Мәліметтер базасын жасау

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 33 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Қ.И. Сәтбаев атындағы қазақ ұлттық техникалық университеті

Техникалық кибернетика кафедрасы

Бағдарлама құру пәні

КУРСТЫҚ ЖОБАҒА ТҮСІНІК

Тақырыбы: Мәліметтер базасымен жұмыс

Жетекші: Аға
оқытушы

__________ Бисаринова А.Т.
“____”______________2005ж.
Студент: Амирбеков Ж.А.
Мамандығы: КСОИ(370140)
Тобы: КСУ-02-2к

Алматы 2005
Деректер базасы пәні бойынша практикаға тапсырма

Тақырыбы __________________________________ ________________________

Жұмыс жетекшісі Бисаринова А.Т. ________

қолы
Тапсырманы орындауға алған Амирбеков Ж.А.

___ __________2005ж. ______
қолы

Дайын жұмысты қорғау күні ___ __________2005ж

Мазмұны

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ...

1 Теориядана қысқаша
мағлұмат ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

1.1 Компоненттер
палитрасы ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ...
...

2 Деректер базасының
құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .

2.1 Студенттер кестесінің
құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

2.2 Пәндер кестесінің құрылымы
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .

2.3 Тесттер кестесінің құрылымы
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .

3 Мәліметтер базасын
жасау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
...

4 Қосымшаның интерфейсін
ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

4.1 TestConstructor формаларының
құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ..

4.1.1 Form3(TestConstructor) формасының
құрылымы ... ... ...

4.1.2 Form2(SplashForm) формасының
құрылымы ... ... ... ... ...

4.1.3 Form1(Создание БД) формасының
құрылымы ... ... ... ...

4.2 TestMaker фориаларының
құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

4.2.1 Form1 формасының
құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .

4.2.2 Form2 формасының
құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .

4.2.3 Form4(Result) формасының
құрылымы ... ... ... ... ... ... ...

4.2.4 Form5(SplashForm) формасының
құрылымы ... ... ... ... ..

4.2.5 Aboutbox формасының
құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ...

5 Қосымшаның жұмыс істеуін
сипаттау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ...

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... .

Қосымшалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... .

КІРІСПЕ

Әртүрлі ұйымдардың табысты жұмыс жасауы үшін ақпаратты жүйенің
дамығанын талап етеді. Сонда сол деректермен автоматтандырылған жинауды,
өңдеуді және монипуляциялауды іске асырады.
Мәліметтер базасы деп, деректердің электрондық сақтаушысын айтады. Оларға
қатынас, бір немесе бірнеше компьютерлер көмегімен іске асады. Әдетте
деректер базасы деректерді сақтау үшін жасалады.
Мәліметтер базасы – ақпаратты сақтауды және де мәліметтерге ыңғайлы, тез
кіруді қамтамасыз етеді. Мәліметтер базасы өзінен белгілі бір ережелерге
сай құрылған деректер жиынтығын құрайды. Деректер базасындағы ақпарат :
• қайшылықсыз
• артықсыз
• тұтас
болуы керек.
Мәліметтер базасын басқару жүйесі деректер базасын құруға, толтыруға,
жаңартқанға, жоюға арналған программалық жабдық болып табылады.
DELPHI жүйесі деректер базасын басқару жүйесі болып табылмайды, егер
сөздің тура мағынасын алатын болсақ, бірақ толық МББЖ (мәліметтер базасын
басқару жүйесі) мүмкіндіктеріне ие. Ұсынылып отырған DELPHI құралы
локальдік және тораптық деректер базасын құрып, және оның ішінде жұмыс
істеуге және кез-келген деректер базасымен жұмыс істей алатын қолданба
құруға мүмкіндік береді .
Локальді МББЖ барлық бөліктері қолданушы компьютерінің деректер
базасында орналасады. Егер бір мәліметтер базасына бірнеше қолданушылар бір
мезгілде қатынас жасаса, әрбір қолданушының компьютерінде өзінің локальді
МББЖ-нің көшірмесі болуы керек.
Тораптық МББЖ-ге файл-серверлік, клиент-серверлік, бөлінген МББЖ-лар
жатады. Осы жүйенің негізгі атрибуты болып, торап саналады. Торап−бірнеше
компьютерлерді байланастырып, бір дерекпен бірнеше қолданушылардың
корпоративті жұмысын қамтамасыз етеді.
Көпқолданбалы МББЖ ақпараттық жүйе құруға мүмкіндік береді.
Көпқолданбалы МББЖ-леріне: Oracle,Informix, SyBase, Microsoft SQL Server,
InterBase және т.б жатады.
DELPHI-ді кәдімгі МББЖ деп айтуға, оның өзінің кестелік форматының
болмауы ( деректерді сипаттау тілі ) бөгет жасайды. Сондықтан ол басқа МББЖ
кестелік форматын қолданады. Мысалы: dBase , Paradox , InterBase .
Бұны бірақ та жетіспеушілігі деп те айтуға болмайды, себебі аталған
форматтар өздерін жақсы қолданушылық қабілетін көрсетті. Сонда да DELPHI
мүмкіншіліктері арнайы МББЖ мүмкіншіліктерінен қалыспайды, кей-кезде
олардан асып та тұрады.

1 ТЕОРИЯДАН ҚЫСҚАША МАҒЛҰМАТ

1.1 Компоненттер палитрасы

Delphi-де программа дайындау үшін компоненттік тәсіл
пайдаланылған: пайдаланушы программаларының кітапханасы программалау
ортасымен бірге ұсынылатын, бір іс-әрекетті орындайтын (дайын программалар
үзінділерінен тұратын) компоненттерден жинақталады, ал олар форма
терезесіне енгізіледі. Компоненттік тәсіл программалау технологиясында
нағыз төңкеріс жасады деуге болады, себебі, компоненттерді пайдалану
программа жұмысын күрделі түрде жеңілдетті.
Компоненттер кітапханасын визуальды компоненттер кітапханасы (
Visual Component Library, VCL) деп атайды. Компонент дегеніміз – белгілі
қасиеттерге ие функционалды элемент. Компоненттер арқылы бағдарламаның
негізі қаланады.
Компоненттер палитрасында келесі парақтар болады:
• Standard – жиі қолданылатын құраушылардан тұратын стандартты парақ.
Standard бетіне енгізілген кейбір компоненттер көрсетілген.

- Frame – Туындау мүмкіндіктері бар панель. Жеке терезе ретінде
жобаланады;
- MainMenu - Программа мәзірін құру. Бұл компонент күрделі
иерархиялық менюлерді құруға мүмкіндік береді;
- PopupMenu – Көмекші немесе локальдік меню;
- Edit - Жолдық мәнді енгізу, редакциялау (мәтіндік редактор);
- Label - Бір жолдық мәтінді (жазбаны) шығару;
- Memo – Көп жолдық мәтіндерді бейнелеу және енгізу үшін
қолданылады;
- Button - Командалық түйме. Оның OnClick оқиғасын өңдеуіш
процедурасы бір іс- әрекетті орындайды;
- ScroоlBar - Басқару белдеушесі (Windows терезесіндегі сияқты).
- Checkbox – Қолданушыға әртүрлі операцияларды қосу және өшіруге
мүмкіндік береді;
- Panel – Панель. Бұл бірнеше компоненттерді біріктіруге
арналған компонент;
• Additional (Қосымша) бетіне енгізілген компоненттер сұхбаттық
терезелердің көрінісін түрлендіру үшін пайдаланылады.

- BitBtn – Жазылым мен пиктограммасы бар командалық батырма.
-SpeedButton –Пиктографиялық батырма.Әдетте бас меню опцияларына
тез қатынас жасау үшін қолданылады;
- StringGrid – жазбалар кестесі;
- Image – Сурет;
Data Access – мәліметтерге қатынас.

- DataSource – Деректердің басы.

• Qreport - есеп берулерді жедел дайындау;

- QuckRep – есептеу;
- QRSubDetail – байланысқан кестелерге арналған есеп беру жолағы:
- QRBand – есеп беру жолағы;
- QRGroup – топ;
- QRLabel – мәлімет жазу;

• Data Controls – Мәліметтерді редакциялау және бейнелеу компоненттері:

- DBGrid – тор ( кесте );
- DBNavigator – навигациялы интерфейс;
- DBText – мәтінді жазу;
- DBEdit – бір жолдық редактор;
- DBImage – графикалық бейне;
- DBListBox – қарапайым тізім;
- DBComboBox – қиыстырылған тізім;
- DBCheckBox – тәуелсіз ауыстырып- қосқыш;
- DBMemo – көпқатарлы редактор
- DBComboBox – комбинацияланған тізім
- DBRadioGroup – тәуелді ауыстырғыш топтары
- DBLookupListBox – басқа өріс деректерінің қарапайым тізімі
- DBRichEdit – толық функционалды тестілік редактор
- DBCtrlGrid – модификацияланған кесте
- DBChart – диаграммма

• BDE (Borland DataBase Engine) мәліметтерге қатынас:

- Table – МБ кестесіне негізделген мәліметтер жиыны ;
- Query – SQL сұрауына негізделген мәліметтер жиыны ;
- StoredProc – серверде сақталған процедураға негізі мәліметтер
жиын;
- DataBase – МБ - мен байланысуы;
- Session – МБ - да ағымдағы жұмыстар сеансы;
- BatchMove – Топ жазбалармен операцияларды орындау;
- Update – деректер жиынтығын модификациялау ;
- NestedTable - қойылған кесте.

• Decision Cube парағында шешімді қабылдайтын жүйені қалыптастыратын
компоненттер орналасады:

- DecisionCube – көпшекті деректер кубы;
- DecisionQuery – көпшекті деректерді қамтитын жиынтық;
- DecisionSource – көпшекті деректердің бастамасы;
- DecisionPivot – көпшекті деректердің көпөлшемді проекциясы;
- DecisionGrid – көпшекті деректердің кестесі;
- DecisionGraph – көпөлшемді деректердің графиктік ұсынысы;

• InterBase парағында InterBase серверімен жұмыс істеуге арналған
компоненттер орналасады :

- IBTable – Table дерегінің жинағы;
- IBQuery – Query дерегінің жинағы;
- IBDatabase – деректер базасымен қосылу;
- IBTransaction – транзакция;
- IBUpdateSQL – деректер жиынтығын модификациялау;
- IBDataSet – деректердің бастамасы;
- IBSQL – SQL- сұранысты орындау;
- IBDatabaseInfo – деректер базасы туралы ақпарат;
- IBSQLMonitor – SQL- сұраныс орындалуының мониторы;
- IBEvents – сервер оқиғасы;

• Timer (Таймер) – нақты уақыт аралықтарын есептеу;
• System (Жүйе) бетіне OLE (байланыстыру және орнату) течнологиясы
бойынша берілгендерді түрлі программалар арасында алмастыратын және
т.б. іс-әрекеттерді орындайтын компоненттер енгізілген. Мысалы,
• PaintBox (Сурет қорабы) – графикалық кескіндер енгізілген төртбұрышты
облыс құру;
• OLEContainer (OLE контейнер) – байланыстыратын және орнатылатын
объектілерді қабылдау контейнері;
• MediaPlayer – Мультимедиалық құрылғылармен жұмысты басқару;
• Win32-бетіне -32-разрядты операциялық жүйелермен жұмыс жасауға
арналған компонентер енгізілген ;
• Animate (жандандыру, қозғалыс әсерін ұйымдастыру)-қозғалыс әсерін
ұйымдастырады. Компонент формаға орнатылған кезде соңына индекс
қосылып, класс атауын алады.
• Samples (Модель) бетіне енгізілген компоненттер:
• ColorGrid (Түстер торы) –түстер кестесі. Ол 16 түстік палитрадан
негізгі және фон түсін таңдау;
• Calendar (Календарь) – ағымдық күн белгіленген ай календарын көрсету
(жылдық календарды Win32 панелінің MonthCalendar компонентін формада
орнату арқылы шығаруға болады), т.б.
• Midas – паралель ағымдармен деректер базасының қосымшасын тұрғызу;
• Internet Express – Internet Express қосымшаларын құру;
• Internet – Internet- пен бірге жұмыс істейтін қосымшалар үшін арналған
компоненттер;
• FastNet – Internet- ке жетудің әртүрлі хаттамалары;
• Dialogs – Файлды ашу типіндегі сұхбаттар, жүйелік сұхбаттар;
• Win 3.1 – Windows 3.x стиліндегі компоненттер;
• Samples – аяқталмаған құжаттық компоненттер үлгілері;
• ActiveX – ActiveX- тің активті элементтері;
• Servers – кең таралған COM серверлеріне арналған VCL қабықшалары;

2 Деректер базасының құрылымы

Менің тақырыбым Тест ұйымдастыру программасы. Бұл мәліметтер базасын
құру үшін мен студенттер, пәндер, тесттер таблицаларын құрудан бастадым.

2.1 Студенттер кестесінің құрылымы

Ең алдымен студенттер кестесіндегі әрбір элементті жазып кетсек.
No Числовой
Рет нөмірі
No_Zach Текстовой (15)
Сынақ кітпшасының нөмірі
FIO Текстовой (20)
Студенттің аты-жөні
Gruppa Текстовой (15)
Тобы
Spec Числовой (10)
Мамндығы

Студенттер кестесін қосымша Ә-дағы сурет 1-ден көресіз.

2.2 Пәндер кестесінің құрылымы

Бұл кесте екі элементтен тұрады:
No Числовой
Пәндердің реттік нөмірі
Nazvanye Текстовой (100)
Пәндердің аты

Пәндер кестесін қосымша Ә-дағы сурет 2-ден көреміз.

2.3 Тесттер кестесінің құрылымы

Бұл кесте тоғыз элементтен тұрады:
No Числовой
Сұрақтардың реттік нөмірі
Quest Текстовой (240)
Сұрақ
Var1 Текстовой (240)
Вариант
Var2 Текстовой (240)
Вариант
Var3 Текстовой (240)
Вариант
Var4 Текстовой (240)
Вариант
Var5 Текстовой (240)
Вариант
Corr Числовой
Дұрыс жауап нөмірі
Pic Графический
Сурет

Тесттер кестесін қосымша Ә-дағы сурет 3-тен көреміз.

3 Мәліметтер базасын жасау

Алдымен басты ақпарат кестелерін Database Desktop-та Paradox кестесін
құрып алып, содан кейін Borland Delphi-мен оны байланыстырамыз. Бүл жұмыста
студенттер туралы мәліметтер базасын құру керек. Ол үшін студенттер туралы
барлық ақпараттар керек. Оның ішінде: аты-жөні, сынақ кітапшасының нөмірі,
тобы, мамандығы туралы ақпараттар жиыны болу керек. Таңдалған студент және
пән бойынша тест ұыймдастыру іске асырылуы қажет.
Кейін тест сұрақтар сақталатын мәліметтер базасын құру керек. Ол үшін
алдын ала дайындалған сұрақтарды қамтитын кестені таңдау керек.
Осы алынған мәліметтер бойынша тест жасау керек.

4 Қосымшаның интерфейсін ұйымдастыру

Delphi ортасы – бағдарламаушының жоғары әрі тиімді жұмысын қамтамасыз
ететін күрделі механизм. Ол визуалды түрде бір уақытта бірнеше ашылған
терезелермен жұмыс атқарады. Терезелер экранда толық немесе бөлшектелген
түрде бір- бірін жаба отырып жылжи алады, бұл Word тексттік процессор
немесе Exsel кестелік процессор ортасының қатаңдығына үйренген
қолданушының дисккомфорт сезімін оятуы мүмкін.

Delphi-дің бірінші нұсқасы 1994 жылы жарыққа шығып, кейінгі жылдары
оның бірте-бірте кеңейтілген 2,3,4,5,6,7 – нұсқалары жарық көрді. 5,6 –
нұсқаулардың бір-бірінен айырмашылығы жоқ деуге болады, екеуі де Windows 32
операциялық жүйесінің негізінде дайындалған. Delphi 6-да интернет үшін
қосымшаларды дайындау мүмкіндігі кеңейтілген және берілгендер қорымен жұмыс
істеуде өзгешеліктер енгізілген.
Delphi-дің негізгі ерекшелігі – онда қосымша құруда компоненттік және
объектілік тәсілдер пайдаланылады. Компоненттік тәсілдің мәнісі жеңіл: әр
қосымша арнайы іс-әрекеттерді орындайтын компоненттерден жинақталады. Ол
жеткіліксіз болса, объектіні өңдеуге арналған үстеме бағдарлама құрылады.
Компоненттер визуальды компоненттер кітапханасында (VCL – Visual Component
Library) жинақталған. Компоненттер панелінде түрлі кластарға тиісті
стандартты компоненттер өте көп. Пайдаланушы жаңа компонент дайындап, оны
осы панельге қосуына да болады.
Delphi-де программа дайындау, программа мәзірін құру, анимация,
мультимедиа үрдістерін ұйымдастыру, OLE технологиясын пайдаланып, басқа
офистік қосымшаларды шақыру, олармен жұмыс істеу жене т.б. іс-әрекеттерді
орындауға болады. Delphi көптеген есептерді шешуге мүмкіндік береді, оның
ішінде:
• Әртүрлі бағыттағы аяқталған қосымшаларды Windows үшін құру;
• Кез келген тілде кез келген қосымшалар үшін профессионалды
көрінетін интерфейсті тез құру. Интерфейс Windows- тың барлық
талаптарын қанағаттандырады және қолданушы компьютерінде
орнатылған жүйеге автоматты түрде ыңғайланады. Өйткені Windows-
тың көптеген функцияларын, кітапханаларын қолданады;
• Бағдарламалаудың басқа түрлерінде қолдануға болатын функция,
форма, компоненттердің динамикалы біріктірілетін кітапханасын
(DDL) құру;
• Кез келген типтегі жергілікті және жойылған мәліметтер базасымен
жұмыс істеудің қуатты жүйесін құру;
• Кестелері, графиктері бар күрделі есеп берулерді құру және
баспаға шығару;
• Қосымшалардан Windows арқылы жұмыс істеуге болатын өз қосымшалары
үшін анықтамалық жүйелерді (hlp файлдары) құру;
• Windows- тың барлық талаптарын және спецификасын ескеретін
Windows- тың қосымшалары үшін орнатудың профессионалды
бағдарламаларын құру.
Көптеген операторлардың ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.