Жезқазған ауданының геологиясын және металлогениясын жалпы зерттеуі

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Жезқазған

Кеңестер Одағындағы мыс кені мол негізгі аудандардың ең бай және
қорының ең көп жері Жезқазған. 1935 жылы қаңтардың 1-дегі есеп бойынша
Қоңыратта 2140 мың тонна, Дегтяркаде 1510 мың тонна мыс қоры болса,
Жезқазғанда сол есеп бойынша 3230 мың тонна мыс бар, оның ішінде зерттелген
мыс – 1330 мың тонна.
Жезқазғанның бұл толық зерттелген запасы 980 скважинаның мәліметі
бойынша есептелген, бір скважинаға 2400 шаршы метрдей жер тура келеді,
орташа есеппен рудалы жерден 85-90 пайыз шамасы руда шығады. Бұл мәліметтер
Жезқазғанның мыс кенінің басқа жерлердегіден мол екенін көрсетеді. Мыс кені
мұндай көп болу үстіне Жезқазған кен зерттеу жөнінен де басқа жерлерден
анағұрлым пайдалы. Бірінші бесжылдықтың ішінде Жезқазғанда кен зерттеуге
жұмсалған шығын толық зерттелген мыстың әрбір тоннасына болғаны 4 сом 50
тиыннан ғана келеді.
Жезқазған рудасы таза руданың санына қосылады. Жезқазған рудасында
қорғасын, мырыш, алтын, күміс өте аз, мышьяк, висмут және басқа мысқа
зиянды қосымшалар жоқтың қасы. Мұның арқасында Жезқазған рудасын оншама көп
шығын шығармай және оңай айырып, нағыз жақсы қара мыс алуға болады.
Жезқазған рудасы оншама терең да емес, ең терең жері 150 метрге
жетеді, руда жер астанда қат-қабат жатады, мұның арқасында бір шахтадан
бірнеше қабат руда шығаруға болады. Руда қабатының ұзындығы 1,5 километр,
қалыңдығы 15-20 метр дейін жетеді. Мұның арқасында руданы арзанға түсетін
механикалық әдістермен шығаруға болады. Кеннің өзі тұрақты және мықты
болғандықтан шахталарға тірек қоюдың қажеті болмайды, су ағарлардың да
қажеті жоқ; сондықтан, руда арзанға түседі, екінші жағынан кен жұмыстарын
мейлінше кеңейтуге мүмкіншілік туады. 1935 жылы қаңтардың 1-не дейін толық
зерттелген руданың 40 пайызын тек орталық шахтаның өзінен шығаруға болады,
30 пайызын ашық жұмыс әдісімен шығаруға болады. Орташа есеппен бір тонна
руда 3 сом 50 тиынға түседі, бір тонна рудадағы мыс орташа есеппен 1 сом 82
тиынға түседі. Кеңестер Одағындағы мыс шығатын басқа жерлердің бірінде де
руда, мыс мұндай арзанға түспейді.
Жезқазғанның рудасында мыс 1,92 пайыз, Қоңыратта 1,04 пайыз,
Алмалықта 0,77 пайыз, Дектяркаде 1,30 пайыз. Сондықтан – 1 тонна қара мыс
шығаруға керекті руданың мөлшері Жезқазғанда басқа жерлердікінен анағұрлым
кем болады.
Бұл айтылғандардан басқа Жезқазғанның тағы да мынадай артықшылықтары
бар:
а) Жезқағанның негізгі өндірісіне керекті шикі металл, отын, құрылыс
материалдары жеткілікті, мұның бәрі Жезқазғанның өз ауданынан алынады;
ә) Жезқазғанда жеті жылдан бері комбинат (Қарсақпай комбинаты) бар, бұл
комбинат жылына 6 мың тонна мыс беріп тұрады, бұл комбинаттың
арқасында тәжірибе жасалып руда технологиясының мәселелері толық

шешілді. Бұл тәжірибе арқасында флотация жасағанда мыстың шығаруын 94
пайызға жеткізуге болатыны анықталып отыр. Кеңестер Одағының мыс шығатын
жерлердің біреуі де мұндай нәтиже берген емес;
б) Жезқазған ауданында жеткілікті қара жұмысшылар бар, Жезқазған
комбинатында тәрбиеленген өнерлі қазақ жұмысшылары бар;
в) Өндіріске керекті су және ауыз су мәселесі қазір негізінде шешіліп отыр.
Су жеткізу үшін Жезқазғаннан 25 километр жердегі Кеңгір өзенінің көктемгі
суынан пайдаланылмақ.
Жезқазған алабын бұл срокте аяқтау үшін Үлкен Жезқазғанның дарлық
жұмыстарын 1935 жылдың аяғы я 1936 – жылдың басында қолға алу керек. Үлкен
Жезқазғанды тек сонда ғана 1941 жылы жүргізуге болады. Даярлық жұмыстардың
бір үлкені – Жезқазған мен Успенский руднигі арасында темір жол салу.
Әйтпесе, Жезқазған комбинатын салуға болмайды.
Бұл темір жолды 1936 жылдан қалдырмай қолға алып, екі жылдан кейін,
1938 жылы бұл жолда уақытша қатынас бастау керек. Бұлай еткенде Үлкен
Жезқазған құрылысын сол жылдан бастап күшейтуге болады.
1936 жылғы кен зерттеу жұмысының алдына қойылатын міндет мынадай:
1) Жезқазғандағы қазіргі комбинатқа мысы көп руда жеткізіп тұру,
жеткізгенде мыс кенін ысырап қылушылыққа, бұзушылыққа жол бермеу.
2) Кен жұмысн зерттеу жұмысын күшейту; Жезқазғандағы кен шығатын жерлердің
маңыздыларын белгілеу, сүйтіп Үлкен Жезқазғандағы алғашқы даярлық
жұмыстарға жоба жасауға негіз даярлау.
3) Жезқазған ауданының геологиясын және металлогениясын жалпы зерттеуді
онан сайын күшейтіп, басқа кені бар жерлерді зерттеуге даярлық жасау.

Ғылыми-зерттеу жұмыстары

Екінші бесжылдықта, оның ішінде, 1936 жылы Жезқазғандағы кеннің
негізгі категорияларын пайдаланудың неғұрлым пайдалы әдістерін белгілеу
мәселерін зерттеу керек; Жезқазғандағы ірі рудаларды ашудың, кен қазу,
тазалау жұмыстарының неғұрлым пайдалы әдістері белгілену керек; кен
қопыратын дәрілердің түрін, мөлшерін белгілеу керек. Мұнымен қатар
Жезқазғанның рудаларын шығарудың неғұрлым пайдалы әдістері, аралас
рудаларды байыту әдістері белгілену керек, басқа да осындай жұмыстар істелу
керек. Мұның бәрі Үлкен Жезқазғанның кәсіпорындарын толық меңгеруге
байланысты мәселелер.
Жезқазған ауданында совхоздар құру жөніндегі зерттеу жұмыстары өзіне
бөлек. Мұның үшін жердің суын, қыртысын, өсімдігін, ойы-қырын, ауасын және
басқа жағын зерттеу керек. Бұл аталған ғылыми-зерттеу жұмыстарына 1936 жылы
500 мың сом шамалы қаржы керек.

Су жетістіру жұмысы

Үлкен Жезқазғанға су жетістіру мәселесі екінші бесжылдықтың ішінде
толық шешілу керек. Жұмысшылар үшін жаңа өндіріс үшін су жетістіру жобалары
жасалу керек. Үлкен Жезқазғанның кәсіпорындарына жылына 30 миллион текше
метр шамасы су керек. Союзводстройдың есебінше Кеңгір өзеніне үлкен бөгет
жасағанда, бұл өзеннің көктемгі суынан 67 миллион текше метр су алуға
болады.
1936 жылы Кеңгір өзеніндегі бөгет жасаған жердің толық планын салу
керек, бөгеттің жобасын жасауға байланысты зерттеу жұмыстарын жүргізу
керек; 1936 жылдың ішінде бөгеттің техникалық жобасын жасауды қолға алу
керек. Үлкен Жезқазғанға су жетістіруге байланысты жұмыстардың бәріне 1936
жылы 500 мың сомдай қаржы керек.

Кадр дайындау мәселесі

Үлкен Жезқазғанға керекті кадрлар негізінде қазіргі Жезқазған
комбинатының цехтарында жұмысшыларды өнерге үйрету жолымен даярлау керек,
мұнымен қатар, қысқа срокты курстар ашу керек, бұл курстерде жұмысшылардың
өнері арттырылатын болу керек. Проходчиктер, бұрғышылар, токарьлер,
слесарьлер фабрик-завод мектептері арқылы және дайындау курстері арқылы
даярлану керек. Фабрик-завод мектептері арқылы қазақ өнерлі жұмысшыларын
даярлау үшін фабрик-завод мектептеріне кіретін жастардың жалпы білімін
арттыру керек, мұның үшін даярлық курстерін ұйымдастыру керек. Даярлық
курстері 1936 жылдан бастап ұйымдастырылса, фабрик-завод мектебі өнерлі
жұмысшылардың алдын 1938 жылдың басында, басқаша айтқанда, Үлкен Жезқазған
құрылысы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.