Тақырлардың классификациясы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Тақырлардың классификациясы.

Тақырлы топырақ, сипатына сортаңдалуына ылғалдылығына және қабыршақтың жетiлу дәрежесiне байланысты 2 түрлi тармаққа бөлiнедi:кәдiмгi тақырлар, шөлейттi тақырлар.

Кәдiмгi тақырлар (балдырлы ) сортаңды, көкшiл сортаң, құмды және тыңайған болып бөлiнедi. Кәдiмгi тақырлар (> 1%) бiрнеше тереңдiгi 20-30 см-дей тұздан тұрады.

Сортаңды тақырлар тұз қабыршықтың тура астында тыңаяды. Сортаңды тақырлардың бiразы тереңдiкте жуылып, қабыршықтары тығыздалады немесе қабыршықтың астыңғы қабатының су тартымдылығы тым жоғары.

Кесектi сортаң тақырлар ұзақ су тоқтап қалған жерлерде дамиды. Үлкен жарықшалары күмбездi, қабыршақты болады.

Бұл тақырлар iрi дөңбектi құрылымымен ерекшеленедi және оларды тұздан шайып кету дәрежесiне сортаңдылығына байланысты ажыратуға болады. Құмды тақырлар (шала дамыған қоңыр топырақ) . Олардың үстiндегi үйiндi құмнан және өсiмдiктердiң отырғызылуынан пайда болады. Тыңайған тақырлар бұрынғы тыңайған жерлердi суарғаннан кейiн дамиды.

Шөлейттi тақырлар мезгiл-мезгiл үстiрттi сулардың басуынан дамиды. Бұл тақырлар тым жұмсақ тұзы, кеуектi қабыршықты, қабыршағы сұр-қоңыртопыраққа ұқсас. Оларды түрiне қарай бөлу әлi толық зерттелмеген. Ең көп таралғаны ол кәдiмгi тақырлар.

Тақырлардың құрамы мен ерекшелiгi.

Тақырлар-саз балшықты топырақ. Сирек кездесетiн сазды тақырлар. Төменгi бөлiктен тақырлардан көбiнесе құмдылығы және тым жеңiл техникалық құрамы байқалады. Бөлшектердiң арасында ұсаққұмды фракциясы басымырақ. Көп бөлiгiн лай фракциясы мен жұқа шақ орын алады. Iрi фракцияларында шпаты, слюда (алюмосиликаттарға тататы минералды топ) кварц боладыю Лайлы фракциясында монтморилонттар тобындағы (бейделит) және гидрослюд, аморфты қосылысы дұрыс түзiлмеген заттар. Кварц қоспалары болады, каолинит тобындағы минералдар өте сирек кездеседi.

Жалпы талдауда тақырлардың минерал бөлiгiндегi кремний тотығы басым екендiгiн көрсетедi. Қабыршықта кремний қышқылының көбеюi бiршама байқалады, бұл тұздану белгiсiн көрсетедi.

Кәдiмгi сортан тақырлардың жалпы құрамы

(% карбонатсыз топырақ)

Топырақ үлгiсiнiң тереңдiгi, см: Топырақ үлгiсiнiң тереңдiгi, см

Гисроскопиялық (ылғал тартқыш) су: Гисроскопиялық (ылғал тартқыш) су

Гумус (қарашiрiк):

Гумус (қарашi

рiк)

Азот: Азот

Қыздырғанда: Қыздырғанда

SiO2: SiO ₂

R2O: R ₂ O

Fe2O: Fe ₂ O

Топырақ үлгiсiнiң тереңдiгi, см:

0-2

10-15

30-40

415-425

Гисроскопиялық (ылғал тартқыш) су:

1, 18

1, 78

1, 53

0, 56

Гумус (қарашiрiк):

0, 51

0, 55

0, 41

Азот:

0, 06

0, 03

Қыздырғанда:

9, 72

11, 22

11, 26

5, 92

SiO2:

65, 80

60, 36

59, 78

80, 05

R2O:

25, 66

25, 82

29, 17

15, 49

Fe2O:

7, 11

8, 42

7, 86

3, 59

Топырақ үлгiсiнiң тереңдiгi, см: Топырақ үлгiсiнiң тереңдiгi, см

Al2O3: Al ₂ O ₃

CaO: CaO

MgO: MgO

SiO2R2O3:

SiO ₂

R ₂ O ₃

SiO2Fe2O3:

SiO ₂

Fe ₂ O ₃

SiO2Al2O3:

SiO ₂

Al ₂ O ₃

Топырақ үлгiсiнiң тереңдiгi, см:

0-12

10-15

30-40

415-425

Al2O3:

18-55

17, 40

21, 31

11, 90

CaO:

2, 00

2, 84

2, 04

MgO:

4, 24

4, 91

5, 03

2, 11

SiO2R2O3:

4, 24

4, 91

5, 03

2, 11

SiO2Fe2O3:

24, 90

19, 41

21, 09

20, 41

SiO2Al2O3:

6, 0

5, 9

4, 7

11, 4

Нығыздалған қабатында жартылай тотықтар едәуiр артады. Барлық қабаттарда магний кальцийден басымырақ. Бұл сазды минералдардың магнийлiк алюмосиликаттарға бай екендiгiн көрсетедi.

Тақырларда қарашiрiк мөлшерi өте аз болады - 0, 5% шамасында, тепе-теңдiгi аз 0, 3%-тен-0, 5%-ке дейiн қарашiрiктi заттардың құрамында Ф. К. басымырақ қатынасы

C _ГК :С _ФК =0, 4-0, 5

Қарашiрiк қоры тақыр қабатында 85 т/га-дан асмпайды. Азот мөлшерiнiң тепе-теңдiгi 0, 3-тен-0, 06-ға дейiн, орташа 7 т/га құрайды. Тақырда фосфор мен калий қоспаларының қозғалғыштығы аз.

Тақырлардың сыйымдылығы 100г жерге 5-10 м-эквв, сiңiрiлген қоспаның жеткiзiп берiлуi Ca ⁺² , M ²⁺ және Na ⁺ сыйымдылығы 20% құрайды.

Ерiтiндiнiң сiлтiлiк реакциясы PH _8-10 . Тақырлардың көпшiлiгi өте аз сортандалған тұздың мөлшерi қабық астында көбiрек.

Тақырлар көбiнесi сульфатты, хлорды, натрий типтегi сортаңға жатады. СO ₂ карбонаттың, гипстiң мөлшерi және кәдiмгi сортан тақырдағы су ерiткiш тұздардың құрамы % .

Топырақ үлгiсiнiң тереңдiгi см: Топырақ үлгiсiнiң тереңдiгi см

СО2карбонаттар: СО ₂ карбонаттар

SО4гипс: SО ₄ гипс

тығыз қалдықтар: тығыз қалдықтар

Сiлтiлiк: Сiлтiлiк

Cl-: Cl ^-

SO42-: SO ₄ ^2-

Ca2+: Ca ²⁺

Mg2+: Mg ²⁺

Na+Әр түрлiлiгi бойынша: Na ⁺ Әр түрлiлiгi бойынша

Топырақ үлгiсiнiң тереңдiгi см:

CO ₃ ^2-

СО2карбонаттар:

HCO ₃ ^-

Топырақ үлгiсiнiң тереңдiгi см:

0-2

2-7

10-15

30-40

40-50

100-110

250-260

СО2карбонаттар:

6, 5

7, 1

7, 8

7, 7

8, 6

4, 5

SО4гипс:

0, 84

0, 49

1, 40

1, 42

0, 18

0, 06

тығыз қалдықтар:

0, 35

1, 11

2, 27

1, 25

0, 96

0, 55

0, 15

Сiлтiлiк:

0, 01

следы

0, 01

0, 02

Cl-:

0, 07

0, 04

0, 02

0, 05

0, 07

0, 10

SO42-:

0, 12

0, 41

0, 83

0, 53

0, 41

0, 21

0, 03

Ca2+:

0, 03

0, 22

0, 50

0, 19

0, 12

0, 06

0, 01

Mg2+:

0, 001

0, 025

0, 079

0, 05

0, 001

Na+Әр түрлiлiгi бойынша:

0, 002

0, 005

0, 010

0, 004

0, 002

0, 001

0, 13

0, 35

0, 68

0, 45

0, 34

0, 19

0, 08

Тақырларды тұз мөлшерi олардың шайылуы дәрежесiнен, жзердiң бедерiнiң анықталуына, механикалық құрамына және төселген жыныстардың өзгешелiгiне байланысты, сонымен қатар жердiң даму фазасында қарағанда тұздың консентрациясы өте жоғары.

Тақырлар нашар суны және физикалық қасиетiмен, сүзiлу қабiлетiнiң төмендiгiмен байланысуы өте көп және ұсақ тесiктерiнiң аздығымен сипатталады.

Құрғақ күйiнде тақырлар өте қатты, жағымсыз, физикалық қасиетi олардың қатты механикалық құрамына, аз қарашiрiктенуiне, бытырауына байланысты. Қолайсыз физикалық қасиетi және жауын-шашынның аз болуы су режимiнiң өзгешелiгiн анықтап бердi.

Тақырларда ылғалдылық қорп өте төмен. Жазда ылғалдылығының құрғақшылықта, дала ылғалдылығының коэффициентiн салуға дейiн жетедi.

Шындығында тақырлар кебiрсу жағдайында болады. Өте нашар су өткiшгiштiгiне, өте тығыздалуына байланысты және жер массасының шашырауына, тiптi ерте көктемде де, өте ылғалдану кезiнде тақырдың шайылуы 50 см-ге жетпейдi.

Шөлейт жерлердi ауылшаруашылғына пайдалану

Шөлейт жерлердiң едәуiр бөлiгi табиғи құнарлылығының аздығына жайылым жерлер ретiнде пайдаланылады.

Егiстiк жерлердiң және шөлдi зоналардың, сонымен бiрге шөлейттер Кеңес Үкiметi егiстiк жерлердiң 50 пайызын құрайды. Ал себiлетiн жерлер, оның iшiнде баубақша мен бақтардың алатын көлемi 4 пайыз. Сұр қоңыр топырақтар тек қана суармалы жерлерде болады.

Көптеген тәжiрибе жүргiзудiң нәтижесiнде шөлдi топырақты суарғанда осы зонадан егiстiк, өсiмдiк егетiн топырақ алуға болады. Сонымен қатар, осы топырақтан жоғарғы сортты егiстiк алуға болады. Мысалы: күрiш, мақта, жүгерi, жүзiм және көптеген өсiмдiктер алуға болады.

Жаңа гидротехникалық құрылымдардың құрылысына байланысты егiстiк жерлерi ұлғаяды. Сондықтан шөлдi аймақтардың ерекшелiгi агротехникалық және гидрооративтiк жүйелердiң әсерiмен бұлардың, яғни тұзды топырақтардың алдын алуға болады.

Шөлдi аймақтық топырақ қабаты өте күрделi. Сондықтан, барлық егiстiк жерлер ауылшаруашылық дақылдарын себуге ыңғайлы. Сұр-қоңыр, аз мөлдерi гипстектес және қатты тұздалған топырақтар егiн егуге жарамсыз. Сұр-қоңыр топырақтардың ең жақсысы-сортаң емес және әлсiз сортаңданған тұзды емес немесе әлсiз тұздалған, бұлар жеңiл жыныстарды дамыған.

Сұр-қоңыр сортаң және әсiресе, сор топырақтардың қасеттерi екiреттiлiк тұздылықтардың әсер етуi мүмкiн.

Сұр-қоңыр топырақтардың көптеген жерлерi егiстiктiң жарамсыз пiшiндерiмен түсiндiрiледi. Бұндай жағдайларда жергiлiктi жоспар қажет болады. Негiзгi қорларына егiстiк жерлердi пайдаланды. Бұндай жерлер тақырлы топырақтар болып табылады. Сұр-қоңыр топырақтарды негiзiнде суландыру, қайта өндiруде-оған органикалық, миниралды тыңайтқыштарды қосады.

Тақырлар егiстiк үшiн қолайсыз. Сондықтан оны өңдеу қиынға түседi. Оның құрамында қоректiк элементтер өте аз. Оларда жарамсыз сулар, физикалық және ауаның қасиеттерi бар. Осыған байланысты топырақтың құрамы ауыр және топырақтың жоғарғы жағы қабаттанып келедi.

Тақырлардағы сортаң топырақтардың бiраз бөлiгiнде су ерiтiндi тұздардың болуы, сонымен қатар, кейде соданың да кездесуi байқалады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.