Қазақстандағы экологиялық сақтандырудың теориялық аспектілері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

1. Қазақстандағы экологиялық сақтандырудың теориялық аспектілері .

1.1.Экологиялық сақтандырудың экономикалық мәні .

Елдің тұрақты дамуға көшуінің бағдарламасы ретінде ол Қазақстан
өмірінің барлық салаларында орнықтылыққа қол жеткізудің негізгі жолдарын,
осы жолдағы міндеттер мен оған жетудің тетіктерін айқындайды, дамудың
экономикалық, экологиялық, әлеуметтік және саяси факторларының өзара
байланысын нақты белгілейді және оларды біртұтас үрдісі ретінде
қарастырады.
Осылардың ішінде Қазақстанның экологиялық дамуының тұрақтылығын
қамтамасыз ету жоспарының орны ерекше. Бұл – бір Қазақстан емес, Еуразия
құрлығының экологиясын жақсартуда ерекше рөл атқарады. Еуропа мен Азия
арасындағы саяси, экономикалық және мәдени қарым-қатынастың көпірі болып
отырған Қазақстан осы ортаның ландшафты мен экологиялық жүйелерінде
байланыстырушы есебінде де маңызды қызмет атқарады. Қазақстанның аумақтық
кеңдігі, климаттық жағдайлары, су жүйелерінің ерекшеліктері бүкіл
Еуразияның экологиялық жағдайына әсер ететінін, оның даму тұрақтылығы екі
жаққа да маңызды екенін ескерсек, бұл мәселенің мәні зор.
Сондықтан да тұрақты дамуға көшудің басты қағидалары мен басымдықтары
ішінде көрсетілген ел экономикасын көтеруде табиғи ресурстарды тиімді
пайдалану, саламатты қоғам үлгісін енгізу негізінде халықтың денсаулығын
көтеру, демографиялық жағдайды жақсарту, қоғамның аса маңызды неосфералық
қызметі ретінде қоршаған ортаны қорғау қызметін жетілдіру, трансөңірлік
экожүйелік аумақтық даму, экологиялық қауіпсіздіктің жаңа технологиясын
пайдалану, экологиялық аспектілерді ескере отырып, кедейшілікпен күресу,
шөлейттенуге қарсы жұмыс жүргізу, эмиссияларды, оның ішінде қызған газдар
мен азон қабатын бұзатын газдарды азайту, сапалы ауыз суға қол жеткізу,
трансшекаралық экологиялық проблемаларды шешу, радиациялық және биологиялық
қауіпсіздікті қамтамасыз ету, қалдықтарды кәдеге асыру сияқты
проблемалардың экологияға тікелей қатысы бар. Бұл мәселелердің әрқайсысының
өзі көп салалы. Мысалы, экономиканы көтерудегі табиғи ресурстардың үлес
салмағының азаюы қазір аяқ басқан сайын көзге түседі. Біздің табиғаттан
алатын өз өнімдеріміз азайып, сырттан тасымалдау көбейді. Сырттан, тіпті
алыс елдерден әкелінетін, көп айлар сақталған және жол жүрген өнім өзінің
құндылығы мен дәмділігін сақтай алады деп кім кепілдік береді?
Қазақстанның қазіргі экологиялық жағдайлары мәз емес екені көпке мәлім. Ол
жағдайлар, тұтастай қарағанда, бүкіл республиканың ұлттық қауіпсіздігіне
қатер төндіріп, жалпы дамуға кедергі келтіріп отырғаны да аян. Нарықтық
экономикадағы табиғи ресурстардың үлес салмағының азаюы, олардың ысырабының
молаюы орын алуда. Ішкі өнімнің өсуі қалдықтардың көбеюіне соқтырып, олар
қоршаған ортаны ластауда. Қазіргі есеп бойынша, ел аумағының 75 пайызға
жуығы экологиялық тұрақсыздыққа тап болып отыр. Табиғаттың жұтаңдауынан
жарамсыз жерлер көбейіп жатыр.
Экологиялық сақтандыру Қазақстан Республикасында міндетті сақтандырудың
бір түрі болып саналады .

1.2. Экологиялық сақтандырудың қатысушылары .
Міндетті экологиялық сақтандыру - қоршаған ортаның авариялық ластануы
нәтижесінде үшінші тұлғалардың өміріне, денсаулығына, мүлкіне және (немесе)
қоршаған ортаға келтірілген зиянның салдарынан туындайтын міндеттемелер
бойынша азаматтық-құқықтық жауапкершіліктің басталуы кезінде жеке және
(немесе) заңды тұлғалардың (сақтандырушылардың) заңды мүдделерін мүліктік
қорғау жөніндегі қатынастар кешені .
Мұндағы үшінші тұлғалар - міндетті экологиялық сақтандырудан туындайтын
рәсімге тартылған және мүдделеріне нұқсан келтірілген құқық қатынастары
субъектілері.
Ал қоршаған ортаның авариялық ластануы - жеке және (немесе) заңды
тұлғалардың шаруашылық және өзге де қызметтің экологиялық қауіпті түрлерін
жүзеге асыруы кезінде болған авариялардан туындаған және зиянды заттарды
атмосфераға шығару және (немесе) суға тастау немесе жер беті учаскесінде,
жер қойнауында қатты, сұйық немесе газ түріндегі ластаушы заттардың жайылуы
немесе иістің, шудың, тербелістің, радиацияның пайда болуы немесе
электромагниттік, температуралық әсер, жарықтың әсері немесе сол уақыт үшін
жол берілетін деңгейден асатын өзге де физикалық, химиялық, биологиялық
зиянды әсер ету болып табылатын қоршаған ортаның кенеттен абайсызда
ластануы.
міндетті экологиялық сақтандыру шарты - сақтандырушы мен сақтанушының
арасында белгіленген талаптармен жасалатын шарт
Сақтандырушы - сақтандыру ұйымы ретінде тіркелген және сақтандыру
қызметін жүзеге асыру құқығына лицензиясы бар, сақтандыру жағдайы басталған
кезде пайда алушыға шартта айқындалған сақтандыру сомасы шегінде сақтандыру
төлемін жүргізуге міндетті заңды тұлға.
Сақтанушы - шаруашылық және өзге де қызметтің экологиялық қауіпті
түрлерін жүзеге асыратын, сақтандырушымен міндетті экологиялық сақтандыру
шартын жасасқан жеке және (немесе) заңды тұлға
Сақтанушының құқықтары мен міндеттері
Сақтанушы:
1) сақтандырушыдан міндетті экологиялық сақтандыру шарты бойынша
міндетті экологиялық сақтандыру талаптарын, өзінің құқықтары мен
міндеттерін түсіндіруді талап етуге;
2) сақтандыру полисі жоғалған жағдайда, оның телнұсқасын алуға;
3) қоршаған ортаның авариялық ластануы нәтижесінде үшінші тұлғалардың
өміріне, денсаулығына, мүлкіне және (немесе) қоршаған ортаға келтірілген
зиянның мөлшерін бағалау үшін тәуелсіз сарапшы тартуға;
4) сақтандырушы немесе тәуелсіз сарапшы жүргізген келтірілген зиянның
мөлшерін бағалаудың нәтижелерімен және сақтандыру төлемі мөлшерінің
есептерімен танысуға;
5) міндетті экологиялық сақтандыру шартын мерзімінен бұрын тоқтатуға;
6) сақтандырушының сақтандыру төлемін жүзеге асырудан бас тарту немесе
оның мөлшерін азайту туралы шешіміне Қазақстан Республикасының заңнамасында
белгілеген тәртіппен дау айтуға;
Міндетті экологиялық сақтандыру шартында сақтанушының Қазақстан
Республикасының заңнамалық актілеріне қайшы келмейтін басқа да құқықтары
көзделуі мүмкін.
Сақтанушы:
1) сақтандыру сыйақыларын міндетті экологиялық сақтандыру шартында
белгіленген мөлшерде, тәртіппен және мерзімдерде төлеуге;
2) сақтандырушыға сақтандыру тәуекелінің жай-күйі туралы хабарлауға;
3) сақтандырушыны сақтандыру жағдайының басталғаны туралы хабардар
етуге;
4) қоршаған ортаның авариялық ластануы кезінде ықтимал залалдарды
болғызбау немесе азайту үшін қалыптасқан жағдайларда ақылға қонымды және
қолдан келетін шаралар, соның ішінде мүліктерді аман алып қалуға және
зардап шеккен тұлғаларға көмек көрсетуге шаралар қолдануға;
5) қоршаған ортаның авариялық ластануы жөнінде және зардап шеккен
адамдар туралы тиісті органдарға олардың құзыретіне орай (өртке қарсы
қызмет органдарына, медициналық жедел жәрдем қызметіне, авариялық
қызметтерге) хабарлауға;
6) сақтандыру жағдайының басталуына жауапты тұлғаға кері талап қою
құқығының сақтандырушыға ауысуын қамтамасыз етуге міндетті.
Міндетті экологиялық сақтандыру шартында сақтанушының Қазақстан
Республикасының заңнамалық актілеріне қайшы келмейтін басқа да міндеттері
көзделуі мүмкін.

Сақтандырушының құқықтары мен міндеттері
1. Сақтандырушы:
1) міндетті экологиялық сақтандыру шартын жасасқан кезде сақтанушыдан,
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінде көзделген мәліметтерден
басқа, осы Заңға сәйкес міндетті экологиялық сақтандыру шартын жасасу үшін
қажетті мәліметтерді, соның ішінде міндетті экологиялық сақтандырудың
бұрынғы шарттары, сақтандыру жағдайлары мен сақтандыру төлемдері туралы
ақпаратты табыс етуді талап етуге;
2) тиісті мемлекеттік органдар мен ұйымдардан, олардың құзыретіне орай
сақтандыру жағдайының басталу фактісін және жәбірленушіге келтірілген
зиянның мөлшерін растайтын құжаттарды сұратуға;
3) сақтанушыдан қоршаған ортаның ластану тәуекелін бағалау үшін қажетті,
болған сақтандыру жағдайының себептері, мөлшері мен салдарлары туралы толық
және дұрыс ақпарат алуға;
4) сақтандыру жағдайының басталу себептері мен өзге де мән-жайларын
белгілеу үшін қоршаған ортаға келтірілген зиянды, жәбірленушінің (пайда
алушының) бүлінген (жойылған) мүлкін бағалауды жүргізуге;
5) қоршаған ортаның авариялық ластануы нәтижесінде үшінші тұлғалардың
өміріне, денсаулығына, мүлкіне және (немесе) қоршаған ортаға келтірілген
зиянның мөлшерін бағалау және сақтандыру жағдайы басталған кезде сақтандыру
төлемінің мөлшерін айқындау үшін тәуелсіз сарапшы тартуға;
6) қоршаған ортаның сақтандыру жағдайы басталғанға дейінгі және одан
кейінгі жай-күйіне және сақтанушы жүзеге асыратын шаруашылық және өзге де
қызметтің экологиялық қауіпті түрлеріне өз зерттеулерін жүргізуге;
Міндетті экологиялық сақтандыру шартында сақтанушының Қазақстан
Республикасының заңнамалық актілеріне қайшы келмейтін басқа де құқықтары
көзделуі мүмкін.
Сақтандырушы:
1) сақтанушыны міндетті экологиялық сақтандыру талаптарымен таныстыруға,
міндетті экологиялық сақтандыру шартынан туындайтын оның құқықтары мен
міндеттерін түсіндіруге;
2) табыс етілген құжаттардың толық тізбесін және олар қабылданған күнді
көрсете отырып, өтініш берушіге анықтама беруге;
3) міндетті экологиялық сақтандыру шартын жасасқаннан кейін сақтанушыға
сақтандыру полисін беруге;
4) сақтандыру жағдайының басталғаны туралы хабар алған кезде оны дереу
тіркеуге;
5) қоршаған ортаның авариялық ластануы нәтижесінде үшінші тұлғалардың
өміріне, денсаулығына, мүлкіне және (немесе) қоршаған ортаға келтірілген
зиянның мөлшеріне сақтанушының немесе оның өкілінің жазбаша өтініші бойынша
бағалау жүргізуге, сақтандыру төлемі мөлшерінің есебін көрсете отырып,
сақтандыру актісін жасауға және оны жәбірленушіге (пайда алушыға) танысу
үшін беруге;
6) сақтандыру жағдайы басталған кезде және мерзімдерде сақтандыру
төлемін жүргізуге;
7) сақтанушыға оның сақтандыру жағдайы кезінде зиянды болғызбау немесе
азайту мақсатында шеккен шығыстарын өтеуге;
8) сақтандыру құпиясын қамтамасыз етуге;
9) сақтандыру полисі жоғалған жағдайда, сақтанушының жазбаша өтініші
негізінде оған сақтандыру полисінің телнұсқасын беруге;
10) сақтандыру төлемінен бас тарту туралы шешім қабылданған жағдайда
осындай шешім қабылданған күннен бастап он күн ішінде сақтанушыға бас тарту
себептерінің жазбаша негіздемесін жіберуге міндетті.
Міндетті экологиялық сақтандыру шартында сақтандырушының Қазақстан
Республикасының заңнамалық актілеріне қайшы келмейтін басқа да міндеттері
көзделуі мүмкін.

1.3. Экономикалық сақтандыруды іске асыру тәртібі .

Лицензиялар беру тәртiбi мен шарттары

Шаруашылық қызметтің экологиялық қауiптi түрлерiн жүзеге асыру құқығына
лицензияны қоршаған ортаны қорғау саласындағы орталық атқарушы орган
бiліктілiк деңгейi осы қызмет түрiне қойылатын талаптарға сай субъектiге
бередi.
Лицензия қатаң есеп беру құжаты болып табылады әрi мемлекеттiк және орыс
тілдерінде бiр данада ресімделедi.
Жеке тұлғаның тегi, есiмi, әкесiнiң есiмi өзгерген жағдайда ол бұл
туралы көрсетiлген мәлiметтердi растайтын тиiстi құжаттарды қоса беріп, бiр
ай мерзімде лицензиарға жазбаша түрде хабарлауға мiндеттi.
Атауы (Қазақстан Республикасының заңнамалық кесімдерiнде көзделген
жағдайларды қоспағанда, оның ішiнде ұйымдық-құқықтық нысаны өзгерсе)
өзгерген, заңды тұлғаның орналасқан жерi өзгерген (егер ол лицензияда
көрсетiлсе) жағдайда ол бiр ай iшiнде көрсетiлген мәлiметтердi растайтын
тиiстi құжаттарды қоса берiп, лицензияны қайта ресiмдеу туралы өтініш
бередi.
Лицензияны қайта ресімдеу лицензиат өтiнiшi тiркелген күннен бастап он
күн iшiнде жүргiзiледi. Лицензияны қайта ресiмдегенi үшiн Қазақстан
Республикасының салық заңнамасында белгіленген тәртiппен және мөлшерде
лицензиялық алым алынады.
Лицензия жоғалған жағдайда лицензиат оның телнұсқасын алуға құқылы.
Лицензиар лицензиаттың жазбаша өтiнiшi бойынша лицензия телнұсқасын берудi
он күн iшiнде жүргiзедi. Бұл ретте лицензиат қызметтiң жекелеген түрлерiмен
айналысу құқығына лицензиялық алым төлейдi.
Егер:
1) субъектiлердiң осы санаты үшiн заңнамалық кесiмдермен қызметтiң
сыбелгiлi бiр түрiн жүзеге асыруға тыйым салынса;
3) қызметтiң жекелеген түрлерiмен айналысу құқығына лицензиялық алым
енгiзiлмесе;
4) өтiнiш беруші белгiленген бiлiктiлiк талаптарына сай келмесе;
5) өтiнiш берушiге қатысты оған осы қызмет түрiмен айналысуға тыйым
салатын сот шешімi болса, лицензия берілмейдi.
Лицензия беруден бас тартылған кезде өтiнiш берушiге лицензия беру үшiн
белгiленген мерзiмде жазбаша түрде уәждi жауап беріледi.
. Мынадай:
1) лицензиядағы талаптарды лицензиат орындамаған;
2) лицензияда белгiленген қызмет түрiн лицензиаттың жүзеге асыруына сот
тыйым салған;
3) лицензиар лицензияның қолданылуын тоқта тұрған себептер жойылмаған;
4) лицензия алу кезiнде лицензиат көпе-көрiнеу жалған ақпарат берген
жағдайларда лицензия қайтарып алынуы мүмкін.
Лицензиар себептерiн көрсетiп, лицензияның қолданылуын алты ай мерзiмге
дейiн тоқтата тұрады.
Шағын кәсiпкерлiк субъектiлерi үшiн лицензияның қолданылуын тоқтата
тұруды сот лицензиардың, бақылау және қадағалау функцияларын жүзеге
асыратын мемлекеттiк органдардың өтiнiшi бойынша жүргiзедi.
Лицензиат лицензияның қолданылуын тоқтата тұру туралы шешiмге сот
тәртiбiмен шағым беруге құқылы. Лицензияның қолданылуын тоқтата тұрудың
орындылығы туралы сот шешiмi болған кезде оның қолданылуын тоқтата тұру
мерзiмi лицензиар осындай шешiмдi қабылдаған күннен бастап есептеледi.
Олар бойынша лицензияның қолданылуы тоқтата тұрылған себептер
жойылғаннан кейін лицензия қолданылуы жаңартылады.
Мынадай:
1) лицензия берiлген мерзiм аяқталған;
2) лицензия жүзеге асыруға берiлген іс-әрекет толық көлемде жасалған;
3) лицензия қайтарылған;
4) заңды тұлға оның бip түрiнен екiншi түрiне қайта құрылған (ұйымдық
құқықтық нысаны өзгерген) жағдайларды қоспағанда, лицензия беру тәртiбi мен
шарттары Қазақстан Республикасының заңнамалық кесiмдерiне сәйкес
белгiленетiн жағдайлардан басқа, азамат кәсiпкерлiк қызметi тоқтатқан,
заңды тұлға қайта ұйымдастырылған немесе таратылған жағдайларда;
5) лицензия лицензиарға өз еркімен қайтарылған жағдайда лицензия күшiн
тоқтатады .
Лицензиялар беру тәртiбi мен шарттары

Шаруашылық қызметтің экологиялық қауiптi түрлерiн жүзеге асыру құқығына
лицензияны қоршаған ортаны қорғау саласындағы орталық атқарушы орган
бiліктілiк деңгейi осы қызмет түрiне қойылатын талаптарға сай субъектiге
бередi.
Лицензия қатаң есеп беру құжаты болып табылады әрi мемлекеттiк және орыс
тілдерінде бiр данада ресімделедi.
Жеке тұлғаның тегi, есiмi, әкесiнiң есiмi өзгерген жағдайда ол бұл
туралы көрсетiлген мәлiметтердi растайтын тиiстi құжаттарды қоса беріп, бiр
ай мерзімде лицензиарға жазбаша түрде хабарлауға мiндеттi.
Атауы (Қазақстан Республикасының заңнамалық кесімдерiнде көзделген
жағдайларды қоспағанда, оның ішiнде ұйымдық-құқықтық нысаны өзгерсе)
өзгерген, заңды тұлғаның орналасқан жерi өзгерген (егер ол лицензияда
көрсетiлсе) жағдайда ол бiр ай iшiнде көрсетiлген мәлiметтердi растайтын
тиiстi құжаттарды қоса берiп, лицензияны қайта ресiмдеу туралы өтініш
бередi.
Лицензияны қайта ресімдеу лицензиат өтiнiшi тiркелген күннен бастап он
күн iшiнде жүргiзiледi. Лицензияны қайта ресiмдегенi үшiн Қазақстан
Республикасының салық заңнамасында белгіленген тәртiппен және мөлшерде
лицензиялық алым алынады.

Экологиялық салық көлемін анықтау үшін кәсіпкерден заңға сәйкес экологиялық
экспертиза жобасын ұсыну талап етіледі. Біріншіден, бұл жоба тек салық
көлемін анықтау үшін жасалмайды. Ол алдымен кәсіпорынның қоршаған ортаға
шығаратын зиянды қалдықтарының көлемін айқындау үшін жасалады. Әрине,
процесс барысында кәсіпорындардың атмосфераға белгілі бір мөлшерде қалдық
шығаруы қарастырылады. Жоба дайындауға байланысты жиналатын құжаттың екі
беттен тұруы мүмкін еместігін өздеріңіз де білесіздер. Өйткені бұл аса
жауапкершілікті қажет ететін маңызды құжат болып табылады. Онда есептеулер
болуы керек. Ал жобаны қолында лицензиясы бар арнаулы жобалау ұйымдары
жасайды.
Жалпы экологиялық жоба дегеніміз не? дегенге келетін болсақ, ол – құқық
бекітушілер, СЭС келісімі, қалдық шығару келісімшарттары, қоғамдық тыңдау
қорытындылары, қалғандарының бәрі есептеулер. Оның бәрін дайындайтын
жобалау ұйымдары. Тапсырыс беруші кәсіпорын сол ұйымға тапсырма береді,
аналар бәрін есептеп, өлшеп, дайындап береді. Кәсіпорыннан тек құқық
берілген құжат, қалдықты шығаруға арналған құжаттар, мысалы, егер газ
пайдаланатын болса, соған арналған құжаттар – мұның ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.