жоспарлаудың объектісі болып экономиканың салаларының тиімді дамудың қарастыратын салалық аспектіні зерттеу табылады.

Жоспарлаудың салалық қағидалар негізінде құрылымдық немесе технологиялық ерекшіліктері бойынша жақын бірдей белгілі өнім өндіретін өндірістік кәсіпорындарды бірегейдік салаларға біріктіретін басқарудың салалық жүйесі құрылады.

Регионалды басқару объектісі болып өндірістік және әлеуметтік сал енетін территориялды шаруашылық табылады.

Кәсіпорынның стратегиялық жоспары таңдалған тауармен нарыққа байланысты анықталады. Нарыққа көшу кезінде кәсіпорынның даму жоспары біраз өзгерістерге ұшырады.

Жаңа әлеуметтік - экономикалық стратегия және елдегі қайта құру концепциясының аяқталуы да жаңа бір ортадағы халықтық өмірінің сапалылығына қарай да айтуымызға болады.

Стратегиялық жоспардың негізгі мақсаты жүйелерді анықтау және бір - бірімен байланыстықан макроэкономикалық көрсеткіштер, өндірудіңтейімділігін және жоспар бойынша орындалған өнімді тұтынудағы кезеңді анықтау.

Стратегиялық жоспарлаудың негізгі атқаратын міндеттері:

Ғылыми дәлділіктпен және экономика жайлы мемлекеттің саясатының параметрлерінің жиының қамтып көрсетеді.
Әлеуметтік - шаруашылықтың тиімді өсуін және макроэкономиканың тұрақтылығын қамтамасыз етеді.
Ұлттық программаның дерьес өзделуіне ғылыми ақпараттың базасын дайындайды.
Банктің жоспарлы көрсеткіштерінің еңгізілуін қадағалайды.
Жоспарланған көрсеткіштердің жүйелерін анықтайды және финанс балансының табасының абсолюииік өлшемін, сонымен қатар Республиканың мемлекеттік бюджет деңгейін есептеледі.
Елдегі түрлі аймақтардың экономикалық және әлеуметтік дамуын қамтамасыз етеді.

Стратегиялық жоспарларды құру процесі келесі негізгі этаптардан тұрады:

-бастапқы жоспарланған кезеңдегі табиғи-экономикалық, материалды-техникалық және республиканың интелектуалды потенциалы жағдайының ғылыми және тереңдетіп талдау;

алдағы кезеңдегі арнайы-демографиялық, ғылыми-техникалық, табиғи-экономикалық болжау;
маңызды тауарлар түріне сұраныс жиынтығын болжау;
жоспар құрудағы концепция өңдеу және қағидаларды анықтау;
өндірістің дамуының сандық және сапалық көрсеткіштерін ғылыми негіздеу;
маңызды әлеуметтік-экономикалық мәселелер бойынша ұлттық бағдарлама құрастыру. Стратегиялық жоспар жалпы мемлекеттік деңгейде келесі бөлімдер бойынша бекітіледі:

Макроэкономикалық көрсеткіштердің қоғамның жоспарланған кезеніңде дамуы.
Жүйелі көрсеткіш, административтік территория бірліктерінің әлеуметтік экономикалық деңгейінде дамуы (қала, аудан, область, село, т. б. )
Жүйелі көрсеткіш, ішкі экономикалық байланыстардың нәтижелері мен динамикасын нақтылау.
Мемлекеттің тауарға деген тапсырысы және олардың өзіндік араласуы.
Әлеуметтік - экономикалық мәселелерге ұлттық программаларды еңгізулуі.

Қазақстан Республиксының ведомсты және Қазақстан Республиксының министрлігіне арналған жылдық стратегиялық жоспарды сәйкесінше методикалық ұсыныспен дамыту. Сондай-ақ елдегі жылдық стратегиялық жоспарды да мынандай бөлімдерге бөліп қарауымызға болады.

Қазіргі кездегі бақылануға алынған сала немесе ортаны бағалау.
Келер жылға арналған министірліктің жұмысының мақсатын анықтау.
Қызметтің артықшылытары.
SWOT - анлизін барынша қойылған мақсатына жеткізу.
Қойылған мақсатқа жету стратгеиясы.
Тарату этаптары немесе аралық мақсаттар.

Жоспарлар муниципалды басқару объектісінің мазмұнына ие болуы керек:

жергілікті бюджетті өзіндік қолдану базасында сәйкес аймақтардың кешенді экономикалық дамуын қамтамасыз етуі;
әртүрлі сипаттағы аймақтық ерекшеліктерге сай кәсіпкерлік қызметті активтендіру бойынша шараларды жүзеге асыру;
ауылдардың кіші индустриясын ынталандыруға шешім қабылдау;
халыққа мәдени сектрлар бойынша материалды-техникалық және идеологиялық көмек көрсету;
шетел және отандық инвестицияларды тартуға ынталандыру.

Осыдан стратегиялық жоспарлауды қамтамасыз ететін кадр саясаты туады.

Мундай этаптар көлденең (қаржылық, экономикалық) және тік (салалық) бөлімшелерден туратын жоспарлау бойынша комитет құрастыратын Франциядағы индикативті жоспарды құру кезінде көрінеді.

Бірінші этапта өндірістік және ұлттық қауіпсіздіктің дамуына екі болжам дайындалады. Өндірістің дамуын болжау ұлттық өнімнің өндірісінің өсуіне кепілдік беруге қабілетті елдің эуономикалық дамудың негізгі бағытын көрсетеді. Екінші болжам индикативті жоспардың аяқталып келе жатқан жылдың мәліметтерінен турады; сонымен қатар негізгі экономикалық көрсеткіштердің өсу ырғағы есептеліп, оның сиымдылығына тест жүргізіледі. Осы екі болжамның әрқайсысы классикалық схема бойынша жасалады: өнім өндіріс және ішкі шығындар көрсеткіштері жоспарланады. Содан кейін үш ірі саладан (шикізат өндірісі, ауыл шаруашылығы; өнеркәсіп; қызмет көрсету) және сңғы өнімнің үш ірілендірілген категориясынан (мемлекеттік татыну, әлеуметтік салаға капитал салу, ішкі сауда) құралатын экономикалық таблица құрылады, еңбек ресурстары мен капиталдың бағасы көрінеді. Бірінші этапта қортындылайтын фазасында ұлттық есеп еңгізу жүйесінің аспаптары қызмет етеді.

Индикативті француздық жоспар құрудың екінші этапты бірінші этапта есептелген жоспарлы көрсеткіштерді жалғастырады.

Үшінші этапта кәсіпкерлер мен кәсіподақтар жұмыс істей бастайды. Салалық ақпаратқа ие бола отырып, комиссия жоспарлы параметрдің ары қарай бөлшектерін жүзеге асырады.

Индикативті жоспарлау елдік әлеуметтік экономикалық дамуының маңызды мақсатты индикаторларынан туратын ерекше құжат. Әлеуметтік - экономикалық дамудың индикаторы ретінде экономиканың құрылымын, динамикасын және тиімділігін, қаржы жағдайын, ақша айналымын, тауар және құнды қағаздар нарығын, бағаның өзгеруін, сыртқы экономикалық байланысты және т. б. сипаттайтын көрсеткіштер қолданылады.

Алға қоцған мақсатқа жету үшін шаруашылық, субъектілердің экономикалық қызметке әсерететін негізгі аспар болып бюджеттік, салықтық, ақша-несиелік, экспертті-импортты саясат, баға құрылымының және т. б. жататын экономикалық реттуші жүйелер мен заңдылық негіздер табылады.

Ұзақ мерзімді жоспарлау экономикада ұзақ мерзімді аспектіде көрінетін шараларды жоспарлау.

Стратегиялық жоспарлау мемлекеттік әлеуметтік-экономикалық саясат пен ұзақ мерзімді мақсаттардың жүзеге асуына бағытталған экономикалық реттеуші жүйелерді анықтайды.

Жылдық(ағымдық) жоспарлау ағымды макроэкономикалық баланс, экономикалық реттеуіштерді реттеу мәселелерін шешуге бағытталған.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.