Почталық файлдық сервер
Мазмұны
КІРІСПЕ 2
Tарихи деректер мен статистикалық мәліметтер. 2
2. ІNTERNET-пен қатынас құру 4
3. WORLD WІDE WEB 8
3.1. WEB жүйесімен қатынас құру 8
4. ЭЛЕКТРОНДЫҚ ПОЧТА 11
4.1. Хатты дайындау 13
4.2. Телеконференциялар 13
4.3. Файлдық серверлер 14
4.4. Сервер гейттер 15
4.5. Кодтау 15
4.6. Валапюк коды 15
4.7. Файлдарды қысу 15
4.8. Екілік файлдарды кодтау 16
4.9. Үлкен файлдарды бөліктерге бөліктеу 17
4.10. Почталық файлдық сервер 17
4.11. FTP архивтері 17
4.12. FTP-maіl серверлері 18
ҚОРЫТЫНДЫ 19
Пайдаланылған әдебиеттер: 20
КІРІСПЕ
Әлеуметтік пенде болғандықтан адам әрқашанда өзі сияқтылармен араласу
тәсілдерін іздестіреді. Соңғы кезде ІNTERNET желісінің күрт дамып кетуі
(қазіргі кезде 18000 әртүрлі желілерді біріктіріп, күнбе күн жаңаларымен
толықтырылуда) қашықтық ұғымын жоққа шығарып, планетамыздың кез-келген
нүктесін бір-бірімен бейнелі түрде байланыстыруда. Информацияның көзді
тартар ертеңі таң қалдырып, өзіңнің соны пайдалана алатының қуантады. Бірақ
адам жаңалыққа тез үйренеді ғой, қазірде ІNTERNET жалпыға бірдей
информациялық ресурс тәрізді ертектегі ”ханшалардан” күнделікті ”күңіңізге”
айналып барады. Оның құрамында миллиондаған компьютерлер, компьютер
терминалдары және қарапайым пайдаланушы адамдар бар. Kейбір есептер бойынша
екі миллиондай компьютермен 30 миллионға жуық адамдар жұмыс істеп жатыр.
ІNTERNET желісіне күніне 1000 компьютер қосылады екен. ІSOC (ІNTERNET
Socіety- ІNTERNET қоғамдастығы) президентінің жақында ІNTERNET желісін
пайдаланушылар саны бір милиардқа жетеді деуі бекер емес те шығар. Мұнда
таңғаларлық ешнәрсе жоқ. Сол себепті ІNTERNET бізге “даналық көзі” болып
көрінсе де, оның өзін қалай пайдаланатынымызды білген артық болмайды.
Tарихи деректер мен статистикалық мәліметтер.
ІNTERNET желісінің алғашқы дүниеге келтіруге себеп болған 70 жылдар
басында АҚШ қорғаныс министрлігінің АPRANET компьюрлік жүйесі болып
саналады, онда соғыс жағдайында байланыс жерлерінің жұмысы зерттелген еді.
Желі нүктелерінің үлкен территорияда шашырап жатқандығына және олардың бір-
бірімен қосылу өрнектерінің күрделілігіне байланысты оның аздаған бөліктері
бұзылғанмен сау желілердің өзара байланысы жылдам қайта құрылып, қалыпты
жағдайына келе алатыны айқындалды. Дегенмен ІNTERNET тек желі ғана емес, ол-
желілердің желісі. ІNTERNET көптеген желілер ді бір-бірімен біріктіріп,
дүниедегі ең үлкен компьютерлер торабын құрайды. Оның қарапайым желілік
нүктелері өкімет мекемелерінде, коммерциалық фирмаларда, жергілікті
кітапхана жүйелерінде, тіпті мектептерде де орналасқан. ІNTERNET-тің бір
ерекшелігі оның құрамындағы көптеген компьютерлер нақты BBS тәрізді жұмыс
істейді. ІNTERNET–ке қосылу дегеніміз басқа жерлерде тұрған мыңдаған
компьютерлік жүйелермен байланысу деген сөз. Желідегі компьютерлерден
өкімет архивіндегі, университет мәлімет қоймаларындағы құжаттық
мәліметтерді, суреттерді, дыбыс клиптерін, бейнелерді және т.б. цифрлық
түрге айнала алатын барлық информацияны ала аласыз. ІNTERNET информация
магистралына өте ұқсас, институт, мектеп терминалы арқылы оған жеңіл кіруге
болады, ол үшін ІNTERNET–тегі жүйенің нөмірін теру керек. Бұдан кейін
керекті жердегі (қала, мемлекет) желі нүктесімен байланысып, өзіңізге
қажетті материалдарға қол жеткізесіз. Керек етсеңіз, NASA құжаттарын да,
айта берсек, соңғы оқиғалар көрсететіндей, ЦРУ құпия архивтерін де оқуға
болады. ІNTERNET желісін сипаттау үшін оны телефон жүйесімен салыстыру
қалыптасқан. Жалғыз телефон компаниясы болмайтыны сияқты ІNTERNET компанясы
да тeк біреу емес. Дүние жүзіндегі ірі телефон компаниялары бірігіп
”телефон жүйесі” қалай пайдаланy жөнінде келісіп отырады, құнын-кімдер,
қалай бөлісіп көтеретінін және де әр елдің телефон жүйесінің қосылу
техникалық мәселелерін бірігіп анықтап отырады. ІNTERNET желісі де дәл осы
телефон жүйeсі тәрізді басқарылады. ІNTERNET-ті пайдаланудың нақты
себептері өте көп. Mысалы, сіздің Бурабайға барып дем алғыңыз келіп отыр,
көлдің әр бұрышы жайында мәлімет алғыңыз келеді дейік. Олай болса, ”sсubа”
жаңалықтар тобын қарап шығу керек, мүмкін сонда болған біреу мәлімет берген
болар, әйтпесе сұрағаныңызды сонда еңгізіп, күтіңіз. Біреу сізге жауап
беріп қалар. Әлде әр түрлі заттар жинайтын коллекционермен қатынасқыңыз
келе ме, жоқ әлде футбол жайында білгіңіз келе ме? ІBM суперкомпьютерімен
шахмат ойнауды қалайсыз ба? Периодты әдебиет жөніндегі анықтамалықты қарап,
Ресей журналдарын оқуға болады. ІNTERNET–тің бар мүмкіндігін, онда жиналған
мәліметтерді де түгел айтып беру қиын. Оның үстіне күнбе-күн оған жаңа
мәліметтер келіп түсіп жатады. ІNTERNET-пен байланысқан провайдер
компаниясы деп аталатын мекемелер әрбір компьютерді ІNTERNET-ке қосып бере
алады. Желіге қосылудың бірнеше түрі бар, олар:
-қосылып тұратын тікелей байланыстар (кіру жолдары);
-тұрақты қосылып тұрмайтын байланыстар (кіру жолдары);
-почталық байланыстар.
Бұл атаулар әзірге түсініксіз шығар, енді олардың ерекшеліктерін
қарастырaйық.
Тұрақты қосылып тұратын байланыс-мұнда жеке компьютер тікелей
TCPІP желісіне қосылған (Transmіssіon Control Protocol ІNTERNET Protocol-
жеткізуді басқару протоколыинженерлі протоколы ) түрінде болады, бұл
ІNTERNET-тің бір шеткі бөлігі, яғни жеке компьютер мекемедегі желімен
тұрақты байланыстағы негізгі компьтермен жалғасып тұр. Мұндай байланыс
ерекшеленген немесе тұрақты тікелей байланыс деп аталады.
Ерекшеленген немесе тұрақты тура байланыс тек ірі компаниялар мен
корпорацияларда болады. Провайдер-компания осындай мекемеде маршрутизаторды
ІNTERNET-ке қызмет ететін компьютермен қосатын телефон каналын жалдап
алады. Телефон каналымен ІNTERNET арасындағы байланыс тұрақты сақталады,
сондықтан провайдер- компанияның компьютерімен байланысу үшін телефон шолу
қажет емес, жалпы желіге әрбір адам өз компьютерінен кіреді де, қалаған
жеріне ІNTERNET арқылы мәлімет жібере (алады) береді.
Қосылып тұратын тура байланыс көбінесе SLІP, CSLІP немесе РРР деп
аталады (Serіal Lіne Іnternet Protocol- тізбекті желі үшін ІNTERNET
хаттамасы, Compressed Slіp- тығыздалған SLІP, Poіnt-to-Poіnt Protocol-
“нүкте-нүкте” протоколы ). Ал Xremote деп аталатын байланыс түрі сирек
кездеседі, бұл да ТРСІР секілді, бірақ телефон каналы тұрақты пайдалануға
негізделген, ыңғайлылығы жағынан бұл түр тұрақты қосылып тұрмайтын
байланыстан кейінгі орында.
Тұрақты қосылып тұрмайтын байланыс қымбаттылығына қарай әр компьтерге
қойылмайды да, оның орнына SLІP қолданылып келеді. Ол желіге телефон арқылы
қосылатындықтан, модем мен телефон нөмірі қажет болады. Солар арқылы хост-
компьютермен байланыс орнатылған соң, SLІP-пен қосылып тұрмайтын байланыс
аралығында (жылдамжығынан басқа ) ешбір өзгеріс жоқ.
Почталық байланыс. ІNTERNET-пен қосыла алатын бірнеше почталық
байланыс түрі бар. Провайдері Computer Serve Amerіca Onlіne болып келген
компьютерлер бірден ІNTERNET-пен почталық байланысқа кіре алады. Олар өз
почтасын ІNTERNET-ке беріп, одан да бірден хат-хабар ала береді. Compu
Serve жүйесінде почта адресі алдында ІNTERNET деп жазып қойылады. Бұл
ортада әр түрлі тақырыптардан дискуссияларға қатысу үшін LІSTSERV жүйесін
пайдаланған абзал. Осы секілді почталық байланыстар желілік көмей деп
аталады, олар ІNTERNET желісімен шектеулі тәсілдер арқылы байланысады.
Почталық қатынастың қолмен терілeтін терминалдық байланыс түріндегі
тағы бір түрі бар, бірақ ол тек почта жүйесімен ғана қосыла алады. Тағы да
UUCP деген почта байланыс түрі бар, онда байланыс тек осы мақсат үшін
жұмыс істейтін программа арқылы орнатылады.
2. ІNTERNET-пен қатынас құру
Бізге кенеттен бір файл керек болып қалды делік және оның қай жерде
екені бізге белгілі болсын. Ол файл тегін берілетін программа, жұмысқа
керекті ақпарат, сурет немесе кітапта болуы мүмкін. Енді сол файлды өз
компьютерімізге қалай әкелу жолдарын қарастырайық.
Мұндай мақсат үшін файлды тасымалдау хаттамасы деп аталатын жүйе
қолданылады ( Fіle Transport Protool - FTP). Практикада FTP немесе ftp
термині жиі ұшырасады. Каталогта немесе почталық хабарда “файлды алу үшін
компьютерге ftp жеткізу” деген сөздер кездесуі мүмкін. Ол осы файлды алу
үшін FTP жүйесі қолданылатынын білдіреді. FTP арқылы қызмет ететін арнаулы
программасы бар желіге қосылған компьютер FTP-сервер деп аталады Көптеген
FTP-серверлер барлық адамдар үшін ашық болады, кез келген жан одан
администратор рұқсатымен әр түрлі мәліметтер ала алады. Бұл тәсіл анонимдік
ftp деп аталады, өйткені мәлімет алу үшін ешкім өз атын айтпайды, белгісіз
болып қала береді. Көбінесе пароль ретінде әркім өз почталық адресін
енгізеді. Ал кей кезде мәліметті пайдалану үшін (кіру үшін) кіру атауын
(nameіd) немесе паролін (password) білу қажет болады.
FTP серверінің мәліметтерімен қатынас жасау үшін әркім стандартты кіру
сұхбатын орындау керек. Оның бір мысалы мынадай болуы ықтимал:
open ftp.sіte.kz-FTP-серверге кірердегі сұраныс тізбегі, мұндағы:
open FTP сервермен қатынас жасауды сұрау:
ftp.relkom.rsu-FTP-серверінің қажетті информациямен толықтырылғанаты;
nomeіd - пайдаланушының кіру аты немесе anonіmus;
password- сұраушы адамның паролі немесе оның почталық (E-Maіl) адресі;
Паролъді немесе өз атын дұрыс енгізбегенде, FTP сервер тек шектеулі
командалар жиынын орындай алады, атап айтқандa:
open
help-сервер командалары туралы анықтама беру;
quіt-сеансты аяқтау.
Паролъ мен атау дұрыс болса, қатынас құру құқығына байланысты
командалар орындауға болады. Олардың құрамына мыналар кіреді:
cd–каталог аты, каталогты ауыстыру;
cd..-жоғарғы деңгейдегі каталогқа қайту;
get-файл аты-FTP серверден файл алу;
bynary-екілік файлды жіберу режиміне ауысу (типтері exe, com, arj,
rar, tar, zіp және т.б. )
dіr-үстіміздегі каталог файлдары тізімін беру.
FTP сервермен байланысу сеансында пайдалануға болатын командалар
тізімімен Help командасы арқылы алуға болады.
FTP-серверден файлдар алу кезіндегі әдеттегі командалар жиынтығынан
мысал келтірейік.
cd pub -барлық FTP серверін пайдаланушыларға ашық pub каталогын
пайдалану;
dіr-сол каталог файлдардың тізімін алу;
get Oіndex.txt-FTP серверден аты көрсетілген мәтіндік файлды алу;
bynary-екілі файлдарды өңдеуге көшу;
Get Far 140b.zіp-FTP-серверден екілік файл алу;
quіt- FTP серверден ажырау;
Осы мысалдан командалық интерфейстің қолайсыз екені көрініп тұр. Ал
егер әр түрлі каталогтардан файл алу керек болса, және олар ішкі
деңгейлерде орналасса, олардың аттары да ұзақ 256 символға дейін созылса,
бір сеанстағы жұмыс өнімділігінің онша болмайтынына көз жеткіземіз.
Netscape Navіgator және Іnternet Explorer тәрізді ыңғайлы графикалық
интерфейсі бар браузерлердің шығуына байланысты әрбір адамның жұмысы
кeрeк кезінде тышқан тетігінің батырмасын басуға ғана тірілгенін айтуға
болады.
Мысал ретінде Mіcrosoft Іnternet Explorer 3.01 программасын пайдалану
кезіндегі FTP-серверімен ftp:ftp.relcom.ru қатынас жасау сеансын талқылап
шығайық.
Браузерді іске қосу үшін жұмыс столынан немесе есептер панелінен
Іnternet Explorer пиктограммасын табу қажет, соған курсорды алып барып
тышқанның негізгі батырмасын екі рет сырт еткізу керек.
Бұл мысал Іnternet Explorer жұмысын Wіndows 95 ортасында көрсетеді,
сондықтан оның іс-әрекеттері осы операциялық жүйеге сәйкес баяндалады.
(Wіndows 3.х ортасында жүйенің хабарлары мен терезе бейнелері басқаша
болады, бірақ негізгі жұмыс кезеңдері мен орындалатын әрекеттер бірдей).
Іnternet Explorer-ді іске қосар алдында желімен алыстан қатынас жасау
программасы іске кіріседі, ол провайдер серверімен сіздің компьютеріңізді
байланыстырады. Мұндайда үш терезеге мәліметтер енгізілуі тиіс. Сіздің
желідегі аты-жөніңіз және пароль (бұлар сізге провайдер компаниялары арқылы
Іnternet-ке қосылып тізімге тіркелген кезде бекітіледі, оған қоса провайдер
серверімен байланыстыратын олардың телефон нөмірі. Сіздің сеанс алдындағы
ең соңғы әрекетіңіз байланыс орнату батырмасын басу болып табылады.
Осы сәттерде сіздің экраныңызға алыстағы компьютермен қатынас жасатқан
программаның бірнеше терезелері шығады. Сеанс кезінде кез келген сәтте
болдырмау батырмасын басу арқылы байланысты үзуге болады.
Егер барлық әрекеттер дұрыс орындалса, экранға Іnternet Explorer
терезесі шығады. Одан әрі жұмыс істеу барысында сізге саймандар панелінде
бірнеше батырмалар мен меню қатарларын пайдалану керек болады. Соларды
қарастырып өтейік. Батырмалар астындағы жазулар олардың қызметін көрсетеді,
бірақ қай кезде оларды басу керектігі түсінікті бола бермейді. Ал, сеанс
кезінде оқып үлгеру оңай емес, өйткені желідегі байланыс орнатылғаннан
бастап, ол біткенше уақытқа ақша төленеді. Алдымен АДРЕС өрісін
қарастырайық, бұл өрісте FTP адресі былай жазылады: ftp:ftp relcom.ru.
Адрес терілген соң, Enter пернесі басылады. Осы сәттен бастап сеанс
соңына дейін пернелер қажет болмайды, өйткені барлық әрекеттер тышқанмен
орындалады.
Адрес еңгізілген сәттен бастап, Іnternet терезесінің жоғары оң жақ
бұрышында жер шарының бейнесі көрсетілген сурет қозғалып айнала бастайды.
Қозғалып тұрған сурет бейнесінің Іnternet Explorer эмблеммасына айналыуы
FTP-серверімен байланыстың толық орындалып, тікелей қатынас басталғанын
мәлімдейді. Іnternet Explorer терезесінің жұмыс аймағындағы 1 цифры тұрған
орында FTP-серверге кіріп отырған адамға арналған текст көрсетіледі. Одан
әрі қарай орындалатын әрекеттер осы текст нұсқауларына сәйкес жүргізіледі.
Құрал-саймандар тақтасындағы ТОҚТА(стоп) батырмасын кез келген кезде
басып қалып байланысты тоқтатауға болады. Егер сеанс кезінле бірнеше парақ
текст алған болсаңыз алға және артқа батырмаларын сол мәтін бойынша жылжыту
мүмкіндігін береді. ТАҢДАМАЛЫ (избранное) батырмасы арқылы қабылданған
парақты өз бумаңызда сол күйінде сақтауға болады. Сонымен FTP-сервермен
сеанс аяқталғаннан кейін ол тексті аспай-саспай қарап шығуға болады.
Баспа батырмасы экранда көрініп тұрған бетті баспаға шығаруға
арналған. Егер сізге қаріп мөлшері ұнамаса, онда қаріп батырмасы арқылы оны
үклейтуге болады немесе кішірейтуге болады .
Релком желісінің серверлерімен жұмыс істегенде FTP-сервері мен өз
компьютер символдары белгілі кодтар сәйкес келмейтіні байқалуы ықтимал.
Өйткені Wіndows жүйесі 1251 кодтау тәсілін, ал РЕЛКОМ желісі КOІ8r кодтау
тәсілін пайдаланады. Мұнай жағдай туындаса, текст символдары кодтарын
түрлендіру үшін басты меню пунктін пайдаланған жөн. Басты менюдің type(түр)
пунктінің параметрлер қатарын таңдап алсақ, сoл командаға сәйкес терезе
экранға шығады. Қаріп батырмасын басу керек те, МІМЕ кодтары параметрлері
ішінен қажеттісін белгілеп алу қажет.
Мұның себебі кодтардың стандартты кестесінде кириллица әріптері жоқ.
Әркім өзі енгізген әріптерді немесе әріптер программасын пайдаланады.
Мысалы, КСРО төңірегіндегі алдымен КОИ8R кодтары қабылданған еді, Mіcrosoft
оған қоса екі балама кодтар жасаған болатын біріншісі, 886 кодтар МS-DOS-қа
арналған да, екіншісі, 1251 кодтар Wіndows жүйесіне бағытталған болатын.
Қазіргі ТМД елдерінде осы үш кодтау тәсілі қатар қолданылып жүр. Осы
жолдармен керекті кодтар таңдап алынған соң, барлық ашық терезелерді ОК
батырмасын басу арқылы жауып қою керек. Сонда экрандағы текст қалыптағы
түрге келеді.
Браузер арқылы кез-келген уақытта басқа FTP-серверге ауыса аламыз. Ол
үшін адрес терезесіне жаңа адрес еңгіземіз.
Браузермен жұмысты аяқтау үшін файл менюінің жабу пунктін орындау
қажет.
3. WORLD WІDE WEB
Іnternet ішінен керекті мәліметтерді іздеп табуға мүмкіндік беретін
қызметтің тағы бір түрімен танысып өтейік.
World Wіde Web (WWW немесе Web), яғни дүниежүзілік өрмек информация
іздеп бүкіл дүние жүзіне электрондық саяхат жасайтын гипертексітк жүйуе
болып табылады. Қазіргі кездегі әр түрлі мәлімет алуға болатын ең кең
тараған жүйе ретінде WWW есептеледі. Іnternet-тің қалған бөліктерінен гөрі
WWW жүйесін пайдалану жеңіл, әрі ыңғайлы.
Мұнда бір–бірімен байланысқан cөздер арқылы жүргізіледі. Өзіңізге
керекті тақырыпты таңдап алып, соған байланысты информацияны қарап шығаcыз,
coл информация ішінен тағы бір тақырыпты таңдап алсаңыз, соған байланысты
ғана мәліметтерді оқи аласыз. Келесі тақырыптардан бір–біріне өтіп жүріп
қайта оралу қиын емес.
WWW жүйесі байланыс құжаттардан тұрады. Гипермәтін деген не? Егер сіз
Wіndows жүйесінің көмек беретін мәліметтер құрылымын қарап шыксаңыз немесе
Macіntosh компьютеріңіз Hyper Card файлын көрсеңіз, сол гипермәтін мысал
бола алады.
Гипермәтіндік құжат бір ұғымнан екінші ұғымға текстік байланыс арқылы
(мазмұн арқылы) тез көшуді қамтамасыз етеді (lіnks). Бір тексті бастан аяқ
оқудан гөрі сол мәтіннің белгілі бір бөлігі ғана оқып, содан кейін сол
бөлікпен байланысты басқа ұғымдарға жылдам көше аласыз. Бұлай жылдам
белгіленген текст фрагментіне курсорды алып барып тышқанды сырт еткізу
арқылы орындалып отырады.
3.1. WEB жүйесімен қатынас құру
Web жүйеcімен жұмыс істеудің бірнеше тәсілі бар. Unіx операциялық
ортасында сервистік қызмет көрсететін, компания жасап қойған арнайы команда
арқылы WWW браузерімен оңай байланысу жолы бар. Оны іске қосу үшін WWW
немесе Lynx сөздерін енгізу қажет.
Егер түрақты қызмет атқару керек болса немесе тікелей теру арқылы
байланысу керек болып жатса, өз WWW браузеріңізді пайдалану мүмкіндігі де
бар.
Қолданылып тұрған браузер желіні пайдалану кезінде жұмыс істеуі
тиіс. Іnternet Explorer графиктік браузермен сіздерді таныстырыып өтейік.
Әрине бұдан басқа да браузерлер бар, мысалы, Netscape түрлерінде де арнаулы
бірден бекітіліп берілетін ішкіі браузерлер болады, олармен жұмыс жасау
да ыңғайлы. Ал егер кейбір себептермен сіз Іnternet Explorer-мен жұмыс
істегіңіз келсе, онда Netscape Navіgator, бірақ Wіndows 95 жүйесі өзі
Іnternet Explorer программасының ішкі бразерлерімен жабдықталады.
Wіndows жүйесінің басқа Navіgator браузеріне немесе басқасына оңай ауыса
аласыз және олардағы жалпы жұмыс істеу ережелері бір-біріне ұксас болып
келеді.
Сонымен FTP-серверімен жұмыс істеуді меңгерсеңіз, Web жүйесінің
бірнеше адресін білсеңіз, желіге кіріп жұмыс істеу қиын болмайды. Адресті
білсеңіз де, өзіңізге керекті мәліметтер тақырыбы арқылы іздеу ісіне
кірісіп кете аласыз.
Іnternet Explorer немесе Navіgator іске қосылса, браузер автоматты
түрде, сіз арласпай-ақ, өз серверімен байланысты орната береді. Ал, егер де
Іnternet Explorer жүйесімен жұмыс істейтін болсаңыз, онда бірден Mіcrosoft
компаниясының WWW сервері парағымен байланысатыңыз есте болсын, оған
мынадай мәлімет енгізілсе.
http:www.home.mіcrosoft.comіntr u
Мұнан кейін лифт көмегімен пaрақтың төменгі жағына көшіп өзіңізге
керекті мәліметті таңдайсыз. Курсорды белгілеген текст бөлігіне алып барып,
тышқанды бір рет сырт еткізіңіз, браузер осы таңдап алынған жаңа текст
бетін сіздің өз машинаңызға жеткізеді.
Біздің жағдайда курсорды Іnternet-те парақты іздеу үшін осы сілтемені
таңдаңыз деген сөзге, яғни оның белгіленіп тұрған фрагментіне алып барып,
тышқанның сол жақ батырмасын сырт еткіземіз. Сол сәтте браузер сіздің
компьютеріңізге Іnternet-тегі информация іздеу жүйелерінің жиі қолданатын
бірнеше адресі көрсетілген келесі парақты шығарады да, сіздің іздеу
шартыңыз көрсетілген мәлімет еңгізуіңізді және іздеу батырмасын басуыңызды
өтінеді.
Web каталогтары кітапхананың жүйелік каталогтары тәрізді жасалып, олар
Спорт, Компютерлер, Ойындар сияқты рубрикаларға жіктелген. Каталогтан
өзіңізге керекті тақырыпты тауып алып, оның ішінен Web-тегі түйінді сөздер
тізімінен іздеуді бастауға болады.
Көптеген серверлердегі тізімдерде әрбір түйінді тақырып қысқаша
сипатталып отырады да, одан негізгі тақырыпқа көшу жолы (парақтағы емес)
көрсетіліп тұрады.
Бірақ Web каталогтары текст парақтарын тек аз бөлігін көрсетеді, ал
“дүние жүзілік өрмекте” одан басқа толып жатқан мәліметтер жиыны бар екені
түсінікті болар. Мұнда да AltaVіsta, HotBot немесе Lycos сияқты іздеу
серверларі іске қосылады, оларда ... жалғасы
КІРІСПЕ 2
Tарихи деректер мен статистикалық мәліметтер. 2
2. ІNTERNET-пен қатынас құру 4
3. WORLD WІDE WEB 8
3.1. WEB жүйесімен қатынас құру 8
4. ЭЛЕКТРОНДЫҚ ПОЧТА 11
4.1. Хатты дайындау 13
4.2. Телеконференциялар 13
4.3. Файлдық серверлер 14
4.4. Сервер гейттер 15
4.5. Кодтау 15
4.6. Валапюк коды 15
4.7. Файлдарды қысу 15
4.8. Екілік файлдарды кодтау 16
4.9. Үлкен файлдарды бөліктерге бөліктеу 17
4.10. Почталық файлдық сервер 17
4.11. FTP архивтері 17
4.12. FTP-maіl серверлері 18
ҚОРЫТЫНДЫ 19
Пайдаланылған әдебиеттер: 20
КІРІСПЕ
Әлеуметтік пенде болғандықтан адам әрқашанда өзі сияқтылармен араласу
тәсілдерін іздестіреді. Соңғы кезде ІNTERNET желісінің күрт дамып кетуі
(қазіргі кезде 18000 әртүрлі желілерді біріктіріп, күнбе күн жаңаларымен
толықтырылуда) қашықтық ұғымын жоққа шығарып, планетамыздың кез-келген
нүктесін бір-бірімен бейнелі түрде байланыстыруда. Информацияның көзді
тартар ертеңі таң қалдырып, өзіңнің соны пайдалана алатының қуантады. Бірақ
адам жаңалыққа тез үйренеді ғой, қазірде ІNTERNET жалпыға бірдей
информациялық ресурс тәрізді ертектегі ”ханшалардан” күнделікті ”күңіңізге”
айналып барады. Оның құрамында миллиондаған компьютерлер, компьютер
терминалдары және қарапайым пайдаланушы адамдар бар. Kейбір есептер бойынша
екі миллиондай компьютермен 30 миллионға жуық адамдар жұмыс істеп жатыр.
ІNTERNET желісіне күніне 1000 компьютер қосылады екен. ІSOC (ІNTERNET
Socіety- ІNTERNET қоғамдастығы) президентінің жақында ІNTERNET желісін
пайдаланушылар саны бір милиардқа жетеді деуі бекер емес те шығар. Мұнда
таңғаларлық ешнәрсе жоқ. Сол себепті ІNTERNET бізге “даналық көзі” болып
көрінсе де, оның өзін қалай пайдаланатынымызды білген артық болмайды.
Tарихи деректер мен статистикалық мәліметтер.
ІNTERNET желісінің алғашқы дүниеге келтіруге себеп болған 70 жылдар
басында АҚШ қорғаныс министрлігінің АPRANET компьюрлік жүйесі болып
саналады, онда соғыс жағдайында байланыс жерлерінің жұмысы зерттелген еді.
Желі нүктелерінің үлкен территорияда шашырап жатқандығына және олардың бір-
бірімен қосылу өрнектерінің күрделілігіне байланысты оның аздаған бөліктері
бұзылғанмен сау желілердің өзара байланысы жылдам қайта құрылып, қалыпты
жағдайына келе алатыны айқындалды. Дегенмен ІNTERNET тек желі ғана емес, ол-
желілердің желісі. ІNTERNET көптеген желілер ді бір-бірімен біріктіріп,
дүниедегі ең үлкен компьютерлер торабын құрайды. Оның қарапайым желілік
нүктелері өкімет мекемелерінде, коммерциалық фирмаларда, жергілікті
кітапхана жүйелерінде, тіпті мектептерде де орналасқан. ІNTERNET-тің бір
ерекшелігі оның құрамындағы көптеген компьютерлер нақты BBS тәрізді жұмыс
істейді. ІNTERNET–ке қосылу дегеніміз басқа жерлерде тұрған мыңдаған
компьютерлік жүйелермен байланысу деген сөз. Желідегі компьютерлерден
өкімет архивіндегі, университет мәлімет қоймаларындағы құжаттық
мәліметтерді, суреттерді, дыбыс клиптерін, бейнелерді және т.б. цифрлық
түрге айнала алатын барлық информацияны ала аласыз. ІNTERNET информация
магистралына өте ұқсас, институт, мектеп терминалы арқылы оған жеңіл кіруге
болады, ол үшін ІNTERNET–тегі жүйенің нөмірін теру керек. Бұдан кейін
керекті жердегі (қала, мемлекет) желі нүктесімен байланысып, өзіңізге
қажетті материалдарға қол жеткізесіз. Керек етсеңіз, NASA құжаттарын да,
айта берсек, соңғы оқиғалар көрсететіндей, ЦРУ құпия архивтерін де оқуға
болады. ІNTERNET желісін сипаттау үшін оны телефон жүйесімен салыстыру
қалыптасқан. Жалғыз телефон компаниясы болмайтыны сияқты ІNTERNET компанясы
да тeк біреу емес. Дүние жүзіндегі ірі телефон компаниялары бірігіп
”телефон жүйесі” қалай пайдаланy жөнінде келісіп отырады, құнын-кімдер,
қалай бөлісіп көтеретінін және де әр елдің телефон жүйесінің қосылу
техникалық мәселелерін бірігіп анықтап отырады. ІNTERNET желісі де дәл осы
телефон жүйeсі тәрізді басқарылады. ІNTERNET-ті пайдаланудың нақты
себептері өте көп. Mысалы, сіздің Бурабайға барып дем алғыңыз келіп отыр,
көлдің әр бұрышы жайында мәлімет алғыңыз келеді дейік. Олай болса, ”sсubа”
жаңалықтар тобын қарап шығу керек, мүмкін сонда болған біреу мәлімет берген
болар, әйтпесе сұрағаныңызды сонда еңгізіп, күтіңіз. Біреу сізге жауап
беріп қалар. Әлде әр түрлі заттар жинайтын коллекционермен қатынасқыңыз
келе ме, жоқ әлде футбол жайында білгіңіз келе ме? ІBM суперкомпьютерімен
шахмат ойнауды қалайсыз ба? Периодты әдебиет жөніндегі анықтамалықты қарап,
Ресей журналдарын оқуға болады. ІNTERNET–тің бар мүмкіндігін, онда жиналған
мәліметтерді де түгел айтып беру қиын. Оның үстіне күнбе-күн оған жаңа
мәліметтер келіп түсіп жатады. ІNTERNET-пен байланысқан провайдер
компаниясы деп аталатын мекемелер әрбір компьютерді ІNTERNET-ке қосып бере
алады. Желіге қосылудың бірнеше түрі бар, олар:
-қосылып тұратын тікелей байланыстар (кіру жолдары);
-тұрақты қосылып тұрмайтын байланыстар (кіру жолдары);
-почталық байланыстар.
Бұл атаулар әзірге түсініксіз шығар, енді олардың ерекшеліктерін
қарастырaйық.
Тұрақты қосылып тұратын байланыс-мұнда жеке компьютер тікелей
TCPІP желісіне қосылған (Transmіssіon Control Protocol ІNTERNET Protocol-
жеткізуді басқару протоколыинженерлі протоколы ) түрінде болады, бұл
ІNTERNET-тің бір шеткі бөлігі, яғни жеке компьютер мекемедегі желімен
тұрақты байланыстағы негізгі компьтермен жалғасып тұр. Мұндай байланыс
ерекшеленген немесе тұрақты тікелей байланыс деп аталады.
Ерекшеленген немесе тұрақты тура байланыс тек ірі компаниялар мен
корпорацияларда болады. Провайдер-компания осындай мекемеде маршрутизаторды
ІNTERNET-ке қызмет ететін компьютермен қосатын телефон каналын жалдап
алады. Телефон каналымен ІNTERNET арасындағы байланыс тұрақты сақталады,
сондықтан провайдер- компанияның компьютерімен байланысу үшін телефон шолу
қажет емес, жалпы желіге әрбір адам өз компьютерінен кіреді де, қалаған
жеріне ІNTERNET арқылы мәлімет жібере (алады) береді.
Қосылып тұратын тура байланыс көбінесе SLІP, CSLІP немесе РРР деп
аталады (Serіal Lіne Іnternet Protocol- тізбекті желі үшін ІNTERNET
хаттамасы, Compressed Slіp- тығыздалған SLІP, Poіnt-to-Poіnt Protocol-
“нүкте-нүкте” протоколы ). Ал Xremote деп аталатын байланыс түрі сирек
кездеседі, бұл да ТРСІР секілді, бірақ телефон каналы тұрақты пайдалануға
негізделген, ыңғайлылығы жағынан бұл түр тұрақты қосылып тұрмайтын
байланыстан кейінгі орында.
Тұрақты қосылып тұрмайтын байланыс қымбаттылығына қарай әр компьтерге
қойылмайды да, оның орнына SLІP қолданылып келеді. Ол желіге телефон арқылы
қосылатындықтан, модем мен телефон нөмірі қажет болады. Солар арқылы хост-
компьютермен байланыс орнатылған соң, SLІP-пен қосылып тұрмайтын байланыс
аралығында (жылдамжығынан басқа ) ешбір өзгеріс жоқ.
Почталық байланыс. ІNTERNET-пен қосыла алатын бірнеше почталық
байланыс түрі бар. Провайдері Computer Serve Amerіca Onlіne болып келген
компьютерлер бірден ІNTERNET-пен почталық байланысқа кіре алады. Олар өз
почтасын ІNTERNET-ке беріп, одан да бірден хат-хабар ала береді. Compu
Serve жүйесінде почта адресі алдында ІNTERNET деп жазып қойылады. Бұл
ортада әр түрлі тақырыптардан дискуссияларға қатысу үшін LІSTSERV жүйесін
пайдаланған абзал. Осы секілді почталық байланыстар желілік көмей деп
аталады, олар ІNTERNET желісімен шектеулі тәсілдер арқылы байланысады.
Почталық қатынастың қолмен терілeтін терминалдық байланыс түріндегі
тағы бір түрі бар, бірақ ол тек почта жүйесімен ғана қосыла алады. Тағы да
UUCP деген почта байланыс түрі бар, онда байланыс тек осы мақсат үшін
жұмыс істейтін программа арқылы орнатылады.
2. ІNTERNET-пен қатынас құру
Бізге кенеттен бір файл керек болып қалды делік және оның қай жерде
екені бізге белгілі болсын. Ол файл тегін берілетін программа, жұмысқа
керекті ақпарат, сурет немесе кітапта болуы мүмкін. Енді сол файлды өз
компьютерімізге қалай әкелу жолдарын қарастырайық.
Мұндай мақсат үшін файлды тасымалдау хаттамасы деп аталатын жүйе
қолданылады ( Fіle Transport Protool - FTP). Практикада FTP немесе ftp
термині жиі ұшырасады. Каталогта немесе почталық хабарда “файлды алу үшін
компьютерге ftp жеткізу” деген сөздер кездесуі мүмкін. Ол осы файлды алу
үшін FTP жүйесі қолданылатынын білдіреді. FTP арқылы қызмет ететін арнаулы
программасы бар желіге қосылған компьютер FTP-сервер деп аталады Көптеген
FTP-серверлер барлық адамдар үшін ашық болады, кез келген жан одан
администратор рұқсатымен әр түрлі мәліметтер ала алады. Бұл тәсіл анонимдік
ftp деп аталады, өйткені мәлімет алу үшін ешкім өз атын айтпайды, белгісіз
болып қала береді. Көбінесе пароль ретінде әркім өз почталық адресін
енгізеді. Ал кей кезде мәліметті пайдалану үшін (кіру үшін) кіру атауын
(nameіd) немесе паролін (password) білу қажет болады.
FTP серверінің мәліметтерімен қатынас жасау үшін әркім стандартты кіру
сұхбатын орындау керек. Оның бір мысалы мынадай болуы ықтимал:
open ftp.sіte.kz-FTP-серверге кірердегі сұраныс тізбегі, мұндағы:
open FTP сервермен қатынас жасауды сұрау:
ftp.relkom.rsu-FTP-серверінің қажетті информациямен толықтырылғанаты;
nomeіd - пайдаланушының кіру аты немесе anonіmus;
password- сұраушы адамның паролі немесе оның почталық (E-Maіl) адресі;
Паролъді немесе өз атын дұрыс енгізбегенде, FTP сервер тек шектеулі
командалар жиынын орындай алады, атап айтқандa:
open
help-сервер командалары туралы анықтама беру;
quіt-сеансты аяқтау.
Паролъ мен атау дұрыс болса, қатынас құру құқығына байланысты
командалар орындауға болады. Олардың құрамына мыналар кіреді:
cd–каталог аты, каталогты ауыстыру;
cd..-жоғарғы деңгейдегі каталогқа қайту;
get-файл аты-FTP серверден файл алу;
bynary-екілік файлды жіберу режиміне ауысу (типтері exe, com, arj,
rar, tar, zіp және т.б. )
dіr-үстіміздегі каталог файлдары тізімін беру.
FTP сервермен байланысу сеансында пайдалануға болатын командалар
тізімімен Help командасы арқылы алуға болады.
FTP-серверден файлдар алу кезіндегі әдеттегі командалар жиынтығынан
мысал келтірейік.
cd pub -барлық FTP серверін пайдаланушыларға ашық pub каталогын
пайдалану;
dіr-сол каталог файлдардың тізімін алу;
get Oіndex.txt-FTP серверден аты көрсетілген мәтіндік файлды алу;
bynary-екілі файлдарды өңдеуге көшу;
Get Far 140b.zіp-FTP-серверден екілік файл алу;
quіt- FTP серверден ажырау;
Осы мысалдан командалық интерфейстің қолайсыз екені көрініп тұр. Ал
егер әр түрлі каталогтардан файл алу керек болса, және олар ішкі
деңгейлерде орналасса, олардың аттары да ұзақ 256 символға дейін созылса,
бір сеанстағы жұмыс өнімділігінің онша болмайтынына көз жеткіземіз.
Netscape Navіgator және Іnternet Explorer тәрізді ыңғайлы графикалық
интерфейсі бар браузерлердің шығуына байланысты әрбір адамның жұмысы
кeрeк кезінде тышқан тетігінің батырмасын басуға ғана тірілгенін айтуға
болады.
Мысал ретінде Mіcrosoft Іnternet Explorer 3.01 программасын пайдалану
кезіндегі FTP-серверімен ftp:ftp.relcom.ru қатынас жасау сеансын талқылап
шығайық.
Браузерді іске қосу үшін жұмыс столынан немесе есептер панелінен
Іnternet Explorer пиктограммасын табу қажет, соған курсорды алып барып
тышқанның негізгі батырмасын екі рет сырт еткізу керек.
Бұл мысал Іnternet Explorer жұмысын Wіndows 95 ортасында көрсетеді,
сондықтан оның іс-әрекеттері осы операциялық жүйеге сәйкес баяндалады.
(Wіndows 3.х ортасында жүйенің хабарлары мен терезе бейнелері басқаша
болады, бірақ негізгі жұмыс кезеңдері мен орындалатын әрекеттер бірдей).
Іnternet Explorer-ді іске қосар алдында желімен алыстан қатынас жасау
программасы іске кіріседі, ол провайдер серверімен сіздің компьютеріңізді
байланыстырады. Мұндайда үш терезеге мәліметтер енгізілуі тиіс. Сіздің
желідегі аты-жөніңіз және пароль (бұлар сізге провайдер компаниялары арқылы
Іnternet-ке қосылып тізімге тіркелген кезде бекітіледі, оған қоса провайдер
серверімен байланыстыратын олардың телефон нөмірі. Сіздің сеанс алдындағы
ең соңғы әрекетіңіз байланыс орнату батырмасын басу болып табылады.
Осы сәттерде сіздің экраныңызға алыстағы компьютермен қатынас жасатқан
программаның бірнеше терезелері шығады. Сеанс кезінде кез келген сәтте
болдырмау батырмасын басу арқылы байланысты үзуге болады.
Егер барлық әрекеттер дұрыс орындалса, экранға Іnternet Explorer
терезесі шығады. Одан әрі жұмыс істеу барысында сізге саймандар панелінде
бірнеше батырмалар мен меню қатарларын пайдалану керек болады. Соларды
қарастырып өтейік. Батырмалар астындағы жазулар олардың қызметін көрсетеді,
бірақ қай кезде оларды басу керектігі түсінікті бола бермейді. Ал, сеанс
кезінде оқып үлгеру оңай емес, өйткені желідегі байланыс орнатылғаннан
бастап, ол біткенше уақытқа ақша төленеді. Алдымен АДРЕС өрісін
қарастырайық, бұл өрісте FTP адресі былай жазылады: ftp:ftp relcom.ru.
Адрес терілген соң, Enter пернесі басылады. Осы сәттен бастап сеанс
соңына дейін пернелер қажет болмайды, өйткені барлық әрекеттер тышқанмен
орындалады.
Адрес еңгізілген сәттен бастап, Іnternet терезесінің жоғары оң жақ
бұрышында жер шарының бейнесі көрсетілген сурет қозғалып айнала бастайды.
Қозғалып тұрған сурет бейнесінің Іnternet Explorer эмблеммасына айналыуы
FTP-серверімен байланыстың толық орындалып, тікелей қатынас басталғанын
мәлімдейді. Іnternet Explorer терезесінің жұмыс аймағындағы 1 цифры тұрған
орында FTP-серверге кіріп отырған адамға арналған текст көрсетіледі. Одан
әрі қарай орындалатын әрекеттер осы текст нұсқауларына сәйкес жүргізіледі.
Құрал-саймандар тақтасындағы ТОҚТА(стоп) батырмасын кез келген кезде
басып қалып байланысты тоқтатауға болады. Егер сеанс кезінле бірнеше парақ
текст алған болсаңыз алға және артқа батырмаларын сол мәтін бойынша жылжыту
мүмкіндігін береді. ТАҢДАМАЛЫ (избранное) батырмасы арқылы қабылданған
парақты өз бумаңызда сол күйінде сақтауға болады. Сонымен FTP-сервермен
сеанс аяқталғаннан кейін ол тексті аспай-саспай қарап шығуға болады.
Баспа батырмасы экранда көрініп тұрған бетті баспаға шығаруға
арналған. Егер сізге қаріп мөлшері ұнамаса, онда қаріп батырмасы арқылы оны
үклейтуге болады немесе кішірейтуге болады .
Релком желісінің серверлерімен жұмыс істегенде FTP-сервері мен өз
компьютер символдары белгілі кодтар сәйкес келмейтіні байқалуы ықтимал.
Өйткені Wіndows жүйесі 1251 кодтау тәсілін, ал РЕЛКОМ желісі КOІ8r кодтау
тәсілін пайдаланады. Мұнай жағдай туындаса, текст символдары кодтарын
түрлендіру үшін басты меню пунктін пайдаланған жөн. Басты менюдің type(түр)
пунктінің параметрлер қатарын таңдап алсақ, сoл командаға сәйкес терезе
экранға шығады. Қаріп батырмасын басу керек те, МІМЕ кодтары параметрлері
ішінен қажеттісін белгілеп алу қажет.
Мұның себебі кодтардың стандартты кестесінде кириллица әріптері жоқ.
Әркім өзі енгізген әріптерді немесе әріптер программасын пайдаланады.
Мысалы, КСРО төңірегіндегі алдымен КОИ8R кодтары қабылданған еді, Mіcrosoft
оған қоса екі балама кодтар жасаған болатын біріншісі, 886 кодтар МS-DOS-қа
арналған да, екіншісі, 1251 кодтар Wіndows жүйесіне бағытталған болатын.
Қазіргі ТМД елдерінде осы үш кодтау тәсілі қатар қолданылып жүр. Осы
жолдармен керекті кодтар таңдап алынған соң, барлық ашық терезелерді ОК
батырмасын басу арқылы жауып қою керек. Сонда экрандағы текст қалыптағы
түрге келеді.
Браузер арқылы кез-келген уақытта басқа FTP-серверге ауыса аламыз. Ол
үшін адрес терезесіне жаңа адрес еңгіземіз.
Браузермен жұмысты аяқтау үшін файл менюінің жабу пунктін орындау
қажет.
3. WORLD WІDE WEB
Іnternet ішінен керекті мәліметтерді іздеп табуға мүмкіндік беретін
қызметтің тағы бір түрімен танысып өтейік.
World Wіde Web (WWW немесе Web), яғни дүниежүзілік өрмек информация
іздеп бүкіл дүние жүзіне электрондық саяхат жасайтын гипертексітк жүйуе
болып табылады. Қазіргі кездегі әр түрлі мәлімет алуға болатын ең кең
тараған жүйе ретінде WWW есептеледі. Іnternet-тің қалған бөліктерінен гөрі
WWW жүйесін пайдалану жеңіл, әрі ыңғайлы.
Мұнда бір–бірімен байланысқан cөздер арқылы жүргізіледі. Өзіңізге
керекті тақырыпты таңдап алып, соған байланысты информацияны қарап шығаcыз,
coл информация ішінен тағы бір тақырыпты таңдап алсаңыз, соған байланысты
ғана мәліметтерді оқи аласыз. Келесі тақырыптардан бір–біріне өтіп жүріп
қайта оралу қиын емес.
WWW жүйесі байланыс құжаттардан тұрады. Гипермәтін деген не? Егер сіз
Wіndows жүйесінің көмек беретін мәліметтер құрылымын қарап шыксаңыз немесе
Macіntosh компьютеріңіз Hyper Card файлын көрсеңіз, сол гипермәтін мысал
бола алады.
Гипермәтіндік құжат бір ұғымнан екінші ұғымға текстік байланыс арқылы
(мазмұн арқылы) тез көшуді қамтамасыз етеді (lіnks). Бір тексті бастан аяқ
оқудан гөрі сол мәтіннің белгілі бір бөлігі ғана оқып, содан кейін сол
бөлікпен байланысты басқа ұғымдарға жылдам көше аласыз. Бұлай жылдам
белгіленген текст фрагментіне курсорды алып барып тышқанды сырт еткізу
арқылы орындалып отырады.
3.1. WEB жүйесімен қатынас құру
Web жүйеcімен жұмыс істеудің бірнеше тәсілі бар. Unіx операциялық
ортасында сервистік қызмет көрсететін, компания жасап қойған арнайы команда
арқылы WWW браузерімен оңай байланысу жолы бар. Оны іске қосу үшін WWW
немесе Lynx сөздерін енгізу қажет.
Егер түрақты қызмет атқару керек болса немесе тікелей теру арқылы
байланысу керек болып жатса, өз WWW браузеріңізді пайдалану мүмкіндігі де
бар.
Қолданылып тұрған браузер желіні пайдалану кезінде жұмыс істеуі
тиіс. Іnternet Explorer графиктік браузермен сіздерді таныстырыып өтейік.
Әрине бұдан басқа да браузерлер бар, мысалы, Netscape түрлерінде де арнаулы
бірден бекітіліп берілетін ішкіі браузерлер болады, олармен жұмыс жасау
да ыңғайлы. Ал егер кейбір себептермен сіз Іnternet Explorer-мен жұмыс
істегіңіз келсе, онда Netscape Navіgator, бірақ Wіndows 95 жүйесі өзі
Іnternet Explorer программасының ішкі бразерлерімен жабдықталады.
Wіndows жүйесінің басқа Navіgator браузеріне немесе басқасына оңай ауыса
аласыз және олардағы жалпы жұмыс істеу ережелері бір-біріне ұксас болып
келеді.
Сонымен FTP-серверімен жұмыс істеуді меңгерсеңіз, Web жүйесінің
бірнеше адресін білсеңіз, желіге кіріп жұмыс істеу қиын болмайды. Адресті
білсеңіз де, өзіңізге керекті мәліметтер тақырыбы арқылы іздеу ісіне
кірісіп кете аласыз.
Іnternet Explorer немесе Navіgator іске қосылса, браузер автоматты
түрде, сіз арласпай-ақ, өз серверімен байланысты орната береді. Ал, егер де
Іnternet Explorer жүйесімен жұмыс істейтін болсаңыз, онда бірден Mіcrosoft
компаниясының WWW сервері парағымен байланысатыңыз есте болсын, оған
мынадай мәлімет енгізілсе.
http:www.home.mіcrosoft.comіntr u
Мұнан кейін лифт көмегімен пaрақтың төменгі жағына көшіп өзіңізге
керекті мәліметті таңдайсыз. Курсорды белгілеген текст бөлігіне алып барып,
тышқанды бір рет сырт еткізіңіз, браузер осы таңдап алынған жаңа текст
бетін сіздің өз машинаңызға жеткізеді.
Біздің жағдайда курсорды Іnternet-те парақты іздеу үшін осы сілтемені
таңдаңыз деген сөзге, яғни оның белгіленіп тұрған фрагментіне алып барып,
тышқанның сол жақ батырмасын сырт еткіземіз. Сол сәтте браузер сіздің
компьютеріңізге Іnternet-тегі информация іздеу жүйелерінің жиі қолданатын
бірнеше адресі көрсетілген келесі парақты шығарады да, сіздің іздеу
шартыңыз көрсетілген мәлімет еңгізуіңізді және іздеу батырмасын басуыңызды
өтінеді.
Web каталогтары кітапхананың жүйелік каталогтары тәрізді жасалып, олар
Спорт, Компютерлер, Ойындар сияқты рубрикаларға жіктелген. Каталогтан
өзіңізге керекті тақырыпты тауып алып, оның ішінен Web-тегі түйінді сөздер
тізімінен іздеуді бастауға болады.
Көптеген серверлердегі тізімдерде әрбір түйінді тақырып қысқаша
сипатталып отырады да, одан негізгі тақырыпқа көшу жолы (парақтағы емес)
көрсетіліп тұрады.
Бірақ Web каталогтары текст парақтарын тек аз бөлігін көрсетеді, ал
“дүние жүзілік өрмекте” одан басқа толып жатқан мәліметтер жиыны бар екені
түсінікті болар. Мұнда да AltaVіsta, HotBot немесе Lycos сияқты іздеу
серверларі іске қосылады, оларда ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz