Turbo Pascal программалау тілі туралы түсінік

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 34 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ

Turbo Pascal программалау тілінде символдық режимнен бөлек графиктік
құрастыруға мүмкіндік береді. GRAPH модулінің процедураларыменен
функцияларын қолданып, экран бетіндегі бейнелердің түстерін өзгертуге,
толық бояп, мәтінді форматтауға болады. Turbo Pascal программалау тілінде
әр түрлі геометриялық фигураларды экранға шығарып қана қоймай берілген
тапсырма бойынша әр түрлі сол сияқты геометриялық фигуралардың орнын
ауыстырып, жылжытуға болады.

І ЖАЛПЫ БӨЛІМ
1.1 Пәндік аймақты сипаттау
Turbo Pascal-да графиктік режимде жұмыс істеуге арналған арнаулы
функциялар мен процедуралар Graph кітапханалық модулінің құрамында
жазылған. Graph модулі 80-ге жуық графикалық функциялар мен
процедуралардан және оншақты стандартты тұрақтылардан тұрады.
Графиктік режимде жұмыс істеу алдында оған сәйкес келетін монитор режимін
орнату керек. Қолданбалы программалар видеоадаптерлермен тікелей әрекет
жасамай, арнайы программа – драйвер арқылы жұмыс атқарады. Әр бір
адаптердің өзіне сай драйверлері болады. Драйвер қолданбалы программадан
қажетті командаларды алып, мысалы, x, y координаттарының нүктесін
анықтау, видеоадаптердің мүмкіндігіне қарай элементарлы әрекеттердің
тізбектелуін орындайды.
Turbo Pascal тілінде алдын ала бекітілген драйверлер саны бар. Олардың
әрқайсысы үш түрлі режимдердің бірінде жұмыс істей алады. Драйвер типі мен
оның режимі санмен немесе тұрақты түрінде берілген (Кесте 1).
Кесте 1-Графиктік режимдер
Драйвер Режим Нүктелер саны Файл
CGA CGACO,CGAHI 320x200(640x200) CGA.BGI
EGA EGALO,EGAHI 640x200(640x350) EGAVCA.BGI
VGA HERCM,ONOHI 720x348 HERC.BGI

GRAPH модулі іске қосылысымен оның ішіндегі процедуралар мен функцияларды
пайдалана беруге болды. Графиктік режимдегі іске қосатын процедура
InitGraph, бұл процедураның жалпы жазылуы:
InitGraph (Var Driver, Mode: integer, Path: string);
Driver (типі integer) графиктік режимді анықтайтың параметр, Mode (типі
integer)- орнатылған драйверге байланысты берілетін графиктік режим
параметрі, ал Path (типі string) параметрі – драйвердін атауы орналасу
жолы.
Driver мәні Graph модулінде хабарланған тұрақтылар жиынымен шектеледі
(Кесте 2):
Кесте 2- Тұрақтылар кестесі

Тұрақтының атауы Сандық коды
Detect 0
CGA 1
MCGA 2
EGA 3
EGA64 4
EGAMono 5
IBM8514 6
HercMono 7
ATT400 8
VGA 9
PC3270 10

ТР-да әр түрлі типті видеоадаптерлердің драйверлері BGI каталогындағы,
bgi кеңтарауымен берілген файлдарда орналасады. Мысалы, VGA адаптерінің
драйвері egavga.bgi файлы болады.
Графиктік режимнің іске қосылу нәтижесін GraphResult функциясын қолдану
арқылы тексеріледі. Егер режимді іске қосу сәтті орындалса, онда бұл
функция grOk константасына сәйкес мәнді қайтарады. Төменде қателер коды
көрсетілген (Кесте 3).

Кесте 3-Қателер коды

Тұрақты атауы Коды Анықтамасы
grOk 0 Қате жоқ
grNolnitGraph -1 Графиктік режим
анықталмаған
grNotDetected -2 Адаптер типі
анықталмаған
grFileNotFound -3 Драйвер файлы
табылмады
grInvalidDrive -4 Анықталған файлда
драйвер табылмады
grNoLoadMem -5 Драйверді жүктеуге
жады көлемі
жетпейді
grNoScanMem -6 Аймақты
қарастыруға жады
көлемі жетпейді
grNoFloodMem -7 Аймақты толтыруға
жады көлемі
жетпейді
grFondNotFound -8 Шрифттің файлы
табылмады
grNoFontMem -9 Шрифттің файлы
табылмады
grInvalidMode -10 Анықталған
драйверге сәйкес
келмейтін режим
grError -11 Жалпы қате
grlOerrer -12 Енгізу-шығару
қатесі
grInvalidFont -13 Шрифттің дұрыс
емес пішіні
grInvalidFondNum -14 Шрифттің номері
дұрыс емес

Жұмыс аяқталғаннан кейін графиктік режимді орналастырған программа
компьютердің видеожүйесінің жұмыс істеу режимі алфавитті-сандық режимді
қалпына келтіруі керек. Ол CloseGraph процедурасы арқылы іске асады.
Кез-келген суретті, схеманы сызу үшін әр түрлі геометриялық фигуралар
қолданылады: нүктелер, сызықтар, дөңгелек, доғалар және т.б. Графиктік
бейнелерді экранға шығару үшін шығару процедурлары қолданылады.
Графиктік программа монитордағы экранды жекелеген нүтелер арқылы
қарастырады, оларды пиксель деп атайды. Пиксельдердің орналасу аумағы
монитор экранында көлденең (Х) және тігінен (Ү) координаттарымен
анықталады. Сол жақ жоғарғы пиксель (0,0) координатын көрсетеді. Пиксель
координаттары жоғарыдан төмен және солдан оңға өседі .Экрандағы пиксельдер
саны экрандағы оң жақ төменгі нүктенің координатасының видеожүйенің жұмыс
режиміне байланысты. Мысалы: VGA стандарттық режимде (қолдану аумағы
640х480) экрандағы оң жақ төменгі нүкте координатасы (639,479) болады.
GetX және GetY функциясы ағымдағы нүктенің тік және көлденең
координаталар мәнін қайтарады.
Функцияның жазылуы:
Function GetX: integer;
Function GetY: integer;
Көрсеткішті экранның керекті нүктесіне MoveTo процедурасын шақыру арқылы
орналастыруға болады. Жазылуы: MoveTo (X, Y: integer);
Салынған нүктенің түсін GetPixel функциясымен қайтаруға болады, жазылуы:
GetPixel(X, Y: integer): word;
PutРixel процедурасын монитор экранында нүктені шығару үшін шақыру керек.
Нүктенің координатасы мен түсінің параметрлерін көрсетеміз.
PutPixel (X, Y: integer; Color :word);
Line сызықты сызу процедурасы.
Line (х1,у1,х2,у2: integer);
х1,у1 –түзудің бастапқы нүкте координатасы;

х2,у2 – түзудің соңғы нүкте координатасы.
LineTo процедурасы ағымдағы орыннан бастап берілген координатаға дейін
түзу тұрғызады.
LineTo(X, Y: integer);
SetLineStyle түзудің жаңа түрін белгілейді.
SetLineStyle(Type,Pattern,Thick:wor d);
Мұндағы: Type - түзу типі(Кесте 4);
Pattern: түзу түрі;
Thick: түзу қалыңдығы.
Кесте 4-Түзу типтері
Константа Сызық типі
SolidLn Бірыңғай, үздіксіз
DottedLn Шртихтары тұрақты ұзындықта, үздікті
CenterLn Штрих – үздікті сызық
DashedLn Үздікті сызық, DottedLn типті сызықтан
аздап ұзынырақ болады
UserBitLn Программист типімен анықталған сызық

Тік төртбұрыш шығару үшін Rectangle процедурасы қолданылады.
Rectangle(x1,y1,x2,y2: integer);
Мұндағы: x1,y1 - төртбұрыштың сол жақ жоғарғы бұрышының нүктесінің
координаттары;
x2,y2 - төртбұрыштың оң жақ төменгі бұрышының нүктесінің координаттары;
Экранда боялған тік төртбұрыш салу үшін Bar процедурасы қолданылады.
Bar(х1,у1,х2,у2);
Мұндағы: x1,y1 - төртбұрыштың сол жақ жоғарғы бұрышының нүктесінің
координаттары;
x2,y2 - төртбұрыштың оң жақ төменгі бұрышының нүктесінің координаттары;
Шеңберді сызу Cirсle процедурасы шақыру арқылы іске асырылады.
Cirсle (x,y: integer;r: word);
Мұндағы: x,y – шеңбердің центірінің координаты, r – шеңбердің радиусы.
Эллипс салу процедурасының жазылу түрі:
Ellipse(x, y, бастапқы бұрыш, соңғы бұрыш, РадиусХ, РадиусY);
мұндағы, x және y – эллипстің центрінің координатасы;
бастапқы бұрыш, соңғы бұрыш – эллипстің дөңгелек координаталары, олар
сағат тіліне қарсы сызылады.
РадиусХ, РадиусY – эллипстің тігінен және көлденең радиусын көрсетеді.

x

900

РадиусX

y 1800
00

3600

Радиус Y 2700

Сурет 1-Ellipse процедураларының параметрлері

Доғаны салу процедурасы – Arc. Жазылуы:
Arc(x, y, бастапқы бұрыш, соңғы бұрыш, Радиус);
мұндағы, x және y – доғаның центрінің координатасы;
бастапқы бұрыш, соңғы бұрыш – доға сызығының бастапқы және соңғы дөңгелек
координаталары, олар сағат тіліне қарсы сызылады.
Радиус – доғаның радиусын көрсетеді.

Bar3D процедурасы параллеллепипед сызады. Жалпы жазылу түрі:
Bar3D(x1,y1,x2,y2,Тереңдігі, ЖоғарғыШегі);
x1,y1 параметрлері сол жақ жоғарғы, x2,y2 оң жақ төменгі параллелепипед
шекарасының жақын бұрышын көрсетеді. Тереңдік параметрді
параллелепипедттің алдыңғы және артқы қабырғаларының ара қашықтығын, ал
ЖоғарғыШегі параметрі (типі Boolean) параллелепипедтің артқы қабырғасының
жоғарғы шекарасын сызу керек пе екендігін анықтайды.
PieSlise процедурасы дөңгелек және секторды сызады. Процедураны шақыру
инструкциясы:
PieSlise(x, y, бұрыш1, бұрыш2, Радиус);

Іші боялған эллипс салу Sector процедурасымен іске асады. Жалпы жазылуы:
Sector(x, y, бұрыш1, бұрыш2, РадиусХ, РадиусY);

Программа алфавитті-сандық режимде жұмыс істеген кезде, монитор
экранында курсор көрініп тұрады. Сол арқылы Write инструкциясының
көмегімен шығарылған символдың экранның қай нүктесіне шығатынын көрсетеді.
Графиктік режимде курсор экран бетінде көрініп тұрмайды. Мәтінді және
графикті шығару инструкциялары орындалған кезде графиктік курсор экран
бойымен жылжиды. X және Y осьтері бойынша шығару көрсеткішінің
координаталарын алу үшін GetX және GetY функцияларын қолдану керек.
Көрсеткішті қажетті орынға апару үшін MoveTo процедурасы қолданылады. Оның
параметрі ретінде экран нүктелерінің координаттары көрсетіледі.
Мысалы,
MoveTo(310,240);
OutText(‘Turbo Pascal 7.0’);
инструкциясы хабарламаны экранның орта кезіне шығарады.
Көрсеткіштің ағымдағы орынын ауыстыру үшін MoveRel процедурасы
қолданылады. Көрсеткішті қанша нүктенің орынына орналастыру анықталады.
Процедураны шақырудың жалпы инструкциясы:
MoveRel(dx,dy);
Dx және dy параметрлері көрсеткішті тігінен және көлденеңнен орналасқан
нүктелер санын анықтайды. Егер dx (dy) параметрінің мәні оң болса, онда
көрсеткіш оңға (төмен) қарай орналастырады. Егер dx (dy) параметрінің мәні
теріс болса, онда көрсеткіш солға (жоғары) қарай орналастырады.

Графиктік режимде мәтіндік ақпаратты шығару үшін OutText және OutTextXY
процедуралары қолданылады.
OutText процедурасы мәтінді шығару көрсеткіші орналасқан жерге шығарады.
OutText процедурасы орындалғаннан кейін шығару көрсеткіші автоматты түрде
ауданның оң жақ жоғарғы бұрышына, яғни жолдың ақырғы символы орналасқан
жерге ауыстырады (2-сурет).

Сурет 2 - Орындалғаннан кейін шығару көрсеткішінің орны

OutText(Text:String);
Мұндағы: Text- текст қатары.
OutTextXY процедурасы берілген координаталар бойынша шығарады.
OutTextXY(Х,Ү: integer; Text :String );
Мұндағы: х,у- тексттің басталып жазылатың орнының координаты;
Text- текст қатары.
Графиктік режимде шығарылатың тексттердің стилін өзгерту үшін
SetTextStyle процедурасы қолданылады.
SetTextStyle(Font, Direction, Size: word);
Мұндағы: Font – таңдалған шрифт түрі(Кесте 5),
Direction – тексттің жазылу бағыты(0 – көлденен, 1 – тігінен бағыт),
Size – символдар өлшемі(1 – биттік, 2 – екі еселенген, т.с.с. 10-ға
дейін).

Кесте 5-Шрифт түрлері
Тұрақты атауы Коды Файл (.CHR) Қаріп
көрінісі
DefaultFond 0 AaBbCc 12345
TriplexFont 1 TRIP AaBbCc 12345
SmallFont 2 LITT
SansSerifFont 3 SANS
CothicFont 4 GOTH

TriplexFont, SmallFont, SansSerifFont және GothicFont константалары
векторлық шрифттар деп аталады, онда орыс тілінің алфавиті болмайды.
Сондықтан хабарламаларды орыс тілінде шығару үшін тек қана стандартты
DefaultFont константасын пайдаланамыз. Векторлық шрифттармен мәтінді
шығару үшін қолданылатын файлдар BGI каталогындағы CHR кеңтарауымен
берілген файлдарда сақталады.
Бағыт параметрі шығарылатын мәтіннің бағытын ауыстырады. Параметр
ретінде VertDir (1) және HorizDir (0) қолдануға болады (Сурет 3).

Сурет 3-Тігінен бағытталған мәтін
Өлшем параметрі OutText және OutTextXY процедураларының көмегімен шыққан
символдың өлшемін орнатады.
Шрифттің өлшемдерін пайдаланушының өзі SetUserCharSize процедурасының
көмегімен орнатуға да болады, жазылуы:
SetUserCharSize(mx,dx,my,dy);
мұндағы, mx,dx – шрифттің горизонтальды өлшемін анықтайтын параметрлер.
Mxdx қатынасының қалыпты жағдайдағы шрифттің еніне көбейтіндісі жаңа
шрифттің енінің шамасын береді.
my,dy – шрифттің вертикальды өлшемін анықтайтын параметрлер. Mxdx
қатынасының қалыпты жағдайдағы шрифттің еніне көбейтіндісі жаңа шрифттің
енінің шамасын береді.
OutText процедурасы тексті SetTextStyle арқылы алдын ала берілген
түрде шығарады. Текст биіктігі мен ұзындығын өзгерту үшін TextWidth және
TextHeight процедуралары арқылы қолданылады.
Мысалы: x:=TextWidth(T);
y:=TextHeight(T);
Бір қатарда жазылған символдардың орналасуын өзгерту үшін SetTextJustify
процедурасы қолданылады, жазылуы:
SetTextJustify(H,V);
мұндағы, H – символдарды горизонтальды бағытта түзету (0 – символды солға
қарай жылжыту, 1 – ортаға қою, 2 – оңға қарай жылжыту);
V - символдарды вертикальды бағытта түзету (0 – символды төменге қарай
жылжыту, 1 – ортаға қою, 2 – жоғары қарай жылжыту);
Ағымдағы түсті ауыстыру үшін SetColor процедурасы қолданылады, яғни
керекті палитра түсін таңдау үшін оларға сандар беріледі. Мысалы: SetColor
(4) инструкциясы графиктік бейненің ағымдағы түсі, төртінші нөмерге сәйкес
келеді. Графиктік режимінде SetColor номерінің процедурасы белгілі бір
көрсетілген нақты түспен анықталады. Төмендегі келтірілген тізім бойынша
SetColor процедурасындағы белгілі бір константаны қолдануға болады(Кесте
6).

Кесте 6-Түстер коды
Константа Түс Түстің номері
Black Қара 0
Blue Көк 1
Green Жасыл 2
Cyan Бирюзовый 3
Red Қызыл 4
Magenta Күлгін 5
Brown Қоныр 6
LightGray Ақ (ашық – сұр) 7
DarkGray Сұр 8
LightBlue Көгілдір 9
LightGreen Ашық – жасыл 10
LightCyan Ашық – бирюзовый 11
LightRed Ашық – қызыл 12
LightMagenta Ашық – күлгін 13
Yellow Сары 14
White Ақ 15

SetColor процедурасымен орнатылған түс кодының мәнін анықтау үшін
GetColor процедурасы қолданылады. Ең үлкен түстің коды GetMaxColor
процедурасымен анықталады. Түстерінің барлық мәндерін GetDefaultPalette
процедурасы арқылы анықтауға болады.
Бір мезгілде түс кодтарын өзгерту керек болса, онда SetPalette
процедурасын қолдану арқылы бірнеше түстердің, ал SetAllPalette
процедурасымен барлық түстердің орналасуын өзгертіп жаңа түс алуға болады.
Палитрадағы немесе жаңадан жасалған палитрадағы түстердің орналасуы мен
олардың санын GetPalette процедурасын қолданып анықтауға болады.
Экранның фоны SetBkColor процедурансының көмегімен орнатылады, жазылуы:
SetBkColor(соlor: word);
Мұндағы: сolor – түс коды 0 – 15-ке дейін өзгереді. Процедураның орындалу
нәтижесінде экран берілген түске боялып шығады.
Фигуралардың ішін бояумен толтыру стилі SetFillStyle процедурасымен
орнатылады, жазылуы: SetFillStyle(Pattern: word:Color);
Мұндағы: Сolor – түс коды;
Pattern – толтыру нұсқасы(Кесте 7);

Кесте 7- Толтыру нұсқасы
Тұрақты атауы Коды Толтыру нұсқасы
EmptyFill 0 Фонның түсімен толық толтырылады
SolidFill 1 Ағымдағы түспен толық толтырылады
LineFill 2 Сызықшалармен толтырылады
LtSlashFill 3 Көлбеу сызықтармен толтырылады
SlashFill 4 Жуан көлбеу сызықтармен толтырылады
BKSlashFill 5 Жуан кері көлбеу сызықтармен
толтырылады
LtBKSlashFill 6 Кері көлбеу сызықтармен толтырылады
HatchFill 7 Тік бұрышты торлармен толтырылады
XhatchFill 8 + символдарымен толтырылады
InterleaveFill 9 х символдарымен толтырылады
WideDotFill 10 Аралары жиі орналасқан нүктелермен
толтырылады
CloseFill 11 Аралары алшақ орналасқан
нүктелермен толтырылады
UserFill 12 Қолданушы анықтаған нұсқа бойынша
толтыру

Программада биттік бейнені сипаттау FillPatternType типті массив түрінде
жазылады, жалпы жазылу түрі келесідей болады:
FillPatternType=array[1..8] of byte;
Биттік бейнені сипаттау үшін константаларды қолданған жөн. Мысалы,
my_fill:FillPatternType=($00,$10,$1 0,$FE,$38,$28,$44,$00);инструкциясы

my_fill массив-константасын сипаттап және инициализациялайды.
Программистпен анықталған облысты толтыру стилі SetFillPattern
процедурасының шақырылуымен орындалады, оның параметр ретінде биттік
бейненің сипаттамасы және түсі көрсетіледі.
Графиктік режимде салынған шектеулі фигуралардың ішін бояу үшін FloodFill
процедурасы қолданылады. Жалпы сипаттамасы:
FloodFill(x,y,түс);
мұндағы, x,y – шектелген фигураның ішінде жататын кез-келген нүктенің
координаттары;
Көпбұрыштар салу үшін DrawPoly процедурасы, ал іші боялған көпбұрыш салу
үшін FillPoly процедурасы қолданылады. Жалпы жазылу түрлері:
DrawPoly(N,P); FillPoly(N,P);
мұндағы, N – көпбұрыштың қабырғаларының қиылысу санын білдіретін бүтін
шама;
P – көпбұрыштың бұрыштарының координаттарын білдіретін PointType – типті
шама.
ТР-да әр түрлі геметриялық фигураларды экранға шығарып қана қоймай,
сонымен қатар, осы бейнелердің орынын ауыстырып, жылжытуға болады.
Бейнелердің орынын ауыстыру әдісі мультипликация деп аталады. Экранда
бейнені қозғалту өте оңай. Ол үшін бейнені шығару керек, содан кейін оны
бірнеше секундқа өшіріп, бейнені қайтадан басқа орыннан шығару керек.
Экранда фигуралардың жылжу эффектілері циклдік процестермен жүзеге
асырылады. Цикл денесінде бірінші фигураны бояу стильдері орнатылады, одан
кейін жылжитын дене экранда алғашқы көрінетін орнының координаттарымен
шығарылады. Сонан соң фигураның экранда кішкене уақыт көрініп тұруы үшін
Delay процедурасы қолданылады. Фигураны шығару процедурасының кемінде бір
параметрі цикл параметрімен байланысты болуы тиіс. Сонда циклдің әр
орындалуында фигура жаңа орынға шығарылып тұрады. Ал циклдік программа
толық орындалғанда фигура бір орыннан кішкене уақыт көрінгеннен кейін
өшіріліп қалып, циклдің келесі мәнінде қайтадан жаңа орыннан кішкене уақыт
көрініп өшіріліп қалып, әр қарай циклдің әр келесі мәндерінде дәл осындай
процестер жүріп отырады да, сырт көзге фигура жылжып бара жатқан сияқты
көрінеді. Дөңгелектің өшуі оның экран түсімен боялуы арқылы орындалады.
Көптеген элементтерден тұратын күрделі бейнелерді программалау кезінде
Базалық нүкте әдісі деп аталатын әдіс қолданылады. Бұл әдіс былай
орындалады. Ол үшін бейненің қандай да бір нүктесі таңдалады да, ол нүкте
базалық деп есептеледі. Басқа нүктелердің координаттары базалық нүкте
арқылы есептеледі.
Жазықтықтағы кездейсоқ бейнелер.
Праметрлері көрсетілмеген Randomize прцедурасы Turbo Pascal-да кездейсоқ
бейнелермен жұмыс істеуге арналған Random функциясы келесідей сипатталады.
Random[(pange: word)];
1.2 Бағдарламаның тіл элементтерін сипаттау
Turbo Pascal туралы тарихи анықтама
Turbo Pascal – жоғарғы деңгейлі программалау жүйесі. Оның тұңғыш нұсқасын
1970 жылы швецария физигі Никлаус Вирт ұсынған. Автор тілді алғашқы
арифметикалық есептеу машинасын жасаған француздың ұлы ғалымы Блез
Паскальдің құрметіне Паскаль деп атап тіл атауын үнемі бас әріппен
жазылуын сұраған.
Кейіннен тілдің көптеген нұсқалары жарық көреді. Солардың ішінде, 1983
жылы Borland корпарациясының талантты қызметкерлері Андерсон Хейлсбергтің
жасаған жаңа үлгісі - Turbo Pascal программалаушылар арасында үлкен
сұранысқа ие болды. Оның бұл нұсқасы CPM операциялық жүйесінде
негізделген. 1984 жылдың басында MS DOS жүйесіне ауыстырғаннан бері
пайдалану қарқыны
бұрынғыдан да арта түсті. Turbo Pascal-дің жоғарғы деңгейлі логикалық
құрамы
әр түрлі есептерді дәл шешуге көмегін тигізеді. Turbo Pascal жүйесінде
қарапайым есептерді шешудің программасын бастап, күрделі мәліметтер қорын
құрудың сан қырлы жұмыстары жүргізіледі.
Turbo Pascal программалау жүйесінің бірнеше версиялары бар. Мысалға:
Turbo Pascal 7.0, Turbo Turbo Pascal 6.0, Turbo Pascal 5.0 , Pascal 4.0,
Turbo Pascal 3.0, Object Pascal және т.б. Олар бір-бірінен атқаратын
жұмыстарына, операциялық жүйегде орындалатынына байланысты ажыратылады.
Олар жаңарған сайын өзінің жұмыс атқаруын арттыра түсуде. Кең көлемде
қолданылатын тілдің версиясы - Turbo Pascal 7.0. Borland компаниясымен
құрастырылған Turbo Pascal 7.0 версиясы MS-DOS опетациялық жүйесіне
арналған Pascal компиляторларының арасындағы соңғы версиясы.
Тілдің алфавиті
Кез келген тілді үйрену оның алфавитінен басталады. Turbo Pascal
программалау тілінің де басқа тілдер сияқты өзіне тән алфавиті бар.
Программаның элементтерін жазуда қолдануға болатын символдар жиынтығын
тілдің алфавиті дейміз. Turbo Pascal тілінің алфавиті мына символдардан
тұрады:
Латын алфавитінің 26 (баспа және жазба) әріптері;
Орыс алфавитінің 32 (баспа және жазба) әріптері программада түсіндірме
мәтіндерді жазуда пайдаланылады;
Араб цифрлары;
Арнайы символдар. Оларды белгілі бір функцияларды атқаруына сәйкес
төмендегі топтарға бөлуге болады: айыру (тыныс) белгілері, арифметикалық
амалдар таңбалары, қатнас таңбалары.
Әрбір символдың өзінің реттік нөмеріне сәйкес белгіленген коды болады.
Жоғарыдағы символдар ASCII коды бойынша 0-ден 255 дейінгі сандармен
кодталады.
Turbo Pascal тілінде алдын ала қызметі тағайындалған сөздер тобы
қолданылады. Оларды Turbo Pascal–дің қызметші сөздері деп атайды. Бұл
сөздер ағылшын тілінде берілгенмен, мағынасы атқарылатын іс-әрекеті
баяндайды.

ІІ АРНАЙЫ БӨЛІМ

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.