Қазіргі ғаламдық проблемалардың экономикалық жақтары

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР
Қазіргі ғаламдық проблемалардың экономикалық жақтары 1
Өркениеттіліктің ғаламдық проблемаларының мәні және классификациясы 1
Қарусыздану - ғаламдық проблемаларды шешудің басты кілті 3
Кедейлік, аштық, ауруды жою -интерұлттық міндет 6
Ақпараттық өркениеттіліктің проблемалары 7
Энергетикалық және шикізаттық, экологиялық проблемаларды шешудің
планеталық масштабы, жерде тепе-теңдікті сақтау жолы 10

Қазіргі ғаламдық проблемалардың экономикалық жақтары

Өркениеттіліктің ғаламдық проблемаларының мәні және классификациясы

Ғаламдық проблемалар термині алғашқы рет Батыс елдерінде 60-шы
жылдарда пайда болып, әрі қарай кең көлемде таратыла бастады. Оның қазіргі
анықтамалары сол елдерде алғашқы рет айтылды. Ғылыми әдебиеттерде ғаламдық
проблемалар терминінен басқаларда қолданылады: адамзаттың ғаламдық
проблемалары, өркениеттіліктің ғаламдық проблемалары, FTP-ның ғаламдық,
проблемалары, дүниежүзілік экономикалық проблемалар, субғаламдық,
әмбебаптық, жалпы дүниежүзілік және басқа да проблемалар бар. Ғаламдық
ұғымы — франсуздың globol — жалпылама, латынның globoli—шар деген сөзінің
қорытынды туындысы.
Демек, ғаламдық дегеніміз жер шарындағы көкейтесті мәселелер ауқымын
қамту болып табылады.
Экономикалық даму мен географиялық жағдайының деңгейіне қарамай,
ғаламдық проблемаларға әлеуметтік-экономикалық құбылыстар мен процестерді
де жатқызамыз. Олар планетадағы барлық елдердің діңгекті мүдделерін қамти
отырып, дүниежүзілік қоғамдастықтағы мемлекеттердің өзара әрекеттенуінің
дәйекті жолдарын іздестіріп, бүгіндері өркениеттілік адамдар тағдырының
өмірлік маңызы барлығын паш етуде. Ғаламдық проблемаларға мыналар жатады:
дүниежүзілік өз ара соғысты болдырмау; қоршаған ортаны қорғау; дамушы
елдердің экономикалық артта қалуын жою; энергетикалық, шикізаттық, азық-
түлік және демографиялық проблемалар; дүниежүзілік мұхит байлығы мен бейбіт
— жағдайда космосты игеру; ауруларды жою және басқалар.
Бұл проблемалар басқару тәсілі және экономикалық процестердің
динамикасы, ұдайы өндіріс құрылымының әсерімен тығыз байланысты болып,
жалпы экономикалық аспектіні айқындап көрсете түседі.
Ғаламдық проблемалардың ерекшелігі сол, оның барлығы адам тағдырына
қатысты және оны шешуді тоқтату өркениеттілікті күйретумен бірдей немесе
жердегі өндіріс қызметі мен өмір жағдайын деградациялау болып табылмақ.
Өркениеттіліктің болу негізі әртүрлі процестердің әсеріне ұшырап
отырады:
— милитаризация мен қару-жарактану;
— қоршаған ортаиың төзімсіз ластануы;
— қауіпті аурулардың тарауы мен өсуі: СПИД, рак, нашақорлық т.б.
— дамушы елдердегі демографиялық процестердің асқыну салдарынан тақыр
кедейлену, жұмыссыздық, сауатсыздықтың пайда болуы;
- жаппай мәдениеттілікті уағыздау әсерінен ұлттық мәдениеттің ыдырауы.
- дүниежүзілік мұхит байлығын бақылаусыз қанау.
Ғаламдық проблемалардың ерекшелігі сол, тек қана барлық мемлекет пен
халықтардың саяси экономикалық, ғылыми-техникалық күштерінің бірігуі
нәтижесінде шешуге болады.
Барлық халықтар адамзатты ядролық соғыс зардабынан құтқару,
экологиялық катастрофаны болдырмау, дамушы елдердегі халықтардың
кедейленуін барынша бетін қайтаруға мүдделі. Осы айтылған өмірлік
сауалдардан дұрыс шешім қабылдау — халықтардың өмір сүріп кетуіне жағдай
жасап, өркениеттіліктің дамуына сатылап көшу деген сез.

Қарусыздану - ғаламдық проблемаларды шешудің басты кілті

XX- шы ғасырдың 80-ші жылдарының екінші жартысында АҚШ пен бұрынғы
КСРО арасында қару-жарақтану көз жетпейтін масштаб пен интенсивтенудің
шарықтану шегіне жетті. Осы кезде дүниежүзінде 50 мыңға жуық әртүрлі соғыс
зарядтарының қоры болып, олардың жалпы қуаты шамамен 15 мыңдай мегатоннаны
құрады. Бұл дегеніміз 1945-шы жылғы Хиросимадағы атом жарылысының қуатынан
миллион есе артық еді.
Адамзат тоталитарлық жойылудың адам айтқысыз қаупімен бетпе-бет келді.
Мұралық қару-жарақты пайдаланып соғысуда ешкімде жеңімпаз болмақ емес,
тіпті адамзат ұрпағы толығымен тып-типыл болады.
Ғаламдық соғыс шығындары 80-ші жылдардың ортасында жыл сайын 100 млн.
адам-жылға (человек-лет) жетті. Соғыс дайындығына әдетте еркін емес,
тегін емес ресурстар пайдаланылады. Оларға әлемдік ресурстардың көптеген
мөлшері жұмсалады. Ол адамзат дамуы мен өмір сүруі үшін ең қымбат, ең
қажетті ресурстар еді. Соғыс қару-жарақтарына жұмсалған көптеген ресурстар
ғаламдық масштабта көптеген зиян келтіреді. Олардың зияндылығы, тіпті,
дүниежүзіндегі елдерде болған жер сілкінісі, қуаңшылық, су тасқыны,
тайфундар мен басқалай стихиялық жағдайлардан әлденеше рет асып кетеді.
Соғыс және соғыс тұтыныстары К.Марсктің сөзімен айтқанда: тікелей
экономикалық қатынастарда сондай болып көрінеді, егер бар ұлт суға өзінің
капиталының белгілі бөлігін лақтырса.
Әдетте қару-жарақтану күрделі саяси, әлеуметтік және экономикалық
шығындарға алып барады. Қоғамдағы ғылыми-техникалық прогресс жетістігі қару-
жарақтануды өсірумен емес, оны қысқартумен бағаланады. Экономиканы
демилитаризация жасамай, дүниежүзілік ынтымақтастық болмай тіпті соңғы
есепте басқа да ғаламдық проблемалардың өзі шешілмек емес.
Совет Одағы 1987 жылғы тамызда Нью-Йорктегі Халықаралық конференцияда
Даму үшін қарусыздану деген халықаралық қорын құруды ұсынады.
Стратегиялық, бағыттағы қару-жарақты қысқарту мен шектеу Шарты (СНВ-2)
бойынша аса жай және дүниежүзілік соғыстың туу қауіпін дегенмен шектеді.
Мәскеуде екі ірі мұралық, державалар —АҚШ пен Ресей —1993 жылы қаңтардың 3-
ді СНВ-2 шартына қол қойды. Шарт талабына сай стратегиялық қару арсеналын
2003-і жылға дейін қазіргі деңгейдің 23 бөлігіне қысқартуды аяғында БҰҰ-на
қабылданып, дүниежүзілік іс-әрекеттерге қатыстырылу мүмкіндігіне ие болды.
Сөйтіп Қазақстан мұралық қаруды таратпау шартына қосылды. Ядролық қаруды
сынау полигоны Семей жауып, мұралық зарядтары бар алысқа атылатын
ракеталардан босатылады. Қазақстан Республикасы жер планетасында
алғашқылардың бірі болып мұрасыздық зонаға айналды.
Мұралық, қару АҚШ пен Ресейден басқада елдерде бар. Олар: Ұлыбритания,
Франция, Қытай. ҚХР-сы 1996 жылы маусымның 29-да Лобнор полигонында кезекті
ядролық сынақ жасап, оған енді мораторий болғанын хабарлап, ядролық сынақты
тоқтату шартына қосылды.
Соғыс ресурстарын бейбіт мақсатқа жұмсауды көздеу - конверсия-
қарусыздану жағдайында соғыс өндірісін мен қызметтерін бейбіт рельске
көшіру. Конверсияны жүзеге асыру жаппай қаруланудың, әлеуметтік-
экономикалық салдарының келеңсіздігін жойып, тұрғындардың әл-ауқатының
көтерілуіне оң ықпалын жасайды.
Конверсия жоспарын жасау халықаралық ынтымақтастықтың жаңа даму жолын
айқындайды. Ол дегеніміз қарусыздану мен ядролық қауіпті жою мақсатындағы
ұлттық шаралардың жүзеге асуы. Ядролық қарусыздану мен жаппай қарулануды
жою ғаламдық проблемаларды шешудің басты кілті болмақ.

Кедейлік, аштық, ауруды жою -интерұлттық міндет

Жер шарының көп бөлігін қамтып отырған ғаламдық проблемалардың
бірегейі - кедейлікті, аштықты, ауруды жою болып отыр. Қазіргі уақытта Жер
бетінде адамзат тарихында бұрын-соңды болмаған ашаршылық көптеп белең
алуда.
БҰҰ-ның мәлімдеуінше дамушы елдерде 800 млн. астам адам немесе
тұрғындардың 40 % абсолютті кедейлік жағдайда өмір сүруде. Болжам бойынша
2000 жылға дейін кедейлер саны 1,2 млрд. адам болмақшы. Дамушы елдерде 1980
жылы аштықтан 50 млн. адам қайтыс болған, ал оның 15 млн. сәбилер. Азық-
түлік жағдайы төмендеп, оны өндіру өсімі кеп елдерде жеп қойылды. Ол
тұрғындардың өсуімен жұтылуда. Демек, дамушы елдерде кедейлік, аштық,
аурудың асқынуы демократиялық, процестермен байланысты. Дамушы елдерде
астықты импорттау жоғарғы қарқынмен өсуде: жылына 70-ші жылдың басында — 30
млн. т., 1975 ж.- 80 млн.т., 1990 ж. - 135 млн.т, ал 2000 ж. -226 млн.т.,
болып 37 млрд. АҚШ долларын құрамақ. Көптеген елдерде мұндай ақша жоқ та.
Әдетте, астық импортына кедей елдер мұқтаж екені белгілі.
Бар ресурстар мен халық саны ара қатынасының алшақтығы өсуде. Қазіргі
кезде жер бетіндегі адамзат 6 млрд. құраса, келесі ғасырда 8-14 млрд. өседі
деп көзделуде, соның 90%-тен астамы ең кедей мемлекеттердің үлесінде
болмақ.
Екінші дүниежүзілік соғыстан соң, жаппай қарулануға кеткен жалпы
тікелей шығындар 6 трлн. доллардан асқаны белгілі болып отыр. Жыл сайынғы
соғыс шығындары шамамен триллион доллар құруда. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.