Қазақстан Республикасының бюджетінің атқарылуына талдау
2 Қазақстан Республикасының бюджетінің атқарылуына талдау
2.1. Мемлекеттік бюджеттің кірістері мен шығыстары
Мемлекеттің орталықтандырылған ақша қорын қалыптастырумен және
пайдаланумен байланысты болып келетін бюджеттің жұмыс жасауы ерекше
экономикалық нысаны— бюджеттің кірістері болып табылады. Ол құндық
бөліністің жеке көзін білдіреді. Категориялардың екеуі де бюджеттің өзі
сияқты объективті және олардың өзгеше қоғамдық арналымы болады: кірістер
мемлекетті қажетті ақша қаражаттарымен қамтамасыз етеді, шығыстар
орталықтандырылған ресурстарды жалпымемлекеттік қажеттіліктерге сәйкес
бөледі. Бюджеттің түсімдері кірістер, бюджеттік кредиттерді өтеу,
мемлекеттің қаржы активтерін сатудан түсетін түсімдер, сондай-ақ
мемлекеттік қарыздар, ал оның шығыстары шығындар, бюджеттік кредиттер,
қаржы активтерін сатып алу, қарыздар бойынша негізгі борышты өтеу болып
табылады.
Кірістер мен шығыстардың құрамы мен кұрылымы нақты әлеуметтік-
экономикалық және тарихи жағдайларда жүзеге асырылатын мемлекеттік бюджет
және салық саясатын жүргізудің бағыттарына байланысты болады. Бұл кезде
мемлекет белгілі бір жағдайларда кірістерді қалыптастырудың жэне шығыстарды
жұмсаудың қолайлы нысандары мен әдістерін пайдаланады.
Нарықтық қатынастарға кошкенге дейін КСРО-ның мемлекеттік бюджетінің
кірістері мемлексттік кәсіпорындардың ақша жинақтарына негізделіп келді. Ол
бюджет кірістерінің жалпы сомасының 90% құрады және негізінен екі төлемнен
— айналым салығы мен пайдадан алынатын төлемдерден тұрды. Бүл жүйе 1930
жылдан 1990 жылға дейін өмір сүрді. 1980 жылдары енгізілген өндірістік
қорлар, еңбек ресурстары және басқалары үшін ақы түрінде пайдадан алынатын
нормативті төлемдер қолданылып жүрген төлемдер жүйесін өзгертпеді және жеке
кәсіпорындар қызметінің жеке-дара нәтижелеріне бағытталып отырды.
Дағдыдағыдай, кірістердің қөзі салықтар немесе оларға бара-бар төлемдер
болып табылады. Қазақстан Республикасының мемлекеттік бюджеті кірістерінің
құрамы мен құрылымы салық телемдерінің қолданыстағы жүйесімен және
салыстырмалы тұрақсыз сипаттағы салықтық емес қаражаттардың түсімдерімен
айқындалады.
Бюджет кодексінс сәйкес бюджеттің құрылымы мына бөлімдерден тұрады:
1) кірістер:салықтық түсімдер;салықтық емес түсімдер;негізгі капиталды
сатудан түскен түсімдер;ресми трансферттер түсімдері;
2) шығындар;
3) операциялық сальдо;
4) таза бюджеттік кредит беру: бюджеттік кредиттер; бюджеттік
кредиттерді өтеу;
5) қаржы активтерімен жасалатын операциялар бойынша сальдо:
қаржы активтерін сатып алу;мемлекеттің қаржы активтерін сатудан түсетін
түсімдер;
6) бюджет талшылығы (профициті);
7) бюджет тапшылығын қаржыландыру (профицитін пайдалану):қарыздар
түсімі; қарыздарды өтеу; бюджет қаражаты қалдықтарының қозғалысы.
Бюджеттерді бекіту және бюджеттердің атқарылуы туралы есептерді түзу
осы көрсетілген құрылым бойынша жүзеге асырылады.
Бюджеттің кірістері салықтық және басқа міндетті төлемдер (салықтар
және бюджетке төленетін басқа міндетті төлемдер), ресми трансферттер,
мемлекетке өтеусіз негізде берілетін, қайтарылатын сипатта болмайтын және
мемлекеттің қаржы активтерін сатумен байланысты емес, бюджетке есептелуге
тиісті ақшалар болып табылады. Салықтық емес түсімдер—бюджетке төленетін
міндетті, қайтарылмайтын төлемдер, сондай-ақ ресми трансферттерден басқа,
бюджстке өтеусіз негізде берілетін ақша. Негізгі капиталды сатудан түсетін
түсімдерге мемлекеттік мекемелерге бекітіліп берілген мемлекеттік мүлікті,
мемлекеттік материалдық резервтен тауарларды, мемлекет меншігіндегі жер
учаскелерін жеке меншікке сатудан немесе оларды тұрақты немесе уақытша жер
пайдалануға беруден, мемлекетке тиесілі материалдық емес активтерді сатудан
түсетін ақшалар жатады. Ресми трансферттердің түсімдері - бұл бюджеттің бір
деңгейінен екіншісіне Ұлттық қордан бюджетке түсетін трансферттердің
түсімдері.
Мақсатты ресми трансферттерді қоспағанда, кірістердің нысаналы мақсаты
болмайды.
Бюджеттің шығындары — қайтарылмайтын негізде бөлінетін бюджет
қаражаттары. Шығындардың қатаң мақсатты арналымы болады.
Бюджет шығындары мынадай түрлерге бөлінеді:
1) мемлекеттік мекемелердің қызметін қамтамасыз ететін шығындар;
2) түрақты сипаты жоқ іс-шараларды ұйымдастыру мен өткізуге байланысты
шығындар;
3) мемлекеттік тапсырысқа арналған шығындар—мемлекеттік саясатты іске
асыру мақсатында (мемлекеттік органдардың өздерінің тұтынуына арналмаған)
өндірілетін тауарларға (жұмыстарға, көрсетілетін қызметтерге) мемлекеттік
органдардың ақы төлеуі;
4) жеке тұлғаларға ақшалай төлемдер—қызметкерлерге еңбегі үшін ақшалай
төлемдерден басқа, Қазақстан Республикасының заңнамалық актілеріне сәйкес
жеке тұлғаларға ақша нысанындағы төлемдермен байланысты шығындар;
5) заңи тұлғаларға субсидиялар—мемлекеттік мекемелер және қоғамдық
бірлестіктер болып табылмайтын заңи тұлғаларды өтеусіз және қайтарусыз
негізде қаржыландыру;
6) ресми трансферттер—бюджеттің бір деңгейінен екіншісіне, сондай-ақ
Ұлттық қорға трансферттер төлеу және мемлекеттік міндеттемелерді орындауға
арналған шығындардың өзге де түрлері.
Заңи тұлғаларға субсидиялар нақты саланы немесе қызмет аясын әлеуметтік-
экономикалық дамыту міндеттерін іске асырудың басқа, неғұрлым тиімді тәсілі
болмаған реттерде ғана Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде
көзделген жағдайларда берілуі мүмкін. Заңи тұлғаларға субсидия берудің
басым бағыттары орта мерзімді фискалдық саясатпен айқындалады.
Ресми трансферттердің жалпылама сипаты да, нысаналы мақсаты да болуы
мүмкін. Нысаналы сипаты бар ресми трансферттер нысаналы трансферттер болып
табылады.
Республикалық және жергілікті бюджеттерді болжауға болмағандықтан
жоспарланбаған және ағымдағы қаржы жылында кейінге қалдыруға болмайтын
қаржыландыруды талап ететін шығындарды қаржыландыру үшін республикалық және
жергілікті бюджеттердің құрамында Үкімет пен жергілікті атқарушы
органдардың резервтері құрылады.
Үкіметтің, жергілікті атқарушы органдардың резерві:
1) төтенше резервті;
2) шұғыл шығындарға арналған резервті;
3) облыстық бюджеттердің, республикалық маңызы бар қалалар, астана
бюджеттерінің, аудандар (облыстық маңызы бар қалалар) бюджеттерінің
кассалық алшақтығын жабуға арналған резервті кіріктіреді.
Үкімет резервінің және жергілітегі атқарушы орган резервінің жалпы
көлемі тиісті бюджет түсімдері көлемінің екі пайызынан аспауға тиіс.
Үкіметтің және жергілікті атқарушы органдарының резервтерінен ақша бөлу
тиісті қаржы жылына арналған республикалық немесе жергілікті бюджеттерде
бекітілген көлемдер шегінде тиісінше Үкіметтің және жергілікті атқарушы
органдардың ағымдағы қаржы жылы аяқталғаннан кейін күшін жоятын шешімдері
бойынша жүзеге асырылады.
Резерв құрамында көзделген ақша толық көлемінде пайдаланылған жағдайда
Үкімет немесе жергілікті атқарушы орган қажет болған кезде Парламентке
немесе тиісті мәслихатқа тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджет
туралы заңға немесе жергілікті бюджет туралы мәслихаттың шешіміне
өзгерістер мен толықтырулар енгізу арқылы Үкімет немесе жергілікті атқарушы
орган резервтерінің мөлшерін ұлғайту туралы ұсыныстар енгізеді.
Үкіметтің немесе жергілікті атқарушы органның резервінен бөлінген ақша
қаржы жылы ішінде пайдаланылмаған немесе ішінара пайдаланылған жағдайда,
бюджет бағдарламасының әкімшісі бөлінген ақшаның пайдаланылмаған бөлігін
ағымдағы қаржы жылының соңына дейін тиісті бюджетке қайтаруды қамтамасыз
етеді.
Үкіметтің және жергілікті атқарушы орғандардың резервтерін пайдалану
тәртібін Үкімет белгілейді.
"Қазақстан Республикасының Бюджет кодексінс" сәйкес республикалық
бюджетке түсетін кірістер мыналар болып табылады:
1) салықтық түсімдер, алымдар және басқа да міндетті төлемдер:
корпорациялық табыс салығы, қосылған құнға салынатын салық, соның ішінде
Қазақстан Республикасының аумағында өндірілген тауарларға, орындалған
жұмыстар мен көрсетілген қызметтерге және Қазақстанның аумағына
импортталатын тауарларға салынатын қосылған құн салығы, импортталатын
тауарларға акциздер, газ конденсатын қоса алғанда, шикі мұнайға салынатын
акциздер, жер қойнауын пайдаланушылардың салықтары мен арнаулы төлемдері,
экспортқа шығарылатын шикі мұнайға салынатын рента салығы, Қазақстан
Республикасының аумағы бойынша автокөлік құралдарының жүріп өткені үшін
алым, телевизиялық және радиохабар ұйымдарына радиожиілік спектрін
пайдалануға рұқсат бергені үшін алынатын алым, теңіз, өзен кемелері мен
шағын көлемді кемелерді, азаматтық әуе кемелерін, радиоэлектрондық
құралдарды және жиілігі жоғары құрылғыларды, дәрілік заттарды мемлекеттік
тіркегені үшін алынатын алым, қалааралық және (немесе) халықаралық телефон
байланысын бергені үшін, радиожиілік сектрін, кеме жүретін су жолдарын
пайдаланғаны үшін төленетін төлем, әкелінетін және әкетілетін тауарларға
кеден баждары, отандық тауар өндірушілерді қорғау шаралары ретінде алынатын
баждар, консулдық алым, Қазақстан Республикасы азаматтарының паспорттары
мен жеке куәліктерін бергені үшін мемлекеттік баж, жүргізуші куәліктерін
және көлік құралдарын мемлекеттік тіркеу туралы куәліктер бергені үшін
алынатын мемлекеттік баж, мемлекеттік нотариат кеңселері нотариустарының
нотариатгық іс-әрекет жасағаны үшін алынатын мемлекеттік баж және басқа
алымдар мен төлемдер;
2) салықтық емес түсімдер республикалық меншіктен алынатын кірістер
(республикалық мемлекеттік кәсіпорындар мен Ұлттық банктің таза табысы
бөлігінің түсімдері, республикалық меншіктегі: акциялар пакеттеріне
дивидендтер, заңи тұлғаларға қатысу үлесіне кірістер, мүлікті жалға беруден
алынатын кірістер, Үкіметтің депозиттері, екінші деңгей банктерінің
шоттарында орналастырылған мемлекеттік сыртқы қарыздар, республикалық
бюджеттен берілген кредиттер бойынша сыйақылар (мүдделер), қару-жарақ пен
әскери техниканы сатудан түсетін кірістер, республикалық меншіктен түсетін
басқа да кірістер); республикалық бюджеттен қаржьшандырылатын мемлекеттік
мекемелердің тауарларды (жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді) өткізуден
түсетін түсімдер және осы мекемелер ұйымдастыратын мемлекеттік сатып
алуларды еткізуден түсетін ақша түсімдері; мемлекеттік мекемелер салатын
айыппұлдар, өсімпұлдар, санкциялар, өндіріп алулар және республикалық
бюджетке түсетін басқа да салыққа жатпайтын түсімдер);
3) негізгі капиталды сатудан түсетін түсімдер (республикалық бюджеттен
қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелерге бекітіп берілген мемлекеттік
мүлікті, мемлекеттік босалқы қорлардан, резервтерден тауарларды,
материалдық активтерді сатудан түсетін ақшалар);
4) ресми трансферттердің түсімдері (облыстық бюджеттерден,
республикалық маңызы бар қаланың, астананың бюджеттерінен алынған ресми
трансферттер, Ұлттық қордан республикалық бюджетке алынған мақсатты
трансферттер).
Республикалық бюджетке республикалық бюджеттен кредиттерді өтеуден,
республикалық меншіктегі мемлекеттің қаржы активтерін сатудан, Үкіметтік
қарыздарды өтеуден түскен түсімдер есепке алынады.
Қазақстан Республикасының 2003 жылғы республикалық бюджет кірістерінің
құрамы мен құрылымы мына мәліметтермен сипатталады (3 кесте).
1. кесте. Республикалық бюджет кірістерінің көлемі мен қүрылымы.
Түсімдердің атауы млн.теңге %
ТҮСІМДЕР 722034 100,0
1. КІРІСТЕР 649000 89,9
Салықтык түсімдер 603396 93,0
соның ішінде:
корпоративтік табыс салығы ... жалғасы
2.1. Мемлекеттік бюджеттің кірістері мен шығыстары
Мемлекеттің орталықтандырылған ақша қорын қалыптастырумен және
пайдаланумен байланысты болып келетін бюджеттің жұмыс жасауы ерекше
экономикалық нысаны— бюджеттің кірістері болып табылады. Ол құндық
бөліністің жеке көзін білдіреді. Категориялардың екеуі де бюджеттің өзі
сияқты объективті және олардың өзгеше қоғамдық арналымы болады: кірістер
мемлекетті қажетті ақша қаражаттарымен қамтамасыз етеді, шығыстар
орталықтандырылған ресурстарды жалпымемлекеттік қажеттіліктерге сәйкес
бөледі. Бюджеттің түсімдері кірістер, бюджеттік кредиттерді өтеу,
мемлекеттің қаржы активтерін сатудан түсетін түсімдер, сондай-ақ
мемлекеттік қарыздар, ал оның шығыстары шығындар, бюджеттік кредиттер,
қаржы активтерін сатып алу, қарыздар бойынша негізгі борышты өтеу болып
табылады.
Кірістер мен шығыстардың құрамы мен кұрылымы нақты әлеуметтік-
экономикалық және тарихи жағдайларда жүзеге асырылатын мемлекеттік бюджет
және салық саясатын жүргізудің бағыттарына байланысты болады. Бұл кезде
мемлекет белгілі бір жағдайларда кірістерді қалыптастырудың жэне шығыстарды
жұмсаудың қолайлы нысандары мен әдістерін пайдаланады.
Нарықтық қатынастарға кошкенге дейін КСРО-ның мемлекеттік бюджетінің
кірістері мемлексттік кәсіпорындардың ақша жинақтарына негізделіп келді. Ол
бюджет кірістерінің жалпы сомасының 90% құрады және негізінен екі төлемнен
— айналым салығы мен пайдадан алынатын төлемдерден тұрды. Бүл жүйе 1930
жылдан 1990 жылға дейін өмір сүрді. 1980 жылдары енгізілген өндірістік
қорлар, еңбек ресурстары және басқалары үшін ақы түрінде пайдадан алынатын
нормативті төлемдер қолданылып жүрген төлемдер жүйесін өзгертпеді және жеке
кәсіпорындар қызметінің жеке-дара нәтижелеріне бағытталып отырды.
Дағдыдағыдай, кірістердің қөзі салықтар немесе оларға бара-бар төлемдер
болып табылады. Қазақстан Республикасының мемлекеттік бюджеті кірістерінің
құрамы мен құрылымы салық телемдерінің қолданыстағы жүйесімен және
салыстырмалы тұрақсыз сипаттағы салықтық емес қаражаттардың түсімдерімен
айқындалады.
Бюджет кодексінс сәйкес бюджеттің құрылымы мына бөлімдерден тұрады:
1) кірістер:салықтық түсімдер;салықтық емес түсімдер;негізгі капиталды
сатудан түскен түсімдер;ресми трансферттер түсімдері;
2) шығындар;
3) операциялық сальдо;
4) таза бюджеттік кредит беру: бюджеттік кредиттер; бюджеттік
кредиттерді өтеу;
5) қаржы активтерімен жасалатын операциялар бойынша сальдо:
қаржы активтерін сатып алу;мемлекеттің қаржы активтерін сатудан түсетін
түсімдер;
6) бюджет талшылығы (профициті);
7) бюджет тапшылығын қаржыландыру (профицитін пайдалану):қарыздар
түсімі; қарыздарды өтеу; бюджет қаражаты қалдықтарының қозғалысы.
Бюджеттерді бекіту және бюджеттердің атқарылуы туралы есептерді түзу
осы көрсетілген құрылым бойынша жүзеге асырылады.
Бюджеттің кірістері салықтық және басқа міндетті төлемдер (салықтар
және бюджетке төленетін басқа міндетті төлемдер), ресми трансферттер,
мемлекетке өтеусіз негізде берілетін, қайтарылатын сипатта болмайтын және
мемлекеттің қаржы активтерін сатумен байланысты емес, бюджетке есептелуге
тиісті ақшалар болып табылады. Салықтық емес түсімдер—бюджетке төленетін
міндетті, қайтарылмайтын төлемдер, сондай-ақ ресми трансферттерден басқа,
бюджстке өтеусіз негізде берілетін ақша. Негізгі капиталды сатудан түсетін
түсімдерге мемлекеттік мекемелерге бекітіліп берілген мемлекеттік мүлікті,
мемлекеттік материалдық резервтен тауарларды, мемлекет меншігіндегі жер
учаскелерін жеке меншікке сатудан немесе оларды тұрақты немесе уақытша жер
пайдалануға беруден, мемлекетке тиесілі материалдық емес активтерді сатудан
түсетін ақшалар жатады. Ресми трансферттердің түсімдері - бұл бюджеттің бір
деңгейінен екіншісіне Ұлттық қордан бюджетке түсетін трансферттердің
түсімдері.
Мақсатты ресми трансферттерді қоспағанда, кірістердің нысаналы мақсаты
болмайды.
Бюджеттің шығындары — қайтарылмайтын негізде бөлінетін бюджет
қаражаттары. Шығындардың қатаң мақсатты арналымы болады.
Бюджет шығындары мынадай түрлерге бөлінеді:
1) мемлекеттік мекемелердің қызметін қамтамасыз ететін шығындар;
2) түрақты сипаты жоқ іс-шараларды ұйымдастыру мен өткізуге байланысты
шығындар;
3) мемлекеттік тапсырысқа арналған шығындар—мемлекеттік саясатты іске
асыру мақсатында (мемлекеттік органдардың өздерінің тұтынуына арналмаған)
өндірілетін тауарларға (жұмыстарға, көрсетілетін қызметтерге) мемлекеттік
органдардың ақы төлеуі;
4) жеке тұлғаларға ақшалай төлемдер—қызметкерлерге еңбегі үшін ақшалай
төлемдерден басқа, Қазақстан Республикасының заңнамалық актілеріне сәйкес
жеке тұлғаларға ақша нысанындағы төлемдермен байланысты шығындар;
5) заңи тұлғаларға субсидиялар—мемлекеттік мекемелер және қоғамдық
бірлестіктер болып табылмайтын заңи тұлғаларды өтеусіз және қайтарусыз
негізде қаржыландыру;
6) ресми трансферттер—бюджеттің бір деңгейінен екіншісіне, сондай-ақ
Ұлттық қорға трансферттер төлеу және мемлекеттік міндеттемелерді орындауға
арналған шығындардың өзге де түрлері.
Заңи тұлғаларға субсидиялар нақты саланы немесе қызмет аясын әлеуметтік-
экономикалық дамыту міндеттерін іске асырудың басқа, неғұрлым тиімді тәсілі
болмаған реттерде ғана Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде
көзделген жағдайларда берілуі мүмкін. Заңи тұлғаларға субсидия берудің
басым бағыттары орта мерзімді фискалдық саясатпен айқындалады.
Ресми трансферттердің жалпылама сипаты да, нысаналы мақсаты да болуы
мүмкін. Нысаналы сипаты бар ресми трансферттер нысаналы трансферттер болып
табылады.
Республикалық және жергілікті бюджеттерді болжауға болмағандықтан
жоспарланбаған және ағымдағы қаржы жылында кейінге қалдыруға болмайтын
қаржыландыруды талап ететін шығындарды қаржыландыру үшін республикалық және
жергілікті бюджеттердің құрамында Үкімет пен жергілікті атқарушы
органдардың резервтері құрылады.
Үкіметтің, жергілікті атқарушы органдардың резерві:
1) төтенше резервті;
2) шұғыл шығындарға арналған резервті;
3) облыстық бюджеттердің, республикалық маңызы бар қалалар, астана
бюджеттерінің, аудандар (облыстық маңызы бар қалалар) бюджеттерінің
кассалық алшақтығын жабуға арналған резервті кіріктіреді.
Үкімет резервінің және жергілітегі атқарушы орган резервінің жалпы
көлемі тиісті бюджет түсімдері көлемінің екі пайызынан аспауға тиіс.
Үкіметтің және жергілікті атқарушы органдарының резервтерінен ақша бөлу
тиісті қаржы жылына арналған республикалық немесе жергілікті бюджеттерде
бекітілген көлемдер шегінде тиісінше Үкіметтің және жергілікті атқарушы
органдардың ағымдағы қаржы жылы аяқталғаннан кейін күшін жоятын шешімдері
бойынша жүзеге асырылады.
Резерв құрамында көзделген ақша толық көлемінде пайдаланылған жағдайда
Үкімет немесе жергілікті атқарушы орган қажет болған кезде Парламентке
немесе тиісті мәслихатқа тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджет
туралы заңға немесе жергілікті бюджет туралы мәслихаттың шешіміне
өзгерістер мен толықтырулар енгізу арқылы Үкімет немесе жергілікті атқарушы
орган резервтерінің мөлшерін ұлғайту туралы ұсыныстар енгізеді.
Үкіметтің немесе жергілікті атқарушы органның резервінен бөлінген ақша
қаржы жылы ішінде пайдаланылмаған немесе ішінара пайдаланылған жағдайда,
бюджет бағдарламасының әкімшісі бөлінген ақшаның пайдаланылмаған бөлігін
ағымдағы қаржы жылының соңына дейін тиісті бюджетке қайтаруды қамтамасыз
етеді.
Үкіметтің және жергілікті атқарушы орғандардың резервтерін пайдалану
тәртібін Үкімет белгілейді.
"Қазақстан Республикасының Бюджет кодексінс" сәйкес республикалық
бюджетке түсетін кірістер мыналар болып табылады:
1) салықтық түсімдер, алымдар және басқа да міндетті төлемдер:
корпорациялық табыс салығы, қосылған құнға салынатын салық, соның ішінде
Қазақстан Республикасының аумағында өндірілген тауарларға, орындалған
жұмыстар мен көрсетілген қызметтерге және Қазақстанның аумағына
импортталатын тауарларға салынатын қосылған құн салығы, импортталатын
тауарларға акциздер, газ конденсатын қоса алғанда, шикі мұнайға салынатын
акциздер, жер қойнауын пайдаланушылардың салықтары мен арнаулы төлемдері,
экспортқа шығарылатын шикі мұнайға салынатын рента салығы, Қазақстан
Республикасының аумағы бойынша автокөлік құралдарының жүріп өткені үшін
алым, телевизиялық және радиохабар ұйымдарына радиожиілік спектрін
пайдалануға рұқсат бергені үшін алынатын алым, теңіз, өзен кемелері мен
шағын көлемді кемелерді, азаматтық әуе кемелерін, радиоэлектрондық
құралдарды және жиілігі жоғары құрылғыларды, дәрілік заттарды мемлекеттік
тіркегені үшін алынатын алым, қалааралық және (немесе) халықаралық телефон
байланысын бергені үшін, радиожиілік сектрін, кеме жүретін су жолдарын
пайдаланғаны үшін төленетін төлем, әкелінетін және әкетілетін тауарларға
кеден баждары, отандық тауар өндірушілерді қорғау шаралары ретінде алынатын
баждар, консулдық алым, Қазақстан Республикасы азаматтарының паспорттары
мен жеке куәліктерін бергені үшін мемлекеттік баж, жүргізуші куәліктерін
және көлік құралдарын мемлекеттік тіркеу туралы куәліктер бергені үшін
алынатын мемлекеттік баж, мемлекеттік нотариат кеңселері нотариустарының
нотариатгық іс-әрекет жасағаны үшін алынатын мемлекеттік баж және басқа
алымдар мен төлемдер;
2) салықтық емес түсімдер республикалық меншіктен алынатын кірістер
(республикалық мемлекеттік кәсіпорындар мен Ұлттық банктің таза табысы
бөлігінің түсімдері, республикалық меншіктегі: акциялар пакеттеріне
дивидендтер, заңи тұлғаларға қатысу үлесіне кірістер, мүлікті жалға беруден
алынатын кірістер, Үкіметтің депозиттері, екінші деңгей банктерінің
шоттарында орналастырылған мемлекеттік сыртқы қарыздар, республикалық
бюджеттен берілген кредиттер бойынша сыйақылар (мүдделер), қару-жарақ пен
әскери техниканы сатудан түсетін кірістер, республикалық меншіктен түсетін
басқа да кірістер); республикалық бюджеттен қаржьшандырылатын мемлекеттік
мекемелердің тауарларды (жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді) өткізуден
түсетін түсімдер және осы мекемелер ұйымдастыратын мемлекеттік сатып
алуларды еткізуден түсетін ақша түсімдері; мемлекеттік мекемелер салатын
айыппұлдар, өсімпұлдар, санкциялар, өндіріп алулар және республикалық
бюджетке түсетін басқа да салыққа жатпайтын түсімдер);
3) негізгі капиталды сатудан түсетін түсімдер (республикалық бюджеттен
қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелерге бекітіп берілген мемлекеттік
мүлікті, мемлекеттік босалқы қорлардан, резервтерден тауарларды,
материалдық активтерді сатудан түсетін ақшалар);
4) ресми трансферттердің түсімдері (облыстық бюджеттерден,
республикалық маңызы бар қаланың, астананың бюджеттерінен алынған ресми
трансферттер, Ұлттық қордан республикалық бюджетке алынған мақсатты
трансферттер).
Республикалық бюджетке республикалық бюджеттен кредиттерді өтеуден,
республикалық меншіктегі мемлекеттің қаржы активтерін сатудан, Үкіметтік
қарыздарды өтеуден түскен түсімдер есепке алынады.
Қазақстан Республикасының 2003 жылғы республикалық бюджет кірістерінің
құрамы мен құрылымы мына мәліметтермен сипатталады (3 кесте).
1. кесте. Республикалық бюджет кірістерінің көлемі мен қүрылымы.
Түсімдердің атауы млн.теңге %
ТҮСІМДЕР 722034 100,0
1. КІРІСТЕР 649000 89,9
Салықтык түсімдер 603396 93,0
соның ішінде:
корпоративтік табыс салығы ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz