Кәсіпкерлердің азаматтық жауапкершілігінің туындау шарттары

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 25 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ
Қ.ЖҰБАНОВ АТЫНДАҒЫ АҚТӨБЕ ӨҢІРЛІК УНИВЕРСИТЕТІ
ЭКОНОМИКА ЖӘНЕ МЕНЕДЖМЕНТ КАФЕДРАСЫ

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы Кәсіпкерлік қызметтегі жауапкершілік

6В04102 - Менеджмент білім бағдарламасы

Орындаған: Жақсыбаева Зарина
Ғылыми жетекші: Н.Б.Сұлтамұратова

Ақтөбе
2022
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
1. ----------------------------------- ----------------------------------- ----------
КӘСІПКЕРЛІК ҚЫЗМЕТ СУБЬЕКТІЛЕРІ ЖАУАПКЕРШІЛІГІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5
1.1. ----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Кәсіпкер жауапкершілігінің мәні және түрлері ... ... ... ... ... ... ..5
1.2. ----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Кәсіпкерлердің азаматтық жауапкершілігінің туындау шарттары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8
1.3. ----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Кәсіпкерлердің өз міндеттемелерін орындауын қамтамасыз ету тәсілдері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...11
2. ----------------------------------- ----------------------------------- ----------
КӘСІПОРЫННЫҢ ЖҰМЫС ІСТЕУІНДЕГІ ЖӘНЕ КӘСІПКЕРЛЕР АЛДЫНДАҒЫ ЖАУАПКЕРШІЛІКТІ ТАЛДАУ ... ... ... ... ... ... ... . 13
2.1. ----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Корпорациялардың мысалында әлеуметтік жауапкершілікті талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...13
2.2. ----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Кәсіпкерлер жауапкершілігінің жекелеген түрлерін талдау ... ... .15
2.3. ----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Салық құқық бұзушылықтарын жасағаны үшін жауапкершілік ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...19
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...23
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..25

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
КІРІСПЕ
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

Бұл жұмыстың тақырыбы - кәсіпкерлік қызметтегі жауапкершілік. Бұл тақырып бүгінгі күні өте өзекті, өйткені кәсіпкерлік субъектілеріне салықтық құқық бұзушылықтар үшін жауапкершілікті қолдану кезінде үнемі өзгеріп отыратын заңнамалық нормалардың динамикасын, сондай-ақ белгіленген жеңілдететін жағдайларды қатар қарастыра отырып, жауапты адамдар мен салық төлеушілердің кінәсінің дәрежесін ескеру қажет.
Қазақстан Республикасының экономикасы жағдайында қазіргі заманғы нарықтық тетіктердің үздіксіз дамуымен салықтық құқық бұзушылықтарды да, салықтық қылмыстарды да жасаудың теориялық мүмкіндіктері мен практикалық бағыты бар, олар үшін жауапкершілік Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодекстеріне сәйкес өзгереді және сараланады.
Курстық жұмысты жазу кезінде эмпирикалық әдіс, сондай-ақ салыстыру және талдау әдістері қолданылды.
Зерттеу тақырыбының заң ғылымы мен практикасы үшін маңыздылығы - қорытынды зерттеу тақырыбына қатысты маңызды мәселе болып табылады және оны шешудің нақты жолын ұсынады.
Салықтық бұзушылықтар үшін жауапкершілік салық салу кезінде мүліктік қатынастарды арнайы реттеу шеңберінде қалыптасады. Көбінесе мүліктік қатынастардың азаматтық-құқықтық сипатынан және салық қатынастарының әкімшілік-құқықтық сипатынан туындаған қайшылықты жағдай туындайды, бұл арнайы салық заңдарының нормаларымен түсіндірілуі керек.
Зерттеу объектісі салық және алымдар туралы заңнама саласында қалыптасқан қоғамдық қатынастар болып табылады.
Бұл жұмыстың мақсаты кәсіпкерлік қызметке қатысушылардың жауапкершілігін зерттеу болып табылады. Мақсатқа жету үшін, келесідей міндеттерді шешу қажет:
oo кәсіпкерлердің жауапкершілігінің мәні мен түрлерін зерделеу;
oo кәсіпкерлердің азаматтық жауапкершілігінің туындау шарттарын қарастыру;
oo кәсіпкерлердің өз міндеттемелерін орындауын қамтамасыз ету тәсілдерін талдау;
oo кәсіпкерлердің әкімшілік жауапкершілігін қарастыру;
oo кәсіпкерлердің монополияға қарсы заңнаманы бұзғаны үшін жауапкершілігін зерделеу;
oo салық құқық бұзушылықтарын жасағаны үшін жауапкершілікті қарастыру.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Зерттеу пәні - кәсіпкерлік субъектілерінің салықтық құқық бұзушылықтар үшін жауапкершілігі. Бұл тақырып бүгінгі күні өте өзекті, өйткені кәсіпкерлік субъектілеріне салықтық құқық бұзушылықтар үшін жауапкершілікті қолдану кезінде үнемі өзгеріп отыратын заңнамалық нормалардың динамикасын, сондай-ақ белгіленген жеңілдететін жағдайларды қатар қарастыра отырып, жауапты адамдар мен салық төлеушілердің кінәсінің дәрежесін ескеру қажет.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Курстық жұмыс тақырыбының өзектілігі - салықтық құқық бұзушылықтар үшін жауапкершілік шараларын қолдануға және осы құбылысты құқықтық реттеуге байланысты мәселелер болып табылады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

