АҚША АҒЫМЫН ДИСКОНТТАУ


АҚША АҒЫМЫН ДИСКОНТТАУ. БОЛАШАҚ ЖӘНЕ АҒЫМДАҒЫ ҚҰН
1. Келтірілген құн тұжырымдамасы.
Болашақ және ағымдағы құнды есептеу
2. Аннуитет. Аннуитеттің болашақтағы және ағымдағы құны
3. Ақша ағымын дисконттау әдісі
1. КЕЛТІРІЛГЕН ҚН Т¥ЖЫРЫМДАМАСЫ. БОЛАШАҚ ЖӘНЕ АҒЫМДАҒЫ ҚҰНДЫ ЕСЕПТЕУ
Жалдау бойынша операциялар, не болмаса ұзақ мерзімді қаржылық салымдар секілді қаржылық операцияларды бағалауда бухгалтерлік есепте дисконтталған құн ұғымы пайдаланылады. Құн теориясында ең маңызды мәселе - оны анықтаудың әдісі болып табылады. Анықтаудың бірнеше әдісі бар:
1. Таза келтірілген құн.
2. Өзін-өзі ақтау.
3. Активтердің баланстық құнына есептелген орташа пайда.
4. Табыстылықтың ішкі нормасы.
5. Пайдалылық коэффициенті.
Ақша қаражаты ағымы дисконтталуының екі негізгі себебі бар: біріншіден, бүгінгі теңге ертеңгі күнге қарағанда қымбаттырақ, ал екіншіден, сенімді теңгеге қарағанда тәуекелдік теңгенің құны аздау. Ағымдық құн инфляцияға байланысты емес, себебі инфляция көрсеткіші 0-ге тең болған жағдайдың өзінде, арнаның уақыт шеңберінде құны болады. Келтірілген құнның және таза келтірілген құнның формулалары бұл идеяны сандық тілде бейнелейді.
Р. Брейли және С. Майерстің «Корпоративті қаржы қағидалары» атты еңбегіндегі келтірілген құн тұжырымдамасын толығырақ түсінуге мүмкіндік беретін мысал келтірілген (М., Олимп-Бизнес, 1997) .
Мысал:
Сіздің көппәтерлі үйіңіз жанып кетіп, сіз тек 50 мың доллар тұратын жер мен қолыңыздағы сақтандыру компаниясының 200 мың доллар сомасына жазылған чекпен ғана қалдыңыз делік. Сіз үйді қайта қалпына келтіруді ойладыңыз, ал сіздің жылжымайтын мүлік мәселелері жөніндегі кеңесшіңіз ескі үйдің орнына жаңа кеңселік үй салуды ұсынды. Құрылысқа кететін шығын 300 мың доллар болуы мүмкін және де жеріңізді 50 мың долларға сата алатыныңызды ескеру қажет. Сонымен бірге сіздің кеңесшіңіз болашақта кеңселік белмелердің сұранысы жоғарылап, бір жылдан кейін жаңа үйді сату 400 мың доллар әкелуін болжайды, яғни бүгінгі күні 350 мың доллар инвестициялау нәтижесінде, сіз алдағы жылы 400 мың доллар әкелуін күтесіз. Егер күтілген табыстың (400 мың доллар) келтірілген құны 350 мың доллар инвестиция сомасынан асатын болса, онда бұл ұсынысты қабылдауыңыз қажет. Яғни сіздің алдыңыздағы тұрған мәселе - 400 мың доллардың бір жылдан кейінгі келтірілген құны қанша болады және оның келтірілген құны 350 мың доллардан аса ма деген мәселені ойлану.
Келтірілген құнды табу қиын емес. Табыстылықтың шекті нормасы немесе балама шығындар деп аталатын мөлшерлеме бойынша ақша қаражатының болашақ ағымын дисконттау ғана қажет.
