Мемлекеттің қаржысын басқару туралы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Мемлекеттің қаржысын басқару
Қаржыны басқару стратегиялық, яғни қаржыны жалпы басқару және
оперативтік басқару болып ажыратылады. Стратегиялық басқару қаржы
ресурстарын келешекте болжау арқылы анықтауда, мақсатты бағдарламаларды
және басқаны іске асыруға арналған қаржы ресурстарының ауқымын белгілеуде
көрінеді. Оны дәстүр бойынша мемлекеттік биліктің және басқарудың жоғарғы
органдары – Президент аппараты, Парламент, Үкімет, Қаржы министрлігі,
Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігі жүзеге асырады.
Қазақстан Республикасы Президентіне көп жағдайда Президент аппараты
арқылы қаржыны басқаруға үлкен өкілеттік берілген:
1) республикалық бюджетті әзірлеу және оның атқарылуы туралы есеп беру
тәртібін айқындайды;
2) Республикалық бюджет комиссиясын құрады, ол туралы қағиданы
бекітеді, оның құрамын айқындайды;
3) Қазақстан Республикасының аумағында төтенше мемлекеттік бюджет
енгізу туралы шешім қабылдайды және оны әзірлеу тәртібін айқындайды;
4) мемлекеттегі жағдай мен республиканың ішкі және сыртқы саясатының
негізгі бағыттары туралы Қазақстан халқына жыл сайынғы жолдауда алдағы
жылға арналған Қазақстан Республикасының қаржы-кредит және бюджет
саясатының негізгі бағыттарын айқындайды;
5) Қазақстан Республикасының Ұлттық қорын басқару жөніндегі кеңес
құрады және ол туралы қағиданы бекітеді; Ұлттық қорда қалыптастыру және
пайдалану тиімділігін арттыру жөнінде, сондай-ақ оны пайдаланудың көлемі
мен бағыттары жөнінде шешімдер қабылдайды. Ұлттық қорды қалыптастыру және
пайдалану туралы есептерді бекітеді;
6) Қазақстан Республикасындағы төтенше немесе соғыс жағдайларында
тиісті қаржы жылының бірінші тоқсанына арналған республикалық қаржы
жоспарын бекітеді және Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес өзге де
өкілеттіктерді жүзеге асырады.
Қаржыны жалпы басқару Қазақстан Республикасының заң шығару қызметін
жүзеге асыратын елдің ең жоғарғы өкілді органы – Парламентке жүктелген.
Палаталардың бірлескен отрысында Парламент Үкімет пен Республикалық
бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі есеп комитетінің республикалық
бюджеттің атқарылуы туралы есептерін бекітеді, республикалық бюджетті,
сондай-ақ республикалық бюджетке өзгерістер мен толықтырулар енгізеді,
бекітеді, салықтар мен алымдарды белгілейді және оларды алып тастайды,
мемлекеттік қарыздар мен республиканың экономикалық және өзге де көмек
көрсетуі туралы мәселелерді шешеді.
Парламенттің құзырында қаржы проблемаларын шешу заңнамалық актілерді –
Қазақстан Республикасының заңдары мен Парламент қаулыларын талқылауға және
кейін дауыс беруге енгізу жөніндегі заңнамалық бастама құқында жүзеге
асырылады. Парламент аса маңызды қоғамдық қатынастарды реттейтін заңдар
шығарады, негізгі қағидаттар мен нормаларды белгілейді, олар: салық салуға,
алымдар мен басқа да міндетті төлемдерді белгілеуге, республикалық
бюджетке, білім беруге, денсаулық сақтауға және әлеуметтік қамсыздандыруға,
елдің қорғанысы мен қауіпсіздігін қамтамасыз етуге, мемлекеттік органдар
мен жергілікті басқару органдрын ұйымдастыру мен олардың қызметіне,
айналадағы ортаны қорғауға, меншік режиміне және өзге де мүліктік
құқықтарға қатысты.
Парламенттің жұмыс органдары тұрақты негізде жұмыс істейтін сенат пен
мәжілістің тұрақты комитеттері – Экономика, қаржы, бюджет комитеттері болып
табылады. Комитеттерде заңнамалық актілер оларды Парламенттің палаталарында
дауысқа салуға енгізгенге дейін анықталады.
Қазақстан Республикасының Үкіметі – Министрлер Кабинеті Республика
Президенті белгілейтін тәртіппен Парламентке республикалық бюджетті және
оның атқарылуы туралы жылдық есепті табыс етеді. Мұндай есепті Үкімет
Республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі есеп комитетіне де
табыс етеді, қарыз алуды жүзеге асырады, Ұлттық қорға активтерді есептеу,
Ұлттық қорды пайдалану тәртібін айқындайды, төменгі бюджеттерден жоғарғы
бюджетке бюджеттік алынымның және жоғарғы бюджеттен төменгі бюджеттерге
бюджеттік субвенцияларды аудару тәртібі мен кезеңділігін айқындайды,
Қазақстан Республикасының заңдарына және Президенттің актілеріне сәйкес
өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.
Экономика мен әлеуметтік саланы басқару жүйесін түбірлі қайта құрудан
туындап отырған жаңа мәселелерді шешуге байланысты және Қазақстан
экономикасының дамудың нарықтық жолына өтуіне орай қаржыны басқару
саласында “Қазақстан Республикасының мемлекеттік басқару жүйесін одан әрі
жетілдіру шаралары туралы” Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығына
сәйкес қайта құрылған Қаржы министрлігі және оның жер-жерлердегі
органдарының рөлі шұғыл артып отыр. Қаржы министрлігімен оған қосылған
Мемлекеттік кіріс министрлігінің бюджетті жоспарлау және мемлекеттің
кірісін жоспарлау саласындағы функциялары мен өкілеттіктері Экономика және
бюджеттік жоспарлау министрлігіне берілді.
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2002 жылғы 3 қыркүйектегі № 962
қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасының қаржы қаржы министрлігі
туралы қағидаға сәйкес Министрлік басшылықты, сондай-ақ заңнамада көзделген
шекте мемлекеттік бюджеттің атқарылуы және атқарылуын бақылау, мемлекеттік
меншікті басқару, есепке алу және пайдалануын бақылау, банкроттық
рәсімдерінің және дәрменсіз борышкерді таратудың соттан тыс рәсімінің
жүргізілуін бақылау, бухгалтерлік есеп жүйесін және қаржылық есептеме
аудитін реттеу саласындағы салааралық үйлестіруді жүзеге асыратын Қазақстан
Республикасының орталық атқарушы органы болып табылады.
Министрліктің негізгі міндеттері мыналар болып табылады:
республикалық бюджеттің атқарылуын және жергілікті бюджеттердің
атқарылуына кассалық қызмет көрсетуді қамтамасыз ету;
салықтардың, алымдардың және бюджетке төленетін басқа да міндетті
төлемдердің түсуін және бюджетке түсетін өзге де түсімдерді, міндетті
зейнетақы жарналарының толық және уақтылы аударылуын, шикізат секторы
ұйымдарынан бюджетке түсетін түсімдер бөлігінің Қазақстан Республикасының
ұлттық қорына аударылуын қамтамасыз ету;
республикалық және жергілікті бюджеттердің атқарылуы, бухгалтерлік
есеп, есептеме және аудит жөнінде әдіснамалық басшылық жасау;
өз құзыры шегінде республикалық және жергілікті бюджеттер қаражатының
тиімді және мақсатты пайдалануын бақылау;
мемлекеттік меншікті басқарудың тиімділігін арттыру;
мемлекеттік салық саясатын әзірлеуге және іске асыруға қатысу;
банкроттық рәсімін жүргізуге (банктерді және сақтандыру (қайта
сақтандыру) ұйымдарын қоспағанда), сондай-ақ соттан тыс рәсімде дәрменсіз
борышкерді таратуға мемлекеттік бақылау және оған заңнамамен жүктелген өзге
де міндеттер.
Министрлік заңнамада белгіленген тәртіппен мынадай негізгі функцияларды
жүзеге асырады:
тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджеттің жобасын,
мемлекеттік және өзге де бағдарламаларды, Қазақстан Республикасының
стратегиялық жоспарларын және Қазақстан Республикасының әлеуметтік-
экономикалық дамуының индикативтік жоспарларын, негізгі макроэкономикалық
көрсеткіштерді әзірлеуге қатысу;
бюджетке түсетін түсімдерді болжауға және мемлекеттік бюджетке
кірістердің түсуі саласындағы мемлекеттік саясаттың мақсаттары мен
басымдықтарын нақтылауға қатысу;
өз құзыры шегінде мемлекеттің қаржысын және мемлекеттік басқару
саласындағы мемлекеттік саясаттың мақсаттары мен басымдықтарын анықтауға
қатысу;
мемлекет қаржысы, фискалдық саясат және мемлекеттік меншік саласындағы
заңнаманы қолдану тәжірибесін талдау және қорытындылау, оны жетілдіру
жөнінде ұсыныстар әзірлеу;
ұтымды үкіметтік және мемлекет кепілдігімен қарыз алуды, сондай-ақ
мемлекеттік борышты басқаруды қамтамасыз ету;
мемлекеттік меншікті пайдалану мониторингі жүйесін жетілдіру;
заңнамада белгіленген тәртіппен шикізат секторы ұйымдарынан бюджетке
түсетін түсімдердің бөлігін Қазақстан Республикасы Ұлттық қорына аудару;
өз құзыры шегінде бюджеттің атқарылуы жөніндегі нормативтік құқықтық
актілердің, бухгалтерлік есеп пен аудиттің, қаржылық бақылаудың және
мемлекеттік меншікті басқарудың жобаларын әзірлеу және дайындау (немесе
қабылдау);
өз құзыры шегінде қосарланған салық салуды болдырмау туралы халықаралық
салық келісімдері мәселелерінде өкілетті органның функциялары;
жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшарттардың салық сараптамасы,
сондай-ақ келісімшарттық талаптардың орындалу барысына тексеру жүргізу;
мемлекеттік мекемелердің бухгалтерлік есебін, сондай-ақ өз құзыры
шегінде республикалық және жергілікті бюджеттердің атқарылуы туралы
есептемені жүргізу және іске асыру тәртібін әзірлеу;
жергілікті бюджеттердің шоттарын, мемлекеттік мекемелердің шоттарын
жүргізу және шоттар бойынша аударымдық операцияларды жүзеге асыру;
республикалық бюджетті қаржыландырудың жиынтық жоспарын бекіту және
оларға өзгерістер енгізу;
республикалық бюджеттен шығыстарды қаржыландыру және республикалық
бюджетте көзделген соманың шегінде кредит беру;
Ұлттық қордың қалыптасуы және атқарылуы жөніндегі қызмет туралы
ақұпаратты қамти отырып, республикалық бюджеттің атқарылуы туралы жылдық
есептерді, мемлекеттік бюджеттің атқарылуы барысы туралы айлық, тоқсандық
және жылдық ақпаратты жасау, сондай-ақ мемлекет қаржысы бойынша
статистикалық есептерді жасау;
республикалық бюджеттен қаржыландыратын мемлекеттік мекемелердің
шығыстар сметасының дұрыс жасалуын және бекітілуін, сондай-ақ республикалық
бюджет қаражатының, үкіметтік қарыздар, мемлекеттік кепілдігі бар
мемлекеттік емес қарыздар қаражатының және кейіннен үкіметтік қарыз алуға
байланысты гранттардың және мемлекеттік меншіктегі өзге де мүліктердің
мақсатты пайдалануын бақылау;
республикалық бюджеттің атқарылуын, сондай-ақ жергілікті бюджеттердің
атқарылуын бақылау және талдау;
бухгалтерлік есеп пен аудит саласында, оның ішінде өз құзыры шегінде
аудиторлық қызметті лицензиялау саласында өкілетті органның функцияларын
анықтау;
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкіндегі қазынашылық комитетінің
тиісті шоттары арқылы мемлекеттік мекемелердің валюталық операцияларын
жүргізу және есепке алу, заңнаманы сақтау жөніндегі тексерістерді
ұйымдастыру;
мемлекет кепілдігімен тартылған мемлекеттік емес қарыздардың және
жергілікті атқарушы органдар қарыздарының шарттарына қаржылық сараптама
жүргізу;
үкіметтік қарыздардың қаржылық шарттарын анықтау, жергілікті атқарушы
органдардың қарыздарды тартуын келісу;
Қазақстан Республикасының Үкіметі беретін өкілеттіктерге сәйкес
келіссөздер жүргізу, үкіметтік қарыздардың шарттарына қол қою, Үкіметтің
мемлекеттік эмиссиялық бағалы қағаздарын шығару, Қазақстан Республикасы
резиденттерінің мемлекеттік емес қарыздары бойынша үкіметтік кепілдіктер
беру;
үкіметтік қарыздарды алу, пайдалану, өтеу және оларға қызмет көрсету,
Қазақстан Республикасы резиденттерінің мемлекеттік емес қарыздарының
мемлекеттік кепілдері бойынша міндеттемелердің орындалуын қамтамасыз ету;
республикалық бюджетте көзделген және Үкімет шешімдеріне сәйкес
инвестициялық жобаларға, мемлекеттік бағдарламаларға және өзге де іс-
шараларға кредит беру;
үкіметтік сыртқы қарыздар туралы келісімдерді бекітуге қажетті
құжаттарды дайындауға қатысу;
түпкілікті қарыз алушылар мен екінші деңгей банктерінің үкіметтік
қарыздардың қаражатын және Үкіметтің бірлесіп қаржыландыру үлесін
республикалық бюджетке қайтару туралы ішкі кредиттік келісімдердің
жобаларын дайындау;
өкілетті банк-агенттермен бірлесіп республикалық бюджеттен
оқшауландырылған қаражатты өндіріп алу жөнінде түпкілікті қарыз алушылармен
жұмыстарды ұйымдастыру және жүргізу;
төлемдердің бюджетке түсуін көздейтін заңнаманың сақталуын, міндетті
зейнетақы жарналарының толық және уақтылы аударылуын бақылау;
мемлекеттің кірістері ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.