Серверлердің бағдарламалы қамтамасыздандырылуы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 23 бет
Таңдаулыға:

1 сервер туралы бастаушыларға арналған мәліметтер

Егер сіз тек тек ішкі интерфейстің өңдеуіне Web-HTML- құжаттар
және Web графика үшін маманданған болсаңыз, сервер және оның
конфигурациясы жұмысыңызға қатты әсерін тигізеді. Көпшілік жағдайларда
файлдарды енгізу туралы жай сөз болып жатса да сервермен тікелей
байланыспау тіпті де мүмкін емес.
Осы себепке байланысты барлық дизайнерлер сервер туралы және
олардың жұмысы туралы базалық білімді болуы тиіс. Аз шамада бұл
сервер басқарушысымен өте анық қатынас жасауға көмектеседі. Егер
сіздің серверге кіруге рұқсатыңыз молырақ болса, сіз өздігіңізден
анықталған міндеттерді басқалардың көмегінсіз шеше аласыз.
Осы тарауда серверлі терминологиялар мен Unix командаларымен және
файлдар (MIME) типтерімен негізделген қызметтерімен танысасыз. Бұдан
басқа біз ылғи дизайнерлермен жасалуға келетін файлдарды енгізуді және
парольді орнатуды талқылаймыз.

101 Серверлері

Сервер - кез келген компьютермен басқарылатын бағдарламалы
қамтамасыздандыру, ол оған құжатқа немесе басқа мәліметтерге сұрақтарды
орындауға мүмкіндік береді. Сұралатын бағдарламаларды және құжаттарды
бейнелейтіндерді (броузер сияқты) клиенттер деп атайды. Серверлер
жағындағы және клиент жағындағы терминдері, мысалы, карта- бейнелермен
жұмыс кезінде сол процеспен жүргізілетін машинаға қатысты қолданылады.
Клиент жағындағы қызметтер пайдаланушы машинасында орындалады, серверлер
жағындағы қызметтер алыста орналасқан машинада орындалады.
Web - серверлер броузерлердің сұрақтарына (клиенттік
бағдарламалар) жауап береді, тапсырылған файлдарды табады (немесе
CGI сценарийі орындайды) және құжат немесе сценарий нәтижесі
қайтарылады. Web - броузерлермен серверлер Hypertext Transfer
Protocol (HTTP, гипермәтінді беру хаттамасы) хаттамасы бойынша қарым-
қатынас жасайды.

Серверлердің бағдарламалы қамтамасыздандырылуы

Кітап жазу кезінде серверлердің көпшілігі Unix платформасында
жұмыс істейді. Сондықтан әлемде Web бұрынғысынша Unix жүйесінің
терминологиясын қолданады. Жұмыс процесінде сізге бірнеше Unix-
командаларды жаттап алғаныңыз тіпті қысылтаяң кезде көмектесуі де
мүмкін. Бірақ Windows NT серверлер пайызы, Windows 95 және тіпті
Macintosh ылғи кеңейтеді. Бірнеше сервер пакеттері графикалық
интерфейсті Unix командалық жолынан басқарылу баламалары ретінде
ұсынады.
Міне танымал бірнеше серверлер.
NCSA Server
Бұл жалпыға қолайлы The National Center for Super computing
Applications (қосымшалар бойынша суперкомпьютерлерге арналған ұлттық
орталық) мен серверлі бағдарламалы қамтамасыздандыру Urbana –Champaign-
де Иллинойс штатының университетінде қолдау көрсетіледі. Ол Unix -
платформада жұмыс істейді.
Apache
NCSA серверлерінің әр түрлілігі, Apach өздерінің қуаты мен
тегін кіруінің арқасында ең танымал серверлердің біреуі болды.
Негізінде ол Unix-те жұмыс істейді, бірақ ол Windows NT -де
және басқа платформаларда жұмыс істей алатын версиясы дайындалып
жатыр.
CERN
Бұл серверлер The World Wide Web Consortium (World Wide Web,
W3C консорциумы) -мен қолдау көрсетілген, http: ww.w3.org
сайтында жалпыға қолайлы. Ол да Unix- те негізделген.
Netscape Servers
Netscape компаниясы коммерциялық серверлі пакеттерінің әр
түрлілігі ұсынады, олар Unix және NT платформаларында жұмыс
істейді.
Internet Information Server (IIS)
Бұл Microsoft-тың тегін серверлі пакеті, Windows NT және 95
платформаларында жұмыс істейді. Оны орнату және пішінге үйлестіруі
жеңіл.
Бүгінде көптеген серверлер (жуықтап алғанда 70%) Apache –та
немесе оның негізін салушы NCSA –да жұмыс істейді. Сервердің
нақты типі дизайнер жасайтын графиктер құруда немесе базалық HTML-
файлдарын өңдеуде үлкен бөлікке әсер етпейді. әрине, ол аса
жетілген Web-сайтттар құрушының әдістеріне әсер ететін болады, олар
Server Side Includes (серверлі қосылулар) (13-тарауда “Серверлік
қосылулар (SSI)”) талқыланған), MIME типтерін қосу (осы тарауда кейінірек
қарастырылады) және Web-тер мәліметтер базаларымен басқарылады.
Сервердердің басқарушысымен міндетті түрде егер серверді тек жай немесе
HTML-файлдарды сақтау үшін қолдансаңыз, кеңесіңіз.

Негізгі сервердің қызметтері
Web – дизайнері сияқты сізге бірнеше Web- сервердің элементтер
қатары туралы мағлұматтар алу маңызды.

Түбір каталогы
Броузер құжатты сұраған кезде, сервер құжаттың орналасу орнын
құжаттың түбір каталогынан бастап анықтайды. Бұл барлық құжаттардың
сақталуы үшін Web көмегімен қолданатындармен бірге пішін үйлескен
болатын. Ол URL –де пайда болуы міндетті емес, құжатқа
көрсететіндіктен сондықтан қандай каталог файлдар енгізу кезінде
түбір болатынын білу маңызды.
Мыслы, егер littlechair.com- да түбір каталогы userhttpdwww
болса, және броузер сұрақ берсе, http: www.
littlechaircomsuper.cool.html, онда серверuseshtpdwwwsupercoolhtm l-
ді іздеуге болады. әрине, бұл пайдаланушы үшін көрінбейтін болып
қалады.

Индекстік файлдар
URL соңындағы тікелей слэш () URL файлға емес, каталогқа
қатынасты екендігін білдіреді. Үнсіз келісім бойынша серверлер каталогының
мазмұнын URL-де көрсетілгенін сипаттайды. Серверлердің көпшілігі
бірақ каталог тізімімен бірге айрықша файлды сипаттаушы пішінге
үйлескен, бұл файлды индекстік деп аталады. Индексті файлдар әдетте
index.html аты бар, бірақ бірнеше серверлерде олар welcome.html
немесе defaut.html деп аталуы мүмкін. Бұл да сіздің серверіңіздің
басқарушысынан анықтап алатын мәселе.
Егер серверлер индексті файлдармен орналасуында пішінге үйлессе,
онда оны білдірмейді, онымен бірге каталог мазмұны сипатталуы
мүмкін, бірақ бұл бөгделер үшін файлдарды осал жасайды. Осы себеп
бойынша беттерден (әдетте негізгі) біреуін әрқашан атау әр
каталогта жаман емес (немесе басқа шартты атпен) index.html.

HTTP пікірдің аттары
Файлдардың орналасу орнын сервер анықтағаннан кейін ол осы
файлдардың құралғанын бірнеше HTTP (response headers) пікірдің аттарымен
броузерге кері жібереді.
Бұл аттар болған файл туралы ақпараттармен броузерді оның мәліметтер
типін (құралған тип немесе MIME типі сияқты танымал) қосқанда
қамтамасыз етеді. Әдетте сервер файлдың кеңеюі бойынша формат
анықталады; мысалы .gif кеңеюі бар файл кескінді файл ретінде танылады.
Броузер ақпаратты басында оқып, және файлмен не істеу
керектігін анықтайды. Ол терезеде файлды бейнелеуі немесе сәйкес
қосалқы немесе орнатылған қосымшаны (plug-ins) жіберуі мүмкін. MIME
типтерін біз тарау соңында талқылаймыз.

CGI сценариийлері
HTML файлдарына қатынас жасаумен бірге URL CGI бағдарламсын
жіберуді талап етеді. CGI Common Gateway Interface (жалпы шлюзды
интерфейс) деп талданады. Ол Web- серверге басқа бағдарламалармен
(CGI сценарийлерімен) қатынас жасауға мүмкіндік береді, олар серверлерде
жұмыс істейді. CGI сценарийлері әдетте Perl, C немесе C ++
тілдерінде жазады.
CGI сценарийлері әр түрлі іздеу, серверлердің жағында
карағанда бейнелермен басқарылу, ойындар сияқты қызметтерді орындау үшін
қолданылады. Бірақ ең типті сценарийлерді қолдану- формалар өңдеуі
CGI типті сценарийі 12-тарауда Формаларда қарастырылады.
Серверлер басқарушыларының көпшілігі CGI сценариийлерін сақтау
ережелерімен арнайы cgi-bin (CGI-binaries-ден қысқартылған) деп
аталған каталогпен қолдау көрсетіледі. Ол бір каталогта сақталғанда
басқалары тіпті жай сервермен басқаруға және оның қауіптілігін
қамтамасыздандыру керек, егер CGI сценарийі броузермен сұралса, сервер
қызметін орындап және броузерге динамикалық құралғанда қайтарады.

Unix-ке кіріспe
Егер сіз Web-пен жеткілікті жұмыс істесеңіз, онда сізге Unix-
пен қарым-қатынас жасауға тура келеді. Mac және PC компьютерлерінде
қызметтердің көпшілігі графикалық интерфейстің құралдарын қолдана
отырып, орындауға болады.
Кейде ескі telnet сессиясы үшін ауыстыруды табу мүмкін емес.
Сонымен қатар, Unix туралы аздаған білім әлі ешкімге зиян әкеле
қойған жоқ.
Telnet-терминал эмуляциясы хаттамасын басқа компьютерлік жүйе немесе
желісіне сізге осындай Internet сияқты тіркеуге мүмкіндік беріледі. Бұл
термин кез келген қосымшаға қолданылады, telnet хаттамасын қолданумен
қатынас үшін қызмет етеді. telnet бағдарламасы сізге басқа
мәтіндерді мәтінді терминалды терезесін ұсынып, онда сіз
командалы жол көрсеткішін енгізе аласыз. 4.1 суретте типті telnet
сессиясы көрсетілген.
4.1 сурет. Telnet типті сессиясы
базалық терминологияға және Unix командаларына бұл бөлім
қысқаша кіріспе болады. Егер сіз осы сұрақ бойынша толыққанды
білгіңіз келсе, Unix: анықтама (Питер,1998) және Unix: оқу
курсы (Питер,2001) кітаптарын оқыңыз.

Тіркеу
Telnet бағдарламасының көмегімен алыстатылған сервермен байланыс
сеансын ашқан кезде, жүйеде тіркеу шақыруы пайда болады. Серверге
кіру рұқсатын алмас бұрын, жүйе басқарушыға сізге арналған Unix есеп
жазуын (account) орналастыру керек.
Сізге ат және пароль береді, олар lоgin : және password:
сәйкесінше сұрақтарына жауапты енгізе аласыз.
Егер тіркеу сәтті өтсе, сіз Unix $, % жүйесінің әр
түрлілігіне байланысты көмегін ала аласыз (немесе кейде #), онда
сервер жұмыс жасайды. Бұл жүйе дайын деген белгі. Осы мезеттен
бастап сіз shell деп атайтын бағдарламаны қолданасыз.
Ол сіз арқылы басылған командаларда түсініктеме береді және
сұралатын бағдарламаларды шақырады. Сіз автоматты түрде өзіңздің үй
каталогтарыңызға орналасасыз.
Telnet сессиясын аяқтау үшін тeк қана logout немесе exit
теріңіз.

Каталогтар құрылымдары
Web Unix қоршаған ортасынан шыққан нәтиже болғандықтан, ол
оның көптеген келісімдерін жүргізеді. Мысалы, гиперсілтемелерде жолды
дұрыс көрсету үшін, URL Unix платформасында каталогтар ұйымдастыруының
түсінігін талап етеді.
Каталогтар (файлдар сақтау орны) иеархиялық құрылым түрінде
ұйымдастырылған.
Ең жоғарғы каталог түбір секілді танымал және тік слэшпен
() белгіленеді. Түбір бірнеше каталогтарды құрауы мүмкін, олардың
әрқайсысы өз шағын каталогтары бар болуы мүмкін, және т.б. шағын
каталогты каталогтың ұрпағы деп айтады, оның құрамында кіреді
(соңғысы ата-анасы деп аталады). 4.2 суретте түбірге кіретін бес
каталогтармен жүйе көрсетілген. User каталогы екі шағын каталогдан
құралған, jen және richard. Jen ішінде екі шағын каталогны
құрайды, work, pers, ал pers ішінде art.html файлы бар.
Жол аты (pathname) –бұл нақты файл немесе каталогты көрсету
үшін қолданылатын нотация. Ол қаланған мақсаттарға дейін қандай
жолмен өту керектігін көрсетеді. Жолдың абсолютті және қатысты
екі типі бар.

Абсолютті жол
Абсолютті жолдар файлға әрқашанда түбір каталогтан басталады,
ол слэшпен () белгіленеді. Сондықтан мысалы, pers үшін жол
userjenpers, 4.3 суретте көрсетілгендей болады.
Бірінші слэш біз түбінен бастаған соң мекенжай абсолютті
болатындықтан көрсету керектігін белгілейді.
4.2. сурет. Каталогтардың иерархиялық жүйесінің үлгісі
4.3 сурет. Userjenpers жолын визуальді ұсыну

Қатысты жол
Қатысты жол файлда немесе каталогта қатысты ағымдағы жұмыс
каталогын көрсетеді. Web-сайт құру кезінде бір серверде қатысты
мекенжайлар әдетте URL ішінде басқа сервердің каталогтарында орналасқан
файлға қатынас жасау үшін қолданады.
Сіз абсолютті мекенжайды тапсырмай тұрғанша (слэштен басталатын),
shell сіз қатысты мекенжайды қолданытыныңызды есептейді. Ағымдағы
орналасу орнынан басталып (жұмыс файлыңыз), сіз каталогтардың иерархиялық
жүйесі бойынша жолды төмен және жоғары жүргізе аласыз.
Егер мен ағымдағы мезетте jen каталогында жұмыс жасаймын және
art.html файлына қатынас жасағым келеді, қатысты мекенжай
persart.html болады, өйткені ол art.html pers каталогында
орналасқан, ол ағымдағы jen каталогында орналасқан нүкте. Бұл 4.4
суретте көрсетілген нүкте.
4.4 сурет. persart.html жолының қатысты jen каталогының
визуальді көрінісі
Кері бағытта көтерілу, каталог бойынша жоғары аздаған қиынырақ
болады. Жоғары деңгейде көтерілу үшін арнайы белгі ата-аналық
каталог үшін .. (екі нүкте) қолданылады. Қайтадан 4.2 суретке
назар аударайық.
Егер осы кезде мен jen каталогында тұрсам, мен richard work
каталогымен қатынасқым келеді, жол ..richard work болады. Екі
нүкте жобасында файлға бізді бір деңгей жоғары көтеріп, user
каталогында біз richard деген атпен каталог табамыз, 4. 5 суретте
көрсетілген work атты шағын каталог бар.
4.5 суретте richard work jen қатысты каталгының визуальді
жол көрінісі
егер осы кезде мен pers каталогында тұрсам, мен work қатынасымен
қатысқым келеді, маған екі деңгейлі жоғары көтерілу керек,
сондықтан жол келесідей көрінеді:. . .. richard work, бұл 4.6
суретте көрсетілгендей.
4.6 сурет. .. .. richard work pers қатысты каталогының
визуальді жол көрінісі
Абсолютті жол файлға userrichardwork тура сол файлды
көрсететіндігіне назар аударыңыз. Абсолютті және қатысты жол әдетте
олардың шығысты жағдайдың қысқасының есебімен қабылдануынан
көрсететін шешім.

Unix-тің негізгі командалары
Unix командасының әдеттегі форматы мынадай болып көрінеді:
Command option (s) filename (s)
Қарайтылған шрифтпен ерекшеленген команда дәл үлгіде көрсетілгендей
басылуы керек, ал мәндер көлбеген шрифтпен басылып, ауыспалы сіз
қойғанмен белгіленген. Жалпы синтаксистік Unix жүйесі ережелерінің
бірнешеуі:
- төменгі тіркеу рәміздерімен командалар ендіріледі;
- options (параметрлер) команда қалай жұмыс істейтінін
анықтайды. Бұл префиксті азайту белгісі (-) жеке жиі әріптері олар
рәміздердің пробелі мен табуляцияларының кез келген санымен өлшенген.
Осы тараудың кезеңінде ұсынылған параметрлер әдетте бір командалы
жолда бір-бірден немесе басқалармен үйлескенде азайту бюелгімінен
кейін орналасқан. Бұл ереже сіз арқылы орындалады. Unix-жүйелер
типіне тәуелділікте өзгеруі мүмкін екендігіне назар аудапрыңыз.
Егер қандай да бір мәселелер туса, жүйелі басқарушыңызға жолығыңыз;
-filename дәлелі-мұнымен сіз қандай да бір мақсатпен манипуляция
жасайтын файл;
-командалар, параметрлер және файлдар аттарының арасындағы пробелдер
өте маңызды. Мысалы, “ls-al” жұмыс істейді, ал “ls-al” жұмыс
істемейді;
- жұлдызша рәмізі (* ) топтың, операциялардың рәмізі,
метарәмізі болып табылып, кез келген рәміздер жолдарын файл атына
немесе каталогына ауыстырылады. Мысалы, *html іздеуі *html-де
аяқталған барлық құжаттарды алуға әкеледі.
Төменде Unix командаларының қысқаша тізімі келтірілген, олар
сізге саяхаттау кезінде каталог бойынша және файлдарды басқару үшін
қажет болады.
cd
___________________________________ _______________________________
cd [жол аты ]
тапсырылған каталогпен жұмыс каталогыңызда команда өзгертеді.
Параметрсіз команда (тек cd) үй каталогына ауысады.

cp
___________________________________ _______________________________
cp [ескі ] [жаңа ]
Команда оған ескіге көрсетілетін жолы бар, жаңадан файл аты
көрсетілген файлды көшіреді. Бұл қосымшалардың қалай сақтау керек
(save as) қызметіне ұқсас. Үлгіде art.html файлда art.2 html файл
көшірмесі көрсетілген:
% cp art.html art2. html
cp [файл [ каталог ]
команда бар каталогта файлдың шығысты көшірмесін орналастырады.
Үлгіде файл art.html көшіріледі және Ричард жұмыс каталогінде орналасады.
% cp art. html user richard work

Is
___________________________________ _______________________________
Is [параметр (параметрлер ) ] [ ат ( аттар ) ]
Бұл команда жұмыс каталогында файлдар тізімін және шағын каталоглар
шығарады, (слэшпен белгіленген). Параметрлерден кейін каталог атын
қосу көрсетілген каталогта файлдар тізімін алуға мүмкіндік береді.
Параметрлер:
- a жабуларды қосқанда каталогта барлық файлдарды көрсетеді;
- с құру модификациялар уақыты бойынша файлдарды шығарады;
- l ұзын форматта (кірудің, меншіктің, өлшемнің, өзгеру
уақытының және т.б. құқықтарын қосқанда файлдар шығарады.);
- p ат соңында слэш қоса отырып, каиалогтарды белгілейді;
- x бағандар мен тізімді шығарады.
Мысал:
Аттардың жай тізімі ағымдағы каталогта:
% 1s
work
pes
ch 01
ch 02
ch 03
каталог тізімі экранда көлденең орналасқан, слэшпен белгіленген
():
% ls-px
work pers ch 01 ch 02 ch 03

mkdir
___________________________________ _______________________________
mkdir [каталог аты ]
бұл команда ағымда жаңа каталогты құрайды, мұндағы каталог аты
– бұл жаңа каталогтың аты. Оны құру үшін жұмыс каталогында команданы
енгізу керек:
% mkdir nutshell

more
___________________________________ _______________________________
more [файл аты (файлдар аттары ) ]
экран бойынша файл (немесе файлдар) мазмұнын шығарады. әр экран
шықаннан кейін келесі жолды шығарып алу үшін RETURN клавишін
басыңыз. Немесе пробел клавишін келесі экранда шығарып алу ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.