Ұзақ мерзімді міндеттемелер түсінігі, мәні мен мазмұны

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 15 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР
Кіріспе 2
1.Ұзақ мерзімді міндеттемелер түсінігі, мәні мен мазмұны 2
2.Ұзақ мерзімді міндеттемелер есебі 4
2.1 “Ұзақ мерзімді қаржылық міндеттемелер есебі” 4
2.2 ”Ұзақмерзімді міндеттемелерді басқару” 10
Қорытынды 12
Қолданылған әдебиеттер тізімі 13

Кіріспе

Қазіргі нарықтық экономикадағы шаруашылық субъектілерін және олардың
қандай салада қызмет атқаратындығында қарамастан алып қарайтын болсақ,
олардың барлығының да міндеттемелері, оның ішінде ұзақ мерзімді
міндеттемелері болады. Кез келген өндіріспен айналысатын субъекті сол
өнімді өндіру үшін қажетті шикізаттар мен материалдар үшін
жабдықтаушыларының алдында міндетті болса, саудамен айналысатын шарушылық
субъектісі сол сататын тауарларын жеткізіп беруші яғни жабдықтаушы
субъектінің алдында міндетті болуы мүмкін. Тіпті өндіріспен де, саудамен де
айналыспайтын субъектілердің өзінің қарамағында жұмыс істейтін жұмысшы
қызметкерлерге олардың істеген еңбегі үшін, сондай-ақ бюджетке түрлі
салықтар үшін қарыз немесе оның алдында міндеттемесі болуы мүмкін. Қазіргі
таңда қаржының жетіспеушілігінен банктер, банктен тыс мекемелерден,
шетелдерден қарыз , несие алып өздерінің жұмысын жандандырып жатқан ,
сондай-ақ міндеттемелерін шектен тыс көбейтіп алып, оны қайтаруға
мүмкіншілігі болмай жабылып, аукционға салынып, сатылып жатқан субъектілер
көптеп кездеседі.Сондықтан да олардың мақсаты мен міндеттерін қарастыру
қажет. Осыған байланысты ұзақ мерзімді және қысқа мерзімді міндеттемелердің
өзекті міндеттері мен мақсаттарын қарастырайық.

1.Ұзақ мерзімді міндеттемелер түсінігі, мәні мен мазмұны

Міндеттеме - бұл анықталған іс бойынша орындаудың міндеттері немесе
қарызы. Міндеттеме-бұл алдыңғы мерзімде пайда болған субъектілердің
берешек. Оны өтеу кезінде экономикалық табыстарды алып келетін ресурстардың
мекемеден кетуне алып келеді. Жалпы міндеттемелер ұзақ мерзімді және қысқа
мерзімді болып бөлінеді. Соның ішінде ұзақ мерзімді міндеттелерді
қарастырайық.
Ұзақ мерзімді міндеттеме-бұл зайым алушының балансының нақты датасынан
бір жылдан астам төлем мерзімі бар міндеттеме. Ұзақ мерзімді міндеттемелер
арасына ұзақ мерзімді несиелерді, мерзімі ұзартылған салықтарды , ұзақ
мерзімді кредиторлық берешекті қатыстырады. Жалпы ұзақ мерзімді
міндеттемелердің көбеюі пайыздың көбеюіне алып келеді. Бірақ ұзақ мерзімді
міндетемелердің көбеюі кәсіпорын үшін қауіпті, себебі міндеттемелер бойынша
пайыздарды төлеу шығындарының үлес салмағы өседі. Қарыздық келісімдер іс-
әрекеттерді және ұйымдардың қаржылық құрамын шектейді. Міндеттемелердің
орындалмау тәуекелін азайту мақсатында шектеулер дивидендтердің максималдық
мөлшерін табыстардың белгіленген деңгейін сақтау талабында және өтімділікті
кіргізеді. Инвестордың позициясы бойынша несиелендіру - бұл инвестицияларды
орналастырудың ең үмітті тәсілі, себебі несие берушілер қарыздық
төлемдердің заңды орындалуының ең жоғарғы қауіпсіздігі қолданылады және
активтер құқықтарын алады, егерде қарыз алушының ұйымы жойылса.
Ұзақ мерзімді міндеттемелердің пайда болу себептеріне келесілерді
кіргіземіз:
1) Тартылған капиталды алу кейбір компаниялар үшін оңай;
2) Тартылған қаражатардың толық құны жаңа акциялардың қаржыландыруынан
төмен;
3) Кейбір субъектілер тартылған қаражаттардың үлкен үлес салмағына
қарамастан, осы қаражаттарға пайда түсіреді және пайданың мөлшері
пайыздық төлемдерден артық болады.
Ұзақ мерзімді міндетемелерді бағалау және өлшеу кезінде келесі
принциптерді есепке алу қажет:
1) Ұзақ мерзімді міндеттемелерді қарызға алынған тауарлар мен
қызметтердің әділетті нарықтық құн бойынша тіркейді;
2) Пайыздардың өз мерзімінде төленуі міндеттемелерді шығару датасындағы
нарықтық пайыздық қойылымына негізделген;
3) Ұзақ мерзімді міндеттемелердің баланс датасындағы қалдық құны – бұл
эмиссия негізіндегі нарықтық пайыздық қойылымына дейін дисконтталған
қолма-қол қалған төлемдердің нақты құны. Пайыздық қойылым
міндеттемелердің негізінде өзгермейді.
Жалпы міндеттемелер міндеттемеледі өтеу мерзіміне байланысты ұзақ
мерзімді және қысқа мерзімді болып бөлінеді
Ұзақ мерзімді міндеттемелердің келесідей түрлері бар:
1) Ұзақ мерзімді қаржылық міндеттемелер. Міндеттеменің бұл түрі
келесілерді кіріктіреді:
- ұзақ мерзімді банктік қарыздар
- ұзақ мерзімді алынған қарыздар
- өзге де ұзақ мерзімді қаржылық міндеттемелер
2) Ұзақ мерзімді кредиторлық берешек. Міндеттеменің бұл түрі келесілерді
қарастырады:
- жеткізушілер мен мердігерлерге берілетін ұзақ мерзімді берешек
- еншілес ұйымдарға берілетін ұзақ мерзімді кредиторлық берешек
- қауымдастырылған және бірлескен ұйымдарға берілетін ұзақ
мерзімді кредиторлық берешек
- филиалдар мен құрылымдық бөлімшелерге берілетін ұзақ мерзімді
кредиторлық берешек
- жалдау бойынша ұзақ мерзімді берешек
- төлеуге арналған ұзақ мерзімді сыйақылар
- өзге де ұзақ мерзімді кредиторлық берешек
3) Ұзақ мерзімді бағалау міндеттемелері. Ол келесілерді кіріктіреді:
- ұзақ мерзімді кепілгерлік міндеттемелер
- заңды наразылықтар бойынша ұзақ мерзімді бағалау міндеттемелері
- қызметкерлерге сыйақылар бойынша ұзақ мерзімді бағалау
міндеттемелері
- өзге де ұзақ мерзімді бағалау міндеттемелері
4) Кейінге қалдырылған салықтық міндеттемелер. Міндеттеменің бұл түрі
келесілерді қарастырады:
- корпорациялық табыс салығы бойынша кейінге қалдырылған салықтық
міндеттемелер, мұнда салық салынатын уақытша айырмаға байланысты
болашақ кезеңдерде төлеуге жататын пайдаға салынатын салық
сомасы есепке алынады
5) Өзге де ұзақ мерзімді міндеттемелер. Міндеттеменің бұл түрі
келесілерден тұрады:
- алынған ұзақ мерзімді аванстар
- алдағы кезеңдердің кірістері
- өзге де ұзақ мерзімді міндеттемелер

2.Ұзақ мерзімді міндеттемелер есебі

2.1 “Ұзақ мерзімді қаржылық міндеттемелер есебі”

“Ұзақ мерзімді қаржылық міндеттемелер” ұзақ мерзімді кредиторлық
берешекті алып тастағанда, ұзақ мерзімді қаржылық міндеттемелерді есепке
алуға арналған және шоттардың келесі топтарын қамтиды:
4010 “Ұзақ мерзімді банктік қарыздар”, бір жылдан асатын мерзіммен
банктік ұйымдардан алынған қарыздар көрсетіледі; Қарыз ресми мәртебесі бар
банктерге, мерзім, төлеу және қайтару шарттарын қарастыратын коммерциялық
келісім шарт негізінде кредитті төлеу қабілеті бар ұйымдарға беріледі.
Банк қарызы – бұл банктің клиентке соманы белгілі бір мерзімге сыйақы
төлеумен ұсынуы және бөлісуі
Банктің қарыз түрлері:
1) Қысқа мерзімді - бір жылға дейін, бірақ екі жылдан көп болмауы керек;
2) Орташа мерзімді - бір жылдан үш жылға дейін;
3) Ұзақ мерзімді - үш жылдан жоғары.
Орташа мерзімді және ұзақ мерзімді қарыздар өндірістік және кәсіпорынның
әлеуметтік даму мақсаттарына пайдаланылады.
Кредиттеудің негізгі түрлері:
1) Аванстық - дайындаушы ұйымдарға беріледі;
2) Бланктік - қаржысы тұрақты субъектіге, сенімді төлеушіге толық сеніп
беріледі;
3) Консорциумдық-бірлестірілген кредит - бір қарыз алушының екі немесе
одан да көп банкілеріне аса ірі мақсатты бағдарламаны кредиттеу үшін
беріледі;
4) Ипотекалық - мүлік кепілдігімен берілетін ұзақ мерзімді несие;
5) Овердрафт – нәтижесінде дебеттік сальдо пайда болатын банктегі клиент
шотынан қаражатты есептеп шығарып тастау арқылы жүзеге асырылатын
қысқа мерзімді кредиттеу түрі;
6) Кредиттік желі - міндеттемесі заңмен рәсімделген банктің “қарыз
алушыға” өзінің алғашқы талап етуі бойынша немесе ең аз деңгейдегі
нақты төлем шегінде кредиттік кезең ішінде беру;
7) Тұтыну мақсаттарына арналған кредит, яғни кредитке алынатын
тауарлармен, басқа да жеке қажеттіліктерге (шаруашылық құруға , мал-
құс өсіруге және т.б.);
8) Стенд-бай - Халықаралық валюта қорының елдерге ұсынатын кредиті.
Бұл шотта қарастырылатын кейбір корреспонденциялар келесі кестеде
келтірілген:

Кесте 1
№ Шаруашылық операциялардың Дебет Кредит
рс мазмұны
1 2 3 4
1. Банк мекемелерінен кредитті 1040”Ағымдық 4010 “Ұзақ
алуда есеп айырысу шотына банктік шоттардағымерзімді банктік
есепке жатқызу теңгемен ақша қарыздар”
қаражаттары”,
1050”Ағымдағы
банктік шоттардағы
валютамен ақша
қаражаттары”
2. Банктің кредит есебінен алынған4110”Жеткізушілер 4010”Ұзақ мерзімді
тауарлы-материалдық қор(жұмыс, мен мердігердерге бактік қарыздар”
қызмет) үшін төлеу ұзақ мерзімді
кредиторлық
берешек”
3 Аккредетивке, чек кітапшасына 1070”Арнайы 4010”Ұзақ мерзімді
сепке алынған қаражат шоттардағы ақша банк қарызы”
қаражаттары”
4 Банк кредиті үшін есептелеген 7310 “Сыйақылар 4160”Төлеуге ұзақ
пайыз бойынша шығындар” мерзімді
сыйақылар”
5 Пайыздарды төлеу 4160”Төлеуге ұзақ 1040”Ағымдық
мерзімді банктік шоттардағы
сыйақылар” теңгемен ақша
қаражаттары”,
6 Мерзімі ұзартылған кредит 4010”Ұзақ мерзімді1040”Ағымдық
банк қарыздары” банктік шоттардағы
теңгемен ақша
қаражаттары”,
1050”Ағымдағы
банктік шоттардағы
валютамен ақша
қаражаттары”
7 Кредитті қайтару 4010”Ұзақ мерзімді1040”Ағымдық
банк қарыздары банктік шоттардағы
теңгемен ақша
қаражаттары”,
1050”Ағымдағы
банктік шоттардағы
валютамен ақша
қаражаттары

4020 “Ұзақ мерзімді алынған қарыздар”, бір жылдан асатын мерзіммен
банктік емес ұйымдардан алынған қарыздар есепке алынады; Банктен тыс
мекемелерден қарыз алу- “қарыз беруші” жақ “қарыз алушы” жаққа белгілі бір
кезеңде қайтару шартымен ақша немесе материалдық қорды келісімшарт бойынша
қарызға береді.
Банктен тыс мекемелерден берілетін қарыз мыналар бойынша айрықшаланады:
- өтемақылық- шетелдік валюта қарызына айырбастау;
- тіркелген- тіркелген уақыт кезеңіне тіркелген пайыз;
Берілген ұзақ мерзімді несиені есепке алу үшін 4020 “Ұзақ мерзімді
алынған қарыздар” деген шотын пайдаланады. Бұл пассивті шотта еліміздің
ішіндегі және шетелдегі қарыз берушілердің мәліметтері жинақталады.
Сонымен қатар, бухгалтерлік есептің Бас шоттар тізбегінде төлемдер мен
міндеттемелердің орындалуын қамтамасыз ететін, берілген және алынған
кепілдемелердің қозғалысы мен қолда барын, есепке алу үшін баланстан тыс
екі шотын: 008 “Алынған міндеттемелерді қамту мен төлемдер” және 009
“Берілген міндеттемелерді қамту мен төлемдер” деген шоттарын пайдаланады.
Міндеттемені қамтамасыз етудің кепілді ретінде үшінші тұлғаның кепілдігі,
кепілге салудың шарты, сақтандыру полисі және тағы басқалар болады.
Кепілдеменің және кепілге салудың мәнін қарастырайық. Кепілдеме кепілгер-
кәсіпорыннан несие берушіге борышкерден алынуға тиісті соманың уақтында
төленуін қамтамасыз ету үшін беріледі. Кепілдемені банктер, кәсіпорындар
және мекемелер бере алады. Кепілдеменің мәні: борышкер кәсіпорын несие
бойынша өзінен алынуға тиісті төлемдерді мерзімінде төлей алмаған жағдайда
банктер, кәсіпорындар және ұйымдар несиені төлеуді өз мойындарына алады.
Міндеттемелердің орындалуын қамтамасыз ететін тәсіл ретінде кепілдеме
кәсіпорындардың қазіргі өндірістік және коммерциялық қызметтерінде аталған
жағдай кеңінен қолданылып жүр.
Кредиторлардың талабын қанағатандыру үшін кепілдік келісім-шарттың
рәсімдеуін реттеуші ретінде Қазақстаг Республикасының №254-30 маусым 1998
жылы шыққан “Кепілдік мүліктің қозғалысын тіркеу туралы” заңы негізгі құжат
болып табылады.
4030“Өзге ұзақ мерзімді қаржылық міндеттемелер”, мұнда алдағы топтарда
көрсетілмеген өзге қаржылық міндеттемелер есепке алынады.
4031”Облигациялар”. Облигация - бұл ұзақ мерзім негізінде капиталдың
көптеген сомаларын қорғау үшін ұйымдар және мемлекеттік мекемелер шығаратын
қарыздық куәлік Облигация – бұл облигацияны инвестициялық ұстаушысының
формальдық уәдесін білідретін заңды құжат. Оларды бірнеше тәсілмен іске
асырады. Көптеген жағдайларда облигацияның эмиссиясын банк-инвесторларға
сатылады. Инвестициялық банктер жеке инвесторларға белгіленген баға бойынша
облигацияның эмиссиясына кепілдік береді. Сату кезінде жәрдем беру және
тәуекелділікті тұтас немесе оның бөлігін банк өзі мойындайды. Қаржылық
мекемелердің қатыстық тікелей орналасуы және бөлек инвесторлар үшін
кепілдіктерді беруі- облигацияларды іске енгізудегі немесе енгізілуі үшін
ең пайдалы факторлардың бірі. Облигацияның көптеген эмиссиялары жазбаша
түрінде ұсынылады . Жазбаша құжат- бұл элементтің қаржылық есептіліктерін
кіргізетін және ұсынылған бағаны белгілейтін ұсынылатын мәліметтерді
көрсететін эмитент компаниясының қызметін белгілейтін және мәліметтердің
сатылу шарттарын анықтайтын құжат.
Номиналдық құны бойынша шығарылған облигацияларды есепке алған кезде
келесідей жұмыстар жасалынады:
1) Облигацияны номиналдық құнымен тіркеу
Дт Ақшалай қаражаттар
Кт Төленуге тиісті облигациялар
2) Пайыздарды есептеу. Ол формула бойынша жүргізіледі:

(1)

Пайыздарды есептеу үшін формула арқылы анықталан сомаға келесідеій
өткізбе беріледі:
Дт Пайыздар бойынша шығындар
Кт Төленуге тиісті есептелген пайыздар
3) Егер облигацияның нарықтық және бекітілген пайыздық қойылымы тең
болса, онда оларды номиналдық құны бойынша сатады
4) Егер нарықтық пайыздық қойылым бекітілген қойылымнан артық болса, онда
облигацияны жеке құны бойынша осы жеңілдіктерді есептен шығарудың екі
әдісі бар:
а) Тікелей әдіс бойынша келесі көрсеткіштер анықталады:
- төлемдердің жалпы саны = төлемнің жалпы саны
- пайыздың әр төлеміндегі облигациялық жеңілдікті алу сомасы =
облигациялық жеңілдік төлемнің жалпы мөлшері
- төлеген пайыздың сомасы = номиналдық құн* номиналдық пайыздық
қойылым * уақыт
- төлеу күніндегі пайызды өтеу бойынша шығындардың жиынтық сомасы
= төлеген пайыздың сомасы + облигацяның жеңілдікті өтеу
Өтеу күні пайызды төлеу кезінде келесідей өткізбі беріліеді:
Дт Облигацияның пайыздары бойынша шығындар
Кт Облигациялар бойынша өтелмеген жеңілдік
Кт Ақша қаражаттары
б) Тиімді пайыздық қойылым әдісі облигацияның мерзімінде ноның баланстық
құнының тұрақты деңгейде болуын қарастырады. Және ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.