Макроэкономика негіздері

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР

Кіріспе 2
Макроэкономика негіздері 2
Ұлттық шоттар жүйесi 3
Жалпы ұлттық өнiм және оны өлшеу әдiстерi 5
Номиналды және нақты ЖҰӨ 7
ЖӨ-ді есептеу әдістері 8
Қорытынды 11
Қолданылған әдебиеттер тізімі 12

Кіріспе

Рынок экономикасы екі дәрежеде қызмет атқарады, ол "макроэкономика"
және "микроэкономика" болып бөлінеді, осыған сәйкес талдау да
—"макроанализ" және "микроанализ" деңгейінде жүргізіледі. Осылай талдау
жасаған Дж. М. Кейнстің 1936 жылғы "Еңбекке тарту, процент пен ақшаның
жалпы теориясы" деген еңбегі батыс экономистері арасында кең қолдау тапқан.
Микроэкономика жеке бизнес немесе негізгі экономикалық буынның
(фирманың) қызмет ету саласы. Микроэкономиканың нарық жағдайындағы басты
сипаты және негізгі мақсаты — табыс табу.
Макроэкономика — бұл жалпы экономикалық процестер саласы, қоғамдық
"фирмалардың жиынтығы" болып саналады.
Макроэкономика - экономиканы біртұтас жүйе ретінде зерттейді,
экономикалық саясаттың мақсаттарын қалыптастыруды және оларды іске асыру
үшін қажетті тетіктерді анықтайды.
Макроанализ назарында агрегатты өлшемдер (жалпы өнім, ұлттық табыс,
жиынтық шығындар) болады. Егер де микроэкономика тұрақтылыққа, тепе-
теңдікке бет бұрса, макроэкономика қоғамдық өндірісті динамикалық өсіп-
өркендеуге бейімдейді.

Макроэкономика негіздері

Экономика мәселелері әр түрлі деңгейлерде: біріншіден, фирмалар, үй
шаруашылықтары, салалар сияқты жекелеген шаруашылық бірліктер деңгейінде,
екіншіден, бүкіл халық шаруашылығы және оның агрегатталған көлемдерді
(мысалы, жиынтық сұраныс пен жиынтық ұсыныс көрсеткіштері) пайдаланатын
құрамдастарының масштабында зерттелетінін біз жоғарыда атап айттық.
Ғылымның тұтастай ағза ретіндегі шаруашылық, экономикалық өсу мен
жұмысбастылық, шаруашылық механизмнің мүмкіндіктері мен жалпы жұмысы,
мемлекеттің және экономикалық саясаттың функциялары жөніндегі бөлімі
макроэкономика деп аталады. Ол жалпы өнімнің көлемі мен құрылымын, тұтастай
экономиканың әрекет етуі мен тиімділігін қарастырады. Макроэкономиканың
орталығында экономикалық реттеуді ұйымдастыру, инфляцияны басқару, табиғи
ресурстарды сақтау, тауарлар мен қызметтер өндірісінің тиімді қарқынын
ұстап тұру сияқты мәселелердің әзірленуі жатыр.

Ұлттық шоттар жүйесi

Экономикадағы өндiрiстiң жалпы өсiмiн өлшеу үшiн бухгалтерлiк есеп
атқаратын функцияны орындайтын ұлттық шоттар жүйесi қолданылады.
Ұлттық шоттар жүйесi дегенiмiз - елдiң экономикалық iс-әрекетi туралы
жалпы сипаттама алуға мүмкiндiк беретiн шоттар мен кестелер түрiнде
құрылған өзара байланысты статистикалық көрсеткiштер жүйесi. Ұлттық шоттар
жүйесiн американдық экономист, Нобель сыйлығының лауреаты С. Кузнец
жасаған. 60-жылдардың соңынан бастап бұл жүйенi стандарт ретiнде БҰҰ
қабылдап, бүкiл әлем елдерiне ұсынылды.
Ұлттық шоттар жүйесiне кiретiн әр түрлi көрсеткiштер белгiлi бiр уақыт
кезеңiндегi өндiрiс көлемiн өлшеуге, экономиканың әрекет етуiн анықтайтын
факторларды белгiлеуге, болашақтағы экономикалық дамудың тенденциясын
анықтауға, мемлекеттiң экономикалық саясатын өмiрге келтiруге және
қалыптастыруға мүмкiндiк бередi. Осылайша, ұлттық шоттар жүйесi ұлттық
экономиканың жағдайын және жағдайына әсерiн тигiзе алатын экономикалық
саясатты анықтайды.
Ұлттық шоттар жүйесiнде бiр жағында - бар ресурстар, ал екiншi жағында
- олардың қолданылуы көрсетiлген. Ол экономикалық қатынастарға
түсетiндердiң арасында жүретiн жиынтық айырбас операцияларының тепе-
теңдiгiн көрсетедi. Экономикалық қатынастарға: ақша табу мақсатында
тауарлар мен қызметтер өндiретiн қаржылық емес кәсiпорындар, басты
функциясы - тұтыну болып табылатын үй шаруашылықтары, ақшаға өткiзiлмейтiн
қызметтердi ұсынатын мемлекеттiк және жеке меншiк әкiмшiлiктер, қаржылық
мекемелер, елден тыс жүрген агенттер түседi. Осы экономикалық
қатынастарға түсушiлер барлық ресурстар екi жақты жазылған (бар ресурстар
және олардың қолданылуы) негiзгi операциялардың шотын жүргiзедi.
Нәтижесiнде, операциялардың көп бөлiгiнде тепе-теңдiк шығады, яғни
барлық ресурстар олардың қолданылуына тең болады. Осының негiзiнде өнiмнiң
әр түрлi ағымдарының арасындағы, ресурстар балансы тұрғысынан тұтыну мен
инвестициялар және экономикалық қатынастарға түсушiлердiң оларды қолдануы
арасындағы тепе-теңдiктi көрсететiн сәйкес макроэкономикалық кесте
құрылады. Экономикалық операцияларға қатысушылардың нақты топтары бойынша
келесiдей шоттар түрлерi жүргiзiледi:
Өндiрiс шоты - бұл өндiрiстiк мақсаттарға арналған шикiзат, материал
және қызметтердi тұтынудың балансы.
Эксплуатация шоты - бұл қосымша құнды еңбек ақы, әлеуметтiк сақтандыру
төлемдерi, жанама салықтар арасында бөлу балансы.
Жиынтық қосымша құн шоты - бұл табысты өндiру және өнiмдегi амортизация
арқылы негiзгi капиталды қайтару балансы.
Капитал шоты - бұл инвестицияларды қаржыландыру балансы.
Қаржылық шот - қажеттi капиталдарды кiм ұсынғанын және артық капиталдар
кiмге берiлгендiгiн көрсететiн қорытынды баланс.
Ұлттық шоттар жүйесiнiң теориялық негiздерi:
- жалпы өнiмдi жасаудағы материалдық өндiрiс саласы мен қызмет көрсету
саласының бiрiне-бiрiнiң тең мағыналығы;
- нарықтық экономиканың шаруашылық субъектiлерi арасындағы байланыстың
тiкелiлiгiне негiзделуi;
- нарықтық экономика жағдайындағы мемлекеттiң бүкiл халық шаруашылық
кешенiн басқармауы;
- нарықтық экономиканың өзiн-өзi түзету механизмi көмегiмен реттелуi;
- мемлекеттiң реттеушiлiк функцияларының нарықтық инфрақұрылымды қамтамасыз
ету және жалпы нарықтық талаптарды қалыптастыру саласында сақталуы.
Осылайша, ұлттық шоттар жүйесi қоғамның экономикалық саулығының
кестесiн құруға және оны сауықтыруға көмектесетiн саясатты дұрыс анықтауға
мүмкiндiк бередi.

Жалпы ұлттық өнiм және оны өлшеу әдiстерi

Ұлттық экономика өндiрiс көлемiн арттыруда көрiнiс табатын тауарлар
мен қызметтер шығарылымын ұлғайту мүмкiндiгiне ие. Өндiрiс көлемiн
сипаттайтын көрсеткiштер көп, бiрақ өндiрiс көлемiн барынша қамтитын
көрсеткiш болып жалпы ұлттық өнiм табылады. (ЖҰӨ) Жалпы ұлттық өнiм бұл
ұлттық экономикадағы бiр жыл iшiндегi тауарлар мен қызметтердiң түпкiлiктi
өндiрiс көлемiнiң жиынтық нарықтық құны. Ол елдiң экономикалық дамуына
сапалы сипаттама берiп, ұлттық өндiрiс өсiмiнiң тенденциясын анықтауға
мүмкiндiк бередi.
ЖҰӨ-нiң көрсеткiш ретiндегi негiзгi сипаттамалары:
1) ЖҰӨ барлық өнiмнiң сатылған сатылмағанына қарамастан, оның бiр бөлiгi
өндiрiс қорларын толтырып жатқанда ағымдық өндiрiстi бейнелейдi;
2) ЖҰӨ - бұл тауарлар мен қызметтердiң нарықтық құнын өлшейтiн ақшалай
көрсеткiш. Сондықтан да, оның көлемi тауарлар мен қызметтерге деген
бағаға тәуелдi.
3) ЖҰӨ, онда тек түпкiлiктi өнiмдердiң нарықтық құны ескерiлгендiктен екi
жақты шотты бола алмайды. Түпкiлiктi өнiмдер - бұл қайта өңдеу немесе
қайта сатуға емес, соңғы қолдануға сатып алынатын тауарлар мен қызметтер,
яғни ЖҰӨ-нен аралық өнiмдер құны шегерiледi. Өйткенi олар түпкiлiктi
өнiмдер құнында ескерiледi. Ал олардың шегерiлмеуi екi жақты шоттың
жүргiзiлуiн және ЖҰӨ-нiң шамадан тыс бағалауын беретiн едi. Осылайша, екi
жақты шотқа жолықпау үшiн ЖҰӨ-де әрбiр фирма қалыптастырған тек қосымша
құн ескерiледi.
Қосымша құн - бұл жабдықтаушылардан сатып алынып қолданылған шикiзат
пен материалдар құнын есептемегендегi фирма өндiрген нарықтық құны.
4) ЖҰӨ жыл iшiнде жасалған өндiрiстiк емес мәмлелердi ескермейдi.
Өндiрiстiк емес мәмлелерге таза қаржылық мәмлелер мен ұсталған тауарларды
сату жатқызылады.
ЖҰӨ-дi екi әдiспен өлшеуге немесе есептеуге болады:
1. Өндiрiс шығындары тарапынан, яғни бұл әдiсте ЖҰӨ түпкiлiктi өнiм
өндiрiсi бойынша немесе тұтынушының өнiмдi сатып алуға кеткен шығындары
бойынша анықталады.
2. ЖҰӨ-дi өндiру барысында алынған өндiрушiнiң табысы (түсiмi) тарапынан,
бұл әдiсте ЖҰӨ қосымша құнды есептеу негiзiнде анықталады. Екi әдiс те
бiр мәселенi, бiрақ екi жағынан қарастырады. Тұтынушының өнiмдi сатып
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.