Түрік қағанаты туралы мағлұматтар

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

Түрік қағанаты

Қазақстан жері 6 ғасырда аса қуатты держава - Түрік қағанатының
билігінің астына түсті. Оның басқарушылары ашин руының түрік тайпасы
єулетінен шықты. Қағанат құрылуы алдындағы түрік этносының өз қалыптасуы
кезеңдесіп 3 ғасырдан 4 ғасырдың ортасына дейін Ганьсу, Шығыс Түркістан
жєне Алтай аудандарында өтті. Алғаш рет "түрік" этнонимін еске алу қытай
жылнамаларында кездеседі жєне 542 жылға жатады. Қытайлар түріктерді
хұндардың ұрпақтары деп санады.

Тарихи сахнада Түрік қағанатының пайда болуы Бумын қаған атымен
тікелей байланысты. Халық арасында оны "Ел қағаны" немесе "Ілік қаған"
(бірінші қаған) деп атады. Мұның мағынасы "Бүкіл елдің патшасы" дегенді
білдіреді. Бумын қағанның басшылығымен теле рулары мен тайпалары болып
бірігіп, өздері билігінің астында болған "жуан-жуандарға" қарсы шығады.

Бумынның басшылығымен түріктер 552 жылы шайқастарда жуан-жуандарды
талқандайды. Соғысқа араларында ең күшті Ашин руы бар түріктердің жуан-
жуандардың қарамағынан құтылу тілегі себеп болды. Жуан-жуандарды соғысқа
арандату үшін түріктер жуандар қағаны Анахуанның қызын өздерінің
көсемінеєйелдікке айттырады. Бұл тілек Ананхуанның намысына тиеді, өйткені
түріктер бұрын бұл туралы ештеңені ойларына алмайтын, олардың єскерлері
үшін темір қорытып, жуандарға алым=салықтарын мінсіз төлеп тұрған. Жеңіске
өз тілектеріне орай түріктер жетеді. Бумын қаған оларға шабуыл жасап,
талқандайды. Анахуань өзін-өзі өлтіреді, ал жуандардың тақ мұрагері өз
өмірін сақтап қалу үшін көрші елге бас сауғалайды. ¤кінішке қарай, халық
"Ел қағаны" деп атаған Бумын қаған сол жылы өледі.

Бумынның қазасынан кейін таққа оның кіші інісі Қараескі отырады, оның
басшылығымен түріктер жуан-жуандарға Бұқрат тауында, Орхонның жоғарғы
ағысының бір жерінде екінші рет соққы береді. Қысқа уақыт ішінде (552-554
ж.ж.) түріктер каи (татабтар), қидандар жєне оғыз-татарлар, солтүстікте
енисейлік қырғыз тайпаларын жаулап алады.

Бұл жылдары түріктердің батыстағы єскери науқаны одан да белсендірек
бола түседі. Оларды Түрік қағанатының негізін құрушы Бумын қағанның екінші
бір інісі Истеми қаған басқарады. Ол ағасының көзі тірісінде 10 рулық-
тайпалық бірлестіктерді (тайпаны) басқарды жєне бірнеше рет батысқа
жорықтар жасады.

Жужандарды 554 жылы толық талқандағаннанкейін, көктемде, шөп өскен
соң, тек салт аттылардан ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.