Дисконт мөлшерлемесі капитал нарығындағы басым табыстылық нормаларымен анықталады. Егерде ақша қаражатының болашақ ағымы сенімді болған жағдайда, дисконт мөлшерлемесі Үкіметтің борыштық міндеттемелері секілді бағалы қағаздар мөлшерлемесіне тең болады. Ақша қаражатының болашақ ағымының көлемі белгісіз болған жағдайда, күтілетін ақша қаражатыньщ ағымын сәйкес тәуекелділігі бар бағалы қағаздардың табыстылығының нормасы бойынша дисконттау қажет.
Ағымдық және болашақ кұнды есептеуде күрделі пайыз қағидаты қолданылады.
Жай пайыздар - алғашқы ақша сомасына қолданылатын пайыздар.
Күрделі пайыздар - несие немесе қаржы салымы бойынша төленетін пайыз, негізгі сомаға қосылады және нәтижесінде пайыз негізгі сомамен қатар алынган пайызга да төленеді.
Болашақ құн - қазіргі таңда инвестицияланған ақша қаражатының болашақтағы құны, яғни күрделі пайыз рәсімін пайдалану нәтижесінде бірнеше жылдан кейінгі инвестицияның құны.
Болашақ құнды есептеуде келесі формула қолданылады:
FV = PV (1+r) n (1)
Мұндағы:
FV - инвестицияның болашақ құны;
PV - ағымдағы құн;
r - ағымдағы пайыздық мөлшерлеме;
n - пайыздарды есептеу жиілігі.
Мысал:
Біздің жылдық 10 %-бен ақша салуымызға мүмкіндігіміз бар деп қарастырайық. Бүгінгі салган 1 теңгенің 3 жылдан кейінгі құнын есептейік:
Үшінші жылдың соңында: 1 х (1 + 0, 1) х 3 = 1, 33 теңге болады.
Егерде бүгін 250 теңгені жылдық 10 %-бен 8 жылға салатын болсақ, онда бұл салым 250 х (1, 1) х 8 = 535, 90 теңге алып келеді.
Ағымдағы құн - болашақ ақша ағымының дисконтталган құны. Дисконттау әдісін қолдана отырып, біз болашақ ақша ағымының ағымдағы құнын біле аламыз, яғни болашақта белгілі бір мөлшерлеме бойынша белгілі бір соманы алу үшін қазір қанша қаражат салу қажет екенін таба аламыз.
Ағымдағы келтірілген құнды есептеу үшін келесі формула қолданылады:
PV = FV / (1+r) n (2)
Мұндағы:
FV - инвестицияның болашақ құны;
PV - ағымдағы құн;
r - ағымдағы пайыздық мөлшерлеме;
n - пайыздарды есептеу жиілігі.
Мысал:
5 жылдан кейін 1 теңге алу ұшін жылдық 10 пайызбен салатын қазіргі сомамызды анықтау керек, сонда / (1. 10) = 1 / 1, 61051 = 0, 62092.
Алынған нәтиже 5 жылдан кейін 1 теңге алуымыз үшін, біз 0. 62092 теңгені жылдық 10 пайызбен салуымыз керектігін көрсетіп тұр. Егер 1000 теңге алғымыз келсе (1000) х (0, 62092) = 620, 92 теңге салуымыз керек.
Таза келтірілген құн келтірілген құн мен мерзімі жақын ақша қаражаты ағымының қосындысына тең.
NPV = С 0 + С / (1 + r) (3)
Мұндағы:
С 0 - мерзімі жақын ақша қаражаты ағымы;
С - егер мерзімі жақын ақша каражатының ағымы инвес-тициялар, яғни ақша қаражатының кері ағыны болса, овда теріс мәнді болады.
Есептеуді жеңілдету мақсатында ағымдық және болашақ құнның кестелері қолданылады.
Активтер құнын анықтаудың қалған төрт әдісі таза келтірілген құнның бәсекелестері болып табылады.
Өзш-өзі ақтау әдісі. Кейбір компаниялар инвестициялық шешім жасағанда, белгілі мерзім ішінде алғашқы инвестициялар өзінің құнын қайтаратын жобалармен ғана жұмыс істейді. Өзінің құнын қайтару (өзін-өзі ақтау) әдісі тар мақсатты болып табылады. Бұл әдісте өзін-өзі ақтау кезеңінде ақшалай қаражаттың қалыптасу тәртібі есепке алынбайды және де болашақ ақша ағымдары тіптен қарастырылмайды. Яғни бұл әдіс балама шығындарды қарастырмайды.
Мысал:
Инвестициялаудың негізгі екі көзі бар: А және Б. Әрбір жоба 20 млн. теңге мөлшерінде алғашқы инвестицияны талап етеді және де әрбіреуі бірінші жылдан ақшалай қаражат ағымын бере бастайды. А жобасы үшін ақшалай қаражат ағымы 6. 5 млн. теңгені құрайды және де бұл жоба 4 жылға жалғасады. Б жобасының ақшалай қаражаты 6 млн. теңгені құрайды, бірақ оның мерзімі 8 жыл. Менеджерлер әдетте А жобасын таңдайды, себебі бұл жоба тез арада өзін-өзі ақтайды, дегенмен егер таза келтірілген құн әдісін қолданатын болсақ, Б жобасы А жобасына қарағанда тиімдірек.
Активтердің баланстық құнына есептелген орташа пайда. Кейбір фирмалар инвестициялық жобаларды пайдалылықтың бухгалтерлік нормасы көмегімен бағалайды. Оны анықтау үшін жобадан болжанған орташа пайданы (амортизация мен салықтарды шегеріп) инвестициялардың орташа баланстық құнына бөлу қажет. Одан кейін бұл коэффициентті фирманың пайдалылығының бухгалтерлік нормасымен және тағы басқа сыртқы өлшемдермен салыстырады (мысалы, саланың пайдалылығының бухгалтерлік нормасы) .
Аталған өлшемдердің бірнеше кемшілігі бар:
Біріншісі - ол тек инвестициялардың баланстық құнына есептелген орташа пайданы ғана сипаттайды және де жаңа түсімдердің мерзімі алыстарға қарағанда құны жоғары екенін есепке алмайды. Егерде өзін-өзі ақтау әдісінде мерзімі алыс ақша қаражаттарының ағымы есепке алынбаса, рентабельділік ережесінде оларға өте көп көңіл бөлінеді.
Екінші кемшілігі - пайданың орташа көрсеткіші жобамен құрылған ақша қаражатының ағымына емес, бухгалтерлік пайдаға сүйенеді. Бухгалтерлік пайда мен ақша қаражатының ағымы әр түрлі болып келеді. Мысалы, бухгалтерлер кері ақша қаражаты ағымдарының кейбір бағыттарын капитал жұмсалымдарына жатқызса, ал қалғандарын операциялық шығындарға жатқызады., Әрине, операциялық шығындар жылдық табыстарынан бірден шегеріледі. Содан барып әрбір жылдың табысынан амортизациялық аударымдар шегеріледі. Сондықтан да активтердің баланстық құнына есептелген орташа пайда бухгалтердің қандай шығын баптарын капитал жұмсалымына жатқызуына және ол қаншалықты тез байланысты. Дегенмен, бухгалтердің шешімі ақша қаражатының мөлшеріне әсер етпейтін болғандықтан, жобаны қабылдау шешіміне де әсер етпейді. Әрине, амортизацияны есептеу әдісі салық салу мақсатында маңызды екенін таза келтірілген құнды есептегенде ойға алу қажет, себебі ол ақша қаражатының қозғалысына өз ықпалын тигізеді. Активтердің баланстық құнын пайдаланатын фирма жобаны бағалаудың өлшемін тандап алуы қажет. Бұл шешім еркін қабылданады. Кейбір жағдайларда өлшем ретінде фирмалар ағымдағы бухгалтерлік пайданы қолданады. Мұндай жағдайда өз бизнесінің жоғары пайдалылығының нормасы бар компаниялар жақсы жобалардан бас тартуы мүмкін, ал пайдалылығы төмен фирмалар нашарларына да келіседі.