1. ----------------------------------- ----------------------------------- ----------
КӘСІПКЕРЛІК ҚЫЗМЕТ СУБЬЕКТІЛЕРІ ЖАУАПКЕРШІЛІГІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ

1.1. Кәсіпкер жауапкершілігінің мәні және түрлері

Жалпы нысанда кәсіпкерлердің жауапкершілігі деп шаруашылық жүргізуші субъектілердің, клиенттердің, қызметкерлердің, мемлекеттің орындалмаған белгіленген міндеттемелерін, құқықтарының бұзылуын қалпына келтіруге бағытталған белгілі бір әрекеттерді жасау міндеті, қажеттілігі түсініледі. Тиісінше, шаруашылық жүргізуші әріптестер, мемлекеттік органдар шарттық міндеттемелерді орындамаған, кәсіпкерлердің құқықтарын бұзатын шешімдер қабылдаған кезде кәсіпкерлер алдында жауапты болады. Жауапкершілік шарттарды орындамау немесе тиісінше орындамау кезінде заңдарда белгіленген міндеттер мен міндеттемелерді орындамау салдарынан туындайды.
Кәсіпкерлер заңдық тұрғыдан жаупкершілікте болады. Ол кәсіпкерлердің құқықтық нормалармен және келісімшарттық міндеттер мен міндеттемелердін орындалмау салдарынан болатын, колайсыз жағдайға душар болуына карамай, құқықтық нормалармен белгіленген міндеттерді орындау қабілеттілігі.
Кәсіпкерлер нарықтық экономиканың субъектілері ретінде, азаматтық айналымға қатысушылар, ең алдымен, азаматтық заңнамада белгіленген міндеттер мен міндеттемелерді орындамаудың заңды салдары болып табылатын азаматтық жауаптылықта болады. Азаматтық жауапкершілік құқық бұзушыға басқа адамға не мемлекетке қатысты тұрақсыздық айыбын төлеу, залалдарды өтеу, мүлікке тыйым салу, зиянды өтеу нысанында заңда немесе шартта белгіленген теріс мүліктік зардаптары бар ықпал ету шараларын қолданудан көрінеді.
Құқық саласына сәйкес қылмыстық-құқықтық әкімшілік-құқықтық, азаматтық-құқықтық және тәртіптік жауапкершілікті ажыратады.
1. Қылмыстық-құқықтық жауапкершілік - құқық нормаларында көзделген қылмыс жасағаны (дайындағаны немесе қастандық жасағаны) үшін жүктеледі. Қылмыстық-құқықтық жауапкершілік қылмыс жасалған сәтте туындайды және қылмыстық іс жүргізу және қылмыстық-атқару заңнамасының нормаларында көзделген тәртіппен іске асырылады. Құқық бұзушыны заңды жауапкершіліктің осы түріне тартудың субъектісі болып мемлекет табылады және сот төрелігі органдарының атынан шығады. Қылмыстық-құқықтық жауапкершілік әрқашан жеке сипатта болады, өйткені қылмыс жасаған адам жауапкершілікке тартылады, ол сонымен бірге заңды жауапкершіліктің ең қатал түрі болып табылады және құқық бұзушының сотталуына әкеп соғады. Заңды жауапкершіліктің осы түрінің шараларына айыппұл, түзету жұмыстары, бас бостандығынан айыру және т. б. жатады.
2. Әкімшілік-құқықтық жауапкершілік - әкімшілік құқық бұзушылық туралы заңнамада көзделген құқық бұзушылықтар үшін қолданылады. Ол:
oo қылмыстық-құқықтық жауапкершілікке қарағанда онша қатал емес;
oo қолданылатын субъектінің соттылығына әкеп соқпайды;
