Экологиялық жүйелер

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Тақырып: Биосферадағы Табиғи Берлестіктер

ЖОСПАР:

1 Экологиялық жүйелер.

2 Фитоценозар.

3 Зооценоздар.

4 Микробиоценоздар.

5 Экожүйелердің көлемді бөлігі --экотоп.

Экологиялық жүйелер

Биосфераның негізгі биологиялық қасиеттерінің бірі - кеңістік тұрғысынан біркелкі болмауы. Биосфераның кеңістік бойынша жетілуі өте ұзақ және күрделі биогеохимиялық үрдістердің нәтижесі. Биосферадағы неше түрлі жіктелудің көрінісі - экожүйелер, биогеценоздар және жасанды, табиғи ланшафтар.

Экожүйе система ішіндегі түрлердің көп түрлілігі мен зат айналымын түзейтін энергия ағымы мен қамтамасыз ететін берілген учаскідегі барлық организмдерді бірлестікті белгілеу үшін пайданылады. Бұл терминді ғылымға А. Тэнсли енгізген еді.

Экожүйелердің негізгі биологиялық қасиеттерінің бірі - олардың әр түрлі деңгейде болуы. Ең жоғарғы ұйымдасқан деңгейі - биосфера мен ноосфера, қарапайым экожүйелер биосфераның ғылыми тұрғысынан біркелкі болып келеді. Әсіресе, ондағы өсімдік бірлестіктері жануарлар бірлестіктері физикалық, химиялық және биологиялық жағдайлары, сонымен бірге тұрақты энергия ағымы мен зат алмасулары бір тұтас жүйе ішінде әрекет етеді.

Экожүйенің құрамына тірі организмдердің үлкен тобы кіреді. Олар экологиялық, бірлестіктер құрайды. Өмір сүретін ортаның құрамы біргей, бірыңғай бөлігі - экотоп(эkos - грекше үй, топос -жер бөлім, орын) енеді.

Фиотценозар

Фитоценозар - бұл өсімдіктер бірлестігі. Оған бір жүйеде өсімдік ағаштары бұталар, шөп түрлері, мүктер, балдырлар, саңырауқұлақтар, қыналар кіреді. Фитоценоз - күннің энергиясын пайданаланып, көмір қышқыл газымен, судан және минералдық заттардан органикалық зат жүйе алатын жалғыз ғана биологиялық құбылыс. Сол себепті биогеоценоздық үдрісте фитоценоз шешуші роль атқарады. Өсімдік бірлестіктерін-күн энергиясын, минералдық заттар, сумен және газдармен біріктіріп, органикалық заттарды өндіретін биосферадағы бірден-бір табиғи лаборатория.

Бұл жөнінде ұд\лы ғалым, өсімдіктер физиологиясының фотосинтезін жан-жақты зерттей келе ұлы физиолог К. А. Тимерязев былай деп жазды: «Әр кезде жерге күн сәулесі түседі, бірақ ол қара жерге ғана түспейді, бидайдың жасыл органдарына, тіпті дұрысын айтқанда хлорофилл пигментінде түседі. Оған соғылып, ол сөніп қалады. Бірақ тіпті де жрғалып кетпейді. Ол ішкі жұмыстарға жұмсалады. Крахмал ертінді қантқа айналып, әйтпесе клейковина түрінде жиналады. Әйтеуір ол бізге тамақ болатын нанның құрамына кіреді. Ол азық-түлік біздерге денемізге қуат береді. Себебі ол сүрленген күн сәулесі», «Хлорофилл дәні-күн сәулесін» химиялық энергияға айналдырып, жер бетіндегі, тіршілікке негізберетін жалғыз нүкте. Бұл жасыл өсімдіктердің космостық қызметі».

Зооценоздар

Зооценоздар - неше түрлі жануарлар бірлестігі. Оған бір жерде мекендейтін сүт қоректілердің, құстардың балықтардың, басқадай омыртқылалардың, насекомдардың, құрттардың, моллюскалардың көптеген түрлері енеді.

Зооценоз ораникалық заттарды бір түрден екінші түрге айналдырады, яғни органикалық түрлендіруші, тасымалдаушы қызметін атқарады. Бұл кезде жануарлар органикалық массаны бірнеше рет түрлендіру мүмкін. Мысалы, шөптен қоректенетін малды жыртқыш жейді, ал оның өзі басқаларға азық болады.

Әрине жануарлардың биомассасы азық-түлікке, қолданылған органикалық заттар көп есе кем. Әдетте ол 0, 1 процентке тең. Осы себепті жануарлар белгілі мөлшерде органикалық затты ажыратуының қызметін атқарады. Сонымен бірге олар активті орын алмастыратын болғандықтан органикалық заттың алмасуына көмектеседі.

Микорбиоценоздар

Микробиоценоздар - микроорганизмдер бірлестігі. Олар арнайы оптикалық құралдармен ғана көзге көрінеді. Жай көзбен көруге болмайды. Оларға жататындар: бактериялар, микроскопиялық саңырауқұлақтар, балдырлар, актиномиценттер және қарпайым бір клеткалы ағзалар біріктіреді.

Экосистемадағы микроэкосистеманың басты-қызметі-органикалық заттарды т. с. с. ажырайды. Микробтар - нағыз санитарлар. Егер микроағзалар болмаса, жер бетінде әлденеше қабат органикалық қалдықтар қабат-қабат болып жиналады.

Ғалымдардың есебі, бойынша: бір грамм құнарлы топырақта бірнеше миллиард микробтар бар екені анықталды. Бір микробтың болымсыз салмағына қарамастан егістік жердің бір гектарындағы олардың салмағы 5-15 тоннаға дейін жетеді және осы мөлшерде олардың өлдіктері жиналады. Міне осы себепті біз топырақ құру олардың өз салмағы емес, сыртқы актив қабатының маңызы зор.

Бір гектаржердегі олардың активті қабаты 500 гектарға тең. Микроағзаларын бүкіл осы сыртқы қабаты органикалық заттарды ажырататын ферменттер мен басқадай химиялық заттарды бөледі.

Экожүйелердің көлемді бөлігі --экотоп

Ол бірімен-бірі сан түрлі күрделі байланысқа енген заттар мен құбылыстарды біріктіреді. Өлі табиғатта әр түрлі сатыда өмір сүреді: атом, бір элименттердің атомдарынан тұратын күрделі молекула, бірнеше заттардан тұратын молекула, әр түрлі элименттердің атомдарынан құралатын күрделі молекула, бірнеше заттардан тұратын минерал және қасиеттері мен құрамы сан түрлі қосылыстардан тұратын геологиялық ірі туындылар ретінде. Ол сұйық, газ және қатты заттар сияқты тұрақты физикалық күйде сақталуы мүмкін.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.