Абайсызда адам өлтіру түсінігі

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 25 бет
Таңдаулыға:

М А З М Ұ Н Ы
Кіріспе

1. Абайсызда адам өлтіру түсінігі
2. Адам өлтірудің субъективтік жағы
3. Абайсызда адам өлтірудің субъектісі
4. Абайсызда адам өлтіру РФ ҚК берілген түсініктеме
5. Менмендік және немқұрайдылық
6. Немқұрайдылықтың объективтік кририйі
7. Қылмыстың сылтауы және мақсаты

Қортынды

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

i.

Кіріспе.

Қазақ ССР-інің 1959 жылғы Қылмыстық кодексінде адам өлтірудің зандылық
анықтамасы берілмеген еді. Казақстан Республикасының 1997 жылғы жаңа
Қылмыстық кодексінде тұңғыш рет адам өлтірудің зандылық түсінігі берілген.
"Кісі өлтіру, яғни басқа адамға құқыққа қарсы қаза келтіру" деп ҚК-тің 96-
бабында тура керсетілген. Осыған орай абайсызда кісі өлтіру заң бойынша
адам өлтіру деп танылмайды. Бірак топтық және тікелей объект белгісіне
сәйкес бұл қылмыс күрамы (абайсызда кісі өлтіру) жеке адамға карсы қылмыс
үшін жауап-тылык. көзделген тарауда орналаскдн. Өмірге қарсы кылмыс-тың,
соның ішінде адам өлтірудің де тікелей объектісі адамнын өмірі болып
табылады. Заң жасына және денсаулык жағдайына карамастан кез келген адамнын
өмірін бірдей қорғайды. Адам өмірі нәрестеніңтуған сәтінен, яғни анасының
денесінен бөлініп шығып, алғаш тыныс алуы арқылы оның өкпесінің жұмыс
істеген уакытынан басталады. Бұл кұбылыс нәрестенің алғашқы айқайынан,
дыбыс беруінен басталады. Өлім адам өмірінің соңғы сәті болып табылады.
Өлім клиникалык және биоло-гиялық болып екіге бөлінеді. Тыныс алуы мен
қаннын, айна-лысы тоқтағаннан кейін 5-6 минут шамасында клиникалык өлім
сатысы басталады. Адам денесінің салқындауына байланысты бұл кезең 10
немесе одан да көбірек минуткд созылады. Өлудін сонғы кезені — биологиялык
өлім, орталық нерв жүйесі кыз-метінін істен шығуына байланысты мидын өлуі
басталады. Адамның баска органдары мен тіндерінің еміршендік белгілері
біразға жалғасқанымен, мидың өлуі адам өмірінің соңғы сәті болып табылады.
Яғни адам өмірінің соңғы сәті — биология-лық өлім.
Адам өлтіру негізінен әрекет арқылы жүзеге асырылады. Адам өлтірудің
көпшілігі осылайша жасалады. Кінәлінің оқпен атылатын және суық қарудың,
өзге де заттарды пайдалануымен, уландыру, жарылыс жасау, баска да әдістерді
колдануы аркылы адам өмірінен айырылады. Адам өлтіру сонымен бірге
жәбірленушіге психикалық әсер ету нысанында да болуы мүмкін. Әдетте жүрек-
қан тамырлары жүйесі ауруларынан за-рдап шегетін адамдарды жүйкесіне зақым
келтіру жолымен өмірінен айыру әдебиеттерде мысал ретінде келтіру жиі кезде-
седі. Соңғы уакытгарда адам жүйесіне әсер ету нысандары мен әдістерінің
көбейе түсуінің нәтижесінде психикалык әсер ету жолымен адам өлтіру
мүмкіндігі одан әрі кеңейе түсуде.
Адам өлтіру сондай-ак әрекетсіздік нысанында да болуы мүмкін. Бұл
негізінен мынадай жағдайда болуы мүмкін. Кінәлі адам біреуді өмірден айыру
максатымен өлімге араша тұра алатын мүмкіндігі бола тұра және осыған
тікелей міндетті бола тұрса да әрекетсіздік жолымен оған өлім қаупін
туғызады және өлімге жол береді.
1.
2.
1. Абайсызда адам өлтіру түсінігі.

Басқа адамға құқыққа қарсы қасақана қаза келтiруді ҚК 96-бабы бойынша
сараланбайтын абайсызда адам өлтіруден ажырату қажет, өйткені қылмыстық
менмендік (әрекетті жасай отырып адам жәбірленушінің өлімі болуы мүмкін
екендігін алдын ала біліп, бірақ еш негізсіз, жеңілтектікпен оны
болғызбайтынына сенгенде) немесе қылмыстық немқұрайлылық (алайда, кінәлі
істің мән-жайы бойынша өзінің әрекетінен жәбірленушінің өлімі болуы мүмкін
екендігін алдын ала біле алатын және бiлуге тиiс бола тұра, алдын ала
білмеуі) нәтижесінде жасалады.Бұл ретте, қылмыстық менмендік нәтижесінде
қаза келтіру мен басқа адамға құқыққа қарсы қасақана, жанама ниетпен қаза
келтiру субъективті жағымен өзара ерекшеленетінін ескеру қажет. Қылмыстық
менмендік кезінде кінәлі тек жәбірленушінің өлімі болуы мүмкін екендігін
алдын ала біледі және жеңіл ойлылықпен оны болғызбайтынына сенеді, ал
жанама қасақаналықта ол өлімнің болуын қаламаса да, өлімнің болуы мүмкін
екендігін ғана емес, сондай-ақ өлімнің болатындығын алдын ала біледі, бірақ
оның болуын қаламаса да өлімнің болатынына саналы түрде жол береді не ол
жәбірленушінің өлімін болдырмау үшін ешқандай шара қолданбастан өз
әрекеттерінің зардаптарына немқұрайлы қарайды. Абайсызда адам өлтіру ҚК 101-
бабы бойынша саралануы тиіс. Егер абайсызда адам өлтіру тиісті бапта
саралау белгісі ретінде көрсетілсе, онда іс-әрекет, осы саралау белгісін
пайдалана отырып, жасалған қылмыс үшін жауаптылықты көздейтін тиісті бап
бойынша саралануы тиіс. Бұл ретте, ҚК 101-бабы бойынша қосымша саралау
талап етілмейді.Абайсызда адам өлтіруді ҚК 23-бабына сәйкес жауаптылықты
болдырмайтын (мысалы, адам басқа адамның өлімін алдын ала білмеген және
алдын ала білуі мүмкін емес болған немесе өлім болуын алдын ала біліп,
өзінің ойы бойынша өлімнің болуын болдырмеу үшін барлық қажетті шараларды
қолданғанын, бірақ өлім оның өзіне байланысты емес себептермен болған
кезде) жазықсыз адам өлтіруден ажырату қажет. Абайсызда қаза келтіру,
сондай-ақ азаптауды қолданған кезде денсаулыққа ауыр, ауырлығы орта немесе
жеңіл зиян келтіру ҚК 347-1-бабының тиісті бөліктерінің диспозициясын
қамтиды және ҚК 101, 103, 104, 105-баптары бойынша қосымша саралауды
Кінәлінің өлімнін жолын кесу жөніндегі әрекетті істеу міндетгілігі заң
талаптарынан туындауы мүмкін (мысалы, ата-аналары ездерінің жаңа туған
нәрестелерін немесе жас бала-ларын өлтіру мақсатымен тамактандырмайды
немесе олардын өмірін сактап қалу үшін өзге де шараларды қолданбайды).
Өздігінен жүріп-тұра алмайтын және өздерінің табиғи кажеттерін камтамасыз
ете алмайтын жағдайларда картайған ата-ана-ларын олардың ересек балалары
олардан құтылу мақсатында осындай әрекетгер жасауы мүмкін. Адам
өлтірудің объективтік жағы басқа адамды өмірінен заңсыз айырумен көрінеді.
Қылмыстың аяқталуы үшін адамды өмірінен айыруға бағытталған іс-әрекеттің
және соның зардабынан адам өлуінің арасындағы себептік байланыстың болуын
айкындау қажет.

Адам өлтірудің объективті жағының екінші белгісі қылмыстың зардабы
жәбірленушінің өлімі болып табылады. Өмірден айыруға тікелей қасақаналық
болғанымен қылмыстык зардаптын — өлімнің болмай қалуы кінәлінің әрекетіне
оқталғандығы, адам өлтіруге оқталғандық ретінде саралауға негіз болады.
Адам елтіру кезінде, өлім әрекет жасалғаннан кейін бірден немесе белгілі
бір уакыт өткеннен кейін жүзеге асуы мүмкін. Келтіріл-ген зардапты кінә деп
жүктеу үшін болған өлім мен субъектінін ^рекеті немесе әрекетсіздігі
арасындағы себептік байланыстын болуы негіз болып табылады. Әрекет пен
зардаптың арасында себептік байланыс болмаған кезде тұлға жасаған әрекеті
ушін ғана жауапты болады. Өлтіруге тікелей оқталу айкындалған кезде өлтіру
үшін оқталғандык жасалған болып табылады, ал өлтіруге жанама ниет болған
кезде кінәлі адам нақты келтіріл-ген зйян үшін ғана жауап береді (мысалы,
денсаулыққа зиян келтіргені үшін).
Адам өлтіру — материалдык құрамға жататын кылмыс. Адам өлтірудің
субъективті жағы — ҚК-тің 9б-бабына сөйкес тек қана қасақаналықпен жүзеге
асырылады. Адам өлтіру .кезінде касақаналык тікелей және сол сиякты жанама
болуы да мүмкін. Тікелей касақаналық кезінде кінәлі өзінің басқа адамның
өміріне кол сұғып отырғандығын сезеді, оның әрекеті іс.жүзінде өлімге
соқтыруы мүмкін екендігіне- немесе тсалай да өлімге әкелетіндігін біледі
және өлімнің болуын тілеп Іс-әрекет жасайды. Жанама касақаналыкпен адам
өлтіру кезінде кінәлі өзінін әрекеті арқылы адам өміріне катер
төңдіретіндігін мойындайды, осы әрекетгің нәтижесінде оның өлуі мүмкін
екендігін біледі, өлімнің болуын тілемейді, бірак оған саналы түрде жол
береді не өлімнің болу-болмауына немқұрайдылық танытады. Соңғы уакытга
жарылыс жасау жолымен адам өлтіру оқиғалары кең таралып отыр.

2. Адам өлтірудің субъективтік жағы.

Кінәлінің ниетінің түрі туралы мәселені шешкенде соттар жасалған
қылмыстық барлык жағдайларына сүйенуі және атап айтқанда: кымлыстың тәсілі
мен қаруын, денеге салынған жарақаттың санын, сипаты мен окшаулауын
(мысалы, адамнын өмірлік маңызды органын жарақаттау), кінәлінің кылмыстык
әрекетгі тоқтату себебін, сондай-ақ кінәлінің кылмыс істеу ал-дындағы және
одан кейінгі мінез-құлқын (тәртібін), оның жәбірленушімен аракатынасын
ескеруі тиіс.
Жәбірленушінін, еліміне әкеліп соқтыруы кінәлі үшін бел-гілі болып
табылатын өмірлік манызы бар органдарына пы-шақпен жарақат салу, дұрысында,
өмірден айыруға тікелей ниеттін бар екендігін айғақтайды. Оқпен атылатын
қаруды колдану кінәлінің өлтіруге шынайы ниетге болғандығын айғак,-тайды
және басқа жағдайлармен қатар кінәлінің адам өлтіру ниетінде болғандығына
маңызды дәлелдеме болып табылады. Жақын ара қашықтықтан ату әдетте адам
өлтіру максатында істеледі. Тікелей қасақаналык болған кезде кінәлі өлімнің
бол-уын тілейді, сонымен бірге кінәлінің өлімнін. міндетті түрде болуын
каламайтындығын да ескеру керек мүндай жағдайда. Онын ниеті баламалы түрде
болуы мүмкін, оның шамалауы бойынша өлімнің, болуы, сол сияқты ленсаулыққа
ауыр зиян келтіру мүмкіндігі жөне осы зардаптардың кез келгенінің бо-луын
міндетті түрде тілейді. Ал егер оған байланысты емес жағдайлар бойынша
қылмыстык нәтиже болмаған жағдайда ол адам өлтіруге окталғандык үшін
жауапқа тартылуы тиіс.
Адамды өлтірумен алдын ала коркыту баска мән-жайлар-мен катар адам
елтіру ниетінің бар екендігіне маңызды дәлел-деме болып табылады. Дегенмен
осындай қатер тудыруды айткан адамның ой-ниетінің қаншалықты шын екендігін
іс бойынша айқындау қажет. Тіпті, егер ол сөздер кейде және төндірілген
қатерді жүзеге асыру мүмкіндігіне сырттай ұқсас кейбір әре-кетгермен қоса
айтылғанның езінде, адам елтіру ниетін жүзеге асыру туралы сөздер кінәлінің
шын мәніндегі анык. тілегін - біддірмейді.
Адам өлтіруге жанама қасақаналык кезінде кінәлі ез әре-кетінің
нәтижесінде елімнің нақты болу мүмкіндігін шамалай-ды. Кінәлі зардаптың
қалай да болмай коймайтынын шамала-ған жағдайда сез тек қана тікелей
қасақаналык туралы бола алады (ҚК-тің 24-бабының 3-тармағы). Ниеттің осы
түрлерінің арасындағы неғұрлым елеулі айырмашылык, занда көрсе-тілгендей
еріктілік кезеңі бойынша анықталады. Егер адам өлтіруге тікелей ниеттену
кезінде кінәлі әлімнің болуын тіле-се, ал жанама ниеттену кезінде оны
кіңәлі тілемейді, бірақ оған саналы түрде жол береді не өлімнің болуына
немкұрайды қарайды.

3. Абайсызда адам өлтірудің субъектісі

Қасақана адам өлтірудің субъектісі 14 жасқа толған жеке тұлға болып
табылады, ал ҚК-тің 97-102-баптарында көрсетілген жағдайларда адам
өлтірудің субьектісі 16 жасқа толған адамдар болып табылады.
Сонымен кез келген қылмыс құрамының субъектісінің жалпы белгілері
болып: жеке адам, есі дұрыс адам, белгілі жасқа толғандар саналады.
Кайсыбір қылмыс құрамдары үшін жауаптылыққа осы жалпы белгілерден бөтен
қосымша белгілер болғанда ғана жол берілуі мүмкін. Әдетте, мұндай қосымша
белгілер осы қылмыс үшін жауап беруі мүмкін адамдардың шеңберін шектейді.
Мысалы, пара алудың субъектісі болып тек қана мемлекеттік органдардың
адамдары ғана, ал әскери қылмыстардын субъектісі болып әскери
кызметшілердің болуы қылмыстың субъектісін белгілейтін белгілердің қылмысты
саралау үшін, қылмыстық жауаптылық мәселелерін шешуде және жаза мөлшерін
белгілеуде маңызы зор. Осы тұрғыдан алғанда қылмыстық құқық теориясында
қылмысытың кұрамының жалпы тусінігі, қылмыс құрамының кажетті, міндетті
белгілері және факультативті белгілері болып өзгешеленеді. Мұндай
өзгешелену қылмыс құрамының мазмұнын ашуға, қылмысты іс-әрекетті дұрыс
саралауға көмектеседі. Қылмыстың құрамының кажетті, міндетті белгілері
дегеніміз бұл кез келген қылмыс құрамында болатын белгілер. Ондай
белгілердің кем дегенде біреуінің болмауы қылмыс құрамының мүлде болмауының
көрінісі болып табылады. Мұндай белгілерге жататындар: әрекет немесе
әрекетсіздік, кінәнің нысаны, адамның есі дұрыстығы және оның белгілі жасқа
толуы. Қылмыс субъектісі жай, белгілі бір жаса толған және есі дұрыс
боғандықтан өз әрекетін (немесе әрекетсіздігін) бағалай алатын қабіеті бар
адам болуы керек. Кез келген адам қылмыс субъектісі бола алмайды, тек
қылмыстық заңға сәйкес белгілі бір белгілерге ие адамдар ғана субъект
болады. Олардың қатарында қылмыстық заңмен бекітілген жас мөлшері мен есі
дұрыстық жатады.
Қылмыстық кодексте қылмыстық жауапкершілік он төрт жастан бастап туындайтын
жеке қылмыстардың түрлері келтірілген. Ол тізім мынадай құрамнанттұрады:
а) жеке адамға қарсы ауыр қылмыстар: қасақана адам өлтіру, денсаулыққа
қасақана ауыр зиян келтіру не денсаулыққа қасақана орташа ауырлықта зиян
келтіру, зорлау және нәпсіқұмарлық сипаттағы күш қолдану, адамды ұрау;
ә) мүліктік қылмыстардың кейбір түрлері: ұрлық, тонау, қарақшыық, қорқытып
алушылық, автокөлік немесе өзге де көлік құралдарын ұрлау, бөтен адамның
мүлкін қасақана жою немесе бүлдіру жазаны ауырлататын мән – жайлар;
б) қоғамдық қауіпсіздік пен қоғамдық тәртіпке қарсы қылмыстардың кейбірі:
терроризм, адамды кепілге алу, терроризм актісі туралы көрінеу жалған
хабарлау, қаруды, оқ – дәріні, жарылғыш заттар мен жару құрылғыларын ұрлау
не қорқытып алу, ауырлататын мән – жайлардағы бұзақылық, тағылық,
өлгендердің мәйіттерін жіне олар жерленген жерді қорлау, көлік құралдарын
немесе қатынас жолдарын қасақана жарамсыздыққа келтіру және т.б.
Қылмыс жасаған кезде 16 жасқа толған адам қылмыстық жауапқа тартылады. Ал
14 жасқа дейінгі жас балалар қ қылмыстық жауапкершілікке тартылмайды.
Қылмыс жасаған кезде өз әрекетінің (не әрекетсіздігінің) қоғамға
қауіптілігі мен нақты сипатын сезінген және әрекеттеріне басшылық етпеген
адам есі дұрыс деп танылады.
Қылмыс жасаған кезде есі дұрыс емес күйде болған, яғни созылмалы жүйке
ауруы, жүйкесінің уақытша бұзылуы, ақылының кемдігі немесе өзге жүйке
дертіне ұшырауы салдарынан өзінің іс - әрекетінің (не әрекетсіздігінің) іс
жүзіндегі сипаты мен қоғамдық қауіптілігін ұғына алмаған немесе оған ие
бола алмаған адам есі дұрыс емес деп танылады. Есі дұрыс емес адам қылмыс
субъектісі бола алмайды, сондықтан қылмыстық жауапкершілікке тартылмайды.
Көптеген ғасырлар бойы ақы – есі дұрыс емес қылмыскерді қылмыстық
жауапкершіліктен босатпайтын. Ақыл – есі дұрыс емес адамға қатысты өлім
жазасын қоданбаудағы алғашқы жағдай Дэниел Мак – Нагтеннің жағдайы деуге
болады, ол 1843 жылы Ұлыбритания премьер – министірінің хатшысын атып
өлтірген. Мак – нагтен заңы дұрыс емес қылмыскерді сотқа емес,
психиатриялық ауруханаға жіберу туралы қаулы етті.

2010 жылдың 23 қыркүйегінде Павлодар аудандық сотымен ҚР ҚК 101 бабы, 1
бөлімімен 3 жылға сотталған 22 жастағы Г. есімді тұлғаға қатысты қылмыстық
іс қаралды.
2010 жылдың 4 маусымында сотталған Г. және онымен бірге тұратын М. арасында
ұрыс болды. Ұрыс барысында М., соттаған Г., балағаттап, шашынан ұстап алып,
бетінен ұрған.
Осыдан кейін Г. оған қолын көтермеуін және тынышталуын талап еткен. Алайда
М. қайта Г. шашынан жұлқылаған, бұдан кейін Г. өз әрекеттерін құқыққа қарсы
екенін түсіне тұра, қолындағы пышақпен сол жақ санына соққы жасап,
абайсызда өлтірді.
Бұл іс бойынша үкім заңды күшіне енді.
Павлодар аудандық сотының
Баспасөз қызметі
Павлодар аудандық сотымен 2010 жылдың 10 қарашасында Ш. айыптау
бойынша ҚР ҚК 296-бабы 2-бөлігімен жол қозғалысы ережесін бұзуы, абайсызда
адам өліміне әкеп соқтырған қылмыстық іс қарастырылды.
2010 жылғы 17 шілдеде жеке кәсіпкерде жүргізуші болып жұмыс істеген Ш.
Тереңкөл-Павлодар-Тереңкөл маршруты бойынша жолаушыларды тасымалдауда,
978-ші километрінде жолда жүру Ережесінің 1.3. және 10.1 т.т. бұзып, қарсы
жүру қозғалысы жолына шығып, жолдың жүріс бөлігіне алкогольдік мас күйінде
шыққан азамат С. қағып кеткен. Жол жүруші алған дене жарақаттарынан, жол-
көлік апатты орнында көз жұмған.
Кінәлі тұлға өзінің бір ғана әрекеті арқылы, қылмыстық заңның әртүрлі
баптары бойынша сараланатын екі немесе одан да көп қылмыс жасаған жағдайда
идеалды жиынтық орын алады. Қылмыстар жиынтығының бұл түрі ҚК-тің 12-
бабының екінші бөлігінде тікелей қарастырылған. Идеалды жиынтық
әрекеттермен қатар, әрекетсіздіктен де құралуы мүмкін. Идеалды жиынтық үшін
кінәлінің жасаған ісінің бір-ақ рет орын алуының, немесе ол істің әжептәуір
ұзақ уақыт аралығында жасалып келгендігінің еш маңызы жоқ1.
Үйдің ішіндегі адамды өлтіру мақсатымен сол үйді өртеп жіберу – идеалды
жиынтықтың айқын, нақты үлгісі. Бұл мысалда жалғыз әрекет арқылы бірден екі
қылмыс, яғни бөтен мүлікті қасақана жою немесе бүлдіру (ҚК-тің 187-бабының
екінші бөлігі), әрі кісі өлтіру (ҚК-тің 96-бабы) жасалып отыр. Бұл жерде,
кінәлі адамның үйдің ішіндегі болу-болмауы істің айқындаушысы болып
табылады. Егер де кісі өлтіру жөнінде ниет болмаған жағдайда, бұл іс өзіне
тиісті жағдайларға қарай бір ғана қылмыс ретінде сараланады, атап айтқанда,
бөтен мүлікті қасаөана жою немесе бүлдірудің абайсызда адам өліміне әкеліп
соқтыруы (ҚК-тің 187-бабының үшінші бөлігі).

4. Абайсызда адам өлтіру РФ ҚК

берілген түсініктеме

Абайсызда адам өлтіру РФ ҚК бойынша объективті салдар себебінен адам
өлімінің болуы, бірақ әдейі істелген әрекет ретінде саналмауы керек. Егерде
әрекет немесе әрекетсіздік адамның менмендігінен немесе өзінің әрекетінің
немесе әрекетсіздігінің қауыптілігін біле тұра керекті мөлшерде көніл
бөлмеуінің салдарынан жағдайдың адамның өліміне алып келуін айтамыз.
Сондықтан абайсызда адам өлімі, әдейі адам өлімінен ерекшеленеді. Абайсызда
адам өлімі әдейі адам өлтіруден қарағанда жеңіл жазаланады. Ол РФ ҚК 109
бабында көрсетілген. КСРО заңнамасында және де, одақтас мемлекеттер
заңнамасында абайсызда адам өлтіру деген түсінік болды. Және де КСРО
тарағаннан кейін бұл түсінік өзгермей осылай ТМД елдерінің ҚК енгізілді. РФ
ҚК адам өлімінің себебін төртке бөледі. Біріншісі әдейі істелген әрекет,
екіншісі қатты жан-күйзелісі салдарынан, адамды өлтіру, рұқсат етілген
шарадан артық көлемде қорғану кезінде адам өлімі және соңғысы абайсызда
адам өлімі.

Қазіргі таңда абайсызда адам өлімі кең етек алуда. Сот процесстері
кезінде адам өлімі болған жағдайда, кінәлі адам өзінің әрекетін жасыру үшін
немесе жеңілдету үшін, абайсызда адам өлтіру яғни, ҚР ҚК 101- бабын өзіне
қолданылуын қалайды. Сондықтан да осы бап бойынша сот үкімі шығарылған
шешімдердің жауапкершілігін ауырлату үшін, заңға өзгертулер еңгізуді талап
етуге, заң шығарушы органдарға ұсыныстар келуде.

Абайсызда адам өлтіру ол кінәлі адамның тәртіпсіздік, аңғалдығынан,
менмендігінен болады. Қазіргі заманда техникалық прогресстің, технологияның
дамуынан осы қылмыс жиі тіркелуде. Мысалға алатын болсақ автокөлік, жол
апаттары, зауыттарда болатын келеңсіз жағдайларды көрсетуге болады.
Сондықтан да, аталмыш қылмысты жеңілдетуге болмайды, онымен қатар ол
адамның өміріне қатысты болса.

Осы қылмыстың объектісі адмның өмірінің қауыпсіздігін қамтамасыз
етуге қатысты қоғамдық қатынастар.

101-бап. Абайсызда кiсi өлтiру
1. Абайсызда кiсi өлтiру -
үш жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығын шектеуге немесе сол мерзiмге бас
бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Абайсызда екi немесе одан көп адамды өлтiру -
бес жылға дейiн мерзiмге бас бостандығын шектеуге немесе сол мерзiмге бас
бостандығынан айыруға жазаланады.
Егер әрекет жасаған кезде қоғамға қауіпті зардаптардың пайда болуын
алдын ала білген адам оны болғызбауға жеткілікті негізде сенген болса не
өзінің психика-физиологиялық қасиеттерінің қысылтаяң жағдайлар талаптарына
сәйкес келмеуіне немесе жүйке-психикалық ауыртпалықтарға қарсы осы
зардаптарды болғызбауға шамасы келсе де, әрекет жазықсыз жасалған деп
танылады.

5. Менмендік және немқұрайдылық.
Қылмыстың құрылымы материялдық. Адам өліміне әкелген абайсызда болған
жағдайда, себеп-салдары көрсетілуі керек. ҚК-нің 21-бабының 1-бөлігіне
сәйкес менмендікпен немесе немқұрайдылықпен жасалған әрекет абайсызда
жасалған қылмыс деп танылады.
ҚК-нің 21-бабында абайсыз кінәнің екі түрі- менмендік және
немқұрайдылық көзделген.
Осы 21-баптың 2-бөлігіне сәйкес, егер адам өз іс-әрекетінің немесе
әрекетсіздігінің қоғамға қауіп туғызуы мүмкін екенін алдын ала білсе, бірақ
бұл зардаптарды жеткілікті негіздерсіз жеңілтектікпен болғызбау
мүмкіндіктігіне сенсе, қылмыс менмендікпен жасалған қылмыс деп танылады.
Менмендіктің интеллектуалдық кезеңі адамның өз әрекетінің немесе
әрекетсіздігінің қоғамға қауіпті зардабы болуы мүмкін екендігін алдын ала
білумен сипатталады.
Қылмыстық менмендік өзінің интеллектуалдық кезеңі бойынша тікелей,
әсіресе жанама ниеттің интеллектуалдық кезеңі бойынша тікелей, әсіресе
жанама ниеттің интеллектуалдық кезеңімен біршама ұқсас. Бұл екі жағдайда да
айыпты өз әрекетінен немесе әрекетсіздігінен қоғамға қауіпті зардап
болатындығын алдын ала біледі. Бірақ ниет болған кездегі көре білудің
сипаты менмендік кездегі көре білудің сипатынан өзгеше.
Ниет болған кездегі көре білуде әрқашан нақтылық сипат болады. Болуы
мүмкін немесе қалай да болатын қылмыстық нәтиженің сол нақты жағдайда өзі
жасаған әрекеттен немесе әрекетсіздіктен болатындығын айыпты алдын ала
біледі.
Қылмыстық менмендікте көре білудің сипаты өзгеше. Бұл жағдайда зардап
жалпы, абстракциялық формада елестейді.
Айыпты өзі жасайтын әрекеттің немесе әрекетсіздіктің қоғамға қауіпті
зардап әкелуі мүмкін екндігін білсе де, дәл осы нақты жағдайда зиянды
зардап болмас деп ойлайды.
Менмендіктің еріктік кезеңі адамның жеткілікті негіздерсіз
жеңілтектікпен өз әрекетінің немесе әретсіздігінің қоғамға қауіпті
зардаптарын болғызбау мүмкіндігіне сенуін білдіреді.
Айыптының өз әрекетінің немесе әрекетсіздігінің зиянды зардабын
болдырмауға сенімі оның өз ойынша, зардапты болдырмайтын нақты мән-жайларға
сенуге негізделген.
Субъект сенетін мән-жайлар әртүрлі болуы мүмкін. Ол өзіне, өзінің
күшіне, есептілігіне, тәжірибесіне, біліміне сенеді. Айыпты, тіптен, басқа
адамдарға, табиғи күштерге, механизмдерге және т.б. сенуі мүмкін.
Субъектінің ойынша, зиянды зардапты болдырмауға мүмкіндігі бар мән-жайларда
нақты ондай қабілет болуға тиіс. Нақты мән-жайларға емес, кездейсоқ мән-
жайға сенгенде менменділік болмайды.
Зиянды зардаптардың болуына, айыптының ойынша, тосқауыл бола алатын
мән-жайларғаменмендікпен сену жеңілтектік, яғни үстіртін, дәлелсіз,
асығыстық болып табылады, себебі субъект бұл мән-жайларды дұрыс бағалай
алмайды. Айыптының қандайда бір мәнжайларға сенуі оның жеңілтектігінен
дұрыс болып шықпайды, ол өз күшін, басқалардың мүмкіндігін асыра бағалайды,
нәтижесінде зардап қалай да болады.
Мысалы, Г. әрекетінде менменділік болған. Ол автомашинаны қатты
жылдамдықпен жүргізіп келе жатқан. Қарсы келе жатқан автомашинада жүргізуші
И. және жолаушы К. болған. Жолдың екі жағына тас үйілген қылтаң жерден
қатты өте шықпақшы болған Г. қарсы келе жатқан көлікпен қақтығысып,
нәтижесінде жолаушы К. қаза тапқан.
Менмендік пен жанама ниет бірі бірінен, негізінен, еріктік кезең
бойынша бөлінеді.
Жанама ниетте айыпты зиянды зардаптың болуын тілемесе де оған саналы
түрде жол береді, немқұрайлы қарайды.
Менмендікте зиянды зардаптардың болуын тілеу де, оған саналы түрде
жол беру де, немқұрайдылықпен қарау да болмайды.
Менмендіктегі еріктік кезең адамның зиянды зардапты болдырмауға
сенгендігінен көрініс табады.
Зиянды зардапты болдырмауды жеңілтектікпен, нақты мән-жайларға сенуді
нақты мән-жайларға негізделген бәлкім жағдайға сенумен шатастырмау керек.
Бәлкім жағдайға сену зиянды зардапқа саналы түрде жол беруге
жатады, ол жанама ниеттің еріктік кезеңін құрайды.
ҚК-нің 21-бабаының 3-тармағына сәйкес, егер адам қажетті ұқыптылық
пен сақтық болғанда ол зардаптарды болжап білуге тиіс және болжап біле
алатын бола тұра өз іс-әрекетінің немесе әрекетсіздігінің қоғамға қауіпті
зардаптарының болуы мүмкін екенін болжап білмесе, қылмыс немқұрайдылықпен
жасалған қылмыс деп танылады.
Қылмыстық немқұрайдылықтың интеллектуалдық кезеңі адамның өз
әрекетінің немесе әрекетсіздігінің қоғамға қауіпті зардабының болуы
мүмкіндігін болжай алмағандығымен сипатталады.
Кінәнің басқа формаларынан – ниеттен және менмендіктен
немқұрайдылықтың айырмашылығы сонда, адам өз әрекетінің немесе
әрекетсіздігінің қоғам үшін қауіпті екендігін ұғына алмайды, зиянды
зардаптың болуы мүмкін екендігін білмейді.
Немқұрайдылықта адам өз іс-әрекетінің қоғамға қауіпті екндігін
ұғынбайды, зиянды зардаптардың болуы мүмкін екендігін болжай алмайды,
себебі ол сақтық сақтамайды, жеке азаматтардың мүдделерін, мемлекеттік және
қоғамдық мүдделерді сақтауға онша назар аудармайды. Егер айыпты сақтық
ережесін сақтауға, өз міндетіне ұқыптырақ және адалдықпен қараса өз
әрекетінің немесе әрекетсіздігінің зиянды екендігін ұғұнып, зиянды
зардаптың болуы мүмкін екендігін болжай білер еді, оған тосқауыл жасар еді.
Кейбір немқұрайдылық жағдайда адам жасалатын іс-әрекетінің нақты
жағын ұғынбайды, сондықтан қоғамға қауіпті зардаптың болуы мүмкін екендігін
болжай алмайды. Басқа ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.