Қасымның хандыққа көтерілуі

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

Қасымның хандыққа көтерілуі. XVI—XVII ғасырларда Қазақ хандығы нығайып,
оның шекарасы қазақтардың этникалық территориясының едәуір бөлегін қамтып,
ұлғая түсті; Орта Азиямен, Поволжьемен, Сібірмен сауда және дипломатиялық
байланыс жасалып, Орыс мемлекетімен достық қатынастар қалыптасты,
Өз тұсында жерді біріктіру процесі жедел жүзеге асырылған неғұрлым
көрнекті Қазақ, хандарының бірі Жәнібек ханның ұлы Қасым болды. Мұхаммед
Хайдармырза Керейханнан кейінгі жерде хандық құру оның ұлы Мұрындық ханның
үлесіне тиді - деп атап көрсете келіп, бастапқы кезде Қасым сұлтан
әкесінің жолын қуып, барлық істе Мұрындық ханға бағынып, соның алдында бас
иді деп жазды. Бірақ XVI ғасырдың алғашқы он жылының өзінде-ақ, Мұрындық
(1480—1511) бас хан болып тұрған кезде де, замандастарының айтуына
қарағанда жігерлі әскербасы болған Қасым сұлтан Керейхан мен Жәнібек ханның
толып жатқан ұлдарының ішінен оза шықты. Бұл кезде (1509— 1510 жылдары)
Мұрындық хан бола тұрса да, — деп атап көрсетеді Мұхаммед Хайдар, —
хандықты билеу және бүкіл билік Қасымның қолында болды. Мұрындық пен
Қасымның арасында билік үшін шиеленіскен күрес жүріп, ол XVІ ғасырдың
екінші онжылдығының бас кезінде сұлтанның жеңісімен және беделден жұрдай
болған ханның қуылуымен аяқталды. Мұрындық Дешті Қыпшақтан кетті де,
Самарқандқа барып, сонда жат жерде өлді. 1511 жылдан былай Қасым толық
өктемдік жүргізген хан болды. Осы кезден бастап жоғарғы хандық билік ұзақ
уақыт бойы Жәнібек ханның ұрпақтарына ауысты.

“Қасым ханның қасқа жолы”

Бірнеше мың жыл бойы Евразия көшпелілерінің жуан ортасында алаш туының
астында болған қазақ руларының өз бетімен мемлекет құрған уақыты ХV
ғасырдың ортасы. Керей және Жәнібек хандардың кезінде мемлекеттік идеяның
өміршеңдігі үшін күрескен қазақ рулары Жәнібек баласы Қасым хан кезінде
мемлекетті нығайту, заң ережелерін бір қалыпқа келтіру, ішкі және сыртқы
саяси ахуалға заңдарды ыңғайлау мәселесіне кіріскенге ұқсайды.
Қазақ шежіресінде бұл кезең “Әз Жәнібектің тоғыз ұлы болыпты. Оның
бірі - Қасым хан. Бұл тақты Сарайшықтан көшіріп Ұлытауға орнатыпты. Қазақты
қатарға қосып кеткен осы Қасым хан. Қазақ ортасында “Қасым ханның қасқа
жолы” делінетін сөз үлгі, қасиет болып қалды” (45, б.7) – деп суреттеледі.
“Қасым ханның қасқа жолы” туралы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.