oo Мемлекеттік орган немесе құқық бұзушы қызметке бағынбайтын лауазымды адам, кейде судьялар жеке-дара жүктейді.
Заңды жауапкершіліктің осы түрінің шараларына ескерту, айыппұл, белгілі бір құқықтан уақытша айыру және т. б. жатады.
3. Азаматтық-құқықтық жауапкершілік азаматтық заңнама нормаларында көзделген құқық бұзушылықтар үшін жүктеледі және құқық бұзушылықтан келтірілген залалды өтеу қағидатына негізделеді. Азаматтық-құқықтық жауапкершілік соттың құқық бұзушыға залалдарды, келтірілген зиянды өтеу, тұрақсыздық айыбын төлеу және т.б. бойынша заңда белгіленген міндеттерді, яғни жәбірленушінің мүддесі үшін мүліктік сипаттағы міндеттерді жүктеуінен тұрады. Туындау негіздеріне байланысты азаматтық-құқықтық жауапкершілік шарттық (жасалған шарттың талаптарына сәйкес) және шарттан тыс (азаматтық заңнама нормаларына сәйкес) болуы мүмкін.
4. Тәртіптік жауапкершілік - еңбек, ішінара әкімшілік құқық нормаларында, сондай-ақ арнайы ведомстволық актілерде қамтылған нормаларда көзделген құқық бұзушылықтар үшін қолданылады. Тәртіптік жауапкершілік тәртіптік теріс қылық жасаған адамның жауапкершілік жүктейтін органға бағыныстылығына негізделген қатынастарда орын алады.
Тәртіптік жауапкершіліктің үш негізгі түрі бар:
oo ішкі тәртіп ережелеріне сәйкес жауапкершілік;
oo тәртіптік жарғылар мен ережелерге сәйкес жауапкершілік;
oo белгіленген бағыныштылық тәртібіне сәйкес жауапкершілік.
Мүліктік жауапкершілік жауапкершілік түрі ретінде бөлінбейді, ол жоғарыда аталған жауапкершілік түрлерінің әрқайсысы үшін негізгі және қосымша жаза бола алады. Мысалы:
oo әкімшілік құқықта арнаулы құқықтардан, лицензиялардан айырудан басқа қосымша ақшалай айыппұл салынуы мүмкін;
oo қылмыстық құқықта бас бостандығынан айыруға немесе түзеу жұмыстарына қосымша сот сотталушының мүлкін тәркілеу туралы шешім шығаруы мүмкін;
oo еңбек құқығында тәртіптік жазалармен қатар қызметкерді келтірілген материалдық залалдың орнын толтыруға міндеттей алады.
Заңның жалпы теориясынан белгілі болғандай, құқықтық жауапкершілік түрлерін қолдану саланы, олардың мақсаттары мен ерекшеліктерін ескере отырып мемлекет және құқық теориясының мәселелері жүзеге асырылуы керек.
Мысалы, әкімшілік жауапкершілік үшін төрт элементі бар құқық бұзушылықтың қатаң құрамы қажет: объект, объективті тарап, субъект және субъективті тарап, мақсаты құқық бұзушылық субъектісін жазалау болып табылады.
Ал азаматтық-құқықтық жауапкершілік үшін қылмыстың субъективті жағының көрінісі ретінде кінәнің болуы міндетті емес және оның мақсаты келтірілген залалды өтеу болып табылады. М. К. Сүлейменов атап өткендей, "Жауапкершіліктің басты және жалғыз функциясы - өтемақы. Ынталандырушы функцияның егер қандай да бір маңызы болса да, ол екінші және қосымша болып табылады." Демек, келтірілген залалдың өтелуі міндетті деп тұжырымдалады. Сонымен қатар, экологиялық зиянды өтеу жөніндегі міндеттемелер міндетті екенін ескере отырып, азаматтық-құқықтық жауапкершіліктің пайда болуының негізі - тигізілген зиянның болуы болып табылады. Т.Т. Шиктыбаев дұрыс атап өткендей, "Іс-әрекетті азаматтық құқық бұзушылық деп тану үшін оның азаматтық заңнамаға сәйкес жәбірленушінің жәбірленуші алдындағы жауапкершілігіне әкеп соқтыратын зиян келтіруі ғана маңызды".
Кәсіпкерлер құқықтық нормаларда белгіленген құқықтар, заңдар мен шарттарда белгіленген міндеттер мен міндеттемелерді орындамаған кезде қолайсыз салдарға ұшырау міндетін білдіретін заңды жауаптылықта болады.
Азаматтық жауапкершілік мүліктік болып табылады, өтемақы сипатында болады, өйткені оны қолданудың басты мақсаты жәбірленуші тараптың құқықтарын қалпына келтіру болып табылады. Кәсіпкерлердің азаматтық жауапкершілігі шарттан тыс қатынастардан туындайды. Ол құқықтың тиісті нормаларымен белгіленеді, сондай-ақ жасалған шарттардың орындалмауы немесе тиісінше орындалмауы салдарынан туындайтын шарттық болып табылады. Кінәлі тараптың жауапкершілік деңгейі тұрғысынан азаматтық жауапкершілік үлестік, ортақ, субсидиялық және аралас болып бөлінеді.
Егер міндеттеменің немесе талаптың ынтымақтастығы шартта көзделсе немесе заңда белгіленсе, атап айтқанда міндеттеме нысанасының бөлінбейтіндігі кезінде жауапкершілік немесе талап туындайды. Кәсіпкерлік қызметке байланысты міндеттеме бойынша бірнеше борышкерлердің міндеттері, сондай-ақ осындай міндеттемедегі бірнеше кредиторлардың талаптары, ортақ болып табылады. Борышкерлердің ортақ міндеті кезінде кредитор барлық борышкерлерден де, олардың кез келгенінен де міндеттемелердің орындалуын жеке-жеке талап етуге құқылы. Борышкерлердің бірінен толық қанағаттандырылмаған несие беруші міндеттеме толық орындалғанға дейін міндетті болып қалатын басқа борышкерлерден толық қанағаттандырылмаған талап етуге құқылы. Борышкерлердің бірінің ортақ міндетін толық атқаруы қалғандарын міндеттемелерді орындаудан босатады. Осылайша, салымдарды толық енгізбеген жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің қатысушылары қатысушылардың әрқайсысы салымының төленбеген бөлігінің құны шегінде оның міндеттемелері бойынша ортақ жауаптылықта болады.
Борышкермен бірге заңда немесе шартта көзделген жағдайларда міндеттемені тиісінше орындағаны үшін кредиторлар алдында жауап беретін тұлғалардың қосымша жауапкершілігі субсидиарлық жауапкершілік болып табылады. Оның құрылтайшысы болып табылмайтын толық серіктестікке қатысушы серіктестікке кіргенге дейін туындаған міндеттемелер бойынша басқа қатысушылармен тең дәрежеде жауап береді. Серіктестіктен шыққан қатысушы серіктестіктің басқа қатысушылармен тең дәрежеде шыққан сәтіне дейін ол серіктестіктен шыққан жылы серіктестердің қызметі туралы есеп бекітілген күннен бастап 2 жыл ішінде туындаған міндеттемелері бойынша жауап береді.
Аралас жауапкершілік екі тараптың да кінәсінен міндеттемені орындамау кезінде туындайтын жауапкершілік болып табылады.

1.2. Кәсіпкерлердің азаматтық жауапкершілігінің туындау шарттары

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Кәсіпкерлер нарықтық экономиканың субъектілері, азаматтық қызметке
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
қатысушылар ретінде ең алдымен азаматтық жауапкершілікте болады. Бұл
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
жағдайда ол қарастырылған міндеттер мен міндеттемелерді мүлдем орындамау немесе дұрыс орындамау азаматтық заңнамамен белгіленген зандылықтың салдары болып табылады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Азаматтық құқық бұзушылықтар - азаматтық құқық нормаларымен қорғалған азаматтар мен ұйымдардың мүліктік және жеке мүліктік емес қатынастарына қол сұғатын (шарттық міндеттемелерді орындамау, мүлікке зиян келтіру және т.б.) құқыққа қарсы кінәлі іс-әрекеттер болып табылады. Бұл азаматтық айналым саласында, яғни олардың қатысушыларының теңдігіне, ерік-жігерінің дербестігіне және мүліктік дербестігіне негізделген мүліктік және соған байланысты жеке мүліктік емес қатынастар саласында жасалған құқық бұзушылық. Азаматтық-құқық бұзушылық кезінде қатаң мағынада санкция тұрақсыздық айыбы (айыппұл, өсімпұл), яғни борышкер міндеттемені орындамаған жағдайда несие берушіге төлеуге міндетті заңмен немесе шартпен анықталған ақша сомасы болып табылады. Азаматтық-құқық бұзушылық сонымен қатар келтірілген мүліктік зиянды өтеуге, заңсыз мәмілелерді жоюға, азаматтар мен заңды тұлғалардың бұзылған құқықтары мен заңмен қорғалатын мүдделерін қалпына келтіруге бағытталған құқықтық қалпына келтіру шараларымен байланысты.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Азаматтық жауапкершілік мемлекетке немесе баска тұлғаға қатысты құқық бұзушы үшін залалдын орнын толтыру, мүлікті тұтқындау, зияндардың орнын толтыру, тұрақсыздық айыбын төлеу түріндегі заңды бұзушыға, мүліктік (қаржылық) тұрғыдан занмен белгіленген жауапкершілікті орындауға міндетті шаралар ретінде сипатталады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Келесі кестеде азаматтық-құқықтық жауапкершілік көрсетілген.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

1-кесте. Азаматтық-құқықтық жауапкершілік.

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Азаматтық жауапкершілік мүліктік болып табылады. Ол өтемақылық
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
сипатқа ие, өйткені онын басты мақсаты зиян шеккен тараптың құқықтарын қалпына келтіру болып табылады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Азаматтық жауапкершілік кәсіпкерлер кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыратын немесе олардың қатысуымен қатынастарды реттейтін азаматтық заңнаманың ережелерін бұзған кезде туындайды.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Азаматтық құқықтарды қорғау бөлінеді:
oo ----------------------------------- ----------------------------------- ----------
құқықты тану;
oo ----------------------------------- ----------------------------------- ----------
құқықты бұзғанға дейін болған жағдайды қалпына келтіру және құқықты бұзатын немесе оны бұзу қаупін туғызатын әрекеттердің жолын кесу;
oo ----------------------------------- ----------------------------------- ----------
даулы мәмілені жарамсыз деп тану және оның жарамсыздығының салдарын қолдану, елеусіз мәміленің жарамсыздығының салдарын қолдану;
oo ----------------------------------- ----------------------------------- ----------
мемлекеттік органның немесе жергілікті өзін-өзі басқарудың актісін жарамсыз деп тану;
oo ----------------------------------- ----------------------------------- ----------
құқықты өзін-өзі қорғау;
oo ----------------------------------- ----------------------------------- ----------
құқықты орындауға міндеттері заттай; залалдарды өтеу;
oo ----------------------------------- ----------------------------------- ----------
тұрақсыздық айыбын өндіріп алу;
oo ----------------------------------- ----------------------------------- ----------
моральдық зиянды өтеу;
oo ----------------------------------- ----------------------------------- ----------
құқық бұзушылықты тоқтату немесе өзгерту;
oo ----------------------------------- ----------------------------------- ----------
соттың заңға қайшы келетін мемлекеттік органның немесе жергілікті өзін-өзі басқару органының актісін қолданбауы;
oo ----------------------------------- ----------------------------------- ----------
заңда көзделген өзге де тәсілдермен.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Сонымен, кәсіпкерлік ұйымдар мен жеке кәсіпкерлердің азаматтық жауапкершілігі олар қолданыстағы заңдарға, басқа нормативтік актілерге сәйкес басқа жеке және заңды тұлғалардың азаматтық құқықтарын бұзған кезде және заңдар мен жасалған шарттарға сәйкес міндеттемелерді орындамаған кезде туындайды. Мәселен, кәсіпкер азамат ретінде өз міндеттемелері бойынша заңға сәйкес өндіріп алуға болмайтын мүлікті қоспағанда, өзіне тиесілі барлық мүлікпен жауап береді. Толық серіктестікке қатысушылар серіктестіктің міндеттемелері бойынша өз мүлкімен бірлесіп субсидиарлық жауаптылықта болады. Сенімдегі серіктестіктегі толық серіктестер серіктестіктің міндеттемелері бойынша өз мүлкімен жауапты болады, ал салымшы қатысушылар серіктестіктің қызметіне байланысты шығындар тәуекелін олар жиналмалы капиталға салған салымдар сомасы шегінде көтереді. Жауапкершілігі шектеулі серіктестікке қатысушылар өздері енгізген салымдардың құны шегінде қоғам қызметіне байланысты шығындар тәуекелін көтереді. Салымдарды толық енгізбеген қоғам қатысушылары оның міндеттемелері бойынша қатысушылардың әрқайсысының салымының құны мен төленген бөлігі шегінде ортақ жауаптылықта болады. Қосымша жауапкершілігі бар қоғам қатысушылары өз міндеттемелері бойынша өз мүлкімен қоғамның құрылтай құжаттарында айқындалатын салымдарының құнына бірдей мөлшерде субсидиарлық жауаптылықта болады. Жалпы алғанда, заңды тұлғалар, меншік иесі қаржыландыратын мекемелерден басқа, өз міндеттемелері бойынша оларға тиесілі барлық мүлікке жауап береді.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

1.3. Кәсіпкерлердің өз міндеттемелерін орындауын қамтамасыз ету тәсілдері

Азаматтық заңнамадағы міндеттеме деп борышкер кредитордың пайдасына белгілі бір іс-әрекет жасауға міндетті болатын құқықтық қатынас түсініледі, қандай да бір түрде: мүлікті беру, жұмысты орындау, ақша төлеу және т.б. немесе белгілі бір әрекеттен бас тарту, ал кредитор борышкерден оның міндеттемесін орындауды талап етуге құқылы. Міндеттемеге оның тараптарының әрқайсысы - несие беруші немесе борышкер ретінде бір адам немесе бір уақытта бірнеше адам қатыса алады.
Міндеттемелер міндеттеменің шарттарына және заңның, өзге де құқықтық актілердің талаптарына сәйкес, ал олар болмаған кезде - іскерлік айналым әдет-ғұрыптарына немесе өзге де қойылатын талаптарға сәйкес тиісінше орындалуы тиіс. Тиісті қатынастың қатысушылары үшін заңнама ережелеріне немесе шартқа қайшы келетін іскерлік айналым әдет-ғұрыптары қолданылмайды.
Міндеттемелерді орындауға сәйкес тұрақсыздық айыбы: кепіл, борышкердің мүлкін ұстап қалу, кепілгерлік, банк кепілдігі, депозит және заңда немесе шартта көзделген басқа да тәсілдер болып табылады.
Тұрақсыздық айыбы (айыппұл, өсімпұл) заңда немесе шартта айқындалған ақшалай сома деп танылады, оны борышкер міндеттемелерді орындамаған жағдайда, атап айтқанда орындау мерзімі өткен жағдайда кредиторға төлеуге міндетті. Егер борышкер міндеттемені орындамағаны үшін жауапты болмаса, кредитордың тұрақсыздық айыбын төлеуді талап етуге құқығы жоқ. Егер міндеттемені орындамағаны үшін тұрақсыздық айыбы белгіленсе, онда залалдар тұрақсыздық айыбымен жабылмаған бөлігінде өтеледі.
Тұрақсыздық айыбы туралы келісім негізгі міндеттеменің нысанына қарамастан жазбаша нысанда жасалуы тиіс. Жазбаша нысанды сақтамау тұрақсыздық айыбы туралы келісімнің жарамсыздығына әкеп соғады.
Кредитор заңда белгіленген тұрақсыздық айыбын төлеуді талап етуге құқылы, оны төлеу міндеті тараптардың келісімінде көзделгеніне қарамастан, бірақ егер заң бұған тыйым салмаса, заңды тұрақсыздық айыбының мөлшері тараптардың келісімімен ұлғайтылуы мүмкін.
oo Заңда немесе шартта мынадай жағдайлар көзделуі мүмкін:
oo залалдарды емес, тек тұрақсыздық айыбын өндіріп алуға жол беріледі;
oo залалдар тұрақсыздық айыбынан толық сомада өндіріп алынуы мүмкін;
oo кредитордың таңдауы бойынша не тұрақсыздық айыбы, не залал өндіріп алынуы мүмкін.
Міндеттемелердің жекелеген түрлері бойынша және қызметтің белгілі бір түріне байланысты міндеттемелер бойынша залалдарды толық өтеу құқығы шектеулі жауапкершілік заңмен шектелуі мүмкін.
Міндеттеме тиісінше орындалмаған жағдайларда тұрақсыздық айыбын төлеу және залалдарды өтеу, егер заңда немесе шартта өзгеше көзделмесе, борышкерді міндеттемені заттай орындаудан босатпайды.
Кепіл-міндеттемелердің орындалуын қамтамасыз ету тәсілдерінің бірі. Кепілге байланысты кредитор борышкер бұл міндеттемені орындамаған жағдайда, кепілге салынған мүліктің құнынан негізінен осы мүлік тиесілі тұлғаның (кепіл берушінің) басқа кредиторларының алдында заңда белгіленген алып қою үшін қанағаттануға құқылы. Кепіл кепіл туралы жасалған шартқа байланысты туындайды, онда кепілдің мәні, оның бағасы, мәні, кепілмен қамтамасыз етілетін міндеттеменің мөлшері мен орындалу мерзімі көрсетілуі керек.
Кепілгерлік - міндеттеменің орындалуын қамтамасыз ету тәсілі, оған сәйкес кепілгер басқа тұлғаның кредиторы алдында оның алдындағы міндеттемесінің толық немесе бір бөлігінде орындалуына жауапты болуға міндеттенеді. Кепілгерлік шарты жазбаша нысанда жасалады. Егер кепілгердің заңында немесе шартында кепілгердің субсидиарлық жауаптылығы көзделмесе, борышкер кепілгерлікпен қамтамасыз етілген міндеттемені орындамаған кезде кепілгер мен борышкер кредитордың алдында бірлесіп жауап береді.
Банк кепілдігі - жазбаша міндеттеме, оған сәйкес банк, басқа несиелік немесе сақтандыру ұйымы кепілгер берген міндеттеменің шарттарына сәйкес несие берушіге бенефициардың оны төлеу туралы жазбаша талап беруі үшін ақшалай соманы төлеуі керек. Уағдаласушы тараптардың бірі шарт жасасудың дәлелі ретінде және оның орындалуын қамтамасыз етуде екінші тарапқа шарт бойынша оған тиесілі төлемдер есебіне беретін ақшалай сома кепіл деп танылады. Кепіл туралы келісім сомасына қарамастан жазбаша нысанда жасалуы тиіс.

2. КӘСІПОРЫННЫҢ ЖҰМЫС ІСТЕУІНДЕГІ ЖӘНЕ КӘСІПКЕРЛЕР АЛДЫНДАҒЫ ЖАУАПКЕРШІЛІКТІ ТАЛДАУ

2.1. Корпорациялардың мысалында әлеуметтік жауапкершілікке талдау

Бизнестің өзінің әлеуметтік жауапкершілігін түсінуі - қоғамның табысты және үйлесімді дамуының, оның стратификациясы мен ішкі қақтығыстардың алдын алудың кепілі. Кәсіпкерліктің "әлеуметтік жауапкершілігі" мәселесі соңғы жылдары әлемнің көптеген елдерінде кеңінен талқылануда.
Теория мен практикада корпоративтік әлеуметтік жауапкершілік саясатын дамыту жаңа тәсілдерді қалыптастырады. Ірі корпорациялар арасында әлеуметтік қызметтің белсенді қатысушыларының саны артып келеді және ол тек қайырымдылық жұмыстарын ғана қамтып қоймайды. Шамамен есептеулер бойынша қайырымдылыққа жұмсалатын шығындар бүгінде кәсіпорындар табысының шамамен 3% құрайды.
Сонымен қатар, қазірдің өзінде жұмыс істеп тұрған корпоративтік әлеуметтік жауапкершілік бағдарламаларындағы өте ірі корпорациялардың қазіргі рөлі қайырымдылыққа бөлінетін кәсіпорын кірістерінің бірнеше пайызы туралы осы жалпы деректерден айтарлықтай асып түседі. Бүгінгі таңда ОКК-нің басым көпшілігі осы қызметке қандай да бір түрде және дәрежеде қатысады деп айту жеткілікті.
Беделді американдық "Fortune" журналы Британдық консалтингтік фирмалардың көмегімен әлемдегі ең әлеуметтік жауапты компаниялардың рейтингін жасады. Жеңімпаздар компанияның акционерлердің, қызметкерлердің және тұтынушылардың мүдделерін қалай ескеретіні, сынға қалай жауап беретіні, менеджерлері мен директорлар кеңесі жауаптылығы, сыртқы бақылаушыны жалдайтыны бойынша бағаланды.
Нәтижесінде Батыс Еуропа елдерінің ОКК сөзсіз жеңді. Тізімдегі алғашқы ондықтың 5-і британдық және англо-голландиялық корпорацияларға, 4 - і француз, 1-і итальяндық корпорацияларға тиесілі.
Рейтинг жеңімпазы - "Vodafone" ұялы компаниясы. Әлемдегі ең ірі ұялы байланыс операторы Кениядағы абоненттерге ұялы телефоннан банк операцияларын жүргізуге мүмкіндік берді. Құтқару қызметкерлеріне жеңілдіктер берді. Ал Интернеттің мазмұнына алаңдайтын клиенттер үшін балалары не қажет емес екенін көрмеуі үшін сүзгілерді енгізді.
Тек 12 орында еуропалық "Tokyo electric power" жапондық энергетикалық компаниясы. Оның артында бірден төрт американдық корпорация бар.
Егер әлеуметтік жауапкершілік рейтингінде салалар туралы айтатын болсақ, онда бір қарағанда отын-энергетика кешені көш бастап тұр. Мұны екінші және үшінші орында "BP" және "Royal Dutch Shell"мұнай-газ алпауыттары тұрғаны дәлелдейді. Ал бірінші ондықта барлығы 6 ОЭК өкілі бар. Мұнайдың рекордтық бағасынан түскен үлкен пайда ОЭК компанияларына әлеуметтік мәселелерді шешуге көбірек қаражат бөлуге мүмкіндік берді. Рейтингті құрастырушылар қоғам үшін көмірқышқыл газының атмосфераға шығарындыларын теріс деп есептемеді, оның негізгі себебі көмірсутектерді пайдаланудың артуы болып табылады. Алайда, жалпы алғанда, мұнай-газ секторының жиынтық рейтингі өткен жылмен салыстырғанда төмендеді.
Еәлемдегі ең әлеуметтік жауапты корпорациялардың құрамын талдау 3 қорытынды жасауға мүмкіндік береді:
Біріншіден, олардың арасында әсіресе жоғары пайданы жүзеге асыратын ОЭК басым. Мысал ретінде отын-энергетикалық кешеннің өкілдері ғана емес. Мұнда қаржы алыптары ("HSBS Holding"ағылшын банк холдингі және т.б.) және ірі сауда корпорациялары ("Carrefour") бар. Жылдам дамып келе жатқан "жаңа экономиканың" (жаңа ақпараттық технологиялар және т.б.) өкілі болып табылатын "Vodafone" тобының басымдығын да бағаламауға болмайды.
Екіншіден,"үлгілі" әлеуметтік жауапты корпорациялардың ішінде өндірістік және басқа да қызметі жеке тұтынумен, адамдардың қажеттіліктерін қанағаттандырумен тығыз байланысты ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.