Жұмыспен қамтудың бұрынғы және қазіргі теориясы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР

Кіріспе 1
1.Жұмыспен қамтудың бұрынғы және қазіргі теориясы 2
2. Жұмыссыздықтың мәні және түрлері 5
3. Жұмыссыздықтың себептері 7
4. Қазақстан Республикасындағы жұмыссыздық 8
Қорытынды 9
Пайдаланылған әдебиеттер 10

Кіріспе

Жұмыссыз қалу қаупі - әр ересек адам үшін үлкен мәселе. Адамдардың
көпшілігі үшін жалақы – жалғыз табыс көзі әрі жұмыс адамды моральдық
жағынан қанағаттандырады. Сөйтіп, жұмыссыз қалу материалдық жағдайды
төмендетіп қана қоймайды, сондай-ақ болашаққа сенімсіздік туғызады, адам
өзін өмірге жарамсыз сезінеді.
Жұмыссыздық – еңбекке қабілетті адамдардың жұмыс істемеуі.
Еңбекке қабілетті адамдар (жұмыс күші) – жұмыс істейтін және
істемейтін жұмысшылардың жалпы саны.
Толық жұмыстылық ұғымы болмайды. Толық жұмыстылық – бұл кезеңдік
жұмыссыздықтың болмауы.
Нарықтық экономикада міндетті түрде жұмысшылардың тиімді резерві
болады және жұмыссыздықтың табиғи нормасы немесе табиғи деңгейі сақталады.
Жұмыссыздықтың табиғи деңгейі – толық жұмыстылық жағдайындағы
жұмыссыздық деңгейі (яғни кезеңдік жұмыссыздықтың болмауы).

1.Жұмыспен қамтудың бұрынғы және қазіргі теориясы

Жұмыссыздық – экономикалық теорияның бұрынғы және
қазіргі тарихындағы ең өткір мәселесінің бірі. Жұмыссыздықты әртүрлі мектеп
мектеп өкілдері әртүрлі түсіндіреді. Мысалы, мальтузияндық теория
жұмыссыздықтың пайда болуын тұрғындардың тым артып кетуімен түсіндіреді.
Кейнстік теория бұл құбылысты нарықтық сұраныстың жетіспегендігімен
дәлелдейді, еркін кәсіпкерлік мектебінің теориясы – жұмыссыздық жалақы
деңгейінің жоғарылауымен туындайтынын айтады, яғни ол еркін болып табылады.
Еркін кәсіпкерлік теориясы қазіргі өкілдері – монетаристер - осы
көзқарасты құптайды.
К.Маркстың қорлану теориясы мен қазіргі технологиялық теория
жұмыссыздықтың болуын біріншіден – капиталдың қорлануымен, екіншіден, -
техника прогрессімен болатындығын айтады.
Енді осы теориялардың мән-жайына қысқаша тоқталайық.
Мальтузияндық теорияны ағылшын экономисі Томас Роберт Мальтус
(1766-1834жж ) жасаған. Ол 1798 жылы Халық саны туралы заңның тәжірбиесі
кітабын шығарған. Онда ол былай жазған: жер шарындағы тұрғындар
геометриялық прогрессиямен өседі: яғни әрбір 25 жылда екі есе өседі; ал
өмір сүру жабдығы – 1, 2, 3, 4, 5 және т.б.
Ол халық санының және өмір сүру әдісінің өсу қарқыны жоғарыдағы
көрсетілген ескппен салыстыра отырып мынадай қорытындыға келген:
тұрғындардың жоғары қарқынмен өсуі қайыршылық пен жұмыссыздықтың себеп
салдары болып табылады.
Тұрғындардың қарқынды өсуін Мальтус (әрбір 25 жылда екі есе өсуі)
XVII-ші ғасырда АҚШ-да халық санының өсуі негізінде есептеген, бірақ ол
кезде АҚШ-да тұрғандар сан тек табиғи өсіммен ғана емес, Еуропадан
иммигранттар легінің келуімен де өскенін ескермеді.
Қазіргі жағдайда адамзаттың өмір сүру әдісінің тұрғындар
қарқынының тез өсуінен қалмау үшін мүмкіндіктер көп. Бұл туралы ағылшын
экономисі Джон Бернал өзінің 1954 жылы шыққан Қоғам тарихындағы ғылым
кітабында былай жазған: Қазіргі уақытта атом ядросының бөлінуі негізінде
ядролық энергия алынды және оны ядролық синтезден, тіпті көп мөлшерде толық
негіз бар, себебі тамақ өндірісін мұнан ары дамытудың шексіз екенін
көрсетеді.
Ағылшын экономисі Джон Кейнстің баяндауынша,жұмыссыздық бұл
тауарға сұранымның төлем қабілеттілігінің жеткіліксіздігі мен жалақының өте
жоғарылауының
салдары деп түсіндіреді.Төлем сұранымының жеткіліксіздігін ол адамдардың
қор жинауға
бейімділігімен және күрделі қаржыға ынталандырудың әлсіздігімен
түсіндіреді.Оның ойынша, толық жұмыстылықпен қамтамасыз етуге болады, ол
үшін адамдардың қор жинауға бейімділігін жоюы қажет және жұмыс орнын құру
үшін жоғарғы деңгейлі күрделі
қаржыны қарастырған дұрыс.
Батыс мектебінің өкілдері. ХХ-шы ғасырдың 30-шы жылдарына дейін
жұмыссыздықты – жолдамалы жұмыскердің –өзінше еркін талдауы деп есептеді.
Жұмысшылар шектен тыс жоғарғы жалақыны талап етеді, сондықтан жұмыс күшіне
сұраным төмендейді. Бұл теорияны ағылшын экономисі Кембридж университетінің
профессоры А.Пигу өте дәйектілікпен жасады. Ол өзінің ойын 1923 жылы шыққан
Жұмыссыздық теориясы кітабында баяндады. Алайда XX-шы ғасырдың 30-шы
жылдарындағы жаппай жұмыссыздық кезінде бұл позицияның дұрыс еместігі
барынша айқындала түсті.
Қазіргі жағдайда монетарлық теория өзі туралы барынша айқын
көрсете білуде. Осы теорияны жақтаушылар жұмыссыздық себебін мемлекеттің
ақша саясатын дұрыс жүргізбеуінде екендігімен түсіндіреді. Ақша массасын
дұрыс басқара отырып, өндіріс процессін реттеуге болады. Олардың ойынша,
түзу инфляция өндірісті ынталандырады және жұмыссыздықты басады. Мысалы,
жаңа зеландиялық экономист Олбен Филлипс (1914ж.) осы тәуелділікті
математикалық тілде қисық түрінде көрсетіп, кейінірек ал Филлипс қисығы
аталды.
К.Маркс қорлану теориясын жасады. Осы теорияға сәйкес капиталдың
қорлану процесінде, яғни қосымша құнның капиталға айналуында (қосымша
ғимараттар, алып құрылыстар, машиналар, жабдықтар және өндіріс көлемін
ұлғайту үшін қажетті қосымша жұмысшыларды алып сату), капиталдың техникалық
және құндық (органикалық) құрылымында өзгерістер болады. Бұның өзі қосымша
құнның еңбек құрал-саймандарын көбірек алуға үлесі артады, ол қосымша
құнның жұмыс күшін сатып алуға бағытталған үлесінің азаюына алып келеді.
Осының салдарынан жұмыс күшінің бір бөлігі артығырақ болып, өндіріс
саласынан ығыстырылып шығарады. Соның арқасында өнеркәсіпте резервтік еңбек
армиясы пайда болады. Осы жұмыссыздар армияся. ...жұмысшы халық капитал
қорларын өндіре отырып, - деп жазды К.Маркс, құрал-жабдықты өндіруді үдеуші
мөлшерде көбейтеді, сөйтіп оны салыстырмалы артық адамдар етіп жасайды.
Егер капиталға материялдық-заттық түрінің көзқарасымен қарасақ,
онда өндіріс құрал-жабдығы массасының оларды қозғалысқа келтіретін
жұмысшылар санына қатынасы капиталдың техникалық құрылымы деп аталады.
Мысалы:
100 станок : 100 жұмысшы, немесе
Капитал тек қана материалдық-заттық түрге ие болып қалмай, сондай-
ақ құндық түргеде ие болады. Осы тұрғыдан мынадай тепе-теңдікті құрамыз:
100 станок = 800 с

100с = 800с
100 жұмысшы = 200 v, немесе 100ж 200v
Капиталдың 800с : 200v (с:v) қатынасы құндық құрылымы деп аталады.
Капиталдың техникалық құрылымындағы өзгерістер капиталдың құндық
құрылымының, өзгеруіне алып барады. Капиталдың органикалық құрылымы – бұл
капиталдың техникалық құрылымның құндық байқалуы. Қоғамдық өндірістің
дамуына қарай капиталдың органикалық құрылымы барынша ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.