Табыстылықтың ішкі нормасы немесе дисконтталған ақша қаражаты агымдарының табыстылық нормасы. Таза келтірілген құн табыстылық нормасы арқылы да көрініс табуы мүмкін, бұдан келесідей ереже шығаруға болады: «Табыстылық нормасы балама шығындардан жоғары барлық инвестициялық мүмкіндікті іске асыру» (Р. Брейли, С. Майерс. Принципы корпоративных финансов. М., 1997) . Бұл тұжырымдаманың мәні дұрыс. Дегенмен ұзақ мерзімді инвестициялық жобаға қатысты мәселе қиындай туседі, себебі ұзақ мерзімді активтердің нақгы табыстылық нормасын табудың толық қанағатты әдісі жоқ. Келтірілген құн әдісіне ұқсас, бұл әдіс те ақша қаражатын дисконттауға негізделеді. Сондықтан да оны дұрыс пайдаланғавда тиімді нәтиже береді. Мәселе оның дұрыс қолданылмау мүмкіндігінде.
Пайдалылық коэффициенті немесе тиімділік-шыгын коэффициенті. Бұл әдіс болжанған ақша қаражаты ағымының келтірілген құнының алғашқы инвестицияға қатынасымен анықталады.
Пайдалылық коэффициенті = PV / - С 0 (4)
Бұл әдіс-жобаны дисконтталған болашақ ақша ағымдарының инвестицияға қатынасы бірден үлкен болған жағдайда қабылдау қажет. Яғни компаниялар оң мәнді таза келтірілген құны бар жобаларды қабылдауы қажет. Бұл коэффициенттің жалғыз кемшілігі - келтірілген құн секілді қасиеті жоқтығында. Сондықтан да жобаны қабылдау барысында аса мұқият болу қажет.
2. АННУИТЕТ. АННУИТЕТТІҢ БОЛАШАҚТАҒЫ ЖӘНЕ АҒЫМДАҒЫ ҚҰНЫ
Көп жағдайда бұл біржолғы төлем емес, белгілі бір кезең ішіндегі ақшалай түсімдердің тізбегі болып табылады. Бұл табыстар мен шығыстардың сериясы не болмаса тұрақты және тұрақсыз жарналары, әр түрлі қорлар құны, инвестициялық операциялардан түскен пайыздар, т. б. Бұндай тізбек - төлемдер ағыны деп аталады.
Аннуитет (немесе қаржылық рента) - белгілі бір жылдар барысында тізбекті төлемдер арасында үзілісті интервалдары бар біржақты бағытталған төлемдер ағыны.
Аннуитет теориясы қаржылық математиканың маңызды бөлігі болып табылады. Ол бағалы қағаздың табыстылығы мәселелері не болмаса инвестициялық талдауда, тағы басқа жағдайларда қолданылады. Аннуитеттің кең тараған үлгілері: зейнетақы қорларына қосылатын жарналар, ұзақ мерзімді несиені өтеу, бағалы қағаздар бойынша пайыздарды төлеу, т. б. Аннуитеттер келесі сипаттарына байланысты өзара ажыратылады:
- әрбір жеке төлемнің мөлшеріне;
- тізбекті өлемдердің арасындағы уақыт интервалына (аннуитет мерзімі) ;
- аннуитеттің басынан оның соңғы кезеңіне дейінгі мерзімі (шексіз, яғни уақыт бойынша шектелмеген аннуитеттер де болуы мүмкін) ;
- төлемдерді дисконттау кезінде қолданылатын пайыз мөлшерлемесімен.
Төлемдердің қай кезде жүзеге асатынын ажырату өте маңызды (мерзім соңында, әлде мерзім басында) . Сәйкесінше интервалдың басында төлемдер жүргізілетін аннуитет - пренумерандо аннуитеті деп аталады, егерде төлемдер интервалдардың соңында жүзеге асса, онда ол постнумерандо аннуитеті деп аталады.
Аннуитеттің болашақ құны - аннуитетке қосылған әрбір жеке төлем немесе түсімнің әрбіреуінің болашақ құндарының сомасы.
Мысал:
3 жыл ішінде біз жылдық 10 пайыз мөлшерлемесімен 250 мың теңге инвестициялай аламыз. 250 мыңдық аннуитеттің болашақ құны қандай?
Есептеуде болашақ құнның формуласы қолданылады FV=PV x (1+r)
n
әрбір кезең үшін жеке есептеледі.
Болашақ құн - 250 мың, әрбір жылдың соңында 3 жыл бойы инвестицияланады.
1-жыл: 25 х (1 + 0, 1) 2 = 25 х 1, 21= 302500;
2-жыл: 25 х (1 + 0, 1) = 25 х 1, 1 = 275000;
3-жыл: 25 х 1 = 25.
Барлығы: 827500 теңге.
Есептеуді жеңілдету мақсатында 1 теңгелік аннуитеттің болашақ құн кестесі қолданылады: 25 х 3. 31 = 827500 теңге.
Аннуитеттің ағымдағы (дисконтталған) құны - аннуитетке қосылған әрбір жеке төлем мен түсімнің ағымдағы құндарының сомасы. Болашақ түсімдер мен төлемдердің ағымдағы құның анықтау үшін, аннуитеттің ағымдағы құны қолданылады.
Мысал:
3 жылға жылдық 10 пайызбен 25 теңгелік аннуитеттің ағымдык құны ағымдағы (дисконтталған) құн формуласы көмегімен есептеледі PV = FV х (1+r)
n
- өрбір кезең үшін жеке есептеледі:
1-жыл: 25 х [1 / (1 + 0, 1) ] = 25 х [1 / (1, 1) ] = 25 х 0, 9090 = = 227200;
2-жыл: 25 х [1 / (1, 1) 2 ] =25 х [1 / (1, 21) ] = 25 х 0, 8263 = = 206570;
3-жыл: 25 х [1 / (1, 1) 3 ] = 25 х [1 / (1, 33) ] =25 х 0, 7518 = = 187950;
Барлығы: 621720 тенге.
Бұл нәтижеге неғұрлым жеңіл жолмен жетуге болады, яғни біз 1 теңге аннуитет құнына арналған ағымдағы (дисконтталған) құнның формуласын қолданамыз: 25 теңге х 2. 4868 = 621720 теңге.
Барлық жағдайда, төлемдердің еркін ағынында сериялар кез-дескен уақытта, бастапқы кезі мен мерзіміне көңіл аудару қажет.
3. Ақша ағымын дисконттау әдісі
Ақша ағымын дисконттау әдісі күрделірек, бөлшекті және объектіні бағалау кезінде, олардың түсу түрлерін модельдеп, одан тұрақсыз ақша ағымын алуды бағалайды. Ақша ағымы қолданылады, егер:
-болашақ ақша ағыны ағымдағыдан мәні өзгеше болса;
-жылжымайтын мүліктен болашақ ақшалай қаражат ағын мөлшерін белгілеуге болатын берілімдері болса;
-табыс және шығын ағымдарының маусымдық сипаты болса;
-бағаланатын жылжымайтын мүлік - ірі көп функционалды коммерциялық объекті болып табылса;
-егер жылжымайтын объектісі салынып жатса немесе салынған болса.
Ақша ағымын дисконттау әдісі - болжамдалған ақша ағымынан және қалдық құнынан тұратын жылжымайтын мүлік құнын ағымдағы табыс құны негізінде бағалайды. Ақша ағымын дисконттауды есептеу үшін келесі берілімдер қажет:
-болжамдалған кезеңнің ұзақтығы;
-реверсияны қоса алғандағы ақша ағымының болжам шамалары;
-дисконттау ставкалары.
Ақша ағымын дисконттау әдісін есептеудің алгоритмі:
1. болжамды кезеңді анықтау ұзақ мерзімді болжамдар үшін жеткілікті ақпарат көлеміне тәуелді. Толық орындалған болжам ақша ағымын өзгеру сипатын ұзақ мерзімге сәуегейлік жасауға мүмкіндік береді. Халықаралық бақылау бағалау тәжірибесінде болжамды кезеңнің орташа шамасы 5-10 жыл, Қазақстан үшін 3-5 жыл. Бұл негізгі болжам жасау үшін нақты мерзім болып табылады.
Ақша ағымын дисконттау шамасын болжау, сонымен қатар реверсиясын қосқанда қажет етеді:
а) ретроспективті кезеңде жылжымайтын мүлік объектісінен тапсырыс берушінің табыс және шығын туралы қаржы есептеме негізінде нақты анализді;
б) жылжымайтын мүлік нарығының ағымдағы жағдайын зерделеу және оның негізгі мінездемелерінің өзгеру серпінін;
в) табыс туралы есепті қайда негізінде табыс және шығын болжамын.
Жылжымайтын мүлікті ақша ағымын дисконттау әдісімен бағалау кезінде объекті деп табыстың бірнеше түрі есептеледі:
1) әлуетті жалпы табыс;
2) нақты жалпы табыс;
3) таза операциялық табыс;
4) салық төлеуге дейінгі ақша ағымы;
5) салық төлегеннен кейінгі ақша ағымы.
Тәжірибе бағалаушылар ақша ағымының орнына табысты дисконттайды:
-ТОТ;
-жер салығын және реконструкцияны пайдалануға қолма қол ақшаның таза ағымынан шығындарды шегеру;
-салық салынатын пайда.
Ақша ағымын дисконттау әдісін қолдану кезіндегі ақша ағымын есептеу ерекшеліктері:
1) мүлік салығы, операциялық шығын құрамында жалпы нақты табыстан жерге және мүлікке салынатын салықтан шегеру керек;
2) экономикалық және салықтың амортизация нақты ақшалай төлем болып табылмайды, сондықтан табысты болжау кезінде амортизацияны есепке алу артығырақ болып табылады;
3) объектінің жұмыс істеу мерзімін және реверсия құнының шамасын үлкейтетін нақты ақшалай төлемақы болғандықтан ақша ағымы шамасын алу үшін капиталды жұмсалуды таза операциялық табыстан шегеру керек;
4) несиені өтеуге қызмет көрсететін төлемақыларды (пайызды төлеу және қарызды төлеу) таза операциялық табыстан шегеру керек егер де инвестициялық объектінің құны бағаланып отырса(нақты инвестор үшін) ;
5) жылжымайтын мүлік иеленушінің кәсіпкерлік шығындарын жалпы нақты табыстан шегеру керек, егер де олар объектінің керекті түрлерін қолдануға бағытталса.
Сонымен:
Салықты төлеуге дейінгі ақша ағымы =ПЖТ-жұмыспен қамтылмаудан және жалгерлік төлемдер алу кезіндегі ысырап+басқа да табыстар=ЖНТ-ОШ-жылжымайтын мүлікке байланысты мүлік иесінің кәсіпкерлік шығындары =ТОТ-күрделі қаржы жұмсалымы-несиеге қызмет көрсету +несие өсімі;
Жылжымайтын мүлікке салық төлегеннен кеінгі ақша ағымы=салық төлеуге дейінгі ақша ағымы -жылжымайтын мүлік иесінің табыс салығы бойынша төлемдер.
Мысал.
Жылжымайтын мүлік объектісін пайдаланудың ақша ағымын болжау (қойма кешені жалпы ауданы 1147708 м^ жылыту ауданымен 65449м^) . Болжау кезеңінің ұзақтығы 3 жыл; жалгерлік төлемақы ставкалары офистік жайларды жалға беру бойынша нарықтық ақпаратты есепке ала отырып, есептеледі жалгерлік төлемақы ставкаларының өсу қарқыны(-7%) 6жете жиналмаған және толық қуатымен жұмыс істемегенге түзетулер, болжамдалған кезеңге 3жылға және 1-ші жылы кейін болжамдалған кезеңге келесіні қолданамыз:
Кесте 4 Жете алымбаған және толық жұмыс істемеген серпін.
Шығындар:
1) Салықтар.
Жерге салынатын салықтың жалпы шамасы 56992 долл. (57000) . Ол болжамдалған кезең ішінде және кезең аяғына дейін тұрақты болып қалады деп ұсынылады. Мүлікке (үймереттер, ғимараттар) салықтар осы мүліктің баланстық құнынан шығара отырып, есептелінеді (2%) . Жер учаскелері ең жақсы және тиімді әдіспен салынды деп болжанады, яғни болжамдалған кезең ішінде жаңадан ғимараттар немесе үймереттер салынбайды. Салық мөлшері кезең бойынша өзгеріссіз қалады. Автожолдарды пайдаланушыларға салық мөлшері - ЖНТ- тың 2, 5% құрайды.
2) коммуналды төлемдер.
Коммуналды төлемдердің мөлшері АҚШ долларында қайта есептеуде қойма кешенді үйлесімі бойынша алынған берілімдер негізінде есептеледі:
Кесте 5
Коммуналды қызмет көрсетуді есептеу.
(теңге. )
Коммуналды төлемдер шамасы жыл сайын 4% өседі.
3) Еңбек ақыға аударымдар.
Бұл шығындар өткен кезеңдердің берілімдері негізінде есептеледі. Барлық қызметкерлердің жалақысы 9 теңге құрайды, (бюджеттен тыс қорға жалақыдан-38, 5 % аударылады), ал өкілдік шығындар сөткелік және көтерме ақы-1500 теңге. Болжамға осы баптардың келесі өсу қарқындары салынады:
Кесте 6
Өкілдік шығындарды есептеу.
4) Қызмет көрсетуді қорғау және жарнамалау.
Ірі қойма кешендерді қорғауды және оның ұйымына қомақты сома бөлуді қажет етеді. Осы бапқа - өткізу режимдерінің ұйымына, қорғау жүйесі және құрал-жабдықтарды пайдалану сияқты шығындарды қосуға болады. Бір қойма кешенін күзету үшін бір айға орташа есептегенде 5000 теңге бөлу керек. Бағаланатын объектіні күзету үшін бір жылға 12 теңге (5000*2*12) . Қойма жайларын жалға беру үшін жылжымайтын мүлік нарығының жалгерлік ставкасына маркетингілік ізденіс жұмыстарын жұмыстарын жүргізу қажет, жернама жасау керек, жалға алушыларды іздестіру керек. Бұндай шығындар қазіргі кезде экспорттық бағалау бойынша орташа алғанда жылына қойма кешендері 7000 теңгені құрайды. Объектіні бағалау үшін жарнамалау шығыны жылына 14000 теңгені құрайды (7000*2)
Жарнамалауға шығатын шығындар ақырындап төмендейді, ал күзетуге шығындар өседі.
Кесте 7 Объектіні қорғауға және жарнамалау қызметінің шығындарының өзгеру серпінділігі.
(мың. теңге)
5) Қалпына келтірудің сақтық қоры.
Осы баптағы шама ЖНТ-тың 8%-нан алынады.
6) Басқару.
Басқару үшін шығындар жылжымайтын мүлікті келісім-шарт бойынша кім басқаратынын есепке алады, яғни иесінің өзіме әлде басқарушы ма? Бұл шығындар шамасын анықтау ЖНТ-тың 7% қабылданған.
7) Жылжымайтын мүлікті міндетті түрде сақтандыру.
Бұл жолы да өткен кезеңдегі берілімдер негізінде теңгеде есептеледі және 400 бірлікті құрайды.
... жалғасы- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.

Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz