Инфляцияның мәні және мазмұны

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР

Кіріспе 2
І Инфляцияның мәні, түрлері және пайда болу себептері 3
1.1 Инфляцияның мәні және мазмұны 3
1.2 Инфляцияның пайда болу себептері және оның балама қайнар көздері. 4
Қорытынды 8
Қолданған әдебиеттер 9

Кіріспе

Қазақстанның нарықтық даму жолына өту барысында, Республика бұрынғы
КСРО-ның жасырып келген көптеген экономикалық проблемаларымен кездеседі.
Осы кезде мемлекет алдында тұрған ең басты мәселелердің бірі бұл тұрақты
ақша жүйесін құру болды, өйткені оптимальды ақша массасының айналымы мен
қаржы-несие институттарының жұмысынсыз экономиканы дамыту мүмкін емес еді.
Ақша жүйесінің тұрақтылығы ең алдымен инфляция деңгейіне және мемлекеттің
жүргізіп отырған ақша-несие саясатына байланысты. Инфляция экономикалық
құбылыс ретінде барлық мемлекеттерде байқалады және оған мемлекет тарапынан
үздіксіз қадағалау мен реттеу жүргізіп отыру қажет.
Инфляция дүние жүзіндегі көптеген елдердің экономикалық және
әлеуметтік өміріндегі ең бір өткір проблемаларының бірі. Бұл проблема
бұрынғы КСРО құрамындағы мемлекеттердің барлығын қамтып өтті.
Инфляция тауар бағаларының өсуінен көрінгенмен, ол тек ақшаға ғана тән
ғажайып құбылыс емес. Ол күрделі әлеуметтік-экономикалық құбылыс, оны
тудырушы шаруашылықтың түрлі салаларындағы ұдайы өндіріс сәйкестілігінің
бұзылуы.
Жоғарыдағы айтылғандарды ескеріп, инфляция дейтін экономикалық
құбылысты зерттеу өте актуальды болып табылады.
Менің осы тақырыпты таңдап алуымның басты себебі- инфляцияның
экономикалық құбылыс ретінде экономиканың барлық салаларына (өндіріске,
қаржы-несие жүйесіне, әлеуметтік-экономикалық салаға және тағы басқаға)
әсер етуі.
Осы жұмыстың негізгі мақсаты - инфляцияны қазіргі экономикалық жүйенің
айрылмас құбылысы ретінде терең зерттеу. Жұмыста мен мынадай негізгі
мәселелерге көңіл бөлем:
1) инфляцияның мәнін ашу, оның түрлерін анықтау және пайда болу
себептерін танып білу.
2) инфляцияның әлеуметтік-экономикалық, зардаптары мен антиинфляциялық
күрестің қазіргі кездегі әдістерін зерттеу.
3) Қазақстандағы инфляциялық процестің дамуы мен оған қарсы
мемлекеттің жүргізіп отырған саясаты туралы сөз болады.

І Инфляцияның мәні, түрлері және пайда болу себептері

1.1 Инфляцияның мәні және мазмұны

Экономикалық құбылыс ретінде инфляция ұзақ уақыт өмір сүруде. Оның
пайда болуы ақшаның шығуымен, қызметімен байланысты.
Инфляция терминінің сөзі латынның – inflatio - iciнy, қампаю дегенді
білдіреді. Тұңғыш рет Солтүстік Америкада 1861-1865 жылдардағы азамат
соғысы кезінде пайда болып, айналымдағы қағаз ақшалардың тым көбейіп кету
процесін білдірген.
Қағаз ақша деп - толық құнды ақшаның орнына айналым және төлем құралы
қызметтерін атқарып, мемлекет өз шығындарын жабу үшін шығарылатын және
ықтиярсыз көрсеткен құны бар, әдетте алтынға айырбасталмайтын ақша белгісі
(немесе құн белгісі алтынның өкілі), ХІХ ғасырда бұл термин Англия мен
Францияда қолданыла бастады. Экономикалық әдебиеттерде инфляция түсінігі XX
ғасырда дүниежүзілік соғыстан кейін жиі қолданылса, кеңес өкіметінің
экономикалық әдебиеттерінде 20-шы жылдың орта кезінде көрінді.
Инфляцияның жалпы, әдеттегі анықтамасы - айналымдағы ақша массасының
қажеттіліктен тыс артып кетуі. Бұл ақша өлшемінің құнсыздануына, тауар
бағаларының соғұрлым өсуіне әкеледі
Бірақта инфляцияның мазмұнын әр автор әр түрлі жазып жүр. Мысалы,
"Ақша, несие, банктер" деген, 1998 жылы Москвадан шыққан көлемді оқулықта
(орыс тілінде), "инфляция бағаның жоғарылағанынан, тауардың
жетіспеушілігінен және тауар мен көрсетілген қызметтің сапасыздығынан
шыққан ақшаның құнсыздануы, оның сатып алу мүмкіншілігінің төмендеуі болып
көрінеді" делінген.
Бұл анықтаманың басты кемшілігі, айналымдағы ақша белгілерінің аса
көбейіп кетуінің инфляцияға тигізетін әсері көрінбейді.
1999 жылы Алматыда шыққан "Толық экономикалық орысша-қазақша сөздікте"
инфляция былай сипатталады: "Ақшалай табыстың тауарлар мен көрсетілетін
қызметтерден асып түсуі, нарықта қаржы активтерінің көбеюі салдарынан
тауарлар мен көрсетілетін қызметтер бағасының өсуі. Мұндай анықтамадан
байқайтынымыз, ең басты мәселе табыстың өсуінде сияқты. Соның салдарынан
айналымда ақша көбейіп кетеді деген ой туады. Бірақ, бұл да теріс түсінік.
Мәселе табыста емес. Ол өскен жоқ, ал тауар мен қызмет жетпегендіктен,
олардың сапалары төмен болғандықтан, ұсыным азайып, сұраным көбейгеннен
кейін, айналымда ақша көбейген сияқты болып көрінеді.
Осының бәрін еске алып, инфляция дегенді былай анықтаған жөн деп
санайды:
"Айналым арналарының артық ақща белгілерімен аса толып кетуінің, тауар
мен қызметтердің жетіспеушілігінің және олардың сапасыздығының салдарынан,
ақшаның құнсыздануы, тауар мен көрсетілетін қызметтердің бағасының өсуі,
сөйтіп халықтың нақты табысының төмендетілуі."
Инфляция тек қағаз ақшаға ғана тән және ол экономиканың кез келген
үлгісінде де орын алады. Көбінесе, инфляция айналымдағы ақшаның көбеюімен
бейнеленеді. Бірақ кейде, инфляциялық ахуал, айналымдағы ақшаның саны
бірқалыпта қалған күнде де туады. Мысалы, егер елде тауар өнімінің көлемі
азайып кетсе, онымен тікелей байланысты тауар айналымының да көлемі азаяды.
Олай болса, оларға жұмыс жасайтын ақшаның да саны азаяды. Сөйтіп, дәл
осы кезде айналымда жүрген ақшаның кейбір бөлігі артық болып шығуы мүмкін.
Тап осындай жағдай ақша айналымы жеделдетілсе де туады. Ақша айналымын
жеделдету, басқа жағдайлары бірдей болғанда, айналымға қосымша ақша
шығарғанмен бірдей.
Алайда инфляцияны айналым процесін құнсызданған қағаз ақшамен толтыра
беру деп түсіну жеткіліксіз. Инфляция тауар бағаларының өсуінен
көрінгенімен, ол тек ақшаға ғана тән "ғажайып" құбылыс емес. Ол – күрделі
әлеуметтік-экономикалық құбылыс, оны тудырушы нарық шаруашылығының түрлі
саласындағы ұдайы өндіріс сәйкестілігінің бұзылуы. Инфляция дүниежүзіндегі
көптеген елдердің экономикалық өміріндегі ең бір өткір проблемалардың
бірі.
Әсіресе, инфляции қауырт жағдайларда байқалады (мысалға: соғыс,
төңкеріс жағдайларында). Осындай кездерде мемлекет өз шығындарын жабу
мақсатында қағаз ақшаларды шығаруды қолданған. Бірінші дүниежүзілік
соғыстан кейінгі, әсіресе, Германияда инфляция жоғарғы қарқынға жетті. 1923
жылдың күзінде айналымдағы ақша массасы 496 квинтиллион рейхсмаркаға жетіп,
ол ақша өлшемі триллион есе құнсызданды[1].
Инфляцияның қазіргі кездерде өзіне төн біршама ерекшеліктері бар:
- егер инфляция қарқыны бүрын бір жердің аумағынан шықпаса, қазір де
бүкіл ел аумағын қамтиды.
- егер инфляция бұрын бір мезгілде ғана жүрсе, қазір инфляция көп
уақытқа созылған құбылыс.
- егер инфляция бұрын тек ақшаның әсерінен туындаса, қазір де көптеген
ақшасыз және тағы да басқа факторларға байланысты.

1.2 Инфляцияның пайда болу себептері және оның балама қайнар көздері.

Инфляцияға төменде көрсетер пайда болар себептерімен қоса, осы елдегі
саяси жағдай да әсер етеді. Бұл әсіресе қазіргі заманға тән құбылыс.
Ақшаның саяси жағдайдағы өз курсын төмендетуін саяси атмосфераның
қалыптасқан валюта нарығында да анықталады.
Инфляцияға әсер ететін бірінші топтағы ақшалай факторлар ақшаға
сұраныстың тауарлы сұраныстан жоғары болуының нәтижесінде ақша айналысы
заңы талаптарының бұзылуы, яғни бюджет тапшылығын жою мақсатында шамадан
тыс ақша шығаруға байланысты айналыстағы ақша массасының көбеюі; халық
шаруашылығындағы несие ақшалардың көптігі; ұлттық валютаның курсын
бірқалыпты ұстау үшін үкіметтің қолданатын тәсілдері; ұлттық валютаның
қозғалысын шектеу және тағы да басқа факторлар жатады.
Екінші топқа тауарлар бағасын және шығындарды өсіретін ақшалы емес
факторлар жатады. Олар: қоғамдық ұдайы өндіріс құрылымының үйлеспеушілігі;
шаруашылық механизмінің шығындылығы; салық саясаты; баға саясаты;
мемлекеттің экономикалық саясаты; сыртқы экономикалық, іс-шаралары және сол
сияқты факторлар жатады. Шын мәнінде екі топтағы факторлар бір-бірімен
тығыз байланыстыру тауарлар мен көрсетілетін қызметтің бағасын өсіріп,
инфляцияға соқтырады. Инфляцияның өмірдегі көрінісі тауар бағаларының күрт
есуі. Осы көріністі американдық ғалым және публицист Дж. Гэлбрейт "ақшаның
тауарды қууы" деп сипаттады. Инфляцияның алғашқы себебі айналымдағы ақша
массасы мен сатылуға тиіс тауарлар массасы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.