Қаржылардың және қаржылық құқық ұғымы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Қаржылардың және қаржылық құқық ұғымы.

Қаржы әрқашанда мемлекеттің өсіп – дамумен тығыз байланысты және
мемлекеттермен бір уақытта пайда болған.Сондықтан, мемлекет және құқық
теориясы бойынша қаржылар мемлекеттің атрибуты болып табылады және
мемлекеттің материалдық тірегі (базасы) ретінде көрініс табады.Негізінде
‘қаржылар’ ақша түріндегі қоғамдық өнімді бөлуге байланысты экономикамлық
(ақшалай) қатынастардың айтарлықтай аумағын қамтиды және ақшалай сипатта
болады.Қаржы қатынастары экномикалық қатынастардың бір бөлігі ретінде
туындайтындықтан базистік қатынастарға,сондай-ақ экономикалық құндылық
категориясына жатады.Қаржылар өте мол ақша қаражаттары қорлары ретінде
әрқашан да мемлекет меншігінде болады және жалпы мемлекеттік мұқтаждықтарды
қанағаттандыру процессінде басты рөл атқарады.Қаржылар мемлекеттің өсіп
дамуының материалдық негізі және оның өзіне тән міндеттері мен функцияларын
әрқашан қамтамасыз етудің қайнар көзі болып есептеледі.Мемлекет аумағындағы
азаматтар салықтар мен басқа да міндетті төлемдерді төлей отырып қржыларды
қылыптастыру процессіне араласса,ал мемлекеттік қаржылардан зейнетақы және
басқа да ақшалай жәрдемақы алу көздерінде оларды бөлу (жұмсау) процессінде
қатысады.Қандай да болмасын заңды және жеке тұлғалар қаржылық құқықтың
объектісі болып есептелінетін және мемлекеттің ақша жүйесіне қызмет ететін
көптеген ақшалай қатынасатын субъектілері болып табылады.”Қаржы” термині
екі мағынадан тұрады деп тұжырымдауға болады: 1.Материалдық мағынада;
2.Экономикақ категория ретінде.
Материалдық (ақшалай) мағынада “қаржы” деп мемлекеттің өз
қарамағындағы, меншігіндегі ақша қаражаттары қорларының жиынтығын
айтамыз.Бұл жерде айта кететін бір жәйт, азаматтар көбінесе қаржыны ақша
деп түсінеді.Қаржылар өте мол ақша қаражаттары қорлары ретінде тек мемлекет
қолында болады және ешқандай айырбас процессіне араласпайды.Ал азаматтардың
қолында күнделікті өмірде жұмсалатын жалпыға бірдей құндылық баламасы-қолда
бар және құжат жүзіндегі ақшалар.
Экономикалық категория ретінде қаржы деп,мемлекеттің ақшалай
ресурстарын жоспарлы түрде қалыптастыратын және бөлетін, сондай-ақ олардың
пайдалануын ұйымдастыратын экономикалық қатынастардың жүйесін айтамыз.
Қаржылардың еліміздің әлеуметтік-экономикалық өміріндегі рөлдері мен
маңызы олардың мынадай функциялары арқылы да көрініс табады:
1. бөлу және қайта бөлу функциясы;
2. бақылау функциясы.
Осы аталған функциялар тек мемлекеттік уәкілетті органдардың қаржылық
қызмттерінің барысында жүзеге асырылады.
Бөлу функциясының көмегімен өндіріс аясында жасалған экономикалық
өнімнің құны мен ұлттық табыстың бір бөлігі мемлекеттің қарамағына
жіберіледі.Осы ақша қаражаттары мемлекеттің қаржысына айналғаннан кейін
еліміздің әлеуметтік-экономикалық және саяси құрылыстарының басым бағыттары
бойынша қайтадан бөлінеді.
Бақылау функциясының арқасында ақша қаражаттарының жиыстырылу және
бөлу процестерінің заңға сәйкес жүзеге асырылуына, сондай-ақ мемлекеттің
ақшалай ресурстарының ұтымды әрі тиімді пайдалануына есептеу, тексеру
жүргізіліп қаржылық тәртіптің сақталуы қамтамасыз етіледі.
Осы мемлекетке қажетті ақша қаражаттары қорларын қалыптастыру,бөлу
және пайдалануды ұйымдстыру жөніндегі мемлекеттің немесе оның уәкілетті
органдарының іс-қимылдары мемлекеттің қаржылық қызметі болып табылады.
Ал қаржылқ қызметтің, яғни мемлекеттің ақша қаражаттары қорларын
қалыптастыру, бөлу және пайдаланылуын ұйымдастыру барысында туындайтын
қоғомдық қатынастар қаржаның құқықтың пәні болып есептелінеді.
Қаржылар экономикалық категориялардың бірі болғандықтан жаңағы
қоғомдық қатынастар экономикалақ қатынастарға жатады,ал осы экономикалық
қатынастар жүйесіне кіретін қаржыларға байланысты қатынастар қаржылық
қатынастар болып табылады.Қаржылық құқықтың пәнінің,яғни қаржылық
қатынастардың өзіне тән айрықша белгілері болады.Олар мына келесідей болып
келеді:
1. Бұл қатынастар ақшалай немесе ақшаға байланысты қатынастар болып
табылады.
2. Бұл қатынастар әрқашан да бөлу сипатында болады
3. Бұл қатынастар мемлекеттің қаржылылық қызметінің нәтижесі болып
табылады.
4. Бұл қатынастар ақша түріндегі құнның бір жақты қозғалысын білдіреді.
5. Экономикалық қатынастардың бір түрі болғандықтан базистің құрамына
жатады.
6. Бұл қатынастар әрдайым қаржылық құқықтық түрінде кездеседі.
Осы аталған экономикалық және құқық белгілердің жиынтығы қаржылық
қатынастарды жалпы экономикалық қатынастардың ішінен, ал қаржылық- құқықтық
қатынастарды жалпы құқықтың қатынастардың ішінен бөліп шығаруға мүмкіндік
береді.
Сонымен, қаржылық құқық деп, мемлекеттің қаржыларын, яғни ақша
қорларын қалыптастыру, бөлу және пайдалануды ұйымдастыру барысында
туындайтын қоғамдық қатынастарды реттейтін құқықтық нормалардың жиынтығын
айтамыз.
Қысқартып айтсақ, қаржылық құқық дегеніміз мемлекеттің қаржылық
қызметінің барысында туындайтын қоғамдық қатынастарды реттейтін құқықтық
нормалардың жиынтығы.
Қаржылық құқықта қоғамдық қатынастарды құқықтық реттеудің 2 әдісі
қолданылады:
1. Мемлекеттік - өктем, императивтік әдіс;
2. Қаржылық - шартты, диспозиттивтік әдіс;
Мемлекеттік тарапынан, қаржылық құқықтың нормаларымен реттелген
қаржылық қатынастар қаржылық құқықтық қатынастарға айналады.Осы қатынастар
маңызы бойынша экономикалық, нысаны бойынша құқықтық бола отырып, мына
келесідей өздеріне тән белгілермен сипатталады:
1. Қаржылық құқықтық қатынастар тек мемлекеттің қаржылық қызметінің аясында
туындап, құқықтық нормаларын реттелген қатынастар болып табылады;
2. Қаржылық құқықтық қатынастар мемлекет пен қоғамның мүддесін жүзеге
асырудың нысаны болып табылады;
3. Қаржылық құқықтық қатынастар әрдайым мемлекеттік - өктем сипатта болады;
4. Қаржылық құқықтық қатынастартардың тұрақты субъектілерін мемлекет пен
оның ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.