Ұлы шығыс физиктері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

Ұлы шығыс физиктері

Шығыс ойшылдарының еңбектері, физика мен астрономия саласында өте ерекше орын алады. Әлемге аты әйгілі болған Арестотельді өзінен жоғары бағалаған шығыс астрономигі Әбу-Насыр Әл-Фараби болған. Гректің атақты ғалым философы Арестотельдің еңбегі молшылық. Ал Әл-Фараби осы атақты ғалымның ғылыми енбектерің асқан табандылықпен көп зерттеген. Мәселен, “Жан туралы” деген еңбегін жүз рет, “Табиғат үйлесімі” деген еңбегін қырық рет оқып, ал “Риторика” деген кітабын екі жүз рет оқыған.

Қысқаша Әбу-Насырдың өмірі туралы. Әбу-Насыр Әл-Фараби Отырарда дүниеге келген. Отырарды арабтар Фараб деп атаған. Сондықтан да оның өз атына шыққан қаласының аты “Фараб” қосылған.

Фараби орта бойлы, мығым денелі, батыл болып өседі. Бала күнінен атқа беріктігімен, мергендігімен көзге түседі. Түрлі өнерді үйренуге әуес болады. Әсіресе музыкалық аспаптарда ойнауға үйір екен.

Әбу Насыр әл-Фараби математика, астрономия, логика, медицина, музыка, табиғат ғылымдары, тіл, риторика, фило-

Әл-Фараби софия салалары бойынша көптеген жаңа

ғылыми тұжырымдар жасаған. Ол барлығы 150-ге жуық еңбек жазған.

Олардың бірқатары осы күнге дейін маңызын жойған жоқ, көптеген еңбектері парсы, ағылшын, француз, неміс тілдеріне аударылған. Бірқатар еңбектері қазақ, орыс, өзбек, тәжік тілдерінде жарық қөрді.

Әбу Насыр әл-Фарабидің туғанына 1100 жыл толуын бүкіл дүние жүзі, соның ішінде біздің еліміз де үлкен салтанатты жағдайда атап өтті.

1994 жылы желтоқсанның тоғызы мен оны күндері Алматы қаласында Қазақ Ұлттық университетінде Бүкіл халықаралық конференция болып өтілді. Бұл конференцияның тақырыбы: “Әбу Насыр әл Фарабидің шығыс елінің ғылымы мен мәдениетін дамытуы” деген атпен өтілді.

Ұлы Қытай оқымыстысы Конфуций физика жайлы былай деген: Келешекте не оқысаң да, өтілгенді ұмытпа. Ал өтілгенді ұмытып қалып, келешекті түсінуге өте қиын болады.

Әбу Насыр әл Фараби өз білімін Бағдат қаласында жалғастырған. Сонда жасаған еңбектері үшін әл-Фарабиге: “Муаллим ассан” деген ат берілген. Бұл қазақ тілінде екінші ұстаз деген мағына береді. Яғни бірінші ұстаз Арестотель болған.

Әл-Фрарби ислам елдерінің көбінде болған. Мысалы: Бұхарда, Каирда, Дамаскте, бірақ өмірінің көбі Бағдат қаласында өткен. Бағдат қаласы сол кездегі білім ордасының жақсы дамыған жері болған. Әбу Насыр Әл-Фарабидің сол кездегі еңбектері бүкіл әлемге тараған, барлық бүкіл әлемдік кітапханаларда Әл-Фарабидің кітаптары сақталған. Кейбір толымсыз еңбектерін қазіргі күнге шекті зерттеу жүргізіліп жатыр.

Ислам елдер және тағы да қаншама ұлы ойшылдар шыққан. Олар: Әл-Хорезми (Мұхаммед), Ұлықбек, Омар Хайям, (1201-1274) Бируни (973-1048) .

Ұлы жазушы Шиллер былай деп айтқан: Араб елдерінің ойшылдары білімге құмар, өз білімін көрсете біледі, білімін халыққа тарата білген және ұрпағына қалтыра білген.

Әл-Хорезми бүкіл әлемдік қозғалысқа көп зерттеу жұмыстарын жүргізген. Сонда көп ойшылдар өз ойларын ортаға салған. Бируни жер шар тәрізді болып орналасқандығын айтқан. Осы расталған ойға Омар Хайямда өз ойын қосқан. Жер үнемі қозғалыста тұрады және жердің күнді айналатының да айтқан.

Физика саласында батыс елдерінің де ойшылдарының еңбектері зор. Олар: Арестотель (384-322 жылдары), Архимед, Демокрит, (460-370 жылдары), Пифагор (582-500 жылдары), Гиппократ (460-370) Эпикура (341-270) және Птоломей